rośliny barwierskie
Komentarze: 0
Rosliny barwierskie to rośliny posiadające barwniki wykorzystywane do barwienia tkanin, kosmetyków i wyrobu farb, barwniki te to antocyjany-niebieskie, karotenoidy-pomarańczowe, żółte, chlorofil-zielone, czerwone, żółte, pomarańczowe naftochinony i pochodne antracenu, w naszej florze są:
Dziurawiec zwyczajny Hypericum perforatum z rozrośniętego kłącza wyrastają pędy płone i kwiatonośne, łodyga u góry rozgałęzia się, u dołu drewnieje, jest naga, pełna, ma wiele gruczołków i 2 podłużne listwy, ulistnienie naprzeciwległe, liście nagie, siedzące, równowąskie lub eliptyczne, blaszka liściowa ma na brzegu zbiorniki olejków eterycznych i cała pokryta jest gruczolkami. Kwiatostan to baldachogrono, kwiaty szypulkowe, żółte, osadzone w kątach naprzeciwległych przysadek, działki są lancetowate i ogróczolone, 5 płatków, dużo pręcików. Owoc to wielonasienna torebka, nasiona czarne, kropkowane. Z kwiatów pozyskujemy barwniki: w połączeniu z ałunem daje żółty barwnik do wełny, w połączeniu z alkoholem czerwony do jedwabiu.
Farbownik lekarski Anchusa officinalis łodyga wzniesiona, prosta, szorstko owłosiona, liście równowąskie lub lancetowate, szorstko owłosione, kwiaty na krótkich szypulkach, kielich mocno podzielony, korona pięciokrotna, zrosłopłatkowa, fioletowa, na zewnątrz ma owłosione osklepki, wyrostki zamykające wlot do gardzieli. Owoce to pofałdowane, brodawkowate rozłupki. Roślina lecznicza, napar i odwar z ziela i korzenia działają wyksztuśnie pomagają w kaszlu i chorobach oskrzeli, roślina miododajna, rośnie na przydrożąch, wzgórzach i stokach, korzenie dają czerwony barwnik.
Janowiec barwierski Genista tinctoria krzew o wzniesionych, sztywnych gałęziach, podługowate, zaostrzone liście, spodem brzegi blaszki liściowej i nerwy owłosione, szydlaste przylistki, kwiaty żółe, motylkowe zebrane w grona, nagie i równe łódeczka i żagielek, owoce to straki, drobne kuliste nasiona, roślina lecznicza, odwar to lek moczopędny i lekko przeczyszczający, nasercowy, poprawiający przemianę materii stosowany w chorobach i stanach zapalnych nerek, reumatyzmie, leczy podagrę, reumatyzm, puchline wodną, roslina ozdobna, kwiaty daja jasnożółty barwnik.
Krokosz barwierski Carthamus tinctorius podłużnie bruzdkowana, błyszcząca łodyga, cienki, wrzecionowaty korzeń, liście lancetowate kolczastoząbkowane na brzegu i kolczasto zakończone, miękkie, pomarańczowe, pormieniste, rurkowate kwiaty obupłciowe podzielone na 5 łatek, oddzielone od osadnika zebrane w główki, zrosnięte pylniki, owoce to niełupki, roslina oleista, lecznicza pobudza wzrost wlosów, zapobiega łysieniu, roslina barwierska kwiaty mają żółtą żółć saflorową i czerwoną kartamine, suszone kwiaty moga udawać szafran.
Lebiodka pospolita Origanum vulgare łodyga wzniesiona, prosta, sztywna, czterokanciasta, rozgałęziona, owłosiona, liście ogonkowe, jajowate, całobrzegie, naprzeciwległe, kwiaty zebrane w podbaldachy, kielich ma trójkątne ząbki, korona wargowa liliowa, 3 okrągłe klapy dolnej wargi, górna wycięta, owoce to rozłupnie z 4 rozłupek, roslina lecznicza, leczy chorobę wrzodową żołądka, niedoczynnośc wątroby, działa wykrztuśne, dezynfekujące, przeciwbiegunkowe, moczopędne, przeciwskurczowe, wiatropędne, odtruwające, przyprawa do sałątek, kanapek, pizzy, zup, alkoholi, barwierska całe ciało ma purpurę do barwienia wełny.
Marzanka barwierska Asperula tinctoria rozgałeziona łodyga podługowate liście w okółkach, kwiaty białe, trąbkowate, trzykrotne, podsadki jajowate i zaostrzone, korzenie mają rdzawoczerwoną alizarynę do barwienia tkanin, produkcja farb graficznych, olejnych i akwareli.
Nagietek lekarski Calendula officinalis łodyga rozgałęziona, gruczołowato owłosiona, żeberkowana, liście dolne krótkoogonkowe, łopatkowate, dolne siedzące, lancetowate, kwiaty zebrane w pomarańczowe koszyczki, brzeżne nibyjęzyczkowe, środkowe rurkowate, owoce to niełupki, palowy, rozgałęziony korzeń, roślina ozdobna, lecznicza, leczy rany, oparzenia, owrzodzenia, otarcia, odmrożenia, łagodzi stany zapalne skóry i oczu, roślina jadalna, liście można jeść na surowo do sałatek. z płatków kwiatowych pozyskuje sie bawrniki od bladożółtego do bezowego.
Rezeda żółtawa Reseda luteola sztywna, prosta lodyga, całobrzegie, lancetowate liście zakończone ząbkiem, małe kwiaty z 4 działek kielicha, 4 zielonożółtych 3-dzielnych płatków korony, słupka i licznych pręcików o trwałych nitkach zebrane w ostre, wąskie, gęste grona, owoce to jednokomorowe torebki z czarnymi nasionami, roslina ozdobna i miododajna, cała roslina daje kolor żółty i żółtozielony.
Serdecznik pospolity Leonurus cardiaca owłosiona, czterokanciasta, prążkowana łodyga, liście dłoniaste, ząbkowane, ogonkowe, górne trójkątne, trójdzielne, piłkowane, nasady klinowate, siateczkowate unerwienie, pojedyncze, drobne, nibyokółkowe kwiaty wargowe w gronach, górna warga różowa, dolna fioletowa, 5 działkowy, zielony kielich, działki zaostrzone, owoce to rozłupnie z 4 rozłupek, roślina lecznicza, reguluje pracę serca, działa uspokajająco, przeciwskurczowo, ściągająco, moczopędnie i przeciwbiegunkowo, łagodzi arytmię, wzmacnia mięsień sercowy, obniża ciśnienie rozkurcza, łagodzi bolesne miesiączki, skurcze w obrębie układu pokarmowego, bólach brzucha, wzdęciach, zaburzeniach trawienia, biegunkach, pobudza laktację, mozna przemywać wywarem rany, cała roslina daje ciemnozielony barwnik do wełny.
Szkarłatka kalifornijska Phytolacca americana czerwona łodyga rozgaęłziona, krótkoogonkowe, jajowate, zaostrzone liście, 5-krotne, drobne, białe kwiaty w gronach, środek kwiatu zielony, owoce to czarne jagody, ich sok barwi likiery i slodycze.
Urzep barwierski Isatis tinctoria miekko owłosiona, górą naga łodyga, dolne liście krótkoogonkowe, jajowate, górne strzałkowate obejmuja lodygę, siedzące, żółte kwiaty zebrane w wiechy, 4 płatki i działki, 6 pręcików, 1 slupek, walcowaty, powyginany korzęń, owoce to zwisające łuszczyny, walcowaty, powyginany korzeń, roslina miododajna, ozdobna, błekitny odwar z liści.
Sierpik barwierski Serratula tinctoria łodyga wzniesiona górą rozgałęziona, liście skrętoległe, dołem lirowate, górą pierzastodzielne ząbkowane, rurkowate fioletowe kwiaty zebrane w jajowate koszyczki z rozbudowanym dnem kwiatostanowym, koszyczki zebrane w podbaldachy, fioletowe listki okrywy bez przydatów, z korzeni pozyskuje się żółty barwnik.
Kocanki piaskowe Helichrysum arenarium podziemne kłącze, pęd i liście pokryte są srebrnymi, filcowatymi włoskami, łodyga rozgałęziona, ulistnienie skrętoległe, liście równowąskie, tępo zakończone, kwiaty żółte i pomarańczowe, zebrane są w kuliste koszyczki, koszyczki zebrane są baldachokształtna wiechę, okrywa kwiatowa błoniasta i sucha, brzeżne kwiaty są żeńskie i języczkowe, wewnętrzne rurkowe i obupłciowe, owoc to pięciokanciasta niełupka z puchem kielichowym, roślina ozdobna i lecznicza, odwar z kwiatów leczy choroby wątroby i woreczka żółciowego, działa, żółciopędnie, moczopędnie, przeczyszczająco, pomaga przy reumatyzmie. Rośnie na polach, ugorach, miedzach, nieużytkach, polnych drogach. W pędach jest żółty barwnik.
Kosaciec żółty Iris pseudacorus łodyga prosta, obła na przekroju, wzniesiona, rozgałęziona, zaostrzone, równowąskie liście pochwami obejmują lodygę, żółte, szypułkowe kwiatyz 6 działkami, 3 działki lancetowate, 3 duże, słupek z trójkomorowa zalążnią, znamię trójdzielne, 3 pręciki, owoce to trójkomorowe, graniaste torebki, roslina ozdobna, , suszone kłacze daje żółty barwnik do papieru i skór.
berberys pospolity Berberis vulgaris ma kolce, liście są jajowate, ząbkowane, po 3 wyrastają z 1 miejsca, mają długie ogonki, kwiaty są małe, żółe, płatki i działki szerokie, 6 miodników, pręciki odginają się w strone owada pod wpływem dotyku, kwiaty zebrane są w grona, owoce to jajowate jagody, roslina ozdobna, jadalna, owoce nadają się na soki, dżemy, syropy, konfitury i marmolady, lecznicza, korzeń, liście, korę, owoce stosuje sie jako środki lecznicze, liście leczą choroby nerek, dró żółciowych, wątroby, pęcherzyka żółciowego, owoce leczą krwawienia z nosa, choroby bakteryjne i gorączkę. Korzeń ma żółty barwnik.
Knieć błotna, kaczeniec Caltha palustris buklwiaste kąłcze, rozgałęziona, naga, gruba, pusta łodyga, nerkowate, karbowane liście, odziomkowe długoogonkowe, łodygowe siedzące, żółe, pięciopłatkowe kwiaty z wieloma pręcikami i kilkoma słupkami są na szczytach łodyg, owoce złożone z mieszków-wielomieszki, mają dzióbki, roslina ozdobna, miododajna, wzkaźnik wilgotności gleb. Kwiaty dają żółty barwnik.
Chaber bławatek Centaurea cyanus ma prostą, owłosioną, rozgałęzioną łodygę. Ulistnienie skrętoległe, dolne liście ogonkowe, równowąskie, ząbkowane. Górne siedząceo niepodzielnej blaszce liściowej. Kwiatostany to koszyczki w podłużnej okrywie. Brzegi listków okrywy są piłkowane. Kwiateczki rurkowate, niebieskie, pięciopłatkowe, maja 5pręcików i słupek dolny z 2 owocolistków, kwiaty brzeżne są większe, mają brzegi płatków podzielone na 3 części. Owoc to niełupka z puchem. Napar pomaga na zapalenie spojówek, w kamicy nerkowej i chorobach nerek, zewnętrznie przy ranach i owrzodzeniach. Roslina ozdobna, miododajna i barwierska. Rośnie na łąkach, przydrożach, w polach, na miedzach. Kwiaty dają barwnik niebieski.
Kalina koralowa Viburnum opulus krzew o luznej niesymetrycznej koronie, szara kora, kuliste przetchlinki, nakrzyżległe, brunatne paki, dłoniaste, trójdzielne, ząbkowane liście na średnich ogonkach, ulistnienie naprzeciwległe, palowy system korzeniowy, długie korzenie przybyszowe, białe, trąbkowate kwiaty zebrane w baldachogrona, 5 okragło zakończonych płatków, kielich z niewielkich ząbków, owoce to czerwone pestkowce, roślina lecznicza, kora działa przeciwskurczowo, leczy robaczyce, dusznice bolesną, leczy choroby układu oddechowego zwierząt, roslina jadalna po ugotowaniu i innej obróbce cieplnej je się owoce, pozyskuje sie z nich czerwony barwnik, z gałązek robi sie pręty i druty, roślina ozdobna, drewno nadaje się na opał, robi sie z niej podkładki dla innych roslin, lubi mokre gleby, bardzo wilgotne, lubi każde natężenie światła, potrzebuje przycinania, owoce dają czerwony barwnik.
Bez czarny Sambucus nigra zielona kora z wiekiem szarzeje, widać na niej przetchlinki, czerwone pączki, nieparzystodzielne liście mają eliptyczne, zaostrzone odcinki, mogą mieć nitkowate przylistki, białe, pięciopłatkowe kwiaty z 1 słupkiem i 5 pręcikami zebrane są w płaskie baldachogrona, owoce to czarne pestkowce, są jajowate, roślina lecznicza, kwiaty działają przeciwzapalnie, przeciwgorączkowo, napotnie, wyksztuśnie, moczopędnie, leczą gorączkę i biegunki, zapalanie spojówek, owoce nadają się do spożycia po przetworzeniu np. jako herbatki, konfitury itd. Roślina ozdobna. Owoce mają czerwony barwnik.
Kora dębów daje barwniki czarny i brunatny, u nas są:
Dąb bezszypułkowy Quercus petraea jajowata korona, prosty pień, kora jest szara, na początku gładka, potem robi sie szorstka. Jajowate paki maja omszone łuski. Ulistnienie skrętoległe, pierzastodzielna blaszka liściowa, odcinki okrągłe, męskie kotki sa zwisające i zielone, żeńskie są zielone i siedzące. Owoc to owalny, zaostrzony orzech-żoładź w miseczce. Drewno to materiał na meble, okręty, podłogi itd. Roslina lecznicza, kora leczy odmrożenia, oparzenia, stany zapalne skóry i błon śluzowych, potliwośc. pokarm dla zwierząt.
Dąb czerwony Quercus rubra rozgałęziona korona, gałązki nagie, gruby pień, ciemna kora najpierw jest gładka, potem pęka. Ulistnienie skrętoległe, liście pierzastodzielne, odcinki zaostrzone, z wierzchu jasnozielone, jesienia czerwienieja. Męskie kwiaty zebrane są w kotki, żeńskie są pojedyncze. Owoce to szerokie, brązowe żołedzie, orzeszki, maja krótkie szypułki i łuskowate miseczki, drewno wykorzystuje się w budowlance, roslina ozdobna. Pokarm dla zwierząt.
Dąb szypułkowy Quercus robur kulista korona, konary zaczynaja sie nisko, są grube, duże, młoda kora jest gładka, brązowa, błyszcząca, jajowate, zaostrzone, skrętoległe paki z owłosionymi miseczkami. Ulistnienie skrętoległe, blaszka liściowa pierzastodzielna, odcinki okrągłe, mają krótkie ogonki. Męskie kotki sa długie, żeńskie cebulkowate, jajowate orzeszki w miseczkach, maja kończyki. Palowy system korzeniowy, drewno jest na chodniki, podłogi idt. Roslina lecznicza, Roslina lecznicza, kora leczy odmrożenia, oparzenia, stany zapalne skóry i błon śluzowych, potliwośc. Pokarm dla zwierząt.
Pokrzywa zwyczajna Urtica dioica pojedyncza, czterokanciasta łodyga pokryta jest włoskami parzącymi, włókniste korzenie, wytwarza rozłogi przez leżące kłacze, nakrzyżelgłe ulistnienie, z węzłów wyrastają pary jajowatych, zaostrzonych, ogonkowych, ząbkowanych liści pokrytych włoskami parzącymi i lancetowate przylistki, nasady liści są sercowate, zielone kwiaty z czterodzielnym okwiatem zebrane są w grona wkątach liści, męskie mają 4 pręciki, żeńskie słupek z dwóch owocolistków, znamię jest pędzelkowate, owoc to jajowaty orzeszek. Roślian dwupienna. Roslina lecznicza, wyciąg z liści zwiększa ilośc erytrocytów, leczy rany, żylaki, czyraki, reumatyzm, działa moczopędnie, przeciwbiegunkowo, poprawia odporność na wirusy, korzeń łagodzi przerost prostaty, roslina jadalna, części nadziemne je się na surowo, pije się herbatki, roslina pastewna, barwierska, pozyskuje sie z niej zielony barwnik, wywar używany w ogrodnictwie działa przeciwgrzybiczo, rosnące pokrzywy oczyszczają glebę z nadmiaru związków azotu, roślina włóknista. Rośnie na polach, łakach, w ogrodach, na miedzach, podwórkach, przydrożach, nasypach kolejowych, w zaroślach, rowach, liście mają barwnik zielony.
Czeremcha zwyczajna Prunus padus ma wiele pni, korona jest ciemna, brązowa, ma smukłe, przylegające do gałązek pędy, są widoczne przetchlinki. Ulistnienie skrętoległe, liście jasnozielone, eliptyczne, piłkowane, w kątach nerwów mają włoski, od spodu sa szare, maja gruczołki miodnikowe. Pięciopłatkowe, białe kwiaty o długich płatkach zebrane są w grona. Owoce to kuliste, czarne pestkowce. Roślina ozdobna i lecznicza, młode liście odkażają. Drewna używa się w stolarce., kora ma zielony barwnik, chlorofil, jak u pokrzywy.
Obce rosliny to:
Lawsonia bezbronna Lawsonia inermis krzew z nagimi, kolczastymi gałazkami, całobrzegie, ogonkowe, eliptyczne liście, małe, 4-działkowe i 4-płatkowe kwiaty zebrane w wiechy szczytowe, 1 słupek, kilka pręcików, suche, kuliste torebki z drobnymi naionkami, roslina kosmetyczna, liscie i pędy maja czeroną i zółtą hennę, roslina ozdobna, oljek eteryczny wykorzystuje się w produkcji perfum, henna okładało sie oparzenia, afty, obrzęki i boląca glowę.
kurkuma wąskolistna Curcuma alismatifolia liście odziomkowe, lancetowate, długie wyrastają z podziemnego kłacza, łodyga kwiatonośna prosta, dolne podsadki są szerokie, zielone, górne kolorowe, trwałe, korzenie mają żółty barwnik.
Akacja katechu Acacia catechu drzewo z brązową korą, parzystopierzaste liście, listkipodługowate, liście ogonkowe, listki siedzące, kwiaty jasne zebrane w grona, wooce to strąki, drewno ma barwniki oliwkowy, zielony, brunatny i czarny.
alkanna, czerwienica barwierska Alkanna tinctoria srebrno owołosione rozgałęzione lodygi, jajowate, schodzące w króciuciutkie ogonki, srebrno owlosione liście, jeżyczkowate, 5 klapowe kwiaty, niebieskie zaokrąglone klapy, rurka fioletowa, kwiaty zebrane w skrętki, owoce to rozłupnie z 4 rozłupek, w korzeniu jest czarwony barwnik wykorzystywany do barwienia jedzenia i szminek.
Indygowiec barwierski Indigofera tinctoria półkrzew, nieparzystopierzaste liście z jajowatych listków, kwiaty motylkowate z żółtobiałym żagielkiem i łódeczce i szkarłatnych skrzydełkach, owoce to strąki, kwiat ma 10 zrośniętych pręcików i 1 słupek, z liści pozyskuje się niebieski barwnik indygo wykorzystywany do barwienia bawelny i innych tkanin.
Dodaj komentarz