W tym wpisie omówione zostanie rozmnażanie sie roślin. Rozmnażanie płciowe służy mieszaniu materiału genetycznego, powstawaniu kombinacji cech, jest jednym z głównych motorów ewolucji oraz powodują gubienie niekorzystnych cech i przekazywanie i kumulowanie pozytywnych cech. Wymiana odcinków chromosomów daje mozliwośc mutacji, które sa kolejnym motorem ewolucji. U roślin rozmnażających sie płciowo jest przemiana faz jądrowych. Pokolenie haploidalne (1n) i diploidalne (2n). Są trzy typy przemian: zygotyczna przemiana faz jądrowych gdzie organizm dorosły jest haplontem a zygota jest diploidalna. U zielenic Chlorophyta z rodzaju zawłotni Chlamydiomonas. Glon wytwarza gamety, które po połączeniu dają diploidalną zygotę, która w wyniku mejozy traci polowę chromosomów. Heterofazowa przemiana faz jądrowych jest u roślin wyższych, glonów i grzybów. Organizmy te to diplohaplobionty. Faza diploidalna to zarodniki i wielokomórkowe spory, haploidalna to wielokomórkowe gamety. Gametyczna przemiana faz jądrowych, gdzie dorosły organizm jest diploidalny, gamety są haploidalne, jest u zwierząt i morszczyna Fucus. Izomorficzna przemiana faz jądrowych, gdy gametofit i sprofit nie różnią się zewnętrznie, różnią się liczbą chromosomów i typem komórek rozrodczych. Jest u watki Ulva, Dictyota, glonu z rodzaju brunatnic, gałęzatki Chladophora. Heteromorficzna przemiana pokoleń gdy oba pokolenia wyglądają inaczej, ale jedno z nich dominuje. U brunatnicy Cutleria dominuje gametofit, u Laminaria sporofit. U większości glonów dominuje gametofit. Zwykle gametofit przystosowany jest do środowiska wodnego, sporofit do lądowego. Mszaki żyją w obu środowiskach. Dominuje tu gametofit w postaci ulistnionej łodyżgi z chwytnikami. Sporofit jest zredukowany. sporofit ma stopę, którą wrasta w gametofit, łodyżkę setę i zarodnie na szczycie.
u mszaków z jednej komórki powstaje komórka jajowa i komórka kanałowo - brzuszna. Rozmnażanie mchów właściwych (pątników) na podstwaie mchu płonnika Plytrichum sp. Mech płonnik ma dominujący gametofit, rozwój sporofitu jest niepełny, żywi go gametofit. Gametofit utrzymuje sie w glebie przy pomocy ryzoidów, chwytników. Jest to ulistniona łodyżka (gametofor), wyrastaja na niej zbiory organów rozrodczych - rodni (archegoniów) i plemni (anteridiów). W rodni są komórki szyjki i jajeczko, w plemni są plemniki z dwiema wiciami. W czasie deszczu plemnia wypełnia się wodą, plemniki płyną do rodni. Jest syngamia, czyli łączenie się komórek przez zlewanie cytoplazmy (plazmogamia) i jąder (kariogamia). Powstaje diploidalna zygota, ona dzieli się w zarodek. Zarodek rozwija się w rodni, wytwarza stopę, którą wrasta w rodnię, dociera do łodyżki i pobiera z niej wodę, mienrały i asymilaty. Sporofit rośnie w nieulistnioną łodyżkę, setę. Na jej szczycie jest zarodnia. W zarodni jest tkanka sporogenna. Komórki archesporu, powstaja z nich spory, maja mejozę, Zarodnia ma wieczko i perystom (ozębnię, rąbek). W suchym powietrzu zarodniki są uwalniane. Wieczko odpada, otwieraja się ząbki perystomu.Wiatr rusza sporofitem, zarodniki wypadają, upadają na ziemię. w podłożu kiełkuje splątek (protolema). Wytwarza chwytniki i łodyżkę. Rozwija się w gametofit.
Torfowce nie mają chwytników, listki mają obok żywych martwe komórki chłonące wodę. W listkach martwe komórki otoczone są żywimi asymilującymi. gametangia wyrastają na bocznych łodyżkach gametoforu. Są osobne łodyżki z rodniami i plemniami. Plemnie są wyżej od rodni. Plemniki spadają z deszczem do rodni, gdzie następuje zapłodnienie. Sporofity są małe, maja krótką, pękatą setę, są bezzieleniowe i całkowicie zamknięte w rodniach, na ich szczycie jest długa i ostra pozostałośc zarodni. Mają wieczko, które odpada rozsypując zarodniki. W zarodni nie ma ozębni. Po zapłodnieniu łodyżka z rodnią wyrasta na trzoneczku ponad ciało torfowca, żeby rozsypać zarodniki na większą powierzchnię. Zrodnik w podłożu rozwija się w nitkowaty splątek, który rozwija się w gametofit.
Glewiki mają gametofit i sporofit zielone. Gametofity są drobne i płatowate, komórki gametofitu mają po jednym, dużym chloroplaście. Rodnie nie maja ścianek, komórki jajowe są umieszczone w butelkowatych zagłebieniach plechy. Plemnie są osadzone na trzoneczkach i zamknięte wewnątrz plechy. Po zapłodnieniu wytwarza sie zarodek, który rozwija się w sporofit. Ma on bardzo krótką i dużą stopę. W zarodni jest archespor, z niego rozwijają się zarodniki. Po dojrzeniu zarodników zarodnia pęka od szczytu na dwie klapy. Po wypadnięciu zarodników sporofit nie obumiera, tylko dzięki stale dzielącym się komórkom u nasady cały czas wytwarza nowe zarodniki.
Wątrobowce maja postać blaszki lub spłaszczone grzbietowo - brzusznie, ulistnionej łodyżki. Mają skórkę z beczułkowatymi aparatami szparkowymi. Pod skórką są komory powietrzne ze sznurami komórek asymilacyjnych. Miękisz ma mało chloroplastów, gromadzi substancje zapasowe. w dolnej warstwie są chwytniki. Są tu dwa typy gametofitów, pierwszy to plecha zorganizowana w wyżej wymienione tkanki i plecha niezorganizowana z gametoforem, listkami i chwytnikami. Na plesze są rodnie i plemnie. Plemniki mają 2 lub więcej wici. W wilgoci plemnik płynie do rodni, tam jest zapłodnienie. Rozwija się diploidalny zarodek, rozwija się z niego sporofit. Sporofit ma stopę, którą wrasta w rodnię, nieulistnioną łodyżkę, setę, na jej szczycie jest zarodnia. Tam jest tkanka sporogenna. Tchwiący w rodni sporofit jest zielony, gdy dojrzewają zarodniki traci chloroplasty i staje się czarny, brązowy lub bury. Intensywnie rośnie ok. 1 cm/ha. Rozrywa ściany rodni i wyrasta ponad nią. Rodnie i sporofit okrywają liściowe twory, osłony (periancjum). Sporofit rośnie, stopa mocno pobiera wodę z gametofitu. Woda idzie do sety, komórki rosną, rodnia jest rozrywana, jej pozostałość tworzy kołnierzyk sety. Gdy sporofit urośnie ponad rodnie i periancjum zarodnia otwiera się rozpadając na 4 klapy. Otwoera się powoli, żeby zarodniki byly równomiernie wysypywane. W zarodni są sprężynowato wygięte elatery, przy dużej wilgotności skręcaja się i wiatr ich nie rozwiewa, gdy jest sucho rozkręcają się i wiatr je porywa i rozsiewa. Po wysypaniu wszystkich zarodników klapy otwierają się calkowicie i widać elatery, elaterofor przyczepia elatery do środka zarodni. U Marschantiopsida są plechowate gametofity dobrze zorganizowane. Mają tkanki przewodzące, okrywające i wzmacniające. Gametofit ma aparaty szparkowe z t komorami powietrznymi tworzącymi tkanke przewietrzającą. Jest tkanka miękiszowa, wzmacniająca i na żebrach przewodząca. Otacza te tkanki jednowarstwowa epiderma, dolna ściana jest kilkuwarstwowa. Sa pojedyncze chwytniki utrzymujące wątrobowca w podłożu. Plechy są jednopienne, mają tylko rodnie lub tylko plemnie. W czasie wzrostu tkanka otacza rodnie i plemnie. Tu plemnia to anteridiofor. Plemniostan to talerzyk otaczający plemnię. Rodnie są w kubeczkach, obok są kilkudziesięciokomórkowe rozmnóżki (gemmy) do rozmnażania wegetatywnego. Rodnie to plechy na trzoneczkach. Trzoneczek (archegoniospor) dźwiga rodnię. Na jego szczycie jest rodniostan. Na szczycie ma wyrostek promieniście rozchodzący się. Archegoniospor chroni rodnię, wytwarza tkankę okrywającą ją - perychecjum. Plemnik z wodą wnika do rodni i zapładnia komórkę jajową, młody sporofit jest zielony, potem traci chloroplasty i rozrywa ścianę rodni. Rodnia tworzy kołnierzyk u podstawy sety. Zarodnia rozpada się na 4 klapy. Przykład porostnica Marchantia sp. Są osobne gametofity męskie i żeńskie. Rodnie i plemnie są w parasolowatych utworach wyniesionych ponad powierzchnie gametofitu. Otoczone sa zmodyfikowanymi liśćmi. Liście okrywające plemnię rosną gęsto, maja wypukły kształt i przypominają zwarty kłos. Liście otaczające rodnie są duże i głeboko podzielone, są to liście perychecjalne, sąsiednie liście otaczają rodnie, chroniąc młody sporofit. Sporofit ma krótki trzonek z okrągłą zarodnią na szczycie. Po dojrzeniu zarodników zarodnia peka na cztery klapy. Zarodniki są wyrzucane przy pomocy sprężyc (elaterów), które przy zmianach wilgotności wyrzucają zarodniki. W podłożu zarodnik kiełkuje w splątek. Elatery nie mają protoplastu, maja zgrubienia, podczas nasiąkania wodą, naciska ona na struktury komórkowe i zwijaja się. Jest to kohezyjny ruch higroskopowy.
Dodaj komentarz