Kosaćce

Irysy, czyli kosaćce to popularne rośliny ogrodowe oraz dzikie z rodziny kosaćcowatych Iridaceae. Dobrze rosną w każdej ziemi i na każdym stanowisku, kwitną wiosną i latem. Najlepiej czują się w miejscach nasłonecznionych, dobrze rosną także w miejscach półcienistych. Lubią glebę lekką, przepuszczalną i żyzną o obojętnym odczynie [http://www.zielonyogrodek.pl/znoszace-zacienienie/irys-kosaciec]. Większość ma kwiaty zebrane w szczytowe grona, są wyjątkijedno lub dwukwiatowe. Do dzikich przedstawicieli naszej flory należą:
Kosaciec żółty Iris pseudacorus łodyga prosta, obła na przekroju, wzniesiona, rozgałęziona, zaostrzone, równowąskie liście pochwami obejmują lodygę, żółte, szypułkowe kwiatyz 6 działkami, 3 działki lancetowate, 3 duże, słupek z trójkomorowa zalążnią, znamię trójdzielne, 3 pręciki, owoce to trójkomorowe, graniaste torebki, roślina ozdobna.
Kosaciec syberyjski Iris sibirica ma pustą łodygę, 6 równowąskich liści, niebieskie, żyłkowane kwiaty po 2 na 1 pędzie, mają paznokieć, ten gatunek ma wiele ozdobnych odmian ogrodowych. Jednak kosaćce trzeba omowić w innym temacie.
Kosaciec bezlistny Iris aphylla ma szablaste, lancetowate liści, proste łodygi kwiatowe, fioletowe kwiaty wyrastają po 2-3  z łodygi, działki okwiatu wzdłuż nerwu środkowego są szczotkowato owłosione, roślina ściśle chroniona.
optrócz tego są gatunki ogrodowe jak:
Iris bakeriana cienkie, równowąskie, zaostrzone, szablaste liście odziomkowe, płatki cienkie, niebieskie, kwiaty duże, pojedyncze.
Iris xiphium cienkie, długie, równowąskie, trawiaste liście, działki i podsadki, fioletowe kwiaty zebrane w szczytowe grona, płatki mogą być trójkątne lub okrągłe, duże, z żółtymi plamami, wyrastają pokilka na czubku łodyżki.
Iris bracteata żółte płatki, zewnętrzne grubsze, ciemno nakrapiane, środkowe cieńsze, kwiaty na prostych łodygach,wyrastają pokilka na czubku łodyżki, odziomkowe liście szablaste, długie, równowąskie.
Kosacieć bucharski Iris bucharica liście zaostrzone, języczkowate, pochwiasto obejmują łodygę, odchodzą od niej pod kątem, łodygi mogą się rozgałęziać, kwiaty  żółte, zewnętrzne pąłtki ciemniejsze i grubsze.
Iris chrysophylla cienkie, podługowate, delikatne liście odziomkowe i białożółte kwiaty o charakterystycznym dla irysów okwiecie.
Kosaciec grzebieniasty Iris cristata liście grube, języczkowate, kwiaty duże,fioletowe, zewnętrzne płatki mają żółte plamy, kwiaty są duże, rozwarte.
Kosaciec Danforda Iris danfordiae liście jeżyczkowate otulają szeroką łodygę, mała roslinka, kwiaty duże, 3 płatki żółte, szerokie, języczkowate, tępo zakończone, krótkie przysadki, 3 kwiaty wyrastają na szczycie łodygi.
Iris douglasiana cienkie podługowate, zaostrzone liście, proste lodygi kwiatonośne, kwiaty fioletowe lub liliowe, płatki mająpurpurowąplamę  z żółtym środkiem, sa lancetowate podsadki w okółku.
Kosaciec mieczolistny Iris ensata jasne, kutnerowane liście lancetowate, sztywne, kwiaty fioletowe, liliowe, purpurowe lub białe, okwiat zwisający, ma ciemnofioletowy środek.
Iris foetidissima szerokie, lancetowate liście, łodygi kwiatowe z fioletowymi kwiatami z zółtymi środkami lub całe żółte kwiaty.
Iris forresti liście cienkie lancetowate, duże, żółte, purpurowo nakrapiane kwiaty.
kosacieć bródkowy Iris germanica szerokie, lancetowate liście, kwiaty niebieskie, fioletowe lub żółte zebrane w grona na łodydze, płatki szerokie, zaokrąglone, drobne.
Iris fulvala długie, lancetowate liście,cienkie, ciemnofioletowe,cienkie płatki z żółtymi środkami.
Iris histriodioides drobna roślinka ze sztywnymi, zaostrzonymi, języczkowatymi liśćmi i dużymi niebieskimi kwiatami.
Iris innominata drobne kwiaty,cienkie, równowąskie, delikatne liście, duże żółe kwiaty z ciemniejszymi żyłkami.
Iris japonica szerokie, lancetowate, zgięte w dół liście odziomkowe i duże, niebieskie lub białe kwiaty z purpurowożółtymi plamami na poszarpanych, szerokich płatkach.
Iris kamaonensis długie, równowąskie, cienkie liście i dużę, pojedyncze, fioletowe, niebieskie lub białe nakrapiane kwiaty.
Kosaciec gładki Iris laevigata długie, lancetowate proste liście odziomkowe i niebieskie, fioletowe lub białe pojedyncze kwiaty na łodygach.
Iris lactea cienkie równowąskie, zaostrzone liście i niebieskie kwiaty, płatki cienkie z białymi środkami.
Kosaciec mieczowaty Iris latifolia cienkie, skrętoległe, podługowate liście odygowe, łuskowate podsadki, duże, niebieskie wkiaty z żółtobiałymi plamami.
Iris lutescens drobny irys, liście szeroko lancetowate, jasnozielone, kwiaty duże, fioletowe lub żółte, działki zaostrzone, trojkątne.
Iris maackii liście szersze, lancetowate, kwiaty żółte otypowym dla irysów kształcie.
Iris missouriensis niebieskożółe, duże kwiaty, środkowe płatki ciemniejsze, liście podłużne, równowąskie, cienkie.
Iris munzii długie, lancetowate liście, cienkie płatki, kwiaty jasnofioletowobiałe.
kosaciec żółtawy Iris orientalis lancetowate, sztywne liście, podsadki i działki trójkątne, kwiaty duże i żółtobiałe z ciemnymi liniami na płatkach, które rozszerzają się na końcach.
Iris pallida liście jasnozielone, biało obrzezone, szeroko lancetowate, tworzą rozetę, proste lodygi mają niebieskofioletowe kwiaty, działki jajowate, zaostrzone.
Iris pseudacorus sztywne, zielone, lancetowate, długie liście, proste lodygi, podłużne działki, żółta korona.
kosaciec niski Iris pseudacorus grube, podziemne kłacze, lancetowate, długie, cienkie liście, fioletowe kwiaty na nagiej, prostej, długiej łodydze, mogą być zółte lub białe u kultywarów.
Iris purdyi cienkie, podłużne, równowąskie liście, kwiaty duże żółtawe lub fioletowo obrzeżone, działki lancetowate, cienkie, wydłużone.
Kosaciec żyłkowany Iris reticulata liście sztywne, proste, lancetowate,odziomkowe, proste łodygi, kwiaty niebieskofioletowe, zaokrąglone płatki z żółtobiałymi liniami z purpurowymi plamkami.
Iris setosa szerokolancetowate, lekko zaokrąglone liście, proste łodygi, łuskowate podsadki i dzialki, kwiaty fioletowe,ciemne, rozszerzone ku końcowi płatki z białymi plamkami i brzeżkami
Iris tectorum szerokolancetowate, zgięte w łuki liście, fioletowe płątki, zaokrąglone na końcach, dużę, zebrane w grona szczytowe.
Iris tenax cienkie, lancetowatrównowąskie, zaostrzone liście, fioletowe lub białe, ciemniej nakrapiane kwiaty zebrane w szczytowe grona, mają typoe dla irysów kształty.
Iris tingitana długie, języczkowate, lekko zaostrzone liście, leżą blisko łodygi, kwiaty fioletowe, duże z białymi plamami na zewnętrznej stronie płatków i żółymi na wewnętrznej stronie.
Iris thompsonii cienkie liście, są równowąskie, delikatne,, wiotkie, duże, fioletowe kwiaty mają jasniejsze plamki na płatkach, 3 płatki sa większe, 3 mniejsze.
Iris typhifolia sztywne, stojące do góry, cienkie liście,działki i podsadki, równowąskie i zaostrzone, oraz fioletowe, duże kwiaty.
Iris unguicularis drobne, cienkolistne kwiaty, liście są lancetowate, kwiaty duże,fioletowe z żółtobiałymi liniami na plamami na płatkach,kształt kwiatów typowy dla irysów.
Iris variegata sztywne,lancetowate,szersze,bialoobrzeżone liście, kwiaty żółtofioletowobiałe, zewnęrzne płątki zewnętrzne są fioletowe w poprzeczne, białe pasy, wewnętrzne żółte, kwiaty zebrane w szczytowe grona na łodydze.
Iris verna długie, sztywne, języczkowate liście i fiolteowe kwiaty z zółtymi plamami na zewnętrznych płatkach, małe roślinki
Kosaciec wielobarwny Iris versicolor liście równowąskie, długie, lekko zaostrzone, kwiaty fioletowe, z jasnymi, białożółtymiplamami na zewnętrznych płatkach.