Mrówki i pszczoły

Ten wpis jest zainspirowany wiadomościami z Atlasu Zwierząt. Nie opiszę wszystkich mówek, a tylko te najciekawsze oraz jedne z najciekawszych błonkówek.
Mrówka rudnica Formica rufa ma rudawe zabarwienie górnej części, jest w Europie, na Kaukazie, Syberii i Ameryce Północnej. Pospolita w Polsce, zamieszkuje lasy, ponad gniazdem buduje kopce z igieł, liści i gałązek, czyli mrowiska, mrowisko może mieć do 1 m wysokości i liczyć 0,5-1 mln mieszkańców, ma duże żuwaczki, wyrzuca na kilka cm produkowany w odwłoku drażniący kwas mrówkowy, służy do polowań i obrony, społecznośc ma 3 kasty robotnice, samce i samice reprodukcyjne, większość społeczności stanowią robotnice, które karmią królową, utrzymują gniazdo, zaopatrują kolonię w pokarm, opiekują się jajami i larwami, chronią kolonię, płodne samice to królowe, początkowo są uskrzydlone, zapłodnione na wiosnę schodza na ziemię, tracą skrzydłą, skłądają jaja, z nich wykluwają się robotnice potrzebne do założenia kolonii, samce po zapłodnieniu szybko umierają, temperatura otoczenia jaj, pokarm larw, liczba robotnic i obecność królowej warunkują skład kolonii.
Iridomyrmex humilis ciemnożółte lub brunatne głowa i odwłok, bardzo długie odnóża, szybka i agresywna pozbywa się innych mrówek i termitów, ma gruczoły wydzielające owadobójcze i pbakteriobójcze substancje, liczne kolonia, gniazdo ma wiele królowych, atakują gniazda innych mrówek.
Mrówka amazonka Polyergus rufescens pospolita w środkowej i płd Europie, na płd. Skandynawii oraz w Polsce, pasożyt pierwomrówki łagodnej Formica fusca, lubi środowiska suche i nasłonecznione, całe ciało rudawe, społeczność tworzą uskrzydlone samce, płodne samice i robotnice, robotnice to też wojowniczki z mocnymi żuwaczkami, przeszkadzającymi w utrzymaniu porządku w gnieździe, dlatego napadają na inne mrowiska, biorą niewolnice, które służa jako robotnice, amazonki wydzielają substancje zapachowe odurzające niewolnice, dzięki czemu je kontrolują. Świeżo zapłodniona królowa wchodzi do gniazda pierwomrówki lagodnej by założyć nową kolonię, niszczy królowej i zajmuje jej miejsce, robotnice poddają się jej, opiekują się jajami i larwami.
Pierwomrówka łagodna Formica fusca występuje w całej Europie.
Kartonówka zwyczajna Lasius fuliginosus zasiedla Europę, Indie i Amerykę Pn. ma czarne, błyszczące ubarwienie, drąży gąbkopodobne gniazda z wejściami przez korytarze w dziuplach brzóz, lip, topól, dębów, chodują wybrane gatunki grzybów.
Hurtnica zwyczajna Lasius niger buduje gniazdo w ogrodach pod kamieniami, to najpospolitsza mrówka Europy.
Gmachóka drzewotoczna Camponotus ligniperdus żyje w środkowej i płn Europie, w Polsce popsolita, należy do mrówek cieśli, żyje w spróchniałych dziuplach i żywym drewnie drzew iglastych, gł. jodeł, drąży nisze i tunele, mrowisko rozbudowuje się ku górze, je spadź produkowaną przez mszyce i inne owady. Pokrewna jest mrówka cieśla Camponotus herculeanus przekraczająca 1,5 cm długości, największa mrówka Europy.
Wścieklica zwyczajna Myrmica rubra występuje powszechnie na terenach pagórkowatych i górzystych Paleoarktyki, żyje na Ziemi i pod kamieniami, ma rudawe ciałe, gniazdo buduje pod ziemią, we wrześniu tworzy roje osobników uskrzydlonych, liczne kolonie maja do 100 królowych składających jaja, hoduje mszyce by jeść spadź, jest agresywna.
To były przykłady polskich mrówek, mrówki mają obok pszczół społeczności na najwyższym poziomie, miliony członków kolonii żyją w zgodzie, każdy wykonuje swoje zadanie, skomplikowane gniazda zależnie od gatunków są z róznych materiałów, w ziemi, dziuplach, liściach, mrówki z klimatu umiarkowanego zima ogrzewają swoje kolonie budując je tak by zewnętrzna część była wystawiona na promienie słoneczne lub pod nasłonecznionymi kamieniami, słońce lub nagrzany kamień ogrzewają gniazdo. Kolonię tworzą głównie robotnice, niepłodne samice ze zredukowanymi skrzydłami, najmłodsze karmia larwy i królowe, najmłodsze szukaja pożywienia na zewnątrz, po przepoczwarzeniu mloda, uskrzydlona królowa łączy się z uskrzydlonym samcem i magazynuje jego spermę, korzysta z niej przez całe zycie, po zapłodnieniu samiec umiera, królowa traci skrzydła, składa jaja, z których wyklują się robotnice, odbywa się to w małym gnieździe, królowa opiekuje się pierwszą robotnicą i daje początek nowej kolonii. Niektóre gatunki uprawiają grzyby w specjalnie przygotowanych do tego komorach, grzyby uprawiane sa na fragmentach liści i resztek roslin, które gromadzą, zwilżają swoja wydzieliną, jedzą grzybnię, wiążą strzępki w ten sposób, że grzyb nie wytwarza owocnika, plewią inne gatunki grzybów jak ogrodnicy, przed wyrojeniem zabieraja fragmenty grzybni do założenia nowej uprawy, południowoeuropejska mrówka żniwiarka Messor barbarus zbiera fragmenty roslin i naisona, kroja je żuwaczkami, magazyjnują zaleznie od gatunku w innej komorze, nadmiar nasion, które wykiełkowały usuwają. Tropikalne mrówki tkaczki budują gniazda z liści, zszywając je, przybliżaja brzegi 2 kawałków liści, robotnice trzymają brzegi jeden przy drugim jak spinacze, inne szyją wykorzystując żywe, produkujące jedwabną nić larwy, łaczą nią rosliny, larwy służą jako spzulki, ziemne gniazda sa wykonane z gleby o zwartej konsystencji, robotnice rpzeżuwają ją, mieszaja z wydzielkiną i obrabiają, z tej masy rboią mocne, stabilne sciany, coś jak cement. W miarę powiększania się kolonii robotnice dobudowuja nowe pomieszczenia, mrowisko rozrasta się, pomkieszczenia są na wielu poziomach, łączą sie korytarzami, są magazyny jedzenia, komory dla jaj, larw, każda ma temperaturę i wilgotność przygotowaną do danego stadium rozwoju, mrowisko może całe być pod ziemia łączyć się z otoczeniem kanałami i otworem wejściowym lub wznosić się tworząc kopiec, ma on wiele strzeżonych przez strażników otworów wejściowych, mogą być zamykane kamyczkami i fragmentami roslin. W mrowisku oprócz mrówek właścicielek sa inne owady w róznych relacjach z nimi, niewolnicy to mrówki innego gatunku niz właściecielki, służą jako siła robocza, pasożyty to inne owady w mrówisku wykorzystujące mrówki, larwy wielu owodów naśladują dane stadium rozwoju mrowki, robotniceżywią je i opiekuja się nimi, np. chrząszcz Lomechusa emarginata wnika do mrowiksa, wytwarza uzależniającą mrówki słodką substancję, mrówki nie zajmuja się swoimi larwami, które je chrząszcz, sublokatorzy to owady np. chrząszcze, motyle lub inne bezkręgowce np. pajaki, stonogi zamieszkują mrowiska, gdzie szukają ciepła, schronienia i jedzą larwy, hodowle, wiele mrówek hoduje w podziemnych korytarzach mszyce korzeniowe, chronią je, apewniają mszycom i larwom dostęp do pożywienia, za to doją je ze spadzi.
Zadrzechnia fioletowa Xylocopa violacea zasiedla środkową i pd. Europę, jedna z największych europejskich pszczół prowadzi samotniczy tryb życia, zapłodnione samice wychodzą wiosną z bezpiecznej kryjówki, w której spędziły zime, budują gniazdo w pniach lbu spróchniałych palach, drąża tunel długi do 30 cm, podzielony jest na 30 komórek wypełnionych zapasami jedzenia, w każdej skałda jedno jajo, rozwija się larwa, opuszcza schronienie jako dorosłe stadium, lato pszczoły spędzaja na kwiatach, jedza pyłek i naktar, rozmnażaja się na początku jesieni, samiec umiera po apłodnieniu, samica szuka schronienia do przezimowania, lubi ciepłe, stepowe siedliska.
Pszczoła miodna Apis mellifera jeden z niewielu udomowionych gatunków owadów, hodowana na miód, wosk, jad do leczenia chorób reumatycznych, królowa zapewnia ciągłośc kolonii, robotnice czyszczą komórki, żywią i utrzymuja w cieple jaja, karmią królową, trutnie, larwy, bronia ula, buduja plastry, zbieraja nektar, pyłek, magazynuja miód, wentyluja ul, pszcozła domowa wystepuje na całym świecie, hodowana gł. do produkcji miodu, tworzy duże, doskonale zorganizowane społeczności, złozone z 3 rodzajów osobników podzielonych na 2 kasty, kasta reproduktorów to królowa i trutnie i bezpłdone samice, robotnice, życie wspólnoty toczy sie w plastrach miodu złozonych z wielu 6-kątnych komórek wosku, gdzie magazynowane sa zapasy pyłku, nektaru i rozwijają sie larwy, pszczela rodzina ma królową, kilkadziesiąt tysięcy robotnic i klilkaset trutni pojawiających sie między majem a sierpniem z niezapłodnionych jaj, królowa zyje 3-4 lata, łaczy się z trutniem w 3-4 tygodniu zycia, po kilkudziesięciu dniachzaczyna składać jaja, które dadzą początek nowej kolonii. Latem składa do 2000 jaj dziennie, rozwijająće się larwy zostają robotnicami, mogą stać się nową królową, jeśli będą karmione mleczkiem pszczelim, substancją wytwarzaną przez gruczoły pszczół karmicielek. Pszczoły to owady społeczne, tworzą trwałe zbiorowiska, u szczytu rozwoju kolonia może mieć ponad 100 tys osobników, robotnice, krolowa i trutnie maja specjalne rolę, to najlepiej zorganizowana społeczność u owadów, zadanie królowej to dawanie życia nowym osobnikom, dzieki jednoraozwemu połączeniu z samcem może ok 3000 jaj dziennie przez 5 lat, cykl zaczyna sie gdy mloda królowa opuszcza ul, w którym sie urodziła, wykonuje wokół niego kilka koncentrycznych okrążeń, aby potem go rozpoznać, potem wznosi sie wyżej by feromonami zwabić samce, jest lot kopulacyjny, samiec traci swój organ kopulacyjny i ginie, do akcji wkroczy inny samiec, usuwa organ rywala z ciała samicy i zostawia swój i tak kilka razy, potem robotnice usuwaja narząd ostatniego trutnia, królowa wraca do ula po kilku dniach składa jaja, potem przestaje produkować feromony i ksładać jaja, kilka ostatnich idzie do komórek królewskich, gdzie larwy będą karmione mleczkiem pszczelim. W najniższych komórkach w ulu są jaja, potem coraz wyżej coraz wyżej rozwinięte larwy, w najwyższych komórkach są poczwarki. Robotnica żyje ok. 40 dni, w tym czasie wykonuje różne zadania dla kolonii. Od 1 do 3 dnia po wyjściu z kokonu robotnica czyści komórki zwolnione przez inne robotnice, aby królowa mogła zlożyć w nich nowe jaja, ogrzewa złozone jaja potrzebujące min. 28 st. C, młode robotnice utrzymuja temperaturę trzymając jajeczka w licznych, zwartych grupach, 3-5 dzień pszczoła karmi młode miodem i pyłkie, zapasy zbiera z magazynów w komorkach, 6-9 dzień zjada duzo pyłku, wytwarza mleczko pszczele, karmi nim młode larwy przeznaczone na przyszłe królowe i królową, 11-17 dzień gruczoły robiące mleczko pszczele cofaja się, robotnica tworzy wosk, buduje i naprawia plastry, gromadzi pyłek, czyści ul, wietrzy ul-stoi wtedy na progu i energicznie porusza skrzydełkami, podejmuje pierwsze, orientacyjne loty na zewnątrz, 17-20 dzień rozwinięte gruczoły jadowe, broni ul, od 20 dnia staje się zbieraczką i zbiera pyłek i nektar. W ulu robotnice przygotowują wiele produktów potrzebnych kolonii i ludziom, wosk surowiec słuzy do budowy plastrów, robią go pszczoły w gruczołach odwłokowych, zwanych woskowymi, powstaje z przetworzenia substancji mających cukier, miód to podstawowy produkt robiony przez pszczoły z nektaru kwiatów, który magazynują w wolu, dodaja do niego enzymy, potem plują do woskowych komórek, gdzie zmieniaja go w miód, propolis to substancja pochodzenia roślinnego, pszczoły zbierają ja i przetwarzają za pomoca enzymów, jest antybakteryjny i przeciwgrzybiczy, owady cementują nim szczeliny  w ulu, niszczą grzyby np. pleśnie, mleczko pszczele mleczko królewskie to wysokobiałkowa substancja wydzielana przez specjalne gruczoły pszczół karmicielek, które by móc ją produkować jedzą duzo pyłku, larwy karmione przez cąłe życie mleczkiem pszczelim rozwijaja się jako płodne samice i zostają królowymi, pyłek roslin kwiatowych, który pszczoły zbieraja i magazynują. Rojenie ciągła aktywność polega na składaniu jaj przez krolową, sprawia, że ul nie mieści całej rodziny, gdy jedna komórka królewska zawiera przyszłą królową w stadium larwy, jej poprzedniczka z wieloma robotnicami i kilkoma trutniami opuszcza ul i tworzy rój pierwotny (pierwak), pszcozły te skupiaja się w kłąb rojowy na ziemi, gałęzi lub żywopłocie i po krótkim czasie docierają do miejsca, gdzie osiedli sie nowa kolonia, w dawnym ulu rodzi sie nowa królowa, wykluwa się z kokonu i niszczy pozostałe larwy z królewskich komórek, może zostać lub opuścić stare gniazdo z robotnicami i wieloma trutniami, powstaje rój wtórny.