Jajko, wpis z 1.04.2015 r

Wzwiązku ze zbliżającą się Wielkanocą wpis o jajku. Tradycja święcenia jaj pochodzi z czasów średniowiecza, kiedy w czasie postu nie mozna było spożywać również jaj jako produktów odzwierzęcych. Jajko symbolizowało Stary i Nowy Testament oraz więź Boga z człowiekiem, ale jajko to też odrodzone życie, zmartwychwstanie życia, odrodzenie. Wielkanoc to szczególny czas, szczególnie w klimacie umiarkowanym na półkuli północnej, kiedy po zimowej przerwie wszystko budzi się do zycia, odradza sie cała przyroda, zwierzęta budzą się z zimowego snu, rosliny wieloletnie wypuszczają rozety liściowe, zakwitaja pierwsze kwiaty, drzewa i krzewy wypuszczaja pąki, liście i kwiaty, rośliny jednoroczne zaczynają kiełkować, wracaja ptaki do gniazd, wszystkie ptaki rozpoczynaja gody, rodza się nowe młode zwierzątka, także u ssaków. A rodzą się dzięki jajku, czyli komórce jajowej.
Każdy wyższy organizm, nie licząc bakterii, wirusów, pierwotniaków i niektórych grzybów był kiedyś stadium jednokomórkowym, każdego rozwój zaczynał sie od jajeczka.
Jajeczko, oocyt, żeńska komórka rozrodcza, gameta, powstaje na drodze oogenezy, owogenezy. Oocyty powstają z gonocytów, czyli niedojrzałych komórek prekursorowych, pierwotna komórka płciowa wchodzi w pierwszy podział mitotyczny powstaje oogonium, ono ma kolejna mitozę, oogonium rośnie, dzieli się mitotycznie w oocyt I rzędu, dzieli się on mejotycznie, ale jego podział zahamowany jest w diplotenie profazy I, wszystkie te podziały dzieją się w zyciu płodowym dziewczynki po rozwoju żeńskich organów płciowych, oogeneza jest zahamowana aż do okrsu dojrzewania, gdzie aktywuje ją działanie żeńskich hormonów, wtedy to kończy się mejoza powstaje oocyt drugiego rzędu, który wchodzi w kolejną mejozę zatrzymaną w metafazie II, te podziały to owulacja, czyli jajeczkowanie, dokończenie podziałów następuje po zapłodnieniu, inaczej jajeczko obumiera i zostaje wydalone-m. in. u kobiet lub resorbowane-m. in. u kotek, suczek itd. Oocyt w czasie profazy pierwszej przechodzi 2 etapy prewitellogeneza, oocyt gromadzi RNA,białka i organelle i witellogeneza, gromadzone jest żółtko.
Ze względu na obecność komórek pomocniczych oocyty są solitarne, czyli bez nich u obleńców, wirków, jamochłonów i alimentarne mają komórki pomocnicze-folikularne, panoistyczne mają komórki folikularne, u ważek, jętek, pierwogonków, pcheł, szarańczy oraz nutrymentalne, meroistyczny, maja komórki folikularne i troficzne, dziela się na politroficzne-u skoczogonków,muchówek,błonkówek i telotroficzne-u pluskwiaków,równo- i różnoskrzydłych.
Ze względu na obecnośc materiałów zapasowych jaja dzielimy na:
alecytalne, prawie pozbawione żółtka, bez substancji odżywczych, u strzykw i wielu pasożytów,
mezolecytalne, średniożółtkowe, średnia ilość żółtka, dzieli się ono wolniej niż embrion, ale nawieksze komórki,
oligolecytalne, mało żółtka, jest u ssaków łożyskowych, jezowca, lancetnika, komóka musi rozwijać się w ciele matki,
polilecytalne, bogatożółtkowe dużo żółtka, które się nie dzieli, są u stawonogów, ryb, gadów, ptaków, płazów, stekowców.
Ze względu na rozmieszczenie żółtka dzielimy jaja na izolecytalne o rónomiernie rozmieszczonym żółtku w cytoplazmie,
anizolecytalne, nierónomierne rozmieszczenie żółtka, jest ono na jednym biegunie-telolecytalne lub w środku centrolecytalne.
Jajo zawiera materiał genetcyzny, czyli zakodowane cechy, które pozwalają utrzymać się organizmowi przy żcyiu, ale i cechy, któe charakteryzowały przodków potomka i to nie tylko rodziców, ale i przedstawicieli całej linii rodowej od jej początku. Geny nie rozchodzą się do gamet równomiernie, ale każda komórka jajowa to potencjalny zespół genów danego przodka, geny przetrwają do zaniku linii genetycznej, czyli ostatniego potomka. To jest własnie dorodzenie z jaja.
Życzę szczęśliwych, rodzinnych i pogodnych Świąt.