Skarby z hałd i kopalni

Hałdy przy kopalniach kryją wiele skarbów, mają one znaczenie dla mineralogów, geologów, paleontologów, paleobiologów, historyków naturalnych, jubilerów. Podczas wydobywania węgla oraz zdobywania coraz nowszych podkładów górnicy odkrywają coraz nowsze warstwy skał, a w nich pozostałości dawnych czasów, ślady ruchów tektonicznych, uskoków, skamieliny, odciski, odlewy. Znajdujemy odciski liści, kłodzin, kłosów zarodnionośnych paproci drzewiastych, widłaków, łuskodrzewu i pieczęciowca, skrzypów np. kalamitów, te i inne karbońskie okazy można znaleźć na hałdach obecnych kopalni w zagłębiach węglowych górnośląskim i lubelskim oraz na hałdach w pobliżu dawnych kopalni na Dolnym Śląsku. Znajdujemy tam skały i minerały z dolnego i górnego karbonu oraz fragmenty zwęglonych liści paproci drzewiastych Sphenopteris, Pecpteris i Neuropteris, fragmenty kory widłaków Lepidodendron i Sigillaria, wewnętrzne odlewy łodyg widłaka Calamites undulatus oraz fragmenty łodyg drzewiastych paproci ważące kilkaset kg, nasiona i strobile różnych roślin i liście kordaitów.

Nie tylko paleobotanicy znajdą na hałdach eksponaty do badań, również paleozoolodzy, obok kopalni Porąbka-Klimentów, niedaleko Sosnowca znaleziono w sferosyderycie pierwszy eksponat ówczesnego mieczogona, kuzyna skrzypłoczy, potem znaleziono ich więcej. Źródła informują o 40 skamieniałościach fragmentów skrzydeł karbońskich owadów, które są w prywatnych kolekcjach. Już przed wojną znaleziono na terenie kopalni Alfred jeden okaz skrzydeł.

Skarby dla geologów to skały, przeważnie kruche zlepieńce, węgiel, piaskowce i skały ilaste, ale również piryt, kalcyt, dolomit, baryt, w Nowej Rudzie można znaleźć foleryt, farmakolit i mileryt. Mileryt, syderyt, kwarc i dolomit można znaleźć na hałdach kopalni Szczygłowice [http://interstone.net.pl/?s=25&np=3&artID=11]

Nawet kiedy w wyniku ciepła spowodowane utlenianiem węgla na hałdach nastąpi samozapłon, powstają wtedy ciekawe minerały, podobne do tych, które powstają w wulkanach. W Nowej Rudzie-Słupcu powstały siarczany, salmiak rodzimy, siarka, można je wykorzystać w przemyśle. Kiedy temperatura osinie 1200 st, skały topią się i jest pirometamorfizm, sposób przeobrażenia skał [http://www.geopasja.pl/stanowiska/s_nowarudaslupiec.htm]. Salmiak służy do solenia lukrecji w cukiernictwie i jako dodatek do leków wykrztuśnych w farmakologii, siarka to produkcji zapałek, siarczany zapobiegają rozwojowi chorobotwórczych bakterii i grzybów w żywności. Co prawda podczas pożaru hałd powstają gazy pożarnicze, ale można temu zapowiedz, zrobić tak, by zamiast na hałdach węgiel trafił do domów, mieszkań, elektrowni i elektrociepłowni, czyli sprzedawać i kupować polski węgiel. Samozapłonowi ulega też kompost, biomasa, siano, słoma, wszystko co długo leży i reaguje z tlenem.