Ekologia roślin 14

Typy ekologiczno-morfologiczne kwiatów: szczoteczkowe (pędzelkowate) mały okwiat, płatki i działki sa małe, duzo jaskrawych słupków i pręcików, jako powabnia, nektar robia miodniki dna kwiatowego, mirtowate Myrtaceae,  kuflik Callistemon sp, Metrosideros lucida, eukaliptus galkowy Eucalyptus globulus, srebrnikowate Proteaceae, koszyczkowate jaskrawo zabarwiona wewnętrzna część kwiatstanu, silnie zabarwione słupki i preciki, od środka sa otoczone wysoką, okrywa ze sztywnych listków, robią lustro jako powabnie dla ptaków, wrażenie koszyczka z kwiatami o wys 10 cm i szer 5, na sztywnych kwiatostanach siadaja cukrzyki zanurzające w nich dzioby, srebrnikowate, Telopea speciosissima, Protea mellicifera, kielichowate zwisaja zwykle w dół, rozwinięta korona i aparat rozrodczy, pylniki wystaja na zewnątrz, robia duzo nektaru, rurka kwiatowa dla ptaków o dł. dziobie, balsa, Bruguiera gymnorhiza, dzwonkowate duże, pręciki i słupki w środkowej części, mogą wystawać, miodniki na dnie okwiatu, kwiaty zwisające, wejście do okwiatu z kilku stron, Hibiscus fritillaria, Bambacelba, rurkowate, proste lub zagięte, brzegi nie wywijają się na zewnątrz, pręciki i znamie słupka moga wystawac, nektar na dnie, pręciki moga być eksplozywne, tęgorz mocny Phormium thanax, zygokaktus Zygocactus sp., pielgrzan madagaskarski Ravenala madagascariensis, wargowe, lejkowata, słabo zagięta korona, zwisające, dolna warga silnie uwsteczniona lub jej nie ma, brzegi korony są często wywinięte na zewnątrz, narządy rozrodcze pod góna wargą, bananowiec Musa sp., niecierpek palczasty Impatiens digitata, Lobelia volkensii, żagielkowe (motylkowate), odwrotność wargowych, silnie zredukowane płatki z wyjątkiem górnego, pręciki i słupki wystają daleko do przodu, są lekko zagięte ku górze, miodniki są głeboko ukryte, koralodrzew indyjski Erythrina indica, E. fusca, eksplodujące, we wszystkich typach roślin ornitogamicznych są pręciki eksplodujące wysypujące pyłek Loranthus dragei, Strelitzia reginae to osobny typ, duża podkowowata grzęda, gdzie siadają cukrzyki i wydobywają nektar i zbrylony pyłek. Zapyla nektarnik krasnopierśny Nectarina afra, Strelicja jest ze strelicjowatych Strelliziaceae, rosnie w Afryce, jest cześć skurzata gdziesiada ptak, Norantea guianensis ma kwiatostany, rurkowate miodniki, sa skurzaste, zwisają i robią nektar, kielich obejmuje cały kwiat, odpada gdy rozwijają sie pręciki, kwiat jest gotwy do zapylenia, mioddniki w formie dzbaneczków, ptak idzie do nich, ociera sie o słupki i pręciki. Zapylaja pszczoły, nietoperze, jaszczurki, samozapylenie, miodniki sa na szczycie kwiatów lub oddzielnie, powabność kwiatów zapylanych przez zwierzęta, psiankowate Solanaceae mają ornitogamię i entomogamię, pelargonię Pelargonium sp. zapylaja motyle, cmy nocne i błonkówki, motyle maja dł. ssawkę, kwiaty maja dł. rurke, ptaki maja kolorystyczne dopasowanie do kwiatu, okwiat tworzy krótka rurke, sezonowa ornitogamia, sa wędrówki do kwitnących kwiatów, drzewo koralowe Erithrina caffra z Leguminaceae przy kwitnieniu. Teriogamia, teriofilia, zapylanie przez ssaki, przykład zooidiogamii, nie ma w naszym klimacie, nietoperze zapylają kaktusy, najważniejsze sa w tropikach i subtropikach, ssaki kwiatolubne, antofilne, są w strefie międzyzwrotnikowej, koewolucja między kwiatami i zwierzętami m. in. trzmiel Bombus sp. i tojad Aconitum sp., eukaliptus i torbacze, sa różne relacje kwiat-zwierzę, przygodni rabusie niszczący kwiaty, stale bywający w kwiecie np. małe amerykańskie nietoperze, gr. ekologiczne ssaków odwiedzających kwiaty 1. latające, lażące, polatujące i latające nietoperze Chiroptera, łażące gł. torbacze Marsupialia i inne drapiezne Carnivora, małpiatki Prosimiae, polatujące to torbacze, grupa z fałdem skónym pomiędzy nogami, są tylko w Australii i jej wyspach, chiropterofilia, chiropterogamia, nietoperze ze ssaków odgrywaja największą role w zapylaniu kwiatów, tropikim i subtropiki, ok. 1000 gat, 50 antofilnych, gł. noca, rzadko lataja w dzień, wiele form tropikalnych, pod koniec dnia ruszaja na żer, rózny pokarm, owady, krew wampiry Desmodontidae, pyłek i nektar w ciepłym klimacie, podrząd Megachiroptera Afryka, Australia, Stary Świat, duże owadożerne nietoperze, są nektarożerne, owocożerne i pyłkożerne formy, mogą korzystać z kwiatów, rudawkowate Pteropodidae, długie języki, nazwa potoczna latające psy/lisy, rodzaj Pteropus, wiszą na drzewach, chroniony jest Pteropus policephalus, podrząd Microchiroptera ma większośc gat. gł. owadożerne, sa na całej Ziemi, też w Polsce, gł. w Ameryce sa owadożerne, pyłkożerne i nektarożerne, polskie sa owadożerne, maja krótkie pyski, dobry słuch, duże uszy i echolokacje, w krtanii jest aparat ultradźwiekowy, antofilne sa małe, największe maja ok. 4 cm i 5 g wagi, dł. twarzowa część czaszki, zredukowane zęby, dł. język z haczykowatymi wyrostkami, krótkim układ pokarmowy, rozciągnięty żołądek, Megachiroptera maja dobrze rozwiniety wzrok. Microchiroptera sluch, węch i smak, lubią słodycz nektaru, wabi je zapach kwiatów, poruszaja sie zwinnym lotem siadaja na kwiatach, moga zawisać w powietrzu, owadożerne maja wieksze czaszki, antofilne małe i długie i długi język z nitkowatymi wyrostkami, wsuwaja język do kwiatu, owłosiony pysk za szczecinkami dla pylku i nektaru, uwstecznione zęby, mały nietoperz, duży kwiat, nietoperz wchodzi cały do niego. Rodzina liścionosowate Phyllostomidae/Phyllostomatidae, maja na nosach lisciowate wyrostki, przez nos wydaja ultradźwięki, wampiry maja wyrostki, przykład liśiconosów to Glossophaga ma dł. język, nitkowate wyrostki i liściowaty wyrostek na nosie np. G. commisaris, G. sorcina ma rozwidlony język, żeruje na wielu kwiatach. 64 rodziny kwiatowych Angiospermae ma chiropterogamię, 270 rodzajów, 750 gat., 0,3 kwiatowych, gł. w Nowym Świecie, 180 rodzajów i 590 gat., w Starym Świecie 90 rodzajów i 180 gat. np. bignoniowate Bignoniaceae. Syndrom chiropterogamii, koewolucja, kwiaty wysoko nad ziemia, wysokie drzewa, długie konary, epifity, kaktusy kolumnowe, wyeksponowane kwiaty poza koroną np. judaszowiec Cercis sp. ma kwiaty na pniu, Flagellifloria i Racillifloria też. Flagellifloria ma kwiaty poza liśćmi, mocna budowa kwiatów, sprężyste przytwierdzenie do rosliny, paszczowa budowa, noca jest największa aktywnośc kwiatu-najsilniejszy zapach, wydziela najwięcej nektaru, jasne lub ciemne bruntne barwy, niemiły zapach, gryzący jak padlina, mięso, ser, dużo naktaru i pyłku, duże zwierzęta go zapylaja, kwitnięcie rozciagnięte w czasie, nietoperze wędrują za kwiatami np. kaktusów, w kwiecie jest duzo pręcików, nitki zrosłe u podstawy, na zewnątrz idzie znamię słupka, kwiaty zwisaja przy pniu na dł. szypułkach, paszczowe, otwarte sa jak paszcza, cały nietoperz tam wejdzie wsuwa do dna język, je nektar, dotykają go pręciki i opsypuje pyłek. Świerzbowiec Mucuna flagellipes z Leguminaceae, siada na nim nietoperz. Kauligamia u dzbaniwa kolebasowego Crescentia cujete z bignoniowatych, kwiaty otwierają się późnym płd ok 17.30, rano zmaykają, kwiat paszczowy, duzo nektaru w rurce, pyłek pachnie kalarepą Brassica oleracea var. gongoloides, mocna budowa kwiatu u kabei pnącej Cabaea scandens Cabaeaceae, wchodzi do nich cały nietoperz, pnącze, gęsto zisające, sezonowa roslina, ma duże, piekne, niepachnące kwiaty, w Polsce nie ma zapylaczy, ma różne barwy, kiegelia afrykańska Kigelia africana, drzewo kiełnasiane, dł i duże szypulki kwiatostanó, duże kwiaty, 5% kwiatu to nektar, zapach swierzych ryb, szypułki kwiatowe 1,5-1,8 m, owoce wyglądają jak kiełbasa, maja jadalne nasiona, baobab własciwy Adansonia dictata z podrodziny wełniakowatych Bombaidaceae rodzina ślazowate Malvaceae jest długowieczny, stare drzewo ma pusty w środku pień, magazyn wody dla ludzi, szypułka ma 70-100cm, pek pręcików, zapach najpierw olejku z gorczycy Sinapis sp. potem padliny, banan Musa sp. z bananowatych Musaceae, kwiatostan do 3 m, 400 kwiatów, Stary Świat, u podst. ma liście wspierające, na szczycie sa kwiaty, niżej banany, Glossophaga sorcinia go zapyla (wtórne przystosowanie), Pachycereus pringlei z kaktusowatych Cactaceae ma duże, jasne, promieniste kwiaty, wiele entomogamicznych kaktusów Lamarcocereus guseus kaktus s USa i Melsyku zapylaja go nietoperze, lecą z płd na płn, agava Agave sp. agawowate Agavaceae, w Ameryce i doniczkach w Śródziemnomorzu, duży wys. kwiatostan wyrasta w 20 roku zycia, potem roslina ginie, w przyrodzie zapylana przez nietoperze liścionosy Leptonycteris sp., zapylaja Agave Palmeri, dostosowanie rzadkiej rosliny i nietoperza to np. Margravia serrese zapylana przez Hylonecturis underisodii zbiorniki pyłkowe poza kwiatostanami, rosliny moga mieć liście zjadane przez owadożerne nietoperze, które jedza też kwiaty i zapylaja je, durian Durio zibetis ma ma torebkę owocową z nasionami i mięsistą osnówka, brzydki zapach. Współżycie kwiatów i nietoperzy zaczęło się w trzeciorzędzie, polifiletyczne przystosowanie obu gr., duży stopień specjalizacji, torbacze to prymitywne ssaki, Aystralia, Tasmania, Nowa Gwinea, wyspy, izolacja od lądów, brak specjalizacji między kwiatami i zwierzętami, sa tu 2 gr. ekologiczne, nietoperze podobne do myszy i ssaki polatujące, różnorodna dieta obu gr, jedza owady, owoce, nektar i pyłek, nielotne to pałanka miodojad Tarsipes rostratus, krótkie ciało do 3,5 cm, ogon do 16 cm, dł jezyk ze szczecinkami na końcu, je owady, nektar i pyłek, długie pręciki ma eukaliptus, rosnie w Australii i Tasmanii, ma nektar pyłek i płatki, jedza je pałanki, gniazda na bankcji i eukaliptusie, gniazda robia z trawy na drzewach, prowadza nocy tryb życia, Eudromicja widywana na kwiatostanie banksji, je nektar, przy okazji pyłek, którym sie obsypuje. Ssaki polatujące, szybujące, samospady, latające, pałankowate Phalangeridae, wyspy i Australia, zyja na drzewach, katywne noca, maja czepne ogony i fałdy skórne między nogami, lot na 20 m, szpiczaste pyski i dł. języki z piłkami i szczecinkami na końcu, uwstecznione uzebienie trzonowe, jedza tez owady, owoce i liście np. wiewiórka workowata Pteromys sp. ma do 30 cm, jest w Australii, je nektar i pyłek, eukaliptusa i banksji, dł, owlosiony ogon, balansuje nim w locie, dł. czaszka i ogon. Akrobatka karliczka Acrobates pygmaeus z Australii płd-wsch, ma do 8 cm, je pełyk, owady, owoce, liscie i kwiaty, nosza młode na plecach, dł. ogon, słabiej owłosiony niz u wiewiórki, zapylaja srebrniki srebrnikowate, banksje i eukaliptus myrtowate, sa w tropikach i subtropikach, na płd, zapylaja je też ptaki i owady, protea jest w płd Afryce, ornitogamia bez torbaczy, srebrnik ma drobne, obupłciowe kwiaty, kwiatostany otaczaja barwne liście podkwiatostanowe, powabnia to kwiatostan, podobny jest do poj. kwiatu-pseudoancjum, zapylaja go ssaki w Afryce i australii, duże, masywne kwiatostany, sa dlugotrwałe, zerwane też są długotrwałe, banksja pręciki wystaja ponad pow. kwiatostanu, ciemne pręciki wabia ptaki, torbacze i inne zwierzęta, B. coccinea wabi ptaki i torbacze nadrzewne, eukaliptus ma 500-600 gat., w Australii i Nowej Zelandii, ma wiecznie zielone liscie, olejki eteryczne, drobne, obupłciowe kwiaty w kwiatostanie, płatki opadają przy zapylaniu, dojrzaly kwiat ma białe, czerwone i żółte, zdrewniałe słupki, płatki korony sa w młodszych kwiatach, owoc to torebka, żółte, jaskarawe pręciki u E. lehmannii  uprawa w Afryce i Śróziemnomorzu, kserofit, wyciaga wodę z dużych głebokości, osusza bagna, zapyla go wiewiórka workowata, ma dlugi, puszysty ogon, ułatwia szybowanie wśród koron drzew, drapiezne to wargacz, niedźwiedź malajski Melursus ursinus ma do 60 cm, je owady, termity, pszczoły, nektar i pyłek to dodatek do diety, małpiatki Prosimiae, lemur mysi Lemur microcebus zyje na Madagaskarze, waży 60 g, ma dł ogon, owocożerny, ma chwytne palce, dzieki nim wędruje po drzewach i zapyla kwiaty pielgrzana madagaskarskiego i stelicjowatych. Pielgrzan to drzewo podróżnych, zapylaja go lemury, ma wodę opadową u podst. wachlarzowatych lisci, ma grzbieciste kwiatostany o mocnych liściach podkwiatostanowych, korzystają z wody i nektaru lemury, jedza nektar oraz inne zwierzęta, maja duzo pyłku i nektaru, sa tez lemury wari Varecia variegata, bukietnica arnolda Rafflesia arnoldii bukietnicowate Rafflesiaceae  rzadka roslina z borneo i Sumatry, roslina pasozyt korzeni liany, co kilka lat, na pow. ziemi jest kwiat, największy kwiat o 1 m średnicy, w środku ma duzo nektaru, pachnie padlina, wabi muchówki padlinowe, wiewióreczniki, tupajowate Tupaidae, rzadkie ssaki pomiędzy naczelnymi i owadożernymi, nowozelandzki gekon spija nektar z kwiatów lnu nowozelandzkiego Phormium tenax, zapylanego przez papugi.