rośliny obrzędowe

W tym wpisie przedstawię wybrane rosliny obrzędowe, zacznę od Świąt Bożego Narodzenia, w te Święta najważniejsze jest drzewko choinkowe, głównie jest to jodła Abies sp. opisana dokładniej w dziale Drzewa Polski. Moga to być inne drzewka iglaste, jak świerk Picea sp. i sosna Pinus sp. opisane w Drzewach Polskich. Najlepiej mieć iglaki w doniczkach, które wiosną można posadzić na podwórku lub na działce. Kolejną rosliną kojarzącą się z Bożym Narodzeniem jest gwiazda betlejemska, botaniczna nazwa tej rosliny to wilczomlecz ozdobny Euphorbia pulcherrima jajowate, klapowane liście, podsadki też są jajowate i klapowane, tworzą rozetę, liście są zielone, podsadki czerwone, kwiaty sa drobne, niepozorne, męskie mają 1 pręcik, żeńskie 1 słupek, podsadki stanowią powabnie, kwiaty zebrane są w cyjantium, kwiatostany u wilczomleczowatych Euphorbiaceae, maja kształt miseczki z wypustkami. Po d obrusem zwykle kładzie się sianko, czyli ususzone, nadziemne części zbóż, najczęstsze zboża to pszenica Triticum sp. to trawa z długimi, prostymi łodygami, lancetowate liście otaczają pochwą łodygę-źdźbło, kwiaty zebrane są w kłosy, maja długie ostki, przenica orkisz Triticum spelta ma kłos z luźno zebranych kłosków, kwiaty płaskurki Triticum turgidum są zebrane w bardziej zbite kłosy przypominające warkocze, są długie, mają dlugie ostki, pszenica polska Triticum polonicum ma walcowate kłosy z wielu drobnych kłosków, pszenica samopsza Triticum monococcum ma zbite kłoski w kłosach przypominających warkocze, ostki stoją pionowo w górę ze szczytu kłosu, pszenica zwyczajna Triticum aestivum ma uliostnienie naprzemianległe, kwiaty zebrane w czworoboczne klosy, maja długie plewki, krótkie ostki, pszenica szorstka Triticum turgidum ma grube, trójkątne kłosy, z długimi ostkami odstającymi pood kątem ok. 60 st. Jęczmień Hordeum sp. ma długie liście pochwami obejmujące łodygę, jęczmień dwurzędowy ma długi, zwarty, cienki kłos z długimi ostkami sterczącymi do góry, jęczmień grzywiasty Hordeum jubatum tworzy gęste kępy, łodyga niezgrubiała u nasady, kłosy maja odstające plewy, plewki są osmiokątne, kłos jest długi, jęczmień płonny Hordeum murinum gęste, wzniesione kłosy z krótkimi dolnymi plewkami, długie ości wyglądają jak włosy, jęczmień zwyczajny Hordeum vulgare zwarte kłosy przypominaja warkocze, długie, wzniesione osci, jęczmień żytni Hordeum secalinum liście falujące, łodygi proste lub zygzakowato pozginane, kłosy luźne, ości odstające, krótkie, na całej długosci kłosu, jęczmień nadmorski Hordeum marinum trójkątne kłosy, ości wyrastają pod kątem ok. 30 cm na całej dł. kłosa, są krótkie, jęczmień pawi Hordeum zeocrithon ma długie, stojące do góry ości i krótsze kłosy, jęczmień bulwiasty Hordeum bulbosum ma długie, warkoczopodobne kłosy z krótkimi osciami wyrastającymi do góry pod kątem ok. 30 st. żyto zwyczajne Secale cereale krzewiąca się, rozgałęziona łodyga, płytkie korzenie, dwukwiatowe kloski, kłos czterokanciasty, długi, krótkie, odstające do góry na całej dł. kłosa ości. Proso Panicum sp. ma pokładające się źdźbło, długie liście od nitkowatych do jajowatych, kwiatostan to rozpierzchła wiecha, proso rózgowe Panicum virgatum wysoka łodyga, podługowate liście, duże mocno rozwiniete iwechy, proso zwyczajne Panicum miliaceum zwisające kłosy zebrane w wiechy, kłoski przypominają koraliki, proso włosowate Panicum capillare lancetowate, zagięte lukowato liście, wiechy rozpierzchłe, mają rozpierzchłę ości, Panicum dichotomiflorum ma rozpierzchłe wiechy z długich, cienkich, czerwonawych kłosków, Panicum lanuginosum tworzy małe kępki, wiechy sa zwarte, gęste, grube, kłoski odstają od siebie, maja krótkie ości. Przenżyto Triticosecale ma długie łodygi, długie kłosy wyglądająće jak warkocze, zwarte kłoski, małe ości, podługowate liście pochwami obejmujące łodygę. Zboża wykorzystywane są także do wyplatanie wieńcó dożynkowych i wieńców majowych dla Matki Boskiej, używa się tu też polnych kwiatów, maków Papaver sp., chabrów Centaurea sp., cykorii podróżnika Cichorium intybus, bodziszków łąkowych Geranium pratense, które zostały opisane w dziale zioła i chwasty polne. Wielkanoc to krokusy, szafrany spiskie Crocus scepusiensis lancetowate liście rozety, 1 sześciopłatkowy, dzwonkowaty, fioletowy kwiat z pomarańczowym słupkiem, owoce to trójkomorowe torebki z żółtymi nasionami, są odmiany o żółtych kwiatach, żonkile Narcissus jonquilla podługowate liście, żółty kwiat z żółtym przykoronkie, roślina ozdobna. Bazie, czyli kwiatostany różnych gatunków wierzb Salix sp., opisanych w dziale drzewa Polski i barwinek pospolity Vinca minor, opisany w dziale leśne kwiaty, do przyozdabiania wielkanocnych koszyczków, rosliną uprawianą w domu by przyozdabiała wielkanocny stół jest rzeżucha łakowa Cardamine pratensis ma łodygę wzniesioną, pełną, owłosioną, liście rozety są pierzastosieczne, mają okrągłe listki, liście łodygowe sa pierzastosieczne mają owalne listki, białe kwiaty z 4 działek i 4 płatków, mają płatki jajowate, 6 czterosilnych pręcików i 1 słupek, owoce to dlugie, równowąskie luszcyzny, roslina jadalna, całe ziele je się na surowo np. na kanapkach, źródło jodu, reguluje trawienie, pracę trzustki, dezynfekuje jamę ustna i drogi moczowe, ostra przyprawa. Inne rzeżuchy:
Rzeżucha gorzka Cardamine amara wzniesiona łodyga, kłącze z rozłogami i przybyszowymi korzeniami, ulistnienie skrętoległe, liście nieparzystopierzaste, największy szczytowy listek, odcinki jajowate, kwiaty zebrane są w grona na szczytach łodyg, są białe, czteropłatkowe, płatki długie, 1 słupek, 6 pręcików, owoce to długie łuszczyny.
Rzeżucha leśna Cardamine flexuosa rozgaęłziona, u dołu owłosiona łodyga, liście pierzastosieczne, listki podługowate, w wierzchu owłosione, kwiaty maja 4 białe, długie płatki, 6 pręcików, 1 słupek zebrane są w grono na szczycie łodygi, owoce to długie łuszczyny.
Rzeżucha niecierpkowa Cardamine impatiens wzniesiona, pełna łodyga, liście rozety sa pierzastosieczne, odcinki długie, cienkie, końcowy najdłuższy, kwiaty białe, czteropłatkowe, długie, zebrane w grono na szcyzcie łodygi, owoce to długie łuszczyny.
Rzeżucha rezedolistna Cardamine resedifolia rozgałęziona łodyga, liście rozety i łodygowe pierzastosieczne, odcinki owalne, kwiaty białe, czteroplatkowe, zebrane w grona na szczycie łodygi, owoce to łuszczyny z poprzecznymi przegrodami, roslina wskaźnikowa dla zanieczyszczeń.
Rzeżucha trójlistkowa Cardamine trifolia cienkie, rozgałęziona, pełzające kłącze, liście rozety trójlistkowe, listki jajowate, czterokrotne, białe kwiaty zebrane są w baldachogrona na szczycie łodygi kwiatonośnej, 6 pręcików, 1 słupek, owoce to łuszczyny.
Rzeżucha włochata Cardamine hirsuta rozgaęłzione łodygi moga być owłosione, liście pierzastodzielne, maja długie ogonki, górne sa oszczepowate, maja 3 ząbki schodzące się w ogonek, białę, czteropłatkowe kwiaty, działki są długie, 4 pręciki, owoce to długie łuszczyny.
Rzeżucha bagienna Cardamine dentata łodyga rozgałęziona, liście nieparzystopierzastodzielne na okrągłe listki, kwiaty białe, 4 okrągłe płatki, 4 działki tworza kielich, kwiaty zebrane są w gronka, owoce to łuszczyny.
Rzeżucha drobnokwiatowa Cardamine parviflora łodyga rozgaęłziona, pogięta, liście nieparzystopierzastosiecczne, listki podługowate, cienkie, kwiaty białe, małe, czterokrotne, zebrane w grona na szczytach łodyg, owoce to łuszczyny.
Rzeżucha Matthiolego Cardamine matthioli łodyga prosta, rozgałeziona, liście pierzastosieczne, szczytowe listki zrośnięte w sercokształtny listek, boczne listki okrągłe, kwiaty biaęł, duże, czterokrotne zebrane są w grona na szczycie łodygi, maja okrągłe płatki, owoce to łuszczyny.
Cardamine chelidonia łodyga prosta, liście ogonkowe, nieparzystopierzastodzielne, na owalne, zaostrzone odcinki, kwiaty czterokrotne, fioletowe, płatki podługowate, owoce to łuszczyny.
Ołtarze w czasie Bożego Ciała przyozdabia się gałązkami klonów Acer sp., brzóz Betula sp., łubienem opisanym w dziale zioła i chwasty polne, kosaćcami, żółtym Iris pseudacorus, opisanym w leśnych kwiatach, syberyjskim Iris sibirica ma pustą łodygę, 6 równowąskich liści, niebieskie, żyłkowane kwiaty po 2 na 1 pędzie, mają paznokieć, i ich ozdobnymi mieszańcami oraz piwoniami Paeonia sp. mają różnokształtne liście i kwiaty zależnie od rodzaju. Piwonie pod względem budowy dziela się na sekcje:
-Mountan podsekcja Delavayanae-liście kilkukrotnie pierzastodzielne, kwiaty szypułkowe, czerwone lub żółte; podsekcja Vaginatae-liście złożone z jajowatych odcinków, całobrzegie, czerwone ogonki liściowe, kwiaty różowe, czerwone, białe, żółte.
-Paeon podsekcja Dissectifoliae liście lancetowate, nieparzystopierzastodzielne, kwiaty rózowe, fioletowe, czerwone, żółte, białe.
Ołtarze ozdabia się też różami, czyli ozdobnymi odmanami rózy dzikiej Rosa canina, omówionej w dziale krzewy Polski i lilie Lilium sp. najczęsciej są to:
Lilia biała Lilium candidum cebula na pwoierzchni gruntu, liście rozety są lancetowate, długie, kwiaty białe, trąbkowate, płatki zrośnięte w rurkę, maja wolne ząbki odgięte do tyłu, 1 słupek z trójdzielnym, białym znamieniem i 6 pręcików z żółtymi, podłużnymi główkami są dobrze widoczne, roslina ozdobna.
Lilia bulwkowata Lilium bulbiferum pojedyncza, gruba, dołemm owłosiona lodyga, liście owalne, zaostrzone, całobrzegie, siedzące, ulistnienie skrętoległe, duże, pomarańczowe kwiaty są trąbkowate, mają zrosnięte płatki z wolnymi ząbkami, 6 pręcików, 1 słupek, owoce to torebki, roslina ozdobna.
Lilia tygrysia Lilium lancifolium proste, pojedyncze łodygi, ulistnienie skrętoległe, liście owalne, zaostrzone, ulistnienie skrętoległe, pomarańczowe, trąbkowate kwiaty, mają wąską rurkę i duże, odgięte do tułu ząbki, 6 płatków, listki okwiatu odgięte do tyłu, owoce to torebki, roslina ozdobna.
Lilia złotogłów Lilium martagon łodyga sztywna, prosta, pojedyncza, liście siedzące, całobrzegie, ulistnienie skrętoległe, rózowe kwiaty na wiszących szypułkach zebrane są grono na szczycie lodygi, w środku płatków są ryrnienki z nektarem, słupek 1, maczugowaty, 6 pręcików z różowymi pylnikami, owoce to trójkątne torebki z oskrzydlonymi nasionami, roslina jadalna, bulwy można jeśc na surowo i gotowane.
Lilia Henry'ego Lilium henryi prosta łodyga, liście siedzące, owalne, zaostrzone, pomarańczowe kwiaty o płatkach i listkach okwiatu odgiętych do tyłu, 6 długich pręcików z pomarańczowymi pylnikami wystaje poza okwiat.
Lilia królewska Lilium amoenum prosta łodyga, liście wrzecionowate, siedzace, kwiaty zebrane w grona, białe, duże, trąbkowate, w środku rurki pomarańczowe, słupek z okrągławym znamieniem i 6 pręcikó wystaje na zewnąrz,
Lilia złociista Lilium aurantum prosta łodyga, liście podługowate, ulistnienie skrętoległe, kwiaty barwne, nakrapiane, białe lub rózowe, mają czerwone kropki, sa trąbkowate, 6 pręcików z pomarańczowymi, długimi pylnikami i słupek z żółtym znamieniem wystają poza okwiat.
Jest także wiele odmian i gatunków ozdobnych. lilie głównie poświęcone są Maryji. Na grobach często sadzi sie bratki, fiołki ogrodowe Viola wittrockiana mają czterograniaste, pokładające się łodygi, dolne liście sercowate, górne lancetowate, piekne, duże, pięciopłatkowe i pięciodziałkowe, róznobarwne kwiaty, mogą być żółe, czerwone, rózowe, niebieskie, fioletowe, dwukolorowe, boczne płatki skierowane sa do góry, 1 słupek z główkowatym, owłosiomym znamieniem, kwiaty maja dlugie szypułki i wyrastają w kątach liści. Wszystkich Świętych kojarzy się nam z chryzantemami Dendranthema sp. wiele gatunków i odmian ozdobnych łączą rozgałęzione, owłosione łodygi, skrętoległe, jajowate, pierzastodzielne liście, kwiaty zebrane w koszyczki, mają różne kolory, okrywa kwiatowa ma wiele listków, kwiaty języczkowate, brzeżne, żenskie, rurkowate, środkowe, obupłciowe, korona grzbiecista, pięciopłatkowa, w Polsce rosnie dziko złocień Zawadzkiego Dendranthema zawadskii ma wzniesiona rozgałęzioną łodygę, podziemne kłacze, pierzastozłożone liście z podługowatymi listkami, mają gruczołki, kwiaty zebrane w koszyczki rosną w kątach rozgałęzień, białe, brzeżne żeńskie, języczkowate, środkowe, żółe, rurkowate, obupłciowe, przezroczyste łuski okrywy, owoce to żebrowane niełupki. GRoby przyzdabia się też wrzosem zwyczajnym Calluna vulgaris rozgałeziona łodyga, liście pierzastosieczne, igiełkowate, odcinki też igielkowate, ulistnienie naprzeciwległe, kwiaty fioletowe, czterokrotne, dzwonkowate, zebrane w grono na szczycie łodygi, kielich otacza czterolistkowy kieliszek, owoce to czterokomorowe torebki, roslina ozdobna, miododajna i lecznicza, ziele działa przeciwzapalnie, moczopędnie, przeciwreumatycznie, pomaga przy chorobach pęcherza moczowego, wątroby, nerek, układu pokarmowego, bezsenności i reumatyzmie.
Jakie Wy znacie rośliny obrzędowe. Zależnie od regionu różne gatunki są wykorzystywane w czasie świąt, dlatego proszę, żebyście w komentarzach napisali jakie rosliny obrzędowe są u Was, nie musicie podawać regionu, wystarczy nazwa rosliny.