Ekologia roślin 12

Symbioza pszczołowatych Apoidea z kwiatami. Pszczoła ma dużą pojemnośc wola, pszczoła Apis sp. może odwiedzić duzo kwiatów, 1000-1500 główkowatych kwiatostanów koniczyny Trifolium sp., 144 wyki Viccia sp., zbiory pyłku do zaopatrzenia 1 komorki w ulu to 0,1-0,23 g pyłku, waga ciała pszczoły to 0,08 g, do wykarmienia 1 larwy potrzeba 0,15 g. Przywiązanie pszczół dorodzaju kwiatów, wykazała analiza 380 par odnózy i masy pyłkowej, 1 gat. zapyla 188 gat. kwiatów, 3 zapylaja 44, 4 22, 5 6, 7 1. Aparat gębnowy pszczoły to języczek zwinięty w rurkę, tworzący ssawke, duży narząd gębowy, sięga do ukrytego nektaru, do kwiatów dzwonkowatych pszczoła wchodzi cała, błonkówki mają gatunki o takiej morfologii, że zapylają 1 gat. rosliny, smuklik Helictus sp. np. Helictus compressus zapyla szałwie łakową Salvia phratensis, smuklik plamisty H. maculatus zapyla dzwonkowate Campanulaceae, Xylocopa Violaceae, mydlnicę lekarską Saponaria officinalis zapyla misierka Megachile, wilżycę ciernistą Onopis spinosa złotolitka Chrysis sp., rumianek Matricaria chamomilla też. Loty pszczoły miodnej, najwieksza odl. od gniazda 2650 km, szybkośc lotu z obciążeniem 3 m/s (10,8 km/s), w ciągu dnia pokonuj eśrednio 36 km, połowa drogio z obciążeniem stanowiącym ok. 70% jej ciała, sa rosliny rosnące w óżnych środowiska i zapylane przez różne owady, pszczoła miodna Apis mellifera to jeden z najlepszych lotników jesli chodzi o zapylanie, odł lotu od gniazda związana jest z zapłodnieniem krzyżowymprzez propagacje diaspor, wyrównuje genetycznie populację to zapylenie. Rosliny, ziołorośla, 1 gat. z astrowatych w Karpatach ma wyrównana pule genową, zw. jest to z rozsiewaniem diaspor, owoce maja puch kielichowy, lecą na różna odl. 100-200 m od rosliny macierzystej, duża prędkośz lotu pszczoły, do 10 km/ha, nieobciążona śr. lata ponad 23 km/ha. Wiekszośc miodu to prod. pasiek towarowych, kolory uli to nadstawki pszczelarzy, gdy zapełni się część ula, wszystkie komórki w plastrze maja miód, są nim zasklepione dodajemy następna część, jest dużo nadstawek, gdy w pasiekach jest 1 pożytek odbiera się miód wcześniej, niektóre miody nie powinny być w pniu (barci) np. rzadki wrzozowy, sprzedaje się go na targach zdrowej zywności, powst. na wrzosowiskach, miesza sie go z cukrem i daje sie pszczołom na plastry z innego dnia. Zimą pszczelarz karmi pszczoły cukrem, one zasklepiaja go w  plastrze na zimę. W środku ramki jest płatek wosku, ma drzwiczki, wtapia sie tam wosk, wosk otacza cały płatek z obu stron, jest miód, wosk i mleczko pszczele, produkcja miodu jest na pasiece, pow 100 pm pasieki, są ruchome pasieki, dzikie pszcozly w lesie tworzą gniazda w pniach i wiszące na drzewach, do 18 w bartnictwo było zawodem, wiedziano gdzie sa pszczoły w lesie, jesienia bartnik odbierał im miód i niszczył gniazdo, w 20 w były rózne typy uli zw. z regionem, dziś są wszystkie takie same-łatwy transport, przystosowanie uli do okolicy, są wąskie z połowa ramki, odsklepia się je, wyciąga z ula i zdejmuje wosk, w wirówce jest odwirowany, bierzemy skrajne plastry miodu bez czerwi, cedzimy go, nie może byc zaczerwiony. Ekologia z etologią pszczoły miodnej, ma społeczeństwo kastowe, matka robi ok. 1500-2000 jaj na dobę, pasieki robia matki z potomstwem, przystosowanie do odp. zbioru, rój ma 40-75 tys. osobników. Podział pracy: robotnik 1-3 dzień zycia, czyści ciało królowej i przygotowuje komórki 3-5 dzien życia, karmi starsze larwy pyłkiem kwiatowym 6-10 dzień życia, karmi młodsze larwy mleczkiem 10-18 dzien życia, budowa plastrów 18-20 dzień życia, obowiązek strażniczki, wylatują z ula, 20 wylatuje z ula, letnie robotnice żyją 4-5 tyg. Rójki, wyrojenie, stara królowa zakłada nowy ul, pszczelarze kupują matki, pszczoły w ulu nie są agresywne. Pszczelarz nie uzywa perfum, nie ma zapoconego ubrania, pszczoły sa zaniepokojone przed burzą, jak wiele zwierząt czują stres i agresję u ludzi, wiele zwierząt szkodzi pszczołom: myszy, w Bieszczadach niedźwiedzie brunatne wybieraja im miód, do starego roju dokładamy robotnice z innego roju (wzmacniamy rój na zimę). Zadania robotnic: tydzień-2 tyg. to czynny zapylacz, po 20 dniu zycia strażniczki przynosza zapasy, w razie ataku rozpoznają pszczoły po swojej matce i tylko te wpuszczają do ula, pszczoły zbierają pożytek. Mowa pszczół: mowa tanca ma wiele elementów, pokazuje kierunek pożytku, odl. od pożytku, inf. o ilości pożytku, pszczoła tańczy w kierunku pozytku, gdy on jest w danym kierunku od słońca, leci w jego strone, gdy jest za ulem tez leci w jego stronę, taniec w 2 str. do pozytku, zawsze leci prosto do niego, gdy pozytek est pod kątem, płaszczyzna tańca jest pod odp. kątem, pszczoła pokazuję kąt, gdy jest rozwarty w stosunku do tańca, tańczy w odwrotnym kierunku. Pszczoły przylatujące do pnia pokazuja strazniczkom zapach kwiatu, czas zalezy od zycia pszczoły, loty zabawowe zaczynają się wcześnie, strażniczka jest dorosła pszczoła, rozmieszczenie ziaren pyłku, zamykanie plastrów zalezy od pszczół w danym wieku, młode doglądają potomstwa, gdy mało osobników, patroluja ul w sroddku. Liczba zawodowych pszczelarzy, w Ameryce jest 900-1000 pasiek, maja 2,4 mln rodzin, 2400 pm na 1 pasiekę, prawie 100 roslin uprawnych wymaga zapylenia przez pszczoły miodna, roczna wartość ich prod. to 14 mld USD i 215 dolarów na świecie każdego dnia, w lutym wszystkie amerykańskie ule jadą do Kaliforni zapylać migdałowce, przed pojawieniem się CCD pszczoły w niektórych miejscach w Chinach wyginęły, być może z powodu pestycydów, sadownicy musza recznie zapylać rosliny, jest wiele chorób pszczół bakteryjne, wirusowe, pasożyty, nie znamy przyczyny CCD, duży problem w USA, tropikalna pszczoła brazylijska jest wydajniejsza od miodnej, krzyżówka miodnej i brazylijskiej jest płodna, wyroiły się w USA, mieszańce z pszczołą miodną są agresywne, w Europie Zach. masowe wymieranie pszczół dotyczy 32-52% rodzin, w 2008 r w USA wymarło sr. 36%, wyginęło do 15% dzikich pszczół. Przyczyny CCD to chemikalia, sprawdzono działanie 160 zw. chem na rodzinach chorych i zdrowych, żaden go nie spowodował, ale mógł pogorszyć ich stan, pajęczak Varroa destructor chemolizuje i wysysa pszczoły np. waros, straty sa widoczne jesienią po odebraniu miodu w ulu zapala się dymiące paski tępiace warrozę, chorobę wywoływaną przez V. destructor, jego obecnośc nie wytępiła pszczół tylko osłabiła ich kondycję, silne os. sobie z nim poradziły, izraelski wirus ostrego porażenia pszczół, większośc rodzin, któe wyginęły go miała, nie wiemy czy to przyczyna czy powikłanie, pierwotnie wirus Moseba daje biegunke, atakuje jelita, dużo czasu psdzczoły chorowały, a nie było CCD, w ulu lub pniu nie ma pszczół, giną na zewnątrz, w Polsce jest małe natężenie CCD, mało pasiek towarowych, pszczoły mają oczy złozone, widzą perspektywicznie, obraz podzielony jest na wiele odcinków, rozróżniaja kształty A, B, I, T nie rozróżniają a, b, c, g, h, i, j. Spektrum widzenia trzmiela mniej widzą barwy optimum lepiej niebieski, fioletowy i głęboka czerwień, ludzie widzą optimum, widzą czerwień, ale nie rozrozniaja głebokiej purpury-dla nas to czarny. Ludzie widzą żółty i zielony, pszczoły purpurę i nadfiolet (fiolet pszczeli), widmo promieniowania odbitego maku polnego Papaver rhoeas. Figa morwowa Ficus sycomorus ze wsch. Afryki to współpraca roslin i owadów, ta symbioza jest na całej Ziemi, figę zapyla galasówka Galla sp. ma dymorfizm płciowy, samica ma odległe pokładełko, samiec jest mały i bezskrzydły, sa dwa typy fig, dzika kozia i płona z jadalnymi owocami, figa płodna ma 2 rodzaje kwiatów, męskie koło wylotu i żeńskie o krótkich szyjkach slupka, służa galasówką do składania tam jaj, słupki to pokarm dla larw, samce zyja w kwiecie, z jaj wykluwaja się samce i samice, po dojrzeniu jest kopulacja, jest zapłodnienie i samice wylatują i zbieraja ziarna pyłku z męskich kwiatów, potem odwiedzaja nowa figę składaja jaja, zapylaja ja, odwiedzaja nowe figi do zapylenia, kopulacji i złożenia jaj, płone nie mają zapłodnienia i zapylenia, sa długie słupki, kwiat męski ma trzy pręciki, zapylenie i owocowanie figi jadalnej to kapryfikacja, tam gdzie choduje sie figi musi byc 1 dzika, reszta jadalne z dł. szyjkami słupka. Gdy jest za duzo fig nie są nam potrzebne, jest tak u wielu gat. fig, mogą byc na jednym os. kwiaty i owoce płone, jako pożywienie dla galasówki kwiaty robiące owoce i nasiona. W kwiatach żeńskich galasówka składa jaja, u ich wylotu sa męskie, ociera się o pylniki i zbiera pyłek. Storczyk Coryanthes z Ameryki Płd. pszczoła wlatuje do niskiej miseczki, spada nią w miejsce, gdzie sa polimia, są gruczoły zapasowe, pszczoły wpadaja do nich niosąc polimia do następnego kwiatu. Dwulistnik Ophrys sp. zapyla jeden gat. owada, w Polsce jest dwulistnik muszy Ophrys insectifera ma warżkę z rysunkiem odwłoku owada, wydziela związki chem. o identycznym składzie z feromonami owada, nic nie oferuje owadom, niektóre dwulistniki mają warżkę z włoskami (włoski ma odwlok samicy). Dwulistnik Ophrys speculum jest tak skorelowany z zapylaczem, że gdyby zginął owad, zginąłby storczyk i odwrotnie. Może być tak, że roślina przetrwa wyginięcie owada. Fałszywa próba kopulacji z kwiatem, dwulistnik pszczeli Ophrys apifera ma włoski z odwrtonej strony, symuluje samicę odwróconą odwłokiem do wnętra kwiatu, samiec kopuluje z kwiatami zapylając je, jest wiele gat. storczyków i owadów zapylających, bez których przechodzą na samopylność. Galasówka to ćma, Zaspilothynnus trilobatus, błonkówka z Australii zyje pod ziemią, larwy jedza larwy żuków, bezskrzydła samica w czasie godów wychodzi z ziemi wspina się na roslinę, wydziela feromony wabiące samca, storczyk Dracaea glyptodon włączył się w cykl życiowy owada, jego warżka udaje bezskrzydłą samicę, kopulacja w locie, samiec chce ją oderwać, bierze polimia, leci do nastepnego kwiatu, kwiat wydziela feromony samicy. Ewolucja to upodobnienie kształtu i prod. feromonów. Vespula sp. na kruszczyku szerokolistnym Epipactis helleborine, który wydziela zw. chem, który sprawia, że owad nie lata, tylko chodzi po kwiecie i roznosi pyłek. Część populacji jest samopylna, pomaga w zapylaniu owad niemogący latac. Storczyk Gongora sp. wydziela zapach przywabiający samce 1 gat. pszczół, owad szuka samicy, obchodzi kwiat i zbiera polimia, trzmiel na mniszku lekarskim Taraxacum officinalis, większosć motyli je naktar, niektóre pyłek lub inne zw. org, żyja kilka dni, kilka tyg., te które osiągna imago mogą dożyć następnego roku np. rusałka pokrzywnik Aglais urticae, jedza płynny pokarm-nektar, sok z owoców i zranionego drzewa, wydzieliny mszyc, miód pszczeli, je trupia główka Acherontia atropos, modraszki, zlizuja pot np. bielinek kapustnik Pieris brasicae u koni, gębowy aparat to ssawka. Badając barwy widzialne dla motyli pokazujemy im paski papieru, widza niebieski i fioletowy to przeważają dł. narządy gębowe, dlugi język kolibra pobiera nektar z wielu gat. roslin. Ćma składa jaja w zalążni kwiatów juki Yuccia sp. Motyle wybieraja płaskie kwiatostany, storczyk z Madagaskaru Angraecum sesguipetale ma długie na pół stopy ostrogi, zapyla go motyl z rodziny zawisakowatych Sphingidae, Xanthopan morgani ma odp. dł. ssawkę, zwija ja jak wężą, żeby latać, jedząc rozwija ja, to endemit na Madagaskarze, zostało tam 10% lasów. Rodzina sandałowatych Santalaceae, jemioła Viscum minimum żyje na wilczomleczu Euphorbia sp., robi nasiona, kleista substancja przylegaja do dziobów ptaków, Harveya purpurea ma 1 woreczek pyłkowy, drugi zmieniony w mechanizm spustowy, nie ma polimiów, wysypuje pyłek na owada, cynamonowiec Cinnamomum coccinum zapylają muchy, ma męskie i żeńskie kwiaty, sa czerwone, wyglądaja jak padlina, ma zapach gnijącego mięsa, zapylają go muchy padlinożerne, pasożytuje na ziołach.