Ekologia roślin 15

Owoc to owocnia, z przekształconych ścian zalążka, w środku są nasiona. Całośc stanowi dany typ owocu. Owoc mięsisty ma skórkę egzokarp, miąższ mezokarp i wewnętrzną część endokarp, która okrywa nasiono. Owoc mięsisty to szupinka np gruszka, owoc gruszy Pyrus communis, jabłko: owoc jabłoni Malus sp., część jadalna to zrośnięte dno kwiatowe, owocnia właściwa okrywa nasiona. Skórka okrywa części zmięśniałe. Szupinka powstaje przez obrośnięcie kilku słupków przez dno kwiatowe, dno i słupki mięśnieją, Owoce mięsiste mają owocnię zmięśniałą barwną, słodką i pachnącą, stanowi pokarm zwierząt i ludzi, przystosowanie do endozoochorii. Są tu pestkowce, gdy nasiono jest otoczone zdrewniałą, wewnętrzną częścią owocni (endokarpem), tworzy pestkę, zwykle jednonasienny np. sliwki Prunus sp., czereśnie Prunus avium, wiśnieCerasus vulgaris, wielonasienny jest u bzu czarnego Sambucus niger. Typ jagoda ma całą owocnię zmięśniałą, owoc jest jednonasienny lub wielonasienny u pomidora Lycopersicon esculentum. Owoc pojedynczy powstaje z jednego słupka, to jagoda i pestkowiec, owoc zlożony powstaje z wielu zalążni znajdujących się w pojedynczym kwiecie. Każda zalążnia przekształca się w pojedynczy, zamknięty owoc, owoce połączone są wspólnym dnem kwiatowym. Owoc złożony to szupinka, kolejny typ to owoc złożony pestkowy np. malina Rubus idaeus, jeżyna Rubus saxatilis, kilka zrośniętych pestkowców leży na wspólnym dnie kwiatowym. Owoc zlożony orzeszkowy, orzeszki są osadzone na zrośniętym i zmięśnialym dnie kwiatowym np. u poziomki Fragaria vesca i truskawki Fragaria ananasa. Hipancjum, gdy orzeszki są otoczone zrośniętym dnem kwiatowym np. owoce róży Rosa sp. Owocostany powstają w wyniku przekształcenia całego kwiatostanu. Wskład owocostanu wchodzą jagody u ananasa Ananas comosus, orzeszki u morwy Morussp. i figi Ficus carica. Owocostan morwy powstaje z działek kielicha, u figi jest to zmięśniały osadnik kwiaty. Owoce suche mogą być pękające, gdy po dojrzeniu owocnia pęka i uwalnia nasiona oraz niepękające, zamknięte, tu dojrzała owcnia nie otwiera się ale owoc może rozpadać się na mniejsze części, zbudowane z fragmentu owocni i mające nasiono. Owoce pękające tomieszek, powsteje z zalążni zrośniętej z jednego owocolistka, pęka wzdłóż szwu np. jest u kaczeńca Caltha palustris. Strąk powstaje z zalążni zrośniętej z jednego owocolistka, jest wydłuzony i spłaszczony, pęka wzdłóż szwu i nerwu, jest u motylkowatych Papilionaceae. Łuszczyna powstaje z zalążni zrośniętej z dwóch owocolistków, pęka wzdłóż szwów na dwie klapy, jest wydłuzona i spłaszczona, może być krótka i szeroka, wtedy jej długość nie przekracza trójkątnej szerokości, jest to łuszczynka, są u krzyżowych Cruciferae. Torebka powstaje z zalążni zrośniętej z dwóch lub więcej owocolistków, może być spłaszczona, może pękać wzdłóż szwów, otwierać się wieczkiem lub porami, jest u maku Papaver rhoeas. Do niepekających zaliczami owoce mięsiste i suche niepękające, któe mają owocnię suchą, skórzastą lub zdrewniałą. Orzech powstaje z jednokomorowego słupka, w środku, któego rozwija się jedno nasiono, ściana owocni zrasta się z łupiną nasienną, jest silnie zdrewniała, jest u orzecha laskowego, owocu leszczyny pospolitej  Corylus avellana, małe orzechy o słabiej zdrewniałej ścianie to orzeszki.Ziarniak powstaje z jednokomorowego słupka, w środku, któego rozwija się jedno nasiono, ściana owocni jest skurzasta, zrasta się z łupiną nasienną, łupina zrasta się z bielmem wtónym, jest u traw Poaceae. Niełupka powstaje z jednokomorowego słupka, w środku, którego rozwija się jedno nasiono, skurzsat ściana owocni zrasta się z łupiną nasienną, jest u złożonych Compositae. Rozłupnia powstaje ze słupka wielokomorowego,w któym rozwija się dwa lub więcej nasion, dojrzała rozpada się na dwie rozłupki, jest u baldaszkowatych Apiaceae, może być łuszczyna przewięzista, któa po dojrzeniu rozpada się na jednonasienne części. Strąk przewięzisty po dojrzeniu rozpada się na jednonasienne częśći, jets u seradeli pastewnej Ornithopus sativus. Skrzydlak, owocnia ma wyrostki ułatwiające wysiewanie, przystosowanie do wiatrosiewności (anemochorii), może być modyfikacją ziarniaka, orzecha, niełupki jest np u klonu Acer sp. Pestkowiec ma pestkę, orzech włoski Juglans regia, leszczyna Corylus avellana, kokos Coco nucifera ma skórkę, włóknisty mezokarp, wewnętrzny endokarp i pestkę, peskowce są niepekające, jagoda powst z jednego lub kilku owocolistków, jest soczysta, ma wiele nasion w otwartej łupinie, można wyjąć nasionko, agrest Rives uva crispa, porzeczki Ribes sp., owoce konwalii Convallaria majalis sa mięsiste, maja wiele nasionek. Owoce suche, owocnia wysycha, sa niepekające, opadaja, to rozłupki i niełupki: orzech, ziarniak, skrzydlak, pekające to mieszek, strak, torebla, luszczyna, niełupka własciwa ma suchą, skurzastą owocnie, nie zrasta sie z nasionem, powst. z 1 lub 2 owocolistków, są owoce, uszkodzenia ułatwiają rozsiewanie nasion, tu jest słonecznik Helianthus sp. ziarenka to nasiona, owoc skurzasty jest suchy, więc wyrzucany, złożone Compositae ma niełupke właściwą, to zmienione znamię słupka lub działki kielicha, orzech to niezdrewniała owocnia, ma 1 nasiono, które nie zrasta się z owocem, powst. z kilku owocolistków, czasem z 1, przy orzechach sa dodatkowe liście osłaniające kwiaty, kupule, leszczyna i dąb Quercus sp., rozbity żołądź ma niezrośnięte nasiona, kiwi Actinidia sp. ma orzeszki, ziarniak to skurzasta owocnia zrastająca się z nasieniem w całość, to np. kukurydza Zea mays, jemy ziarniaki owoce i nasiona, ziarniaki to wszystkie trawy Poaceae, zboża ryż Orysa sativa, kukurydza, owies Avena sp., pszenica Triticum sp., żyto Secale sp., u rdestowatych Polygonaceae są ziarniaki, sa zrosnięte, skrzydlak to niełpuka właściwa z wyciągniętą w skrzydełko zewnętrzna częśćią owocni, klon jawor Acer pseudoplatanus, nieopadające, pekające owocnie to mieszek, powst. z 1 zalążni, 1 owocolistek otwiera się wzdłóż szwu, w środku sa nasiona, jaskrowate Ranunculaceae maja mieszki, owoc magnolii Magnolia sp. ma czerwone nasione, na sznureczku przyczepionym do środka słupka i wisi. Strąk z 1 owocolistka, pęka wzdłóż brzusznego szwu, fasola Phaseolus sp., groch Pisum sp., groszek Lathyrus sp., strąk ma dwa szwy grzbietowy i brzuszny, peka wzdłóż brzusznego i wysypują się nasiona, strąk ma Scorpiurus sp. i orzech ziemny Arachis hipogea, łuszczyna to owoc z dwóch owocolistkó, peka na 2 klapy, między nimi jest przegroda fałszywa, utworzona nie przez owocolistek tylko jego tkanke, któa wrasta do środka komory zalążni miesiącznica Lunaria sp. ma łuszczyne pekająca na dwie części, nasiona wypadaja,łuszczyna jest długa i cienka, łuszczynka krótka i pekata u gorczycy Sinapis sp., łuszczyna jest kilka razy dłuższa niż szeroka, łuszczynka ma równa długość i szerokośc, torebka jest z kilku owocolistków, peka wielokrotnie wzdłóż lub do nasady u fiołków Viola sp., maku Papaver rhoeas, owoce złozone (zbiorowe) sa z jednego kwiatu, owocostany z kwiatostanu, owoce złozone maja truskawki Fragaria ananassa wiele pestek obrośniętych przez dolny słpek, owocostan to anas Ananas comosus, rynie Rhynia sp. miały nasiona przypominające owoce, cis Taxus baccata, jodła pospolita Abies alba i miłorząb japoński Gingko biloba maja nasiona obrośnięte dolna częścią zalążni, osnówką, miłorząb ma awoc a'la ślwka Prunus domesticus, na zewnątrz jest zmięśniały mezokarp, w środku endokarp, kiwi ma jagodę. Brezylkowate Caesalpiniaceae maja łuszczynę np,. strączynowiec Cassia senna, niełupki, rozłupki, skrzydlaki sa u złozonych Compositae, biżuteria z owoców egzotycznych roslin np. z nurzanca Valissneria sp. Biologia rozsiewania, rozsiewanie może powodować wewnętrzny czynnik to autochoria (samorozsiewanie sie) owoców i nasion, owoce mogą być rozsiewane całe lub same nasiona, przez zmienę turgoru tk. np. u niecierpka Impatiens sp. jak sie dotyka to strzela, dotyk daje zmianę turgoru w tkankach. Dojrzewanie w czasie gdy okrywy sa napiete, straki nie opadaja, skręcaja sie, pekają wzdłóż szwu i wyrzacają nasiona, różna budowa zewnętrznej lub wewnętrznej części, schna, skrecaja się, ich ruchy rozsiewają nasiona. Gdy zmienione sa działki kielicha jest higrochoria, gdy wilgoć strąk kurczy się i skręca, gdy sucho wyprostowuje sie i oddala od rosliny macierzystej, geotropizm szypułek kwiatowych w samorozsiewaniu cyklamenu Cyclamen sp. dgy kwiat więdnie, skręca się szypułka kwiatowa i odpada, owoc cyklamenu to torebka, rośnie w Sródziemnomorzu, torebka sie skręca i wnika w szpary między skałami i sieje nasiona, strąk orzeszka ziemnego, po zapłodnieniu szypulka kwiatu się zagina i słupek wrasta w ziemię, tam jest pełen rozwój owoce, rozłupka rozpada się na wiele części, u fiołka torebka dojrzewa, pęka u nasady, odgina się i wyrzuca nasiona na odległośc. Anemochoria najważniejszy czynnik rozsiewania nasion to wiatr, rośliny przytsosowały sie do przenoszenia nasion przez wiatr, maja drobne nasiona, delikatną budowę, zwisające torebki ułatwiające wysypywanie nasion, bardzo drobne i lekkie nasiona, Trichicum sp., dziurawiec Hipericum sp. ma torebki, storczyki maja drobne, lekkie, płatowce, skrzydlaki. Płatowcami sa same nasiona, zewnętrzne intergumenty przypominają skrzydła dawnych samolotów, bignonia Bignonia sp., petunia Petunia sp., Betula vernicosa, goryczka trójeściowa Gentiana asclepiadeae, Paulovnia tomentosa, grab pospolity Carpinus betulus, bawełna Gossypium sp., olsza szara Alnus incana. Woda, hydrochoria rosliny nad ciekami wodnymi, olsza szara ma płaskie nasiona, mogą być roznoszone przez wiatr, pokrywa je powierzchnai wosku, nie namakają, kosaciec żółty Iris pseudacorus ma płaskie, nie do końca otwierające się torebki, płaskie nasiona z zagłębieniami wypełnionymi powietrzem zmniejsza jącym ciężar, kotewka orzech wodny Trapa natans całe owoce przenosi woda lub zwierzęta, mają kolce, którymi przyczepiają się do ryb. Zoochoria przez zwierzęta, zwierzęta biernie lub czynnie roznoszą nasiona i torebki, jaskrawe, słodkie owoce jedzą ptaki. czynna zoochoria jedza mięsiste owoce np. jegody, sa jaskrawe np. czerwone i w innych kolorach-czarnych, fioletowych, zółtych, gorzkie przed dojrzeniem nasion, żeby zwierzęta nie zjadły ich za wcześnie i nie zniszczyły nasion, owoce odrywają się od tkanek, bierna zoochoria owoce maja różnie umiejscowione czepne elementy np. kolce, Agrimonium sp. ma rozłupki z haczykami. Endozoochoria owoce sa jedzone, trawiona, nesiona wydalane z odchodami, egzozoochoria, nasiona przyczepiają sie kolcami do sierści. Myrmekochoria, rozsiewanie przez mrówki, sa wczsnowiosenne, kwitną wczesna wiosną, szybko kwitną, mają bogate w tłuszcze ciałka mrówcze-elajosomy, glistnik jaskółcze ziele Helidonium majus, kosmatka Luzula sp., u zdrojówki Isopyrum sp. ciałka mrówcze odrywaja sie od nasion, kokorycz Corydalis sp. i bratki Viola sp. maja elajosomy, mrówki je lubia i jedzą. Kokos coco nucifera ma hydrochorię, płyna pestki w morzu do innych wysp, trawy morskie maja hydrochorię, Potamogetonaceae maja łodygi z włoskami, które odrywaja sie i zwijaja, liście zwijaja się w miękką kulę. Człowiek antropochoria, przewóz ziemi z nasionami, przyczepianie nasion to ubrań, butów, włosów, wysiew nasion roslin uprawnych i przy okazji chwastów. Barochoria, rozsiewanie owoców pod wpływem siły grawitacji, nasiona i owoce opadają i kiełkują blisko rosliny macierzystej, są tu mszaki, porosty, lilia bulwkowata Lilium bulbiferum i rdest zyworodny Bistorta vivipara oraz  dęby Quercus sp. buki Fagus sp. i kasztanowiec Aesculus sp.