Najpopularniejsze zioła-zastosowanie 2

Na podstawie książki Zioła i ich zastosowanie Barbary Kluźnickiej i Marii Dziak Państwowego Związku Wydawnictw Lekarskich, 1979 r,

mydlnica trwałą kuzynka goździka, białe lub różowe kwiaty na szczycie łodygi, pachną migdałowo, rośnie na miedzach, przydrożach,, nieużytkach, nad potokami, w zaroślach, obok zabudowań, złamany potarty korzeń pieni się, lubi słońce, półcień, każdą glebę, wysiewamy nasiona do gruntu, można rozmnożyć z rozłogów, rozłogi kopiemy, tniemy na 10-15 cm kawałki, obcinamy długie korzenie i część łodyg, sadzimy je w rzędach co 40 cm, zbieramy z upraw, jesienią i wczesną wiosną kopiemy korzenie, czyścimy z ziemi i małych korzonków, płuczemy w bieżącej wodzie, kroimy, suszymy na słońcu lub w pokoju do 40 st, korzeń zwiększa wydzielanie śluzu w oskrzelach, wyksztuśny, leczy ostre i przewlekłe nieżyty oskrzeli z utrudnionym odksztuszaniem, odwar łyżka rozdrobnionych korzeni na szklankę wrzątku, gotujemy 5 minut, cedzimy, pijemy 1-3 razy dziennie po łyżce, odwar z dodatkiem anyżu łyżka korzeni mydlnicy i łyżeczka owoców anyżu na szklankę wrzątku, gotujemy 5 minut, cedzimy, pijemy 1-3 razy dziennie po łyżce, odwar do użytku zewnętrznego 2 łyżki korzeni na szklankę wrzątku, gotujemy 5 minut, cedzimy, do okładów, odwar łuzy do prania jedwabiu i bawełny, przedawkowany podrażnia żołądek i daje wymioty

Nagietek ozdobny ma pomarańczowe kwiaty zebrane w koszyczki, jednoroczny, na przełomie marca i kwietnia siejemy nasionka, zasypujemy je ziemią na 1-1,5 cm, lubi słońce, tolerancyjny dla gleby, kwiaty zbieramy w pełni rozkwitu, w suchy, słoneczny dzień zrywamy całe koszyczki, wyskubujemy kwiaty, suszymy je w cieniu cienką warstwą, na słońcu tracą barwę i właściwości, kwiaty bez kielicha są przeciwzapalne, przyspieszają ziarninowanie i gojenie ran, są przeciwskurczowe, leczą trudno gojące się rany, ropne rany, wykwity skórne, oparzenia, odmrożenia, stłuczenia, liszaje, miejsca ukąszeń owadów, stany zapalne błon śluzowych pochwy, jamy ustnej, spojówek, doustnie napar leczy skurcze i skurcze układu pokarmowego, owrzodzenia żołądka, jelit, bolesne nieregularne miesiączki po konsultacji z lekarzem, napar łyżka płatków na szklankę wrzątku parzymy 10 minut pod przykryciem, cedzimy, pijemy 2 razy dziennie po pół szklanki, napar z dodatkiem rumianku po łyżce koszyczków rumianku i płatków nagietka na szklankę wrzątku parzymy 10 minut pod przykryciem, cedzimy, pijemy 2-3 razy dziennie po pół szklanki, odwar do okładów 4 łyżki płatków na szklankę zimnej wody, gotujemy 20 minut, cedzimy, okładamy rany pod ceratką, kwiaty to przyprawa, liście warzywo, kiedy o 9 rano płatki leżą równolegle do ziemi nie będzie deszczu, miododajny, płatki barwią sery i masło

Nostrzyk żółty pachnąca roślina osiąga 1 m, drobne żółte kwiaty zebrane w grona, na rośnie na polach, przydrożach, łąkach, zboczach w nasłonecznionych miejscach, kwitnie od lipca do października, w czasie kwitnienia ścinamy wierzchołki w miejscu rozgałęzienia, suszymy w cieniu, w czasie suszenia nostrzyk nabiera zapachu siana, po wysuszeniu odsiewamy na sicie grubsze gałązki, ziele zwęża naczynia krwionośne, zwiększa napięcie mięśni gładkich naczyń, przeciwzapalny, przyspiesza gojenie ran, leczy stany zapalne skóry, zmiękcza,oczyszcza rany, czyraki, ropnie, podnosi ciśnienie, odwar pół łyżki ziela na szklankę wody o temperaturze pokojowej, pół godziny często mieszając ogrzewamy bez wrzenia, cedzimy, do okładów, przymoczek, przemywań, kataplazm 2 łyżki ziela na szklankę wrzątku, rozparzone ziele rozkładamy na płótnie, przykładamy do ran, można dodać korzenie żywokostu, koszyczki rumianku,kwiat nagietka, miododajny, składnik kosmetyków, aromatyzuje tytoń

Perz chwast polny ze zbóż i ogrodów, rozgałęzione kłącza osiągają15 m długości, wczesną wiosna lub jesienią zbieramy z pół kłącze, usuwamy korzenie i łuskowate pochewki liściowe, myjemy je, suszymy na słońcu lub w ciepłym pokoju, trzymamy w lnianych woreczkach, kłącze jest moczopędne, reguluje przemianę materii, leczy stany zapalne układu moczowego z obrzękami, kamicę nerkową, pęcherzowa, zaburzenia trawienia, przemiany materii, okłady na choroby skóry i lewatywy na zaparcia, napar łyżka ziela na szklankę wrzątku parzymy 10 minut pod przykryciem, pijemy 2-4 razy dziennie po szklance, piwo z perzu wysuszony perz kroimy na małe części, gotujemy z chmielem i drożdżami, pijemy po szklance 2-4 razy dziennie

Pietruszka dwuletnie warzywo, korzeń ma flawonoidy, śluzy, cukry, korzeń i owoce są moczopędne, hamują nadmierną perystaltykę, leczą choroby pęcherza moczowego i dróg moczowych, obrzęki, wzdęcia, utratę apetytu, zaburzenia trawienia, odwar z korzeni i owoców łyżka korzeni lub pół łyżki owoców na szklankę zimnej wody, utrzymujemy w stanie bliskim wrzenia, cedzimy, pijemy 2 razy dziennie po szklance, owoce są silniejsze, nie stosujemy w ciąży

Pięciornik gęsi, srebrnik dolna strona liści srebrzyście owłosiona, drobne, złotożółte, 5-płatkowe kwiaty, kwitnie całe lato, rośnie na łąkach, przydrożach, piaszczystych i wilgotnych brzegach rzek, w czasie kwitnienia ścinamy tuż nad ziemia roślinę, czyścimy, suszymy w cieniu w przewiewnym miejscu, ziele jest żółciopędne, przeciwskurczowe, pobudza czynność żołądka, jest w mieszankach ziołowych, leczy choroby układu pokarmowego z brakiem apetytu, niedostatecznym wydzielaniem soku żołądkowego, wzdęcia, koli jelitowe, wątrobowe, bolesne miesiączki po konsultacji z lekarzem, okłady z liści leczą bóle skurczowe, odwar łyżka ziela na szklankę wody, 30 minut ogrzewamy pod przykryciem, cedzimy, pijemy po szklance 2 razy dziennie, odwar z mniszkiem łyżka ziela pięciornika i łyżeczka korzenia mniszka na szklankę wody, 30 minut ogrzewamy pod przykryciem, cedzimy, pijemy po szklance 2 razy dziennie

Pięciornik kurze ziele rośnie w lasach, zaroślach, na łąkach, torfowiskach, liście przypominają kurze stopy, kwiaty mają 4 żółte płatki, każdy z czerwona plamką, łodyga rozgałęziona, ulistniona, ciemnobrązowe kłącze, w środku czerwone, w ogrodach lubi bardzo wilgotną glebę, rozmnażamy z nasion lub przesadzamy dzikie, kłącza zbieramy jesienią, odrzucamy łodygi, kłącza myjemy twardą szczotką i kroimy na kawałki, suszymy w 50 st, kłącze jest ściągające, przeciwbiegunkowe, bakteriostatyczne, zapierające, hamuje drobne krwawienia, leczy przewlekłe choroby układu pokarmowego i biegunki po konsultacji z lekarzem, zewnętrznie do płukanek, okładów, przymoczek, pędzlowań jamy ustnej, na żylaki odbytu, zapalenia dziąseł, jamy ustnej, gardła, trudno gojące się rany, opryszczkę, odwar łyżka kłącza na szklankę wody, ogrzewamy 30 minut bez wrzenia, cedzimy, pijemy 3-5 razy dziennie po pół szklanki, napar z rumiankiem po łyżce kłącza kurzyśladu i koszyczków rumianku na szklankę wody, ogrzewamy 30 minut bez wrzenia, cedzimy, pijemy 3-5 razy dziennie po pół szklanki, odwar do użytku zewnętrznego 3 łyżki kłącza na szklankę letniej wody gotujemy 15 minut, przykładamy na chore miejsca, w przewlekłych biegunkach można jeść 3 razy dziennie po pół grama proszku z kłącza

Podbiał kwitnie w marcu, pierwsze są łodygi z koszyczkami i łuskowatymi liśćmi, żółte kwiaty w koszyczkach, po przekwitnięciu jest puch, owocostan podobny do mniszka, po przekwitnięciu są długoogonkowe liście, są sercowate, górą ciemnozielone, dołem białoszare od wielu włosków, kwiaty zamykają się na noc, rośnie na brzegach wód, polach, łąkach, w wilgotnych zaroślach, na pogorzeliskach, w lasach, głównie na gliniastym podłożu, można przesadzić z rozmnożenia podziemnych części do ogrodu, pędy dzielimy na kawałki z kilkoma korzonkami, wiosna zbieramy liście dopóki nie maja brunatnych plam, w pogodne, bezdeszczowe dni zrywamy liście bez ogonków, osypujemy ziemię, układamy w koszyczkach, pojedynczą warstwę suszymy w temperaturze pokojowej lub do 40 st, potem usuwamy sczerniałe i pokryte rdzą liście, trzymamy w szczelnie zamkniętych naczyniach, liście są osłaniające, wyksztuśne, przeciwkaszlowe, leczą choroby górnych dróg oddechowych,nieżyt gardła i oskrzeli, uporczywe napady kaszlu, przewlekłe choroby układu oddechowego, odwar pół łyżki na szklankę wody o temperaturze pokojowej, pół godziny ogrzewamy pod przykryciem, cedzimy, pijemy po pół szklanki 2-4 razy dziennie, odwar z dodatkiem rumianku po łyżce liści podbiału i kwiatów rumianku na szklankę wody o temperaturze pokojowej, pół godziny ogrzewamy pod przykryciem, cedzimy, pijemy po pół szklanki 2-4 razy dziennie

Pokrzywa rośnie w zaroślach, na nieużytkach, przydrożach, liście i łodyga mają parzące włoski, od maja do września w suchy pogodny dzień ścinamy rośliny i zostawiamy w suchym miejscu w cieniu by przestała parzyć potem rozkładamy cienką warstwą w dobrze przewiewnym miejscu, suche ziele osmykujemy, liść jest moczopędny, przeciwbiegunkowy, przeciwgośćcowy, wzmacniający, hamuje krwawienia, korzeń ściągający, doustnie liście leczą biegunki, żylaki odbytu, bóle, mięśni, stawów, awitaminozy w porozumieniu z lekarzem, do płukania stanów zapalnych jamy ustnej, pochwy, bóli mięśni i stawów, okłady na czyraki w porozumieniu z lekarzem, napar 2 łyżki suszonych liści na szklankę wrzątku, parzymy 10 minut, cedzimy, pijemy 2-3 razy dziennie po szklance między posiłkami lub stosujemy zewnętrznie, sok młode pędy wiosennej pokrzywy miażdżymy, wyciskamy sok, przez 2 tygodnie codziennie pijemy pół szklanki na wiosenne wzmocnienie, młode liście jemy jak szpinak, surowe to pasza dla kur, latem świeże liście, zima surowe poprawiają nośność jaj

Porzeczka czarna rośnie w wilgotnych lasach, bagnistych zaroślach, w ogrodach,tylko w ogrodach zbieramy młode liście, z każdego krzaka do 1/3 liści, suszymy je cienką warstwą w cieniu, bo łatwo się zaparzają, wyrzucamy porażone rdzą liście i gałązki, owoce zbieramy dojrzałe, suszymy w cieple, owoce mają cukry, witaminę C, kwasy organiczne, liście i owoce są moczopędne, napotne, przeciwreumatyczne, ściągające, leczą przeziębienia z gorączką, reumatyzm pomocniczo, okłady na trudno gojące się rany, napar z liści łyżka liści na szklankę wrzątku parzymy 10 minut pod przykryciem, pijemy 2-3 razy dziennie po szklance na gorączkę, odwar z dodatkiem kory wierzby łyżka liści porzeczki i łyżeczka kory wierzby na szklankę zimnej wody, gotujemy 10 minut, cedzimy, pijemy szklankę 2-3 razy dziennie, odwar do użytku zewnętrznego 5-8 dkg suszonych liści na litr wody ogrzewamy bez wrzenia pół godziny na wolnym ogniu, cedzimy przez gazę, ciepłym odwarem nasycamy gazę, przykładamy do ran żylakowych, sok z owoców 3 razy dziennie po pół szklanki, owoce są do wyrobu soków, dżemów, win

Poziomka stale owocująca bylina nizin o gór, rośnie na polanach, suchych zboczach, w zaroślach, w ogrodach, liście zbieramy dokąd nie zaczynają żółknąć, zrywamy je bez ogonków układamy w 5 cm warstwach, suszymy w cieniu na zewnątrz, ziele ścinamy tuz nad ziemią przed dojrzeniem owoców, suszymy tak jak liście, owoce zbieramy w pogodny dzień suszymy w cieple, wszystko przechowujemy w półszczelnych opakowaniach, owoce maja flawonoidy, witaminę C, liście i owoce są moczopędne i ściągające, pomocniczo leczą miażdżycę, nadciśnienie, kamicę nerkową, pęcherzową zaburzenia przemiany materii, podagrę, zewnętrznie krosty, wykwity, mogą uczulać, napar łyżka liści na szklankę wrzątku, parzymy 10 minut, cedzimy, pijemy 2-3 razy dziennie po szklance, napar z dodatkiem brusznicy i czarnej porzeczki 100 g liści poziomki, po 50 g liści brusznicy i porzeczki, łyżka ziół na szklankę wrzątku, pijemy po szklance naparu w kamicy nerkowej

Prawoślaz osiąga 1,5 m, uprawiany i dziki, duże, różowe kwiaty na wierzchołku łodygi, duże, dłoniaste liście podobne do klonowych, gruby, krótki biały korzeń z żółtą skórką ma drobne korzonki, lubi głębokie dobrze nawożone i nawilżone gleby, słońce, nie lubi ciężkich gleb, nasiona siejemy do gruntu wczesną wiosną z nasionami innej rośliny np. sałaty, można rozmnażać na inne sposoby, ale siew daje najlepszy korzeń, korzenie zbieramy z dwuletnich roślin, przed wykopaniem ścinamy 10-15 cm nad ziemią ziele, odcinamy części łodygowe i drobne korzonki, wycinamy miejsca uszkodzone, oczka, nierdzewnym nożem usuwamy skórkę, kroimy wzdłuż na kilka części od razu suszymy w cieple, liście ok, 1/3 z rośliny zbieramy z kielichami, liście suszymy na powietrzu, kwiaty suszymy w cieple, przechowujemy w suchym miejscu w zamkniętym opakowaniu, korzeń i liście są przeciwkaszlowe, wyksztuśne, osłaniające, leczą stany zapalne układu pokarmowego, uszkodzenia nabłonków, wrzody żołądka, zaparcia, podrażnienia, nadkwaśność, choroby górnych oddechowych, gardła, oskrzeli z kaszlem i flegmą, zewnętrznie czyraki, rany, wrzody, ropne zapalenie powiek, w zaparciach u dzieci na lewatywy, macerat łyżka liści lub korzeni na szklankę przegotowanej letniej wody, odstawiamy na 30 minut, cedzimy, pijemy kilka razy dziennie łyżkę, kataplazm 2 łyżki liści lub korzeni na pół szklanki wrzątku na ciepłe okłady pod gazą lub ceratką

Rdest ostrogorzki jednoroczny o ostrogorzkim smaki, tworzy gęste skupienia w mokrych rowach, nad brzegami wód, w wilgotnych lasach i zaroślach, kwiaty to zielonoróżowy kłos, prosta czerwonawa łodyga, mylony z rdestem plamistym, który ma różowe prosto wzniesione kwiaty, ciemne plamy na liściach, nie jest gorzki, ziele ostrogorzkiego zbieramy w lipcu i sierpniu ścinając zielone ulistnione pędy z kwiatami w połowie rośliny, odcinamy żółte liście i boczne łodygi, suszymy na zewnątrz w cieniu lub w 30 st w suszarni, suszony do użycia nadaje się rok, ziele jest przeciwkrwotoczne, w porozumieniu z lekarzem na krwawienia maciczne, biegunki, nie stosujemy podczas zapalenia nerek i śluzówek układu pokarmowego, odwar łyżka ziela na szklankę wody w temperaturze pokojowej, ogrzewamy 30 minut bez wrzenia, cedzimy, pijemy 2-3 razy dziennie pom1/4 szklanki

Rdest ptasi płożący z drobnymi różowymi kwiateczkami, ma małe wydłużone listki, kwitnie od czerwca do października, bywa porażony grzybem w postaci białych plam na liściach wtedy nie zbieramy, rośnie na łąkach, przydrożach, polach, toleruje nieurodzajne suche gleby, liście maja różny kształt zależnie od miejsca występowania, lubią go kury, gęsi, kaczki, zbieramy jesienią z piaszczystych miejsc, gdzie jest bujny niepodeptany, zdrową roślinę ścinamy na 5 cm nad ziemią, otrzepujemy, układamy w koszach, suszymy w cieniu na zewnątrz warstwą do 10 cm grubości, ziele jest moczopędne, ściągające, reguluje przemianę materii, polecany seniorom w przewlekłych stanach zapalnych dróg moczowych, skąpomoczu, reumatyzmie, skazie moczanowej, dnie, uzupełniający w leczeniu gruźlicy, miażdżycy, nieżytów żołądka i jelit, zwiększa odporność, okłady i przymoczki na rany i uszkodzenia skóry, napar łyżka ziela na szklankę wrzątku, parzymy 10 minut pod przykryciem, cedzimy, pijemy 2-3 razy dziennie po szklance, odwar z kruszyną łyżkę ziela rdestu i łyżeczkę kruszyny na szklankę zimnej wody, gotujemy 10 minut, cedzimy, pijemy szklankę 2-3 razy dziennie

Róża dzika, polna, rozłogowa kolczasty krzew między, przydroży, zarośli, sadzony na żywopłot, różowe lub białe pachnące kwiaty, czerwone owłosione owoce dojrzewają końcem września i w październiku, zbieramy niedojrzałe w sierpniu i wrześniu, gdy są czerwone lub schnące przed przymrozkami, ale mają mniej witaminy C, szybko suszymy do 50 st, owoce maja dużo witaminy C, B1, B2, K, flawonoidy, karotenoidy, są moczopędne, żółciopędne, wzmacniające, przeciwszkorbutowe, zwiększają przepływ żółci w drogach żółciowych, łagodzą bezsenność, nerwowość, wzmacniają dzieci i seniorów, napar łyżka owoców na szklankę wrzątku, parzymy 5 minut pod przykryciem, cedzimy, pijemy 2-3 razy dziennie szklankę można dodać łyżkę soku malinowego, odwar łyżka owoców na 2 szklanki wody, gotujemy 5 minut, cedzimy, ostawiamy na 12 godzin, pijemy 3-5 razy dziennie po pół szklanki, nalewka 50 dkg owoców i 25 dkg cukru zalewamy litrem mocnego wina lub wódki, odstawiamy na tydzień w ciepłe miejsce, zlewamy, cedzimy, pijemy 1-2 kieliszki dla seniorów i osłabionych ludzi, owoce to surowiec na soki, dżemy, wina, preparaty witaminowe i wzmacniające, liście na herbatki

Rumian szlachetny trwała pachnąca roślina ma białe brzeżne kwiaty i żółte środkowe, roślina ozdobna, kwiaty języczkowe są wiatropędne, rozkurczające, pobudzają pracę żołądka, leczą zaburzenia żoładkowo-jelitowe, wzdęcia, niestrawność na tle nerwowym, kolki jelitowe, brak apetytu, zewnętrznie na stany zapalne skóry i błon śluzowych do przemywań, okładów, nasiadówek, napar 4 łyżki kwiatów na 2 szklanki wrzątku, parzymy, cedzimy, ciepły pijemy 2 razy dziennie lub stosujemy zewnętrznie

rumianek prosta rozgałęziona łodyga, delikatne pierzaste liście, koszyczek ma żółte środkowe kwiaty na główce i okalające je białe języczkowe, kwiaty pachną, dno koszyczka jest puste, rośnie na polach, łąkach, rumowiskach, ugorach, przy drogach, na łąkach, uprawiany w celach leczniczych, kwitnie od maja do pierwszych przymrozków, siejemy go wiosną lub końcem lata, tolerancyjny dla gleby, jednoroczny, lubi słońca, sieje się go w gliniastych wapiennych glebach, najlepiej siać go wiosną i przerywać co 30 cm, zbieramy co 2 dni w pogodne popołudnie dojrzałe koszyczki, białe kwiaty maja być rozwarte, nie zwisłe i nie zamknięte, suszymy pojedyncza warstwą na matach i sitach na strychach i w szopach, trzymamy w suchym i przewiewnym miejscu, koszyczki są przeciwzapalne,odkażające, rozkurczowe,wiatropędne, w okładach i przymoczkach leczą stany zapalne skóry, pęknięcia odbytu, uszkodzenia skóry, trudno gojące się rany, zapalenie spojówek, odmrożenia, oparzenia, upławy, rzęsistek, zapalenie warg sromowych, do płukania ust i gardła w zapaleniu gardła, jamy ustnej, dziąseł, anginie, z dodatkiem soli na obrzęki nóg, doustnie skurcze żołądka, jelit, nieżyty, przewlekłe zapalenie nerek i pęcherza moczowego, bolesne miesiączki, alergie, katar siewny, zapalenie spojówek, kolki u niemowląt, napar łyżka kwiatów na szklankę wrzątku parzymy 10 minut pod przykryciem, cedzimy, pijemy 2-3 razy dziennie po szklance do zużycia w 3 dni, napar z miętą po łyżce kwiatów rumianku i liści mięty na szklankę wrzątku parzymy 10 minut pod przykryciem, cedzimy, pijemy 2-3 razy dziennie po szklance do zużycia w 3 dni, kataplazm 4 łyżki na pół szklanki wrzątku, rozparzone owijamy w płótno i przykładamy na chore miejsce, nalewka do płukania, okładów, przymoczek 2 łyżki kwiatów na szklankę spirytusu, odstawiamy na 14 dni, przesączamy, 1-2 łyżeczki na szklankę wody do użytku zewnętrznego doustnie po 30 kropli 2-4 razy dziennie

Ruta szarozielona, aromatyczna, osiąga 70 cm, ,a pierzaste liście z drobniejszych listków, na liściach są zbiorniki olejku eterycznego, żółte kwiaty w gronach, kwitnie w lipcu i sierpniu, lubi słońce, ciepło, żyzne, wapienne gleby, nasiona siejemy w kwietniu do skrzynki sadzonki podrośnięte sadzimy na miejsce stałe, w pogodny dzień wczesnym rankiem przed zakwitnięciem lub w rękawiczkach po przekwitnięciu ścinamy szczyty pędów, suszymy w cieniu i przewiewie, osmykujemy liście, odrzucamy łodygi, trzymamy w potrójnych papierowych torbach, świeża ruta uczula, łagodzi odczyn okład ze świeżych kwiatów nagietka lub maść tranowa, liście rozkurczają, uspokajaj, kurczą macicę, nie dla ciężarnych, leczą skurcze pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych, ułatwia przepływ żółci, stany zapalne dróg moczowych, miażdżycę u seniorów, zmniejszone wydzielone soku żołądkowego, można się zatruć, napa łyżeczka ziela na szklankę wrzątku, parzymy pod przykryciem 20 minut, pijemy szklankę 2 razy dziennie, napar z dziurawcem po łyżeczce liści ruty i ziela dziurawca na szklankę wrzątku, parzymy pod przykryciem 20 minut, pijemy szklankę 2 razy dziennie

Serdecznik ma różowe kwiaty, cętkowaną, purpurowobiałą wargę z żółtawym odcieniem, pusta, ciemnofiołkowa łodyga, głęboko powcinane naprzeciwległe liście spodem szare, roślina pachnie, rośnie pod płotami, na śmietnikach, rumowiskach, w zaniedbanych parkach, ogrodach, na brzegach lasów, początkiem kwitnienia zbieramy bez mączniaka ścinając wierzchołki do 25 cm i liście nad ziemią, suszymy na zewnątrz, usuwamy zżółkłe liście i grube łodygi, trzymamy w kilkuwarstwowych torebkach papierowych, ziele nasercowe, uspokajające, leczy łagodne choroby sercowo-naczyniowe seniorów, szybkie męczenie się, kołatanie serca, przyspieszenie akcji serca, nadmierną pobudliwość nerwową w menopauzie, napar łyżka ziela na szklankę wrzątku, parzymy 10 minut pod przykryciem, cedzimy, pijemy 2 razy dziennie po szklance, napar z głogiem łyżka ziela serdecznika i łyżeczka kwiatów głogu na szklankę wrzątku, parzymy 10 minut pod przykryciem, cedzimy, pijemy 2 razy dziennie po szklance

skrzyp polny rośnie na podmokłych łąkach, polach, brzegach lasów, ugorach, przypomina malutkie choinki, sztywne, puste, szorstkie łodygi, zgniecione skrzypią, zbieramy końcem czerwca i w lipcu w pogodny dzień jasnozielone skrzypy bez brunatnych plam, ścinamy je 10 cm nad ziemią, suszymy w cieniu, trzymamy w suchych przewiewnych miejscach, płonne pędy są moczopędne, mają biogeny, pomocnicze w miażdżycy, gruźlicy, kamicy nerkowej i pęcherzowej, u seniorów uzupełnia biogeny, odwar 2 łyżki ziela na 2 szklanki wody, gotujemy 15 minut, cedzimy, pijemy 2-3 razy dziennie po szklance, odwar z dodatkiem liści poziomek 2 łyżki ziela skrzypu i łyżka ziela poziomek na 2 szklanki wody, gotujemy 15 minut, cedzimy, pijemy 2-3 razy dziennie po szklance, można pic świeży sok

Słonecznik osiąga 2, 5 m, ma szerokie sercowate liście, białe kwiaty rurkowe i żółte pomarańczowe, jednoroczny, koszyczek ma 70 cm, kwiaty są przeciwgorączkowe, pobudzają apetyt, zwiększają wydzielanie soku żołądkowego, leczą niedobór soku żołądkowego, leczą przeziębienia, stłuczenia, krwiaki, nadżerki naskórka, nalewka spirytusowa 5 łyżek świeżych kwiatów języczkowych na 0,5 szklanki spirytusu, odstawiamy na 2 tygodnie w chłodne ciemne miejsce, wyciskamy,pijemy 3 razy dziennie, po 30 kropli w chłodnej wodzie, olej jest jadalny,kosmetyczny, techniczny, jadalne nasiona

Sosna osiąga 40 m, wykorzystujemy drzewa przeznaczone do ścięcia, zbieramy pączki i wierzchołki pędów, na bocznych starych pędach są pojedyncze pączki, na młodych drzewkach na głównym pędzie i bocznych pączki są zebrane w koronki na wierzchołkach, koronkę tworzy zwykle 5 pączków w okółku i 1 w środku, pączki i koronki zbieramy zima, ale najlepiej wczesną wiosną, koronę ścinamy tuż przy nasadzie, wiosną z pączków są młode pędy, pączki mają witaminę C, tuż pod nasadą wycinamy 5-centymetrowe pędy z łuseczkami i żywicą, surowiec suszymy w pomieszczeniach w 35 st cienka warstwą, pączki tegorocznych pędów zbieramy latem, suszymy jak wyżej, pączki, pędy i wierzchołki, pączki są napotne, wyksztuśne, moczopędne, reszta wyksztuśna, przeciwskurczowa, antyseptyczna, leczą przeziębienia i choroby górnych dróg oddechowych u dzieci i seniorów, nalewki i odwary do kąpieli oczyszczają i odświeżają skórę, nalewka 100 g pączków lub młodych pędów na litr białego wina, pijemy kieliszek 3 razy dziennie na wiosenne zaburzenia przemiany materii, syrop 60 g zmiażdżonych pączków na 50 g wódki, zalewamy na godzinę, zalewamy ;itrem wrzątku, po 6 godzinach dajemy tyle samo cukru, cedzimy, gotujemy do uzyskania syropu, pijemy 4-5 łyżek dziennie, odwar 60 pączków lub igieł na litr wody, gotujemy do inhalacji, drewno to surowiec opałowy i meblarski, z korzeni mamy terpentynę, kalafonie, smołę, z igliwia olejek, ugotowane w alkalicznej wodzie i suszone igły są materacach dla ludzi z reumatyzmem, woda leczy reumatyzm i podagrę

Szakłak ciernisty krzew z drobnymi zielonkawymi kwiatami, kwitnie w maju i czerwcu, owoce to czarne, w środku zielone jagody, jajowate, ząbkowane liście, rośnie w zaroślach, lasach, na zboczach, wczesna wiosną z kilkuletnich gałązek zbieramy korę, suszymy na powietrzu 10-15 cm warstwy często przewracając, oczyszczamy suchą korę, wkładamy do worków, które trzymamy w przewiewnym miejscu, dojrzałe owoce zbieramy, suszymy w cieple pojedyncza warstwą, czyścimy, surowce trzymamy w półszczelnych opakowaniach, łatwo chłoną wilgoć, owoce maja biogeny i cukry, kora przeczyszcza jest łagodnie żółciopędna, leczy długotrwałe zaparcia, osłabiona perystaltykę, odwar 2 łyżki owoców na szklankę wrzątku, parzymy pod przykryciem 10 minut, pijemy szklankę przed snem, łyżeczka rozdrobnionych owoców z miodem lub śliwkowymi powidłami jedzona przed snem

Szałwia kilkuletnia rozgałęziona krzewinka dorastająca do 60 cm, ma duże fiołkowe kwiaty i szarozielone kosmate liście o zapachu kamfory, wrażliwa na mróz, lubi słońce, osłonięte miejsca, średnio wilgotne, wapienne, żyzne gleby, nasionka wysiewamy w marcu do skrzynek, w inspektach sadzimy zielone pędy wierzchołkowe lub wiosną rozsadzamy kępki, na zimę okrywamy, liście zbieramy z roślin tegorocznych jesienią, w 2 roku w maju i czerwcu przed zakwitnięciem i od września do przymrozków, zawsze w pogodne dni od razu po wyschnięciu rosy, suszymy cienką warstwę do 35 st, trzymamy w woreczkach w suchym pomieszczeniu, liście są antyseptyczne, przeciwzapalne, osłaniające, przeciwcukrzycowe, zwiększają krwawienia miesięczne, pobudzają wydzielanie soku żołądkowego, regulują perystaltykę, łagodzą wzdęcia, bóle brzucha, hamują biegunki, lecz zaburzenia miesiączkowe, nadmierne pocenie, odwary są przeciwcukrzycowe, do płukania ust i gardła w stanach zapalnych, ropniu dziąseł, okłady na trudno gojące się rany, napar łyżka liści na szklankę wrzątku, parzymy 10 minut pod przykryciem, cedzimy, pijemy 2-4 razy dziennie po pół szklanki, napar z rumiankiem po łyżce liści szałwii i koszyczków rumianku na szklankę wrzątku, parzymy 10 minut pod przykryciem, cedzimy, pijemy 2-4 razy dziennie po pół szklanki, napar do użytku zewnętrznego 2 łyżki szałwii na szklankę wrzątku parzymy pod przykryciem 10 minut, cedzimy do okładów i płukania

Świetlik łąkowy roczna silnie rozgałęziona roślina, ma małe, ciemne ząbkowane liście, białe kwiaty z fioletowymi żyłkami i żółta plamka na dolnym płatku, kwiat wygląda jak otwarte wargi, na tle zieleni jak świetlik lub świeczka, rośnie na wzgórzach, łąkach, pastwiskach, w zaroślach i rzadkich lasach, półpasożyt niektórych roślin łąkowych, ziele zbieramy w czerwcu i lipcu w pełni rozkwitu, ścinamy roślinę tuż pod rozgałęzieniem, nie łamiemy, nie gnieciemy, zbieramy suche okazy, suszmy w 30 st lub w przewiewie, wysuszony i oczyszczony trzymamy w potrójnych papierowych torbach, ziele i kwiaty są przeciwzapalne i ściągające, leczy zapalenia spojówek, światłowstręt, nadmierne łzawienie, szybkie męczenie oczu jako przemywania i okłady, odwar łyżka ziela na szklankę letniej wody, mieszamy, podgrzewamy przez 30 minut pod przykryciem bez wrzenia, cedzimy, pijemy 2 razy dziennie po pół szklanki, kataplazm 4 łyżki ziela na szklankę wrzątku, rozparzone ziele zawijamy w płótno do okładów, płuczemy odwarem po odcedzeniu

tasznik pospolity chwast pastwisk, pól, ugorów, spod płotów, wiosna wypuszcza rozetę liści, potem łodygę do 50 cm, kwiaty drobne białe na szczycie łodygi, owocki sercowate o kształcie toreb pasterzy, ziele zbieramy początkiem kwitnienia w kwietniu i maju ścinamy tuz nad ziemią z rozetami, czyścimy suszymy na zewnątrz w cieniu lub do 30 st, składnik zup, sałatek, jarzyn, ziele jest przeciwkrwotoczne, leczy długie,obfite miesiączki po konsultacji z lekarzem, pomocniczo w krwawieniach z nosa, leki robimy na zimno, macerat łyżka ziela na szklankę letniej wody, odstawiamy na 5 godzin, cedzimy, pijemy 3-5 razy dziennie po szklance, wyciąg z krwawnikiem po łyżce ziela tasznika i krwawnika na szklankę letniej wody, odstawiamy na 5 godzin, cedzimy, pijemy 3-5 razy dziennie po szklance, sok 10 dg świeżego ziela miażdżymy lub miksujemy, pijemy łyżkę stołowa wyciśniętego soku 2-3 razy dziennie

Tatarak trwała roślina o grubych, czołgających się, rozgałęzionych kłączach, kwiatostan to kolba, porasta brzegi wód, jezior, rzek, stawów, podmokłe łąki, kłącze zbieramy wiosną, wyciągamy z wody, odcinamy nadgniłe i nadziemne części, płuczemy, układamy do osuszenia, korujemy, skroimy suszymy w temperaturze do 40 st lub na słońcu, kłącze silnie pachnie, ma gorzki smak, jest moczopędne, reguluje wydzielanie soków trawiennych, pobudza apetyt, jest ściągające, przeciwzapalne, leczy przewlekłe choroby układu pokarmowego, niestrawność, nadkwasotę, nieżyt żołądka, owrzodzenia żołądka, płuczemy usta i gardło w stanach zapalnych, ściągające, łagodzi ból zębów, napar łyżkę kłącza na szklankę wrzątku, parzymy 10 minut pod przykryciem, cedzimy, pijemy2-3 dziennie przed jedzeniem po pół szklanki, żucie kłącza łagodzi ból zębów, składnik kosmetyków, likierów, podkładka do pieczenia chleba, zdobimy nim wnętrza domów na Zielone Świątki

Topola czarna drzewo o 15-30 m wysokości, kora ciemnobrunatna, luźna rozpostarta korona, szerokie liście, owoc to torebka otwierająca się 2 klapami, porasta brzegi wód, liściaste lasy, sadzona, pączki zbieramy wczesna wiosną gdy zaczynają pęcznieć po ścięciu gałęzi, suszymy pojedynczą warstwę w temp. do 30 st, pączki są moczopędne, napotne, odkażające, leczą stany zapalne dróg moczowych, skazę moczanową, zwiększają wydzielanie moczu, obniżają poziom kwasu moczowego we krwi, u osób w podeszłym wieku łagodzą przewlekłą chorobę reumatyczną, zewnętrznie przyspieszają gojenie, leczą stany zapalne skóry, żylaki odbytu, napar 15-30 g pączków na litr wrzątku lub wrzącego słodkiego wina, po 30 minutach cedzimy, pijemy 1-3 szklanki dziennie, zewnętrznie zmiażdżone pączki przykładamy do chorych miejsc, z drewna robi się zapałki, celulozę, używane jest w stolarstwie, odwar z pączków barwi wełnę na żółto

Tymianek uprawiany na południu Polski, inaczej przemarza, rośnie na leśnych polanach, wyrębach, w suchych rowach, siejemy nasionka do gruntu lub inspektu, ładnie pachnie ma małe lilioworóżowe kwiaty na szczycie owłosionej szarej łodygi, drobne liście mają podwinięte do góry brzegi, na początku kwitnienia ścinamy części szczytowe 5 cm nad ziemią, suszymy w przewiewnym miejscu, ziele jest wyksztuśne, ściągające, odkażające, pobudza wydzielanie śluzu w oskrzelach, ułatwia odksztuszanie, łagodzi napady kaszlu, leczy choroby górnych dróg oddechowych, zewnętrznie do płukania jamy ustnej i gardła w anginie, napar łyżka ziela na szklankę wrzątku, parzymy pod przykryciem 10 minut, cedzimy, pijemy 2-3 razy dziennie po kieliszku lub płuczemy jamę ustną, napar z anyżem łyżka ziela tymianku i łyżeczka owoców anyżu na szklankę wrzątku, parzymy pod przykryciem 10 minut, cedzimy, pijemy 2-3 razy dziennie po kieliszku lub płuczemy jamę ustną, przyprawa olejek aromatyzuje jedzenie i kosmetyki

Tysiącznik mała roślinka między, łąk, przydroży, ma małe różowe kwiateczki na szczycie łodygi, kwitnie od lipca do września, dwuletni, w 1 roku wydaje różyczkę liści, w 2 łodygę z małymi listkami, kwiaty i owoce, siejemy go zaraz po dojrzeniu nasion w słonecznym miejscu o średniej wilgotności, nasiona mieszamy z piaskiem, siejemy do wilgotnego, ugniecionego gruntu z próchnicą, nasion nie przysypujemy ziemią, tylko przykrywamy jedliną, by nie wywiał ich wiatr, w naturze chroniony, na początku kwitnienia zanim dolne liście zaczną żółknąć zbieramy ziele ścinając z różyczkami nad ziemią, suszymy i przechowujemy zawieszone w pęczkach, ziele zwiększa wydzielanie soków żołądkowych, śliny, zwiększa apetyt, krótkotrwale obniża ciśnienie krwi, leczy choroby żołądka z niedoborem soku żołądkowego, brak apetytu, pomocniczo kamicę żółciową, napar łyżka ziela na szklankę wrzątku, 10 minut parzymy pod przykryciem, cedzimy, pijemy szklankę 2 razy dziennie

Wierzby biała, krucha, pięciopręcikowa drzewa i krzewy z wilgotnych lasów, znad brzegów wód i przydroży, korę zbieramy kiedy tylko ruszą soki, ścinamy pędy o 2 cm średnicy z odciętych gałęzi, ściągamy korę, suszymy na słońcu, kora ma przeciwgorączkową salicylinę, jest przeciwreumatyczna, przeciwbólowa, odkażająca, ściągająca, leczy gorączkę, reumatyczne choroby, bóle stawów, mięśni, migrenę, bezsenność, nieżyty jelit, biegunki, zewnętrznie trudno gojące się rany, bakteryjne zakażenia skóry, nadmierne pocenie się nóg, odwar łyżka kory na szklankę wrzątku, gotujemy 10 minut, cedzimy, pijemy 2-3 razy dziennie po szklance lub do okładów,. Kąpieli stóp, odwar z malinami, po łyżce kory wierzby i owoców malin na szklankę wrzątku, gotujemy 10 minut, cedzimy, pijemy 2-5 razy dziennie po pół szklanki, gałązki wykorzystuje się w wikliniarstwie i koszykarstwie, łyko służy do wyrobu sznurów, odwary zależnie od wierzby barwią tkaniny na różne tkaniny

żywokost wysoka, szorstko owłosiona roślina, ma duże liście, dzwonkowate, zwisające, fioletowe, różowe lub białe kwiaty zebrane w sierpiki, rośnie na wilgotnych łąkach, brzegach wód, w rowach, jest uprawiany, wieloletni, lubi słońce i półcień, lekkie, bardzo urodzajne, wilgotne gleby, rozmnażamy z kawałków korzeni, sadzimy je na głębokości 5-7 cm, korzeń zbieramy wczesną wiosna lub jesienią, po wykopaniu myjemy, usuwamy nadgniłe, sczerniałe i uszkodzone korzenie, suszymy w temperaturze do 50 st, przechowujemy w suchym pokoju w półszczelnym opakowaniu, korzeń przyspiesza gojenie i ziarninowanie ran, zwiększa liczbę białych krwinek, osłania śluzówkę oskrzeli, leczy choroby układu pokarmowego-owrzodzenia żołądka, jelit, górnych dróg oddechowych, uporczywy kaszel, zewnętrznie owrzodzenia skóry, źle gojące się rany, oparzenia, odmrożenia, pomocniczo zapalenie szpiku, odwar łyżeczka sproszkowanych korzeni na szklankę wody, gotujemy 15 minut, pijemy 3-5 razy dziennie po pół szklanki, odwar do użytku zewnętrznego 2 łyżki korzeni na pół szklanki wrzątku, zagotowujemy, zawijamy w płótno, przykładamy na chore miejsca,m zmieniamy okład 2 razy dziennie, młode pędy i liście są jadalne, cenna pasza dla bydła, u młodego bydła pobudza wzrost