Agrocenoza

Agrocenoza to nie tylko rośliny uprawne, ale też chwasty polne, zapylacze i ptactwo gniazdujące w zbożu.

Agrocenozy różnią się wielkością, składem gatunków i proporcjami pomiędzy danymi gatunkami. Skład zależy od gleby, na której prowadzone są uprawy, uprawianych roślin, regionu oraz ukształtowania terenu, inne rośliny i zwierzęta są na niżu inne w górach. Od gleb zależy flora, a od flory obecność zapylaczy. Gatunki owadów, a także roślin zależą od uprawianych roślin np. bielinek kapustnik będzie bytował w uprawach kapusty, a czosnek i cebula odstraszają grzyby i bakterie od pobliskich upraw.

Rośliny poprzez alleolaptie stymulują lub hamują wzrost innych roślin, allelopatie to są związki chemiczne, które przenikają przez ściany komórkowe i błony komórkowe i oddziałują na DNA modyfikując ekspresję genów. Zależnie od kodu genetycznego oraz obecności w błonach komórkowych odpowiednich receptorów substancje te różnie działają na różne gatunki roślin. Jeśli jakaś roślina nie ma receptora błonowego w błonie komórkowej lub jądrowej substancja nie wniknie do jądra i nie ma wpływu na daną roślinę, jeśli jest to substancja wnika i wiążąc się z odpowiednią sekwencją genów i aktywują ich ekspresję stymulują wzrost lub kwitnienie albo blokują ekspresję porażając wzrost. Dlatego obecnych jednych gatunków roślin sprzyja innym, a drugich ogranicza ich obecność.

Każda uprawa ma inny skład gatunkowy, co wynika z jej specyfiki. Są pola zbóż, ziemniaków, kapusty i innych warzyw, są ogródki ozdobne, gdzie przeważają kwiaty i rośliny ozdobne, są ogródki warzywne, gdzie jest wiele różnych warzyw obok siebie. Rośliny uprawne stanowią bazę agrocenozy. Ta baza ma także inne gatunki, niekoniecznie pożądane przez rolnika. Są to przeróżne chwasty polne, jak mak polny, chaber bławatek, chaber łąkowy, powój polny, pszonak drobnokwiatowy, rdest ptasi, rdest powojowaty, rdest ostrogorzki, rdest kolankowaty, przytulia pospolita, przytulia czepna, pokrzywa zwyczajna, pokrzywa żegawka, jasnota biała, bylica pospolita, bylica łąkowa, kąkol polny (już coraz rzadszy), rumian psi, rumian żółty, rumianek pospolity, rumianek bezpromieniowy, ostrożeń polny, ostrożeń warzywny, bodziszek łąkowy, bodziszek drobny, bodziszek okrągłolistny, podagrycznik pospolity, krwawnik pospolity, czarcikęs łąkowy, driakiew gołębia, driakiew żółta, szczeć pospolita, babka lancetowata, babka wielka, wyka ptasia, lepnica biała, lepnica pękata, przetacznik perski, są też trawy jak chwastnica jednostronna. Wiele tych roślin pochodzi z innych stref geograficznych i zostały zawleczone wraz z roślinami, chwasty to rośliny światłolubne i wytrzymałe, dla rolników stanowią kłopot. Jako dzikie osobniki są odporniejsze niż sztucznie wyhodowane rośliny uprawne i odbierają im wodę i minerały z gleby szybko rosną zasłaniając roślinom uprawnym światło. Dla innych ludzi mają ogromną wartość estetyczną, cieszą oczy kolorami i kształtami, edukacyjną, tereny rolnicze mają ogromną bioróżnorodność roślin, czyli dużą liczbę gatunków na danej powierzchni. Wiele tych roślin jest jadalnych jak ostrożeń warzywny, pokrzywa zwyczajna czy kwiaty jasnoty, chwastnica jednostronna, wiele tych roślin ma właściwości lecznicze i kosmetyczne. Bardzo ważną rolą tych roślin jest produkcja tlenu i redukcja dwutlenku węgla, szybki wzrost wymaga szybkiego metabolizmu, który przekłada się na intensywność fotosyntezy. Co prawda wydajność fotosyntetyczna łąki czy pola jest mniejsza niż lasu, ale na pewno zachwaszczone pole produkuje więcej tlenu i wiąże więcej CO2 niż czyściutkie grządki jednego gatunku, ze względu na liczbę roślin zielonych. Przydomowe ogródki i podwórka oprócz wyżej wymienionych roślin mają jeszcze koniczynę polną, białoróżową, białą, komonicę polną, przetacznik ożankowy, bodziszek cuchnący, glistnik jaskółcze ziele, który jest rośliną leczniczą wykorzystywaną w leczeniu chorób gardła, pięciornik gęsi, którego młode listki można jadać w surówkach, żywokost lekarski, który wykorzystywany jest w leczeniu ran, zgorzeli, owrzodzeń, oparzeń, mniszek lekarski, który jest i roślina jadalną i leczniczą, jadalny łopian większy.

Chwasty w większości są roślinami owadopylnymi, więc są przyjazne zapylaczom, stąd latające nad polami i podwórkami pszczoły, bąki, trzmiele, osy, także rośliny uprawne stanowią dla nich źródło nektaru. Chwasty przyciągają także motyle, opadłe owoce przyciągają muchy. Na polach położonych na terenach zalewowych latają ważki, jętki i widelnice. Nie tylko pożyteczne owady znajdują się w agrocenozach, drzewka owocowe to miejsce bytowania mszyc, ale mszyce przyciągają biedronki, stare drzewka owocowe zamieszkują korniki, a także ptaki jak dzięcioły i ssaki jak wiewiórki.

W sadach i ogrodach, gdzie są drzewa i krzewy ozdobne i owocowe spotykamy dzięcioły, wróble, szpaki, kosy, sójki, sikorki, sroki, kruki, wrony, bażanty. Wiele ptaków przychodzi jeść niezebrane owoce, nie tylko jadalne dla nas, ale też owoce niejadalne dla ludzi z drzewek ozdobnych. Na drzewach w dziuplach i gałęziach skaczą wiewiórki, pod drzewami można spotkać jeże, które zwabiają tam jedzące opadłe owoce owady. W glebie żyją krety, myszy polne, nornice oraz wiele stawonogów jak wije, larwy chrząszczy. Na roślinach żyją pająki, chrząszcze. W suchych ogrodach pojawiają się jaszczurki np. zwinki, padalce, jaszczurki zielone, węże jak żmija zygzakowata czy zaskroniec, na terenach podmokłych są płazy jak żaba zielona, ropucha szara, salamandra plamista. W ogrodach często są gryzonie jak nornice, krety, myszy, ssaki owadożerne jak jeże, ryjówki.

Zboża to miejsca gniazdowania wielu ptaków jak bażanty, kuropatwy, przepiórki, skowronka. W zbożach żerują ptaki wróble, a ze ssaków są myszy, popielice, nornice, pola uprawne to siedlisko chomika europejskiego. Na drobne ptaki i ssaki polują sowy, jastrzębie, orły, które często latają nad polami. Drobne ssaki i ptaki są także na polach mających inne niż zboża rośliny. Zboża i chwasty to kryjówki zajęcy, często polują w nich lisy, a na niezebranych warzywach i owocach żerują sarny i dziki. Na miedzach i zagajnikach gniazdują dzwońce.

W glebie a także na starych drzewach rozwijają się różne grzyby np. ucho bzowe i inne huby, opieńki. Drzewa i krzewy zamieszkują także porosty i glony.

Kwiaty, grzyby, porosty mają wartość estetyczną, tak samo jak śpiew ptaków. Kontakt z przyrodą uspakaja, poprawia humor, daje radość, tak piękne widoki jak dźwięki np. szum liści na wietrze, śpiew ptaków, obserwacja ptaków objadających owoce z drzew sprawia dużo radości i pozwala zapomnieć o problemach, tak samo działa obserwacja owadów i ich larw w roślinach. Agrocenozy to także walory zapachowe np. zapach gleby, siana, rosnącej trawy i kwiatów tak ogrodowych jak dzikich.