Rodzaje ptasich gniazd

Gniazda są bardzo wazne dla ptaków, stanowią schronienie dla jaj i piskląt oraz miejsce zapewnienia im odpowiednich warunków. Mogą być budowane z różnych materiałów: piór, fragmentów roślin, pajęczyn, błota, odchodów itd. Pingwiny cesarskie maając do dyspozycji tylko śnieg i lód znosza jajo na podłożu i przetrzymuja je między stopami i fałdem skórnym by zapewnić im ciepło. Nogale wykorzystują do inkubacji popiół wulkaniczny-nogal hełmiasty Macrocephalon mareo lub przykrywaja jaja butwiejącą roślinnością, wtedy ciepło powstaje w wyniku procesów gnilnych-nogal brunatny Alectura lathami, takie gniazdo może mieć do 100 m3 objętości.
Altanniki z Australii i Nowej Gwineibudują altanki z gałazek i ozdabiają je piórkami, kwiatami, które po zwiędnięciu zmieniają na nowe, owocami, muszelkami itd. Gdy gotowa budowla spodoba sie samicy wchodzi do niej, kopuluje z samcem, który zrobił altankę i potem buduje właściwe gniazdo, a on czeka na następną partnerkę.
Gniazda na zimi maja najprostszą budowę, są wygrzebane w podłożu, maja kształt zagłębienia, z którego jajo nie wytoczy się na zewnątrz, dołki mogą być wyścielone roślinkami i pierzem, tak robią ptaki grzebiące, strusie, skowronki i rybitwy np. rybitwa rzeczna Sterna hirundo.
Gniazda w dziuplach żywych lub obumarłych drzew, dzięcioły same je drążą dziobami, papugi, sowy, dzioborożce, muchołówki czy sikory odnajdują naturalne otwory lub opuszczone przez inne zwierzęta dziuple, mogą przegonic właścicieli np. wieszczek Pyrhocorax graculus gniazduje w szczelinach skalnych, włochatka Aegolius funereus w dziuplach drzew.
Gniazda w kształcie czary małe i średnie ptaki wroblowate np. zaganiacz Hippolaris icterina je budują, to półkula z wgłebieniem w środku, są zrobione z długich żdźbeł trawy i łodyg splecionych jedwabną nicią, trzcinniczek Acrocephalus scripaceus zawiesza gniazda na trzcinach.
Gniazda kuliste są bardziej zasłonięte niż czary, budują je jaskółki dymówki Hirundo rustica i oknówka Delichon urbicum wykorzystują grudki błota zmieszane z ździebiełkami traw, przyczepiaja gniazda do belek stropowych lub ścian wlatuja do środka od góry.
Gniazda w kształcie platformy są duże zrobione z częsci roślin, są większe od zamieszkujących je ptaków, ptaki szponiaste jak orły i sepy je budująkorzystaja z nich w kolejnych latach, co roku naprawiając je i dobudowując nowe części, czasem drzewa łamia sie pod za dużymi gniazdami, tu jest bocian biały Ciconia ciconia.
Gniazda wiszące są w kształcie worków, uplecione są z długich źdżbeł traw i zawieszone na gałeziach drzew, do środka prowadzi otwór z boku, budują je wikłacze i remiz Remiz pendulinus.
Gniazda-tunele, żołny mieszkają w tunelach w ziemi, ptaki zamieszkuja nory wygrzebane przez inne zwierzęta, kraskowate jak żołna, zimorodek, kraska same wydziobująpoziome korytarze w piasku lub glinie w skarpach na brzegami rzek, tunele moga mieć 3 m długości, zakończone sa komorą, gdzie składane są jaja, w podłozu wygrzebują jaja brodal czarnogardły Trachyphonus darnaudii wykopuje pionowe studnie z komorą gniazdową powyżej dnia by uniknąc zalania.
Krawczyki Orthotomus sp. zszywaja liście drzew nicmi z włókien roslinnych lub pajęczą przędzą, powstaje kieszeń, w której budują własciwe gniazdka, pajęczniki Arachnothera wykorzystuja tu zielone fragmenty roslin, wybieraja jeden duzy liśc i włóknami wija u jego boku gniazdu.