Dzieje Ziemi w skrócie od kambru do holocenu...

Paleozoik:

Podczas kamryjskiej eksplozji życia klimat był ciepły, zwierzęta tworzyły szkielety,powstały planktoniczne lub mułożerne trylobity, powstanie morskich bezkregowców: gąbek, ramienionogów, mięczaków, robaków, stawonogów, jamochlonów, szkarłupni, były jednokomórkowe akritarchy, niektóre zdolne do fotosyntezy. Zwierzęta wytworzyły węglanowe i chitynowe pancerze, które tworzą skamieliny. Kontynent stanowiła Pangea, położona w okolicach równika, która rozpadła się na Gondwanę, Laurencję i Baltikę, płytkie tereny zalały morza, zmiana chemizmu wód zwiększyła wydajnośc fotosyntezy, wzrosło stężenie tlenu w powietrzu i wodzie, rozwinęły się drapiezniki. Ciepłe wody zawierały sinice, zimntjsze trylobity, mniej mięczkaów i ramienionogów i szkarłupni.

w ordowiku nastąpiła wędrówka kontynentów, poziom morza był wyższy niż dziś o 600 m, organizmy zaczęły wychodzic na ląd, wmorzach dominowały trylobity,graptolity i łodziki, na przełomie kambru i ordowiku podniósł się poziom morza, które weszlo na ląd, rozprzestrzeniły się pływające czynnie za pomoca komór powietrznych łodziki i swobodnie dryfujące graptolity, najliczniejszągrupą były trylobity, były slimaki, ramienionogi, szkieletowce ryjące w mule,koralowce czteropromienne Rugosa, denkowce Tabulata i małże, koralowce tworzyły rafy. Baltika popołynęła na pn, Gondwana na pd (Baltika to my). Miejsce gdzie jest Sahara znalazło się pod lodem, bo gondwana popłynęła ku biegunowi. Ordowik skończył się zlodowaceniem,które spowodowało 2 wielkie wymieranie w historii Ziemi.

Sylur to czas kiedy rosliny zaczęły wychodzić na ląd,pojawiły się ryby, na Gondwanie pojawiły się lodowce, na pn powstała Euroameryka (Laurazja), wskutek zderzenia Europy z Laurencją. Wskutek tego pwypiętrzyły się góry Norwegii,Szkocji i Appalachy. W morzach międzykontynentalnych rozwijało się życie, organizmy,które wyginęły podczas zlodowacenia odrodziły się oprócz trylobitów, na rafach były koralowce i gąbki, tworząc rafy koralowo-gąbkowe (zespoły tabulatowo-stromatoporoidowe), graptolity uległy uproszczeniu, żyły małże, ramienionogi, ślimaki i liliowce, rozwinęły się ryby kostnoszkieletowe, chrzęstnoszkieletowe oraz pancerne i fałdopłetwe, ryby zajęły wody słodkie i słone, pojaiwły się wielkoraki ze szczypcami, na lądzie pojawiły sie rośliny rynie. Miały chwytniki, były widlasto rozgałęzione, nie miały tkanek przewodzących, żyły na bagnach. Większość kontynentów była w strefie wzrotnikowej lub równikowej.

Dewon to pojawienie się skrzypów, widłaków i paproci, utworzyły one glebę, na lądach żyły skorupiaki i owady bezkrzydłe. Pojawiły się przodkowie płazów, wwodzie dominowały ryby i rafy, duże i kolorowe jak obecne, najważniejsze koralowce to denkowce, czteropromienne, gruda ważna grupato gąbki stromaporoidy i glony,oprócz nich żyły ramienionogi, małże, ślimaki, trylobity oraz liliowce i mszywioły, pojawiły się bezszczękowce, które żyły w wodach slonych i słodkich. Dalej rozwijały się ryby promieniopłetwe, mięśniopłetwe, pancerne i fałdopłetwe. Pod koniec dewonu wyszły na ląd płazy (ichtiostega), miały rybie ogony i 4 kończyny, formy pośrednie pomiędzy płazami i rybami znaleziono w Górach Świętokrzyskich. Pod koniec epoki wyginęło 40% organizmów morskich, zanikły rafy.

Karbon to ciepły i wilgotny klimat sprzyja rozwojowi paproci,skrzypów i widłaków, tworzą lasy,które dadzą złoża węgla. Są płazy, gady i owady latające, Euroazja zderza sie z Gondwaną, wypiętrzają się góry obecnych Europy, Azji i Ameryki Pn, pokłady węgla są na każdym kontenecie, więc lasy paprociowe rosły wszędzie. Rozwijała się roślinność bagienna, drzewiaste widłaki Sigilaria i Lepidodendron dostarczyły większości złóż węgla. Rosły lasy z paproci nasiennych i zarodnikowych, skrzypów i kordaitów, które dorastały nawet do 30 m wysokości. Płazy osiągały do 6 m długości, pojawiły się gady, rozwijały się pajęczaki, pojawiły się ważki, miały rozpiętośc skrzydełek do 70 cm, ślimaki pojawiły się w wodach slodkich. Rozwijały się rekiny, ryby promieniopłetwe, rozwijały glony aragonitowe i gąbki, ramienionogi i amonity osiągnęły ogromne rozmiary, liliowce osiągnęły wiele różnych form, trylobity osiągnęły schyłek rozwoju, przy równiku klima Lauroameryki sprzyjał rozwojowi fauny i flory, na pd gondwana obejmowała dzisiejsze Ameryke Pd, Australię, Antarktydę i Afryka, flora była przystosowana do chłodnego klimatu, rosły tu paprocie nasienne, na pd był lądolód, potem kontynenty się zderzyły, wypiętrzyłysie ciągnące się przez całą Europę, Azję, Afrykę i Ameryke Pn, fałdowanie objęło Góry Świętokrzyskie, Masyw Armorykański, Masyw Centralny, Wogezy, Reńskie Góry Łupkowe, Harz, Masyw Czeski, Sudety.

W permie nastąpiło ocieplenie i osuszenie klimatu, stopiały lodowce, powstała Pangea, przez jej środek ciągnęły się pustynie, rośliny nasienne i gady ssakokształtne się rozwinęły, wilgociolubna fauna i flora zaczęła wymierać, poziom tlenu w atmosferze spadł z 35% do 15%, podłoże zdominował czerwony spągowiec,s kała okruchowa, rozwinęły się rosliny iglaste i paprocie z rodzaju Glossopteris, które wyparły roślinność bagienną. Zanikły kordaity. Gółwnym drapieżnikami były pelikozaury, terapsydy uzyskały stałocieplność, wymarły koralowce czteropromienne i denkowce, rozwijały się mszywioły, gąbki krzemionkowe, glony, ramienionogi, na dnie płytkich mórz były otwornice-fuzulinidy, jednokomórkowe, ale miały do 10 cm średnicy, są skałotwórcze, na dnie morskim osadziły się łupki miedzionośne ze szkieletami ryb Paleoniscum i gadów morskich Protorosaurus . Do Pangei dołączyła Syberia,klimat był suchy i gorący, obecne Chiny zostały samodzielnym lądem, płytkie zbiorniki wodne wysychały pozostawiająć pokłady soli potasowej i kamiennej, pod koniec permu na Syberii była erupcja bazaltowa.

Mezozoik:

Zaczął się mezozoik trias to pierwsza jego era, na lądzie pojawiają się krokodyle, żółwie i dinozaury, w morzach drapieżne plakodonty, ichtiozaury i notozaury, pod koniec triasu pojawiły się małe ssaki, pokryzysie permskim znikły fuzunilidy, trylobity, koralowce czteropromienne, rozwijały się małże, ślimaki, jeżowce, amonity się odradzały, pojawiły się amonity właściwe i ceratyty, w płytkich wodach kwitły sinice, dzieki nim powsały węglanowe maty stromatolitowe, rozwijały się liliowce Encrinus i Dadocrinus, rafy tworzyły gąbki i sinice oraz żyjące dzisiaj koralowce sześciopromienne. Dominowały ryby promieniopłetwe i mięśniopłetwe, pływające gady plakodonty, które przypominały żółwie, notozaury ze spłaszczonymi nogami i ichtiozaury oraz płazy tarczogłowe-labiryntodonty. Później pojawiły się dinozaury ptasiomiednicze i gadziomiednicze, ale osiągały do 6 m wzrosttu, ze ssakoksztłatnych gadów powstały pierwsze ssaki stałocieplne. Z roslin dominowały paprocie, benetyty, sagowce, miłorzębowce i szpilkowe, czyli nagozalążkowe, oprócz benetytów wszystkie dziś rosną. Poziom wód w oceanie był niski, na pd był lodowiec, Pangea rozpadła się na Gondwanę i Laurazję z oceanem Tetydą pomiędzy, ruch Gondwany na pd dał zanik lądolodu.

Jura to podniesienie poziomu wód, całą Ziemię pokrywały tropikalne dżungle, dominowały dinozaury, powstaja pierwsze ptaki. Ciepły i wilgotny klimat podniósł poziom wód na część ląd, powsały morza epikontynentalne. Wmorzach zyje wiele gatunków małży, ślimaków, jeżowców, koralowców, Rozwijały się gąbki krzemionkowe, z ich szkieletów mamy złoża krzemionki, szczyt rozwoju głowonogów poruszających się odrzutem wody, belemnitów i amonitów właściwych, rozwój ryb, pojawiła się rodzina rekinó, do kórej należy żarłacz tygrysi, największe morskie drapiezniki to plezjozaury i ichtiozaury i krokodyle. Nie było już gadów ssakokształtnych i labiryntodontów, dinozaury dominowały, roslinożerne ptasiomiednicze dzieliły się na dwunożne ornitopody i czworonożne zauropody. Latające pterozaury pojawiły się pod koniec triasu. Największym był pterodaktyl z rozpiętością skrzydeł do 8 m. W jurze pojawiły się praptak Archeopteryx miał asymetryczne pióra, gadzie kończyny z pazurami, latał dzieki asymetrycznym piórom, nieloty mają symetryczne. Dżungle zajmowały obszar do 60 szerokości geograficznej, dominowały sagowce, obok rosły miłorzębowate, benetyty i szpilkowe, wszystkie wiatropylne, nagonasienne. Rozpadła się Pangea, Europa oddzieliła się od Ameryki Pd, Ameryka Pd od Afryki, Tetyda powiększyła się rozdzielając obie Ameryki.

Kreda dzieli się na górną, środkową i dolną. Jest ona jednym znajcieplejszych okresów w dziejach Ziemi. CO2 było 3 razy więcej niż dzisiaj. Lasy liściaste sięgały do okolic podbiegunowych. Poza kołem polarnym na półkuli pn były lasy okresowo zrzucające liście, jakw Polsce na niżu, pozosttałości tych lasów znaleziono w pn-wsch Azji i na Alasce, lasy rosły na 75 st N, rosły w nich miłorzębowate, sagowce, skrzypy, szpilkowe oraz pierwsze okrytonasienne, na czas nocy polarnej zrzucały liście. Między Euroazje i Afrykę wdarła się Tetyda, pd Polska była pod wodą, powstały skały wapienne,w płytkich i ciepłych morzach rozwijały się rafy, dodziś znajdujemy fragmenty wapieni rafowych, gruboskorupowych małżyi ramienionogów, powsttała facja urgonu, głebsze morza dały złoża drobnoziarnistego margla i wapienia z odciskami amonitów, złoża te powstały z jednokomórkowych podobnych do kubeczków kalpionellidów, nannokonusów,radiolarii i otwornic planktonicznych, wczesny okres kredy był chłodny o suchy o czym świadczą glendonity, gwiaździste skupienia węglanu wapnia, powstające w temp. Do 4 st. C oraz egzotyki lodowcowe, czyli nieobtoczone, tępokrawędziste fragmenty skał,zimnolubne organizmy wycofały się na pd, ciepłolubne na pn, na biegunach były lodowce,są gliny polodowcowe z tego okresu, potem było ciepło, klimat zmieniał się z suchego na wilgotny. Otwarty przepływ wód między Atlantykiem, Pacyfikiem a Tetydą umozliwiał powstanie ciepłego prądu okołorównikowego, brak lodowców i podwodna aktywnośc wulkaniczna spowodowałypodniesienie szczytów oceanicznych podniosły poziom oceanów. Małe róznice między temperaturą wód dawały małą cyrkulację wód i niedostatek tlenu pod wodą, osadziły się czarne łupki z martwej materii organicznej (dziś to paliwo). Rozpad Pangei spowodował silny wlkanizm i większą aktywnościa pióropuszy płaszcza ziemskiego, czyli stref większego przepływu ciepłaz wnętrza Ziemi. Już we wczesnej kredzie rozwinął sie plankton i nanoplankton wapienny, rozwijały otwornice, kokkolitty, kalpionelle, ich domki dały złożawęglanu wapnia, do dziś obecne na dnie morskim. Pojawiły się pierwsze rośliny okrytonasienne. W czasie kredy rozwinęły się i częściowo wyparły nagonasienne,duża róznorodność roślin sprzyjała dinozaurom roślinożernym, rogaytym, kaczonogim, iguanodontów. Wulkaniczny CO2 wynosił 600-1200 ppm,dziś to 400 ppm.

Kenozoik:

Paleogen: rozwój rekinów, waleni, ssaków,które wyparły gady i osiągnęły duże rozmiary, wypiętrzyły się Alpy i Himalaje, pojawiły się pierwsze trawy. Wymarcie dinozaurów pozwoliło rozwinąć innym zwierzętom, krabom, rybom kościstym,ślimakom, jeżowcom, małżom i otwornicom, które są protistami roslinnymi i glonami, pojawiły się rekiny o rozpiętości szczęk do 2 m. Strefy przybrzeżne zajęły pingwiny,ssaki kopytne spokrewnione z hipopotamami zeszły do wody, powstałyz nich walenie, prawelenie były ziemnowodne, mogły poruszać się w wodzie i na lądzie dzięki budowie kończyn, najsttarsze szczątki wielorybów znaleziono w Nowej Zelandii. Ssaki lądowe począttkowo przypominały gryzonie, potem ukształtowała się większośc obecnych dziś rzędów, nieparzystokopytne-konie, nosorożce, tapiry, parzystokopytne-woły, antylopy, owce, świnie, bizony,wielbłądy, nietoperze, owadożerne, nowe gryzonie, drapieżne, psy,koty, łasice, pojawiły się pierwsze naczelne, pottem małpy, najpierw ssaki były małe, przodek konia, Hyracotherium miał 25-50 cm wysokości, a przodek sloni o krótkim pysku i małych kłach-Moeritherium miał 70 cm wys. pod koniecpaleogenu przodek nosorożca, Paraceratherium miał 7m wys. Pojawiły się pierwsze trawy, 34 mln latt temu istniała połowa obecnych dziś rodzajów roslin kwiatowych, lasy były podobne do dzisiejszych, Alasce w Grenlandii rosły palmy, trawy porasttały obrzeża bagien i lasy. Afryka zderzyła się z płytą Euroazjatycką, powstały Pireneje, potem Karpaty i Alpy, kawałek gondwany zderzył się z Euroazją powstały Himalaje. Odsunięcie się od Antarktydy Ameryki Pd i Australii zmieniło prądy oceaniczne, powstał Okołobiegunowy Prąd Antarktyczny ,który spowodował ochłodzenie Antarktydy

Paleocen

Eocen-średnia roczna temp. 20 st. Palmy porastały cały świat, rosliny antakrtyczne miałyduże licie, silną fotosyntezę, tworzyłyduzo zapasów, które pozwoliły im przetrwać noc polarna, na którą zrzucały liście, zwierzęta migrowały wtedy na pn. Pojawiły się walenie, syreny, trąbowce, tapiry, naczelne-rodzaj Eosimius, nietoperze, brzegowce, lemurowate i wyrakowate, mały jeleń Dycodexis i przodek konia. Polska została zalana, powstały piaski kwarcowo-glaukonowe z otwornicami, mięczakami, małżorakami, w Tatrach powstały zlepieńce, piaskowce, wapienie, dolomity, numulity, utwory fiszu podhalańskiego to piaskowce, mułowce, łupki ilaste, Zatokę Gdańską obejmowała delta rzeki Eridon, sosny na jej brzegu dały złoża bursztynu. Potem był oligocen

Trzeciorzęd:

Miocen-na terenie Polski rosły miłorzęby, sekwoje, figowce, znajdujące w osadach ziarna pyłku są porównywane do obecnych i na tej podstawie okresla się panujący w danym okresie klimat, czasem pyłek należy do roslin wymarłych, wtedy nie można określic jego preferencji pogodowych, Wtedy zamknęła się Tetyda, powstały Alpy i Karpaty, układ lądów i mórz przypominał dzisiejszy. Klimat Europy był ciepły i wilgotny, średnia temperatura wynosiła 16-18 st. C. Europę porastały lasy mieszane spotykane dziś na Wsch USAi Chin, charakterystyczne dla klimatu umiarkowanego ciepłego. Rośliny tam rosnące to figowiec, liany, cedrzyk, paprocie, drzewa zrzucające liście to tulipanowce, magnolie, aralie, ambrowce, orzeszniki, korkowce, szpilkowe to sośnice, sekwoje i kryptomerie, obok tego dęby, brzozy, wierzby, olsze, graby, leszczyny, klony, buki i kasztany. Olsza czarna zdominowała lasy bagienne. Bagna porastały cypryśnik, olcha, błotnia, Glyptostrobus, dał on począttek naszemu węglowi kamiennemu,rzadziej brzozy, derenie, woskownice, jesiony, wierzby, topole, ostrokrzewy, figowce, ambrowce, sumaki oraz pnącza i paprocie,oraz lipowate i laurowate. Cypryśniki tworzyły gęste las. Europa połaczy.ła się z Afryką, Azja z Indiami. Rozwijały się torbacze, mastodonty, niedźwiedzie, gryzonie, stekowce, fokowate,gryzonie, koty szablozębne, króliki, koty. Nastepny był pliocen

Neogen to powstanie Morza Śródziemnego z Tetydy, ewolucja traw i roslin zielnych,ochlodzenie i osuszenie klimatu, ewolucja ssaków roslinożernych antylop, owiec, bydła, koni, nosorożców i słoni, powstałe nowe drapiezniki, niedźwiedzie, hieny, psy i koty, powstał szczury, myszy, ptaki śpiewające, żaby, węże jadowite, w Polsce były lasy bagienne i torfowiska, dały początek złozom węgla kamiennego, na Śląsku wybuchały wulkany bazaltowe, w zapadlisku przedkarpackim było morze, w którym powstawały gipsy, anhydryty oraz sole kamienne. Małpy podzieliły się na wąskonose i szerokonose, wąskonose na zwierzokształtne i człowiekokształtne, one podzieliły się na gibony i czlowiekowate, dziś to my, szypansy, goryle i orangutany, stepowienie spowodowało zejście naszych przodków z drzewa. Ewolucja waleni w delfiny, kaszaloty, były i drapiezne i filtratory planktonu, rozwój otwornic i mszywiołów, duże znaczenie ślimaków i małży.

Czwartorzęd: w plejstocenie nastała epoka lodowcowa, około biegunów pojawiła się czapa lodowa, na pn wymarły lasy, zastąpione tundrą i stepami. Wahania temperatur zmieniały poziom wód, pomosty lądowe ułatwiły wędrówkę organizmów między kontynentami. My zyjemy w holocenie, charakteryzującym się cyklicznymiu, zaleznymi od aktywności slonecznej zlodowaceniami,kiedy lodowce sięgają do 50 st. szerkości oraz cieplejszymi interglacjałami,kiedy lód ogranocza się do biegunów, jak mamy obecnie. Podczas glacjałów poziom morza spada średnio o 100 m, ponieważ woda uwięziona jest w lodowcach, niosą one osady jak głazy narzutowe, moreny, iły, muły, gliny polodowcowe, cofający lodowiec zostawił w nieckach wypełnionych jego wodą jeziora polodowcowe. W czasie plejstocenu żyły wielkie ssaki, piżmowoły, jelenie olbrzymie, włochate mamuty i nosorożce, niedźwiedzie jaskiniowe żyły w górach, bliżej równika słonie, w Ameryce Pn zyły lwy i tygrysy szablozębne, mastodonty i bawoły długorogie. Zmiany klimatu zmuszały organizmy do wędrówek, spadek poziomu morza umozliwił w miejscu ciesniny Beringa wędrówkę zwierząt między Azją i Ameryką. Podczas zlodowacenia większość ssaków wymarła. W Afryce powstali ludzie. Już 4 mln lat temu Australopiteki zeszły z drzew, kiedy wilgotne lasy zajęła sucha sawanna, rozwinął się rodzaj Homo, czlowiek zręczny robił narzędzia, czlowiek wyprostowany umiał rozniecic ogień, wyruszył on do Chin i Jawę, Europę zamieszkiwał Neandertalczyk, umiał mówić, miał religię, ozdabiał ochrą ciało i miał większą pojemnośc mózgu niż my. 200 tys lat temu powsał człowiek rozumny, który rozprzestrzenił się po całym świecie. Holocen trwa do dzisiaj. Wpis na podstawie portalu jednaziemia.pl.