Szakrłupnie

Szkarłupnie Echinodermata to wodne zwierzęta, najlepiej zorganizowane bezkręgowce, układ ambulakralny o funkcji czuciowej, ruchowej i wydalniczej, należą do wtóroustych Deuterostomia, nie maja głowy, otwór gębowy jest bo brzusznej stronie ciała, jest wodny układ ruchu, systme nóżek ambulakralnych, których jest wiele. Larwa to trochofora. Wspólne cechy wtóroustych, pragęba gastruli przekształca sie w odbyt, otwó gębowy powstaje wtórnie na przeciwnym biegunie ciała, jest bruzdkowanie promiensite zdeterminowane, gastrulacja przez inwaginację, wszystkie szkarłupnie sa w morzu, sa osiadłę lub wolnozyjące, 7000 przetrtwało do dziś, 13000 wymarło, zwykle symetria 5-promienista, są 5-ramienne lun wielokrotniśc 5, u dorosłych to cecha wtórna, larwy sa dwuboczne, symetrię promienista wymusza osiadły tryb życia, brak odcinka głowowego,   jest układ wodny, ambulakralny, wapienny szkielet wewnętrzny, sa jadalne, mają znaczenie w morskich biocenozach, jedza koralowce, sa odporne na ich jad, padlinożerne oczyszczaja morza, niszczą rafy koralowe, sa skałotwórcze, znaczenie w badanich embriologicznych. Są tu:

Rozgwiazdy Asteroidea mają 2000 gat, prowadzą przydenny tryb żcyia, rozgwiazda pełza po dnie, sa drapieżnikami, ciało spłąszczone grzbieto-brzusznie, ma tarczę i ramiona, tarcza jest pomiędzy ramionami, jest ich 5 lub więcej, ramiona zwężaja sie ku końcowi, jest rózny stosunek tarczy do ramion, ciało szkarłupni ma strone oralną (ustną) i aboralną (przeciwustną), ustna ma otwór gębowy i bruzdy w ramionach, w bruzdach są nóżki ambulakralne, po przeciwustnej stronie są odbyt, ujścia narządów rozrodczych, płytka sitowa. Oś tworząca otwór gebowy i odbytowy to os oralno-aboralna, ma rózna długość, wężowidła, rozgwiazdy i liliowce maja krótką, kolonie też, strzykwy maja długą, jezowce równą średnicy ciała. Ciało pokrywaja kolce wapienne, niektóre maja rózki wapienne, narządy wewnętrzne sa połzozone radialnie w osi ramion lub interradialnie, między ramionami, ściana ciała to orzęsiony naskórek z wastwą tk. łącznej robiącej szkielet wapienny, sa mięśnie okrężne i nabłonek perytonealny, szkielet wapienny tworza płytki, zmieniaja sie w inne twory pelicelaria, które chwytaja drobny pokarm, przeciwustna storna ma płytkę sitową madrytorową, ma wiele otwóków. Jama ciała to obszerna celoma wysielona nabłonkiem peryotalnym, płyn celomatyczny wypełnia celome ma skłąd podobny do wody morskiej, układ nerwowy nie ma zwojów. Ma promienista budowe i 3 częściektonauralnąhyponeuralna i endoneuralną, każda ma piercień i odchodzące od niego promieniście pnie, części łączy sieć neuronów, narządy zmysłów są słabo rozwinięte, sa prymitywne oczka, informują o natężeniu światła, pierwotne komórki zmysłowe w naskórku. Układ pokarmowy to otwór gębowy, krótki przelyk, obszerny żoładek, krótkie jelito tylne zakończone otworem odbytowym, po str. przeciwustnej zołądek ma 2 częsci duża oralną i spłąszczoną, mniejsza aboralną, któa ma 5 uchyłków wrastających do ramion, gdzie rozdzielaja sie na 2 gałęzie, każda ma gruczoły wydzielające enzymy trawienne, tam trawiony pokarm jest magazynowany, węzowidła nie maja jelita tylnego i odbytu. Jezowce mają w jamie gębowej aparat zujący z płytek wapiennych i mięśni, jest on ruchomy. Układ oddechowy to skrzela skórne, cienkoscienne uwypuklenia ścian ciała, do nich wchodzi celoma, wymiana gazowa jest przez nóżki amburaklarne, układ wodny, ambulakralny ma promienista symetrie, wypełnia go płyn podobny w skłądzie do celomatycznego, który kontaktuje się ze środowiskiem, płytka sitowa ma otwórki, którymi woda wpływa pod płytką jest ampula, to zbiornik wody, do niej wchodzi kanał kamienny połaczony z kanałem okręznym, od niego odchodza kanały boczne do ramion, maja odgałąezienia zakończone banieczkami (ampułkami), z banieczek wyrastają nózki ambulakralne. Banieczki wychodza na zewnątrz przez otworki w płytkach wapiennych, od kanału okrężnego odchodza kieszenie Tudermana, tam powst. amebocyty, w kanale okrężnym sa pęcherze Poliego magazynujące płyn, ampułka i nózka otaczają mięśnie, ich skurcz przesuwa wodę do środka nozka sie rusza bo woda sie rusza, cecha synapomorficzna. Układ hemalny ma zatoki i kanały ograniczone nabłonkiem perytonnealnym, sa tu 2 lub 3 kanały okrężne, oralny, aoralny i gastralny, oralny otacza przełyk, gastralny zółądek, aboralny jelito tylne, kanały łączy zatoka osiowa otaczająca kanał kamienny układu wodnego, zatoka osiowa ma gruczoł osiowy robiący celomocyty. Od kanałów okrężnych ida odgałęzienia, od oralnego do ramion, gastralnego do pokarmowego, aboralnego do gonad, układ wypełnia płyn podobny do celomatycznego, przenosi substancje z układu pokarmowegodo narządów, układ wydalniczy do komórki ameboidalne płynu celomatycznego, wychwytuja produkty przemiany materii i usuwają na zewnątrz nóżkami ambulakralnymi, skrzelami też, część produktów jest magazynowana w scianie ciała, układ rozrodczy to 5 par gonad po stronie aboralnej, gonady sa tez miedzy ramionami, w okresie rozrodczym rozrastają się i wrastają do ramion, rozgwiazdy sa rozdzielnopłciowe, bruzdkowanie cąlkowite promieniste, są larwy z symetria dwuboczna, zyja w planktonie, to witelaria, liliowce i rozgwiazdy maja dwuręsce bipinnaria bez ramion i ramiennicę brachiolarię, węzowidła opchiopluteriusa, jezowce auricularię doliolarię. Duża zdolnośc do regeneracji, odtwarzają całe ramiona, cały organizm może powstać z 1/5 częsci tarczy, są tu rozgwiazdy Asteroidea, mają 5 lub więcej ramion, węzowidła Ophiuroidea, jezowce Echinoidea, liliowce Crinoidea, mają łodygę przytwierdzającą je do podłoża, kielich z otworem gębowym, odbytowym i narzadami oraz ramiona, 5 rozgaęłzionych ramion, odbyt jest na rurce odbytowej lub obok otworu gębowego, ogórki morskie, strzykwy Holothuroidea, w razie zagrożenia wyrzucają w strone drapieznika swoje narządy, jest to ewiceracja i reszta ucieka i je odbudowuje.

Jezowce mają kuliste ciało pokryte od zewnątrz kolcami, układ szczękowy to latarnia morska Latarnia Arystotelesa, obejmuje cały układ pokarmowy i otwór gębowy, wyrastają ząbki slużace do rozdrabniania pokarmu, ciało ma guzki, kolce i szcyzpczyki z węglanem wapnia. Rozgwiazdy maj zwykle 5 ramion i tarczę.

Węzowidzła maja tarcze i 5 lepiej wyodrębnionych ramon.