biologia roślin, histologia i biologia komórki...

Korzeń utrzymuje roslinę w podłożu, pobiera z podłoża wodę i sole mineralne. System korzeniowy może być palowy, któy ma korzeń główny i korzenie boczne (przybyszowe) i wiązkowy, ma wiele róznych i rozgałęzionych korzeni. Pobieranie wody i soli mineralnych jest w strefie wlosnikowej. Tu są włośniki, czyli uwypuklenia komórek, zwiększające powierzchnię chłonącą. korzeń transportuje wodę i biogeny do góry. Przewodzi je drewno, jest lepiej rozwinięte niż łyko. Korzeń ma centrum spoczynkowe - komórki o wydłuzonym podziale komórkowym, są to komórki inicjalne i komórki merystematyczne. U jednoliściennych jest wiele pasm drewna i łyka (korzeń poliarchiczny). Dwuliścienne mają niewiele pasm, maja korzenie oligoarchiczne. Marchew Daucus carota ma dwa pasma. Jęczmień Hordeum sp. to trawa. Trawy mają niezależne pochodzenie czapeczki (osobna komórka inicjalna czapeczki). Czapeczka chroni stożek wzrostu korzenia przed mechanicznym uszkodzeniem w wyniku tarcia o glebę. Do wzrostu łodygi odnosi się teoria korpusu i tuniki. Komórki inicjalne do środka rozwijają się w korpus (walec osiowy), na zewnątrz w tunikę (tkanki okrywające i organy boczne). Rozwój korzenia wyjaśnia teoria histogenowa. Są trzy piętra komórek inicjalnych (histogeny). Dermatogen jest najbardziej zewnętrzną komórką, tworzy skórkę i czapeczkę u dwuliściennych. W samym środku jest plerom, daje początek walcowi osiowemu. Peryblem daję początek korze pierwotnej i ryzodermie. Jednoliścienne mają kalyptrogen - osobny inicjał dla czapeczki. Dynia Cucurbita pepo ma wtórny welamen korzeniowy. Welamen to wielowarstwowa skórka pobierająca wodę z powietrza, chłonie ją jak gąbka. Marchew ma korzeń spichrzowy. Jęczmień ma jeden inicjał dla pleromu, drugi dla peryblemu i dermatogenu, trzeci dla kalyptrogenu (kalyptra - czapeczka). Dermatogen tworzy ektodermę, peryblem korę pierwotną, plerom tworzy walec osiowy, w nim powstaje prokambium, które daje początek wiązkom przewodzącym. Stefy korzenia u wszystkich roślin to od zewnątrz stożek wzrostu z czapeczką, potem jest strefa wydłużania (elongacji) komórek, dalej jest strefa różnicowania komórek, potem jest strefa włośnikowa, potem dojrzały korzeń. W korzeniu jest bardziej rozbudowana kora pierwotna niż walec osiowy, odwrotnie jak w łodydze. Tak jest powyżej strefy włośnikowej. Ryzoderma jest w strefie włośnikowej. Kosaciec. Im wyżej tym włośniki zanikają stopniowo, powyżej ryzosfery jest egzoderma, ma miekisz zasadniczy. Endoderma jest najgłębszą warstwą kory pierwotnej w łodydze. W egzodermie są komórki ze skrobią statolityczną, one informują roślinę o zmianie polożenia. W korzeniu jest pobieranie wody i soli mineralnych. Woda i sole mineralne idą do ksylemu, kieruje je tam egzoderma ma komórki suwerynowymi lamellami. Suwerynifikacja pierwszorzędowa jest tu gdzie lamelle nakładają się na siebie i nie przepuszczają wody, drugorzędowa ma cienkościenne lamelle zielone, są zsuwerynowane i zlignifikowane, też nie przepuszczają wody. Są cienkościenne, żywe komórki przepustowe, zbierają one wodę z kory pierwotnej i transportuja ja do ksylemu, są przy pasamch ksylemu. Woda w szerokim korycie płynie wolno, w wąskim szybko. Pomiędzy pasmami ksylemu są pasemka floemu, odżywiają korzeń asymilatami. Największe średnice mają naczynia bliżej środka, im bliżej powierzchni tym są mniejsze. Korzeń ma ksylem egzarchiczny. Metaksylem jest w środku, protoksylem na zewnątrz. W łodydze jest endarchwiczny, odwrotny. Jednoliścienne mają korzenie poliarchiczne (wielopasmowe), dwuliścienne mają haplopasmowe (oligoarchiczne). Ksylem w korzeniu jest egzarchiczny, protoksylem jest dalej od osi, dojrzewanie drewna jest dośrodkowe. Korzenie wszystkich roślin mają endodermę pierworzędową z otaczającymi komórkę suwerynowymi lamellami, drugorzędowa ma na dwóch powierzchniach komórek suwerynowe lamelle, trzeciorzędowa ma suwerynowe lamelle na całej ścianie. U jednoliściennych endoderma pierwszorzędowa ma pojedyncze suwerynowane lamelle opasające komórkę na górnych i bocznych ścianach. Powoduje to, że woda wnika przez półprzepuszczalną błonę komórkową do endodermy. te lamelle to pasma Casparyego. Jest nakładanie suweryny na całej powierzchni komórki. Powstaje endoderma trzeciorzędowa. Endoderma kontaktująca się z korą pierwotną jest U-kształtna ma część powierzchni bez suweryny. Reszta jest O-kształtna. Dwuliścienne mają perycykl (okolnicę) miękiszowy. Są pasma ksylemu oddzielone pasmami floemu. Początkowo perycykl jest miękiszowy, endoderma to pojedyncza warstwa komórek, na ich ścianach są lamelle suweryny, produkowane i lignifikowane przez protoplast. Komórki przepustowe są cienkościenne. endoderma dochodzi do walca osiowego. Kosaciec Iris sp. zimuje jako kłącze. Wiosną tworzy zywe korzenie (kłącze ma martwe). Dwuliścienne przyrastaja na grubość. Dynia Cucurbita pepo ma cztery pasma drewna i łyka. Jest duża, ma miękisz kory pierwotnej. Jest walec osiowy. Korzeń oligoarchiczne, są cztery pasemka pierwotnego drewna i łyka, łyko jest słabo ukształtowane, ma dużo miękiszu, mało komórek przewodzących. Endoderma jest pierwszorzędowa i słabo widoczna. Na przekroju są różnice między drewnem pierwotnym i wtórnym. W budowie pierwotnej ksylem pierwotny ma grube ściany komórkowe, jest floem, perycykl i endoderma. W korzeniu powstaje merystem wtórny, jest to kambium. Są dwa etapy jego powstawania. Pierwszy to odróżnicowanie się komórek miękiszowych pomiędzy pierwotnymi drewnem i łykiem, ponad ksylemem pierwotnym komórki różnicują się w kambium, warstwy kambium łączą się i odkładają do środka drewno wtórne, na zewnątrz łyko wtórne. Drewno pierwotne ma dużą średnicę i grube ściany komórkowe odpycha kambium i prostuje je. Łyko pierwotne spychane jest na zewnąrz. Kambium tworzy miękisz pierwotny. Idzie do środka, różnicuje się w kambium korkotwórcze. Kambium zmienające się w drewno wtórne jest prostowane. Ksylem jest spychany coraz głębiej. Na zewnątrz tworzy się fellogen. Odkłada mało felodermy i duzo korka. Kora i pierwotna i endoderma są odrzucane. Opadają do gleby i zmieniane są w próchnice przez bakterie, grzyby i bezkręgowce. Synteza wielu warstw celulozy wymaga wiele energii. W drewnie i łyku wtórnym jest miękisz. Łodyga ma wiązki kolateralne i koncentryczne, korzeń ma wiązki promieniste. Łodyga ma epidermę z grubą góną ścianą komórkową i kutyną, korzeń ma ryzodermę z celulozowymi ścianami komórkowymi. W łodydze są: miękisz kory pierwotnej, kolenchyma i chloroplasty, w korzeniu nie ma kolenchymy. Korzeń może mieć funkcję spichrzową. W łodydze ksylem jest egzarchiczny, w korzeniu endarchiczny. Łodyga ma organy boczne z kory pierwotnej, korzeń z komórek perycyklu. Są modyfikacje korzeni. Korzeń powietrzny z welamenem korzeniowym (wielowarstwową skórką). Różnicuje się wielowarstwowa skórka, która nie zanika, egzoderma różnicuje sie pod nią. Jest miękisz kory pierwotnej. Ksylem poliarchiczny (ma wiele pasm wiązek przewodzących), tak jest u storczykowatych Orchidaceae. O-kształtna endoderma, ściany mają ligninę. Protoplasty obumierają, powstaje koszyczek do gromadzenia wody z pary wodnej lub deszczu. Te korzenie są na powietrzu, nie w ziemi. Wodę transportują komórki przepustowe przez egzodermę i miekisz kory pierwotnej. Endoderma z komórkami przepustowymi na wprost ksylemu jest O-kształtna. Komórki przepustowe są na wprost łyka. W okół pasm łyka są włókna sklerenchymatyczne. Welamen to tkanka magazynująca wodę, ma w okół komórek pierścieniowe zgrubienia ścian komórkowych. Egzoderma ma ściany z suweryną. Korzeń spichrzowy (magazynujący) jest np. u marchwi Daucus carota. Funkcję spichrzową mogą pełnić komórki komórki miękiszowe ksylemu wtórnego, floemu wtórnego lub obu na raz jak u marchwi. Na przekroju korzenia marchwi szara warstwa to korek. Korzenie spichrzowe mają rozbudowana felodermę (warstwę pod korkiem). Jest dużo łyka wtórnego - najbardziej pomarańczowa część przekroju. Smugi na przekroju to miękisz. W środku korzenia jest ksylem wtórny i duzo miękiszu. Jest też kambium. Wielowarstwowa feloderma, mało korka, funkcję spichrzową pełni miękisz drewna i łyka wtórnych. korzeń marchwi jest diarchiczny - w budowie pierwotnej sa dwa pasma drewna i łyka pierwotnego. Tak samo jest u pietruszki Petroselinum satovum, P. crispum. Korznie spichrzowe mają bardzo rozbudowany miekisz.  W budowie wtórnej felogen zmienia się na zewnątrz w korek, który ma ściany adkrustowane suweryną. Komórki te lignifikowane (inkrustowane ligniną) i staja się martwe. Jest izolacja od środowiska. Przetchlinki to miejsca gdzie komórki korka są luźno ułozone. Felogen różnicuje się do środka w miękiszową feloderme z chloroplastami. Te trzy warstwy tworzą wtórną tkankę okrywającą, jest tak w łodydze i korzeniu w przyroście wtórnym. Cewki, naczynia i włókna są martwe. Miękisz jest żywy. Łyko ma komórki sitowe, komórki towarzyszące i włókna łykowe. Naczynia są u okrytonasiennych (kwiatowych Angiospermae).