Paprotniki, mszaki, porosty

Złotorost ścienny pomarańczowy, błyszczący porost, rośnie na korze drzew, głównie liściastych, na drewnie, skałach, tworzy listkowate, skorupiaste rozetki od 1 do 5 cm średnicy

Chrobotek cienki jest w lasach iglastych u nasady pni, na torfowiskach wysokich, wrzosowiskach, ma wydrążone, niebieskoszare trzoneczki podecja z czerwonymi owocnikami

Chrobotek króciutki brązowoszare plechy z rozgałęzionymi trzoneczkami z owocnikami, szarozielona plecha z bielidłem, rośnie na torfowiskach, piaszczystych i gliniastych glebach, skałach

Chrobotek koralkowy kieliszkowate trzoneczki z czerwonymi zarodnikami, plecha żółtozielona, oprószona bielidłem, rośnie w lasach sosnowych, na torfowiskach, skałach

wątrobowce:

Pleszanka pospolita ciemnozielona plecha z czerwonofioletowym odcieniem, osiąga 10 średnicy, tworzy gęste darnie do 60 cm, żyje nad potokami, na wilgotnych ścianach, w olsach

Stożka ostrokrężna ciemnozielona, rozgałęziona, blaszkowata plecha z sześciokątnymi półkami i otworkami oddechowymi ma do 15 cm, tworzy gęste kobierce na cienistych skałach, wilgotnych ścianach, wzdłuż potoków

księżyczka krzyżowa jasnozielona plecha z półksiężycowatymi zbiornikami z rozmnóżkami ma 2,5 cm, tworzy gęste darnie na ścianach i poboczach dróg

Odnożyca kępkowa krzaczkowata plecha z krótkich gałązek, rośnie w kępkach i podusiach na pniach drzew liściastych i drewnie

porostnica wielokształtna blaszkowata plecha z ciemniejszymi środkami, ma długość 15 cm, długość 2, na brzegach wierzchów plechy są zbiorniki z soczewkowatymi rozmnóżkami

Obrostnica rzęsowata szarobrązowa, listkowato-krzaczasta plecha, tworzy wąskie łatki do 10 cm średnicy na korze drzew liściastych w parkach

Torfowce w tym torfowiec błotny różnią się pokrojem, kolorem, miejscem życia, rosną na wilgotnych, leśnych glebach, w rowach, na torfowiskach, tworzą jasnozielone lub niebieskozielone poduszki, łodyżki mają 10-25 cm, są regularnie krzaczasto rozgałęzione, mają dachówkowato ułożone listki, zarodnie są kuliste, czarnobrązowe, mają płaskie wieczka

Mchy

Żurawiec falisty ma podłużne, walcowate, czasem zakrzywione zarodnie na czerwonych trzonkach, poprzecznie pofałdowane, spodem szorstkie, na brzegach podwójnie ząbkowane listki o długości 10 do cm, rośnie na wilgotnych, gliniastych glebach w lasach grądowych i łęgowych, na brzegach rowów

Pędzlik murowy ma proste, długie zarodnie, rośnie na skałach, dachach, murach, skałach, tworzy niebieskawe lub szarozielone podusie, krótkie łodyżki okrywają spiralne listki z milimetrowymi włoskami na końcach

tujowiec tamaryszkowy przypomina paproć, pokładające się lub pałąkowato wygięte łodyżki maja do 10 cm długości, są potrójnie pierzaste, pokryte drobnymi listkami, rośnie na żyznych glebach w wilgotnych, zacienionych lasach, źródliskach, nad potokami

Skrzydlik rośnie na ziemi w cienistych lasach liściastych i na skrajach dróg, tworzy luźne, ciemnozielone darnie, nierozgałęziona łodyżka ma 1-3 cm, są 2 szeregi listków, u podstaw łodyżek rosną czerwone trzonki zakończone walcowatymi zarodniami, zarodniki dojrzewają zimą, zarodnie proste lub poziome

Zdrojek źródłowy żyje w potokach i oczkach wodnych, łodyżki wyrastają z wody, mają do 40 cm, są pierzasto rozgałęzione lub w pęczkach, listki rosną w 3 szeregach dając łodyżką trójkątny zarys

Widłoząbek jednoboczny ma jajowate, podłużnie bruzdkowane zarodnie i lancetowate, zaostrzone, cienkie, sierpowate zgięte listki, jest w lasach z bezwapiennymi glebami piaszczystymi, rośnie do 4 cm

Skrętek wilgociomierczy ma gruszkowate zarodnie, rośnie na pogorzeliskach, wypaleniskach w lasach, w szczelinach skał, na dachówkach, jednopienny, tworzy rozety z żółtymi środkami, ma wiele zwisających zarodni na pomarańczowych lub żółtych trzonkach, dorasta do 5 cm

Opończyk ma językowate listki, tworzy rozległe darnie w wilgotnych miejscach na skałach i glebie, ma mocne wysokie jasno i ciemnobrązowe łodyżki do 5 cm wysokości, mają proste odstające listki, w czasie suszy zwijają się, w kątach listków są nitkowate rozmnóżki, rzadko ma zarodnie

Rokiet cyprysowaty żółtawe lub żywo zielone, lśniące roślinki do 10 cm, łodyżki się pokładają, sierpowato wygięte listki maja długie ostre czubki, zachodzą na siebie dachówkowato, rośnie na ziemi, skałach, kamieniach, pniach drzew

Płonnik pospolity prosty mech tworzy poduszki do 40 cm średnicy, długie, wąskie listki są spiralnie ułożone, latem roślinki żeńskie tworzą w kątach liści czterokanciaste zarodnie na żółtych lub czerwonobrązowych trzonkach, rośnie w wilgotnych miejscach, w lasach i na torfowiskach

Merzyk groblowy mech leśny osiągający 10 cm wysokości, ma zaostrzone ząbkowane listki mają 4 mm, dwupienny, męskie tworzą ciemne rozetki listkowe, żeńskie mają zarodnie przewieszone na czerwonych trzonkach

Strzechwa darniowa tworzy grube na 3 cm, łatwe do odłupania, niebieskozielone lub szaroczarne kuliste podusie zebrane w darnie, rośnie na ścianach, murach, dachach, końce listków maja białawe włoski, kulista lub jajowata zarodnia ma 8-10 podłużnych żeberek i krótkie dzióbkowate wieczko

Skrzypy np. skrzyp polny, sprzączka z rodziny skrzypowatych ma bezzieleniowe, mięsiste pędy zarodnionośne, zielone, okółkowo ulistnione i rozgałęzione pędy płonne, wczesna wiosną tworzy czerwonawe lub żółtobrunatne nierozgałęzione pędy zarodnionośne z dzwonkowatymi pochwami liściowymi o brunatnych ząbkach zakończone kłosem zarodnionośnym, pędy schną gdy zarodniki dojrzeją, później rosną żeberkowane pędy płonne, dołem łodygę otaczają bezzieleniowe, zaostrzone w węzłach, łuskowate liście zrośnięte w pochwę, rośnie na piaszczystych i gliniastych glebach, na polach, ugorach, przydrożach, nad rowami, leczniczy i chwast

Paprocie

nerecznica samcza twarde liście zwężają się ku podstawie, są zaostrzone na szczycie, ogonki maja brunatne łuski, każdy liść ma 20-40 ząbkowanych listków, ma silne grube kłącze, pojedynczo pierzaste liście na grubych ogonkach z brunatnymi łuskami, wierzch liścia ciemny, spód jaśniejszy, sztywne liście, w dole liści są kupki zarodnionośne, po przymrozkach liście schną, wietlica samicza ma owalne lub podkowate kupki zarodnionośne, ma miękkie 2-3-krotnie pierzaste liści, liście obu paproci wyrastają lejkowato z kłączy, rosną w tych samych miejscach, w cienistych lasach, zaroślach, po piętro kosówki

cienistka trójkątna, zachyłka ma żywo zielone, potrójnie pierzaste, trójkątne liście, długie, cienkie, żółtobrązowe ogonki, pojedyncze liście rosną z płożących, cienkich, słabo rozgałęzionych kłączy, liście rosną w odstępach, dolna para listków większa od reszty, liście rosną pionowo, są miękkie, ogonek 2-3 razy dłuższy od blaszki, kupki bez osłonek są na spodzie listków przy brzegu, zarodniki dojrzewają w licu i sierpniu, żyje w cienistych lasach, na zboczach, pospolita na niżu i w górach

Języcznik zwyczajny jasnozielone liście w kępkach, mają zwinięte do środka szczyty blaszek na ciemno zielonych ogonkach, długie, wąskie kupki po obu stronach nerwu, bylina o zimozielonych liściach odziomkowych tworzących kępy, liście są wąskie, lancetowate, całobrzegie, ogonki łuskowate, rośnie na murach, w szczelinach skalnych, w wilgotnych lasach liściastych, mieszanych, na wapiennych glebach, rzadka, chroniona, ozdobna

nerecznica szerokolistna miękkie, potrójnie lub podwójnie pierzaste zaostrzone liście, młode listki zgięte w dół, ogonek i blaszka ogruczolone, gruczołki żółte, łuski brązowe, wzdłuż łuski idzie ciemno brązowe pasmo, ogonek ma pół długości blaszki, łukowato zgięte, duże szerokie, lancetowate liście mają do 150 cm długości i 40 cm szerokości, tworzy duże łany, zarodniki dojrzewają latem i jesienią, żyje w lasach bukowych, świerkowych, jodłowych, u nas w górskich lasach świerkowych

Orlica pospolita lancetowate, naprzeciwległe listki, kupki w szeregach, przy brzegach na spodzie listków, trójkątne liście podwójnie lub potrójnie pierzastodzielne, długie ogonki, skórzaste, duże, wzniesione lub łukowato zgięte liście od 1,5 m długości i 1 m szerokości, liście spodem owłosione, czołgające się kłącze, tworzy duże łany, brzegi blaszek liści zarodnionośnych są lekko zawinięte, osłaniają kupki, jadalne kłącze, reszta trująca, żyje w borach sosnowych, mieszanych lasach, na niżu i w górach

paprotka zwyczajna naprzemianległe, lancetowate listki, na szczycie są zaokrąglone, duże, żółte kupki w 2 rzędach, najpospolitsza paproć, wyrasta z kłaczy na glebie, skale, ścianie, drzewie, w załamaniach muru, lancetowate lub owalne, sztywne, pierzasto powcinane, długoogonkowe liście zwężają się ku wierzchołkowi, są żywo zielone, zarodniki dojrzewają latem i jesienią, na ścianach jest mniejsza niż w glebie, żyje w lasach, zaroślach, na skałach, pospolita po piętro kosodrzewiny

Podrzeń żebrowiec sporofile mają 70 cm i wyrastają ze środka rozety, kupki w 2 rzędach na spodniej stronie listków, liście asymilacyjne pierzastodzielne, mają szersze listki, sporofile i mniejsze zimozielone trofofile wyrastają z kłącza, liście maja długie ogonki, sporofile schną na zimę, w lipcu i sierpniu dojrzewają zarodniki, lubi kwaśne, wieże, wilgotne ziemie próchnicze, rośnie w lasach świerkowych Karpat i Sudetów, rzadki na niżu

cienistka Roberta romboidalne lub trójkątne liście są pojedynczo lub podwójnie parzystopierzaste, wyrastają z płożącego w glebie kłącza, największa jest najniższa para listków, cała roślina owłosiona, kupki na spodzie listków przy brzegach, rośnie na piargach, murach, skałach, w cieniu, paprotnica krucha żyje w górach i na niżu, lancetowate lub owalne liście wyrastają w kępkach, na spodzie listków są 1-4 kupki, ogonek zielonkawy lub żółtawy, łuskowany

Zanokcica skalna liść z 20-40 par krótkoogonkowych, tępo ząbkowanych, lancetowatych listków z podłużnymi kupkami, listki rosną wzdłuż osadki, która zostaje po ich opadnięciu, grube kłącze, liście są zimozielone, wzniesione lub płożące, szczytowe listki okrągławe, rośnie na murach, szczelinach skalnych, w reglu dolnym i górnym Karpat, Sudetów, Gór Świętokrzyskich, zanokcica murowa ma szarozielone osadki, zimozielone liście o długości 5-25 cm, owalne lub romboidalne, ciemnozielone listki, od czerwca mają kupki na spodzie, żyje tam gdzie zanokcica skalna

Na podstawie Rośliny i Zwierzęta książka z kluczem do rozpoznawania część 3/5 dodatek do Gazety Wyborczej z 2008 r, na podstawie NASZA PRZYRODA rośliny i Zwierzęta Europy, wydaną przez Reader's Digest Przegląd sp. z.o.o z 2003 r