najciekawsze polskie błonkówki

Trzmiel kamiennik Bombus lapidarius występuje w całej Euroazji, obserwujemy go wiosna na kwiatach, jeden z głównych zapylaczy, ma krępe, owłosione ciało z żółto-czarną szatą i przezroczystymi skrzydłami, żyje w niewielkich grupah społecznych, mogących przetrwać rok, zapłodniona jesienia samica na początku wiosny znajduje odpowiednie miejsce do założenia gniazda, może ono być pod ziemią, między kamieniami, w szczelinach ścian, tam przygotowuje płytki z pyłku i nektaru, w których składa po 1 jaju, po wykluciu larw królowa karmi je aż do dojrzałości, powstaje pierwsze pokolenie bezpłodnych samic-robotnic, potem rodza się kolejne pokolenia, na początku jesieni rodzą się płodne samice oraz samcie, które skłądają niezapłodnione jaja na trutnie, późną jesienia płodne samice i trudnie łączą się ze sobą, królowa, robotnice i trutnie umierają, samice zostają w gnieździe. Kolonie trzmieli mogą liczyć do 300 osobników. Podobne gatunki to trzmiele ziemny Bombus terrestris, leśni B. sylvarum, gajowy B lucorum, rdzawoodwłokowy B. pomorum, ogrodowy B. hortorum.
Trzmielec czarny Psithyrus rupestris żyje w Europie i środkowej i płn Azji, podobnie jak polny P. Campestris i leśny P. silvestris jest pasozytem, składa jaja w gniazdach trzmieli zwyczajnego i lesnego, przypomina trzmiela, ale ma ciemniejsze skrzydła, samica nie ma koszyczków do zbierania pyłku na 3 parze odnóży, nie opiekuje się larwami, nie ma tu robotnic, dorosłe trzmielce pojawiaja sie pod koniec lata, łączą się ze sobą, samce giną, samice szukają schronienia by przezimować, wiosna szukają gniazd trzmieli by złożyć jaja.
Tynkarka Chalicodoma muraria lub obrostka murówka żyje w środkowej i płd Europie, jest pszczołą samotnicąbuduje małe gniazdka z ziarenek piasku i grudek ziemi, które łączy wydzieliną, gniazdko ma kształt naparstka, są w nim liczne małe, podłużne komórki, w których upycha miód i pyłek, gdy dobtze je wypełni skłąda jedno duże jajo i zamyka wlot do gniazda, tam larwa zimuje, wiosną kończy przeobrażenie i wychodzi na zewnątrz jako dorosły owad.
Murarka makowa Osmia papaveris żyje w Europie, na piaszczystym terenie buduje komórki, któych ściany przykrywa płatkami maków, potem magazynuje pyłek i nektar, składa jajo i jeszcze raz przykrywa wszystko płatkami maków, potem gniazdo ukrywa zasypując piaskiem i opuszcza gniazdo. Osmia rufohirta zakłada gniazdo w opuszczonych muszelkach ślimaków, które zasłania ziemia i płatkami kwiatów, murarka lucernowa Osmia caerulescens składa jaja w komókach zbudowanych w wydrążo nych pniach, do miesierkowatych należy też misierka różówka Megachile centuncularis.
Klecanka rdzaworożna Polistes gallicus żyje w środkowej i płn Azji, Europie i Afryce Północnej, ma smukłe ciało o czarnej szacie w poprzeczne żółte prążki na odwłoku, zapłodniona po zimowym spoczynku samica zaczyna budować gniazdo, łączy drewniane włókna wydzieliną i otrzymuje karton, z którego robi wiele sześciokątnych komórek, zawiesza je na wystającej skale, zadaszeniu lub gałęzi, składa w każdej komórce po jednym jaju, odżywia larwy aż do dorosłości, z pierwszego pokolenia powstają robotnice, które będą opiekować się królową i jej kolejnymi dziećmi, niższe temperatury jesienią stymulują rozwój trutni i płodnych samic, po kopulacji trutnie giną, partnerki znajdują schronienie na zimę i wiosną zaczynaja następny cykl, tu jest też klecanka polna Polistes nympha i P. associus.
Osa pospolita Vespula vulgaris zasiedla zimne regiony Sarego i Nowego Świata, bardzo pospolita w Polsce, jest większa i mocniejsza od klecanki, zapłodniona samica staje się królową, bezpłodne samice to robotnice, latem samce służa reprodukcji, gniazdo mniejsz eniz osy dachowej, zbudowane pod ziemią, zawieszone na gąłeziach drzew, w skrzynkach na liśty, pod przewróconymi donicami i wazonami.
Osa dachowa Vespula germanicas pospolita w paleoarktyce i nearktyce, czarno-żółta szata, drapieznik, poluje na muchy i gąsienice motyli, którymi karmi larwy,l gniazdo buduje pod ziemią, może mieć 30 cm srednicy, jesienią ma 3000 mieszkańców, wykorzystuje czasem opuszczone nory kretów i myszy, królowa buduje pierwsze komórki i rodza się pierwsze robotnice, które potem opiekują się nia i larwami.
Szerszeń europejski Vespa crabro żyje w paleoarktyce i Ameryce Płn, jest krepy, jaskrawy, na głowie i częsci odwłoka jest czerwony, czarny na tułowiu, reszta odwłoku jest żółta z rdzawymi plamami, należy do os, buduje papierowe gniazdo w dziuplach drzew, na strychach, gniazdo ma wiele warstw szesciokonnych komórek otwartych od spodu, każda jest zawieszona na położonej wyżej, pierwsza mocowana jest do ściany, budowę gniazda zaczyna młoda, zapłodniona samica, potem składa jajo w każdej komórce, zimą odpoczywa w ukryciu, po wykluciu karmi larwy zdobyczami, na które poluje, larwy wchodzą w stadium poczwarki i dorosłe, powstaje pierwsza grupa samic robotnic, potem zapłodniona samica staje się królową, tylko składa jaja, jesienią rodza się trutnie i płodne samice, kopulują, potem królowa, robotnice i trutnie giną, młode samice zimuja by wiosną dać początek nowym koloniom.
Nastecznikowate Pompilidae to rodzina os występująca na całym świecie, maja czarny kolor, długie odnóża, żyją w pojedynke, poluja na pająki, w marcu lataja na dłąkami szukając zdobyczy, z którymi walczą, soa wygrywa, paralizuje jadem pająka, umieszcza go w zagłębieniu w ziemi, składa na niej 1 jajo i zostawia je tam. Często pająk jest wiekszy od osy. Tu są rodzaje nastecznik Pompilus sp. i swędosz Anoplius sp.
Taszczyn pszczeli Philanthus triangulum zamieszkuje paleoarktykę poza najdalszą północą, ma żółto-czarną szatę i odwłok w kształcie serca, aktywny late, częsty obok uli, wygłodzony atakuje pszczoły zbieraczki i zmusza je do wyplucia nektaru, zapłodniona samica paralizuje jadem owady, zaciąga je do podziemnego gniazda, do komórek przyszłych samców wkłada 3 pszczoły do samic 5, po zakończeniu rozwoju larwy tworzą kokon jedwabnych nici i czekają 10 miesięcy na przepoczwarzenie, potem dorosłe opuszczaja gniazdo. 
Szczerklina piaskowa Ammophila sabulosa saziedla Europe, pospolita u nas, ma czarne ubarwienie z błękitnymi i czerwonymi wzorami na odwłoku i cienkim stylikiem łączącym odwłok z tułowiem, aktywna od czerwca do września, wtedy sa loty godowe, po kopulacji samiec umiera, zapłodniona samica wygrzebuje w piasku gniazdo, znajduje larwy owadów z rzędu prostoskrzydłych i motyli, paraliżuje je jadem i zanosi do gniazda, składa na larwie jedno jajo i opuszcza gniazdo, z jaja wykluwa się larwa bytująca na ofierze.
Bethylidae członkowie tej rodziny mają ciemne ciała i czerwonawe odnóża, są uskrzydlone lub bezskrzydłe, wiele gatunków przypomina mrówki, polują na larwy chrząszczy i motyli, paralizują je, przenoszą do nor, składają w ich ciałach jaja, larwy jedzą ofiary.
Zgłębiec trzepiennikowiec Rhyssa persuasoria jest w całej Europie i Ameryce Pn, pospolity w Polsce, latem fruwa wśród iglastych drzew polując, jest czarny, duży, należy do rodziny Ichneumonidae, pasozytuje na larwach trzepienników, znajduje pień, gdzie sa przeobrażające się larwy, pokładełkiem jak wiertłem drążą otwory, gdy pokładełko trafi na larwę owad przeszywa ją, składa jajo w jej ciele, po kilku dniach wykluwa się mala larwa jedząca wnętrzności larwy trzepiennika, dojrrzała wydostaje sie z drzewa i zaczyna loty dorosłego owada.