Embriologia roślin 7

U wiesiołka nie ma jednej mitozy i nie ma antypod. Monosporowy woreczek ma trzy antypody, bisporowy więcej niż 3. Tetrasporowy ma wiele antypod o wysokim stopniu ploidalności, głównie 3n. Te różnice wynikają z procesów rozwojowych, z trzech antypod powstaje więcej komórek, czasem po mitozie rośnie tylko ich ploidalność (brak cytokinezy). Są to zmiany endoreplikacji, rośnie liczba lub ploidalnośc komórek, może się zmienić i liczba i ploidalność. Najwyższy stopień ploidalności to 1024n u cebulicy Scilla sp. jest po 10 endoreplikacjach. Są różne typy antypod zależnie od funkcji. Antypody sąsiadują z chalazą, gdzie jest zakończenie wiązki przewodzącej i transportują substancje odżywcze. Gdy się rozrastaja magazynują związki odżywcze, moga je przetwarzać. Są rośliny gdzie króko żyją, są prostej budowy,z degenerują przed powstaniem jądra wtórnego. Długotrwałe antypody mają modyfikowany aparat antypodowy. Woreczek trójantypodowy ma wtórne procesy rozwojowe. U stokrotki polnej Bellis perennis są 3, mają duże jądra, jest endoreplikacja, rośnie liczba jąder. Nie zawsze dzielą sie wszystkie, jedna może zostac niepodzielona. Wiele kombinacji procesów jest u tojadu Aconitum sp. U niektórych roślin, każda antypoda ma inny stopień ploidyzacji. Gdy jest zarodek antypody rosną, zbliżają się do zarodka, transportują substancje odżywcze do komórki centralnej i komórki jajowej, potem zarodka. Mogą wrastać głeboko w chalazę. Dojrzałe ziarno pyłku jest uwalniane, w postaci 2, lub 3-komórkowej. Jest faza progamiczna, polega na zapyleniu, na znamieniu jest uwodnienie (hydratacja) pyłku, potem pyłek kiełkuje, wzrasta łagiewka pyłkowa. Jest szlak transmisyjny słupka, łagiewka pylkowa wchodzi do woreczka zalążkowego i uwalnia gamety. Później jest podwójnie zapłodnienie, czyli połaczenia komórek plemnikowych z komórką jajową i komórką centralną. W obu przypadkach jest plazmogamia (fuzja cytoplazmy) i kariogamia (fuzja jąder). Zapylenie to ukierunkowane przeniesienie pyłku na znamię słupka. Znamie przyjmuje ziarno pyłku. Zn amię przyjmuje ziarno pyłku. Pyłek może być roznoszony przez zwierzęta, jest to zapylenie biotyczne, to współdziałanie zapylacza i rosliny, polega na synchronizacji cyklów życiowych rośliny i zapylacza. Pyłek ma struktury ułatwiające przyczepianie się do ciała zapylacza. Kwiaty są w odpowiedniej barwie, zapachu i kształcie, wytwarzają nektar. Roślina potrzebuje zapylenia, zapylacz związków odżywczych: pyłku, nektaru, substancji wydzielanych przez znamie słupka. Nektar robią miodniki (nektarniki), są to jedno lub wielokomórkowe gruczoły wytwarzające nektar. Budowa kwaitu pozwala usiąść na nim zapylaczowi i utrzymuje go. U owadopylnych pylniki są tak ułożone, że owad idąc do nektaru ociera się o nie i zbiera pyłek. Pylniki w tralcie kwitnienia są na drodze owada do miodnika. Wiatr i woda to abiotyczne, u wiatropylnych pylniki są na długich nitkach, pręciki są poza kwiatem, ziarna pyłku są małe i lekkie. Wiatr porusza nitkami, na których są pylniki i rozsiewa pyłek. Pyłek jest gładki, egzyna jest gładka, nasiona mają duża powierzchnię. Zapylać moga ptaki np. kolibry w Ameryce, cukrzyki w Afryce. Koliber nakłuwa dziobem okwiat. Zapylaja tez ssaki: myszy, nietoperze, lemury, kaktusy zapyla nietoperz długim języczkiem. Zapylaja też gekony. Są różne sposoby zapylania kwiatów, wymagające różnych modyfikacji. Typy zapylenia: zapylanie obcym pyłkiem to obcopylność (ksenogamia), zapylenie własnym pyłkiem w obrębie jednego kwiatu to samopylność, samopłodność (autogamia). Fiołek wonny Viola odorata jets wiosną owadopylny, latem samopylny. Wytwarza dwa rodzaje kwiatów, wiosną są kolorowe, duże, pachnące, latem są okwiat jest zamknięty, jest to klejstogamia. Rdest ptasi Polygonum aviculare do połowy czerwca jest obcopylny, jesienią samopylny. Ten proces powoduje powstanie populacji nasion o różnych genomach. Inne rośliny mają zapylenie sąsiedzkie, geitonogamia, jest to przeniesienie pyłku z jednego kwiatu na drugi na tej samej roślinie. Zapylenie przez owady to entomogamia. Kwiaty owadopylne maja różną morfologię, są klasy entogamiczne. 1. klasa talerzykowate, podklasa pyłkowe, sa u makowatych Papaveraceae, różowatych Rosaceae, jaskrowatych Ranunculaceae, czystkowatych Cistaceae, dziurawcowatych Hipericaceae i pierwotne rosliny wodne. Wszystkie płatki są wolne, symetria promienista, kwiaty mają dodatkowe twory z owcolistków, zapylaja je chrząszcze, muchówki i niektóre blonkówki: Apidae. Chrząszcze wybieraja nektar do karmienia larw. Przykłady kwiatów pylkowych gryzbień biały Nymphea alba, bez czarny Sambucus niger, barszcz zwyczajny Heracleum sphondylium, lipa drobnolistna Tilia cordata, ruta zwyczajna Ruta graveolens, skalnica nakrapiana Saxifraga aizoides, wilczomlecz obrotny Euphorbia helioscopia, tojeść rozesłan Lysimachia nummularia. Podklasa kwiaty z ukrytymi miodnikami, podobne budową do pyłkowych, produkują nektar w ukryciu, we wnętrzu kwiatu. Liczba owadów dla których jest dostępny jest mniejsza niż u kwiatów pyłkowych, dno kwiatowe wydziela nektar, zapylają muchówki i błonkówki: pszczoły Apis sp., pszczolinki Andrena sp., trzmiele Bombus sp., bzygowate Syrphidae. Rośliny robia dużo nektaru, średnio efektywne zapylanie. Przykłady grusza pospolita Pyrus communis, śliwa tarnina Prunus spinosa, pięciornik rozłogowy Potentilla reptans, berberys pospolity Berberis vulgaris, czosnek niedźwiedzi Allium ursinum, niebielistka trwała Swertia perennis. 2. lejkowate, u roślin o wielkich kwiatach np. goryczki Gentiana sp. słupek i pręciki ukryte są w koronie, u roślin o małych kwiatach wystają poza nią np. u waleriany Valeriana sp. Nektar robi nasada słupka. Owady wchodzą całe do kwiatu lub sięgaja do niego ssawkami. U goryczki kkrókołodygowej Gentiana clusii trzmiele wchodzą do wnętrza kwiatu. U kozłka lekarskiego Valeriana officinalis u schyłku korony jest miodnik. Zapylaja muchówki i błonkówki. Kwiat kozłka ma słabą grzbiecistość, nektar jest w ostrodze, pylniki i znamię słupka wystają z kwiatu, owad sięga aparatem gębowym do ostrogi po nektar, ociera się o pręciki i słupek i zapyla. U ostrogowca czerwonego Centranthus ruber jest 10 milimetrowa ostroga, u kozłka ma 2 -3 mm. u marzanki pagókowej Asperula cynanchica nektar wydziela górna powierzchnia dolnego słupka. Dolny słupek jest ukryty w dnie kwiatowym, górna pwoierzchnia wydziela nektar. Przykłady dynia Cucurbita pepo, tytoniu szlachetnego Nicotiana tabacum, zimowit jesienny Calchicum autumnale, krwawnica pospolita Lythrum salicaria, barwinek pospolity Vinca minor. 3. dzwonkowate, wiszą w dół pionowo lub ukośnie, wytwarzają sypki pyłek, owady dotykają pylników głową lub ssawką. U borówki bagiennej Vaccinium uliginosum dno kwiatowe robi nektar, pylniki otwierają się otworem na końcach komór pyłkowych, pylniki mają wyrostki, których dotchnięcie powoduje wysyp pyłku na cialo owada. Zapylają muchówki, pszczołowate, niektóre motyle. Jest tu rodzina wrzosowate Ericaceae, borówka czarna Vaccinium myrtillus, modrzewnica zwyczjna Andromeda polifolia, śnieżyczka przebiśnieg Galanthus nivalis, żywokost lekarski Symphytum officinale, żurawina błotna Oxycoccus quadripetalus, dzwonek pokrzywolistny Campanula trachelium, rdest wielokwiatowy Polygonum multiflorum, kopytnik pospolity Aserum europeum, wilcza jagoda Atropa belladonna, orlik pospolity Aquilegia vulgaris. 4. trąbkowate płatki na zewnątrz są płaskie, przy nasadzie tworzą długą rurkę, dolna część kwiatu jest rurkowata, góna płaska, nektar dla owadów o długich ssawkach. Płatki korony są wolne, nektar robią miodniki, kielich zrosłodziałkowy utrzymuje rurkę z pojedynczych płatków korony, których ostrogi (paznokcie) tworzą rurkę, blaszki są proste, pręciki wystają ponad rurkę, głeboki, pierścieniowy miodnik, łączący nasady nitek pręcików robi nektar, zapylają bzygowate, pszczołowate, motyle. Przykłady: niezapominajka Myosotis palustris, goździk kartuzek Dianthus carthusianorum, goryczka wiosenna Gentiana verna, wawrzynek wilczełyko Daphne mezereum, lepnica zwisła Silene nutans, wiesiołek dwuletni Oenothera  biennis. Mają 5 płatkó głęboko podzielonych na 2 części zrośnięte w rurkę, płatki są wolne. zrośnięte działki kielicha. 5. wargowe, owady siadają na wardze dolnej i wkładają do kwiatu ssawkę, głowę lub całe ciało i zbierają pyłek górną powierzchnią ciała. Podklasa: kwiaty wargowe właściwe, pręciki mają ruchomy staw, zapylają trzmiele, pręciki upadają na grzbiet owada. Nektar robi podstawa słupka, są tu jasnotowate Lamiaceae, szałwia łąkowa Salvia pratensis, jasnota biała Lamium album, macierzanka piaskowa Thymus serpyllum, dąbrówka kosmata Ajuga genevensis, poziewnik miękkowłosy Gaelopsis pubescens. Nie mają wargi górnej tylko dolną, pręciki i słupek wystaja na zewnątrz, robią nektar, jest wrosła rurka korony. Są tu kasztanowiec zwyczajny Aesculus hippocastanus. Podklasa wargowe gardzielowe np. trędownikowate Scrophulariaceae, łuskiewnik różowy Lathraea squamaria, przyczepia się ssawkami do brzozy Betula sp. i grabu Carpinus sp. nie ma chloroplastów. Ta podklasa ma pręcikowie i słupkowie w ukryte w górnej części gardzieli. Owad przyczepia się do płatka korony, nie mają wargi dolnej, mają miodniki u podstawy słupka, owad wchodzi do kwiatu, zapylają duże pszczolowate np. trzmiele. Kosaciec żółty Iris pseudocarus ma 3 osobne gardziele, okwiat to wąska rurka, 3 wewnętrzne działki kielicha są oddzielone od zewnętrznych przy każdym żółtym znamieniu jest osobne wejście. Nektarniki ukryte przy nasadzie szyjki słupka. Są tu zaraza przytuliowa Orobanche vulgaris, naparstnica purpurowa Digitalis purpurea, tojad mocny Aconitum callibotryon, tłustosz alpejski Pinguicula alpina, niecierpek Impatiens noli tangere, trędownik bulwiasty Scrophularia nodosa. Podklasa wargowe z gardzielami zamaskowanymi lub zamkniętymi np. lwia paszcza Antirrhinum majus, lnica pospolita Linaria vulgaris. Rurka kwiatowa zwężona u nasady, miodnik pod słupkiwm, 4 otwarte pręciki wysypuja pyłek, gdy są otwarte przez owady, zapylaja głównie trzmiele, u lnicy jest pręzony staw łączący wargę dolną i górną, są szczotkowate włoski na górnej wardze. Przykłady przeniec różowy Melampyrum arvense, wyżlin polny Antirrhinum orontium. Podklasa: wargowe typ storczyka (fiołka) Orchis/Viola. Są u np. storczyka samiczego Orchis morio, nektar jest produkowany na dnie ostrogi długiej, prętosłup unieruchomiony w głębi kwiatu, płytkowate znamię, torebka pylkowa ma 2 pręciki, tworzy pyłkowiny: pyłek zlepia się w dwie pyłkowiny, owad rusza głową oblepia siebie lepkimi pyłkowinami. Płatki wolne, jeden ma ostrogę, nektar idzie na ostrogę, szyjka słupka zrośnięta z zalążnią ruchomym stawem, pręciki dotykają szyjki slupka owad wciskając głowe dotyka znamienia i zapyla. Np. fiołek wonny Viola odorata. 6. motylkowe, kwiat grzbiecisty, jest 5 działek kielicha i płatków korony, dwa dolne płatki zrastają się w łódeczkę, boczne tworzą skrzydełka, górny jest wyciągnięty w żagielek. Jest 10 pręcików, 9 zrośniętych jest w rynienkę lub rurke, ścieka do niej nektar, jeden pręcik jest wolny. Pojedynczy słupek jest wewnąrtz rynienki, ma długą szyjkę i znamię. Jest u motylkowatych Fabaceae np. wyka ptasia Vicia cracca. 6. główkowate i koszyczkowate, w głównkowatych wiele drobnych kwiatów wyrasta z jednej osi, płatki korony tworzą język lub są zrośnięte w rurkę, pręciki i słupek są zamknięte w rurce. Owad wpuszcza tam ssawkę i zapyla. Przykłady: czosnkowate Alliaceae. w koszyczkowatych wiele kwiatów tworzy koszyczek, pręciki i słupki są w kwiecie, brzeżne kwiaty są języczkowate, środkowe rurkowate. Owad sięga do kwaitu i zbiera pyłek. Nektarniki są ukryte w kwiecie, są u astrowatych. Asteraceae. koniczyna łakowa Trifolium pratense ma kwiatostan główkowaty złozony z kwaitów motylkowych. 7. pułapkowe i paściowe tworzą pułapki dla owadów. Płatki są przekształcone tak by złapać i zatrzymać owada w kwiecie np. kokornak Aristolochia sp., obuwik Cypripedium sp. Paściowe mają urządzenia przytrzymujące aparat gębowy do zapylenia, jest to paść, pyłek zlepiony w pyłkowiny, jest u ciemiężnika białokwiatowego Vincetoxicum hirundinaria. Zapylenie przez mrówki to myrmekogamia, ssaki teriogamia, ptaki ornitogamia, nietoperze chiropterogamia, wodę hydrogamia, wiatr anemogamia.