Przyroda, strona 91

 Na studiach mieliśmy przedmiot Geobotaniczne zagadnienia Wyżyny Małopolskiej, na którym trzeba było zaliczyć 3 wycieczki, jedna z nich odbyła się do rezerwatów muraw kserotermicznych Wały i Opalonki w pobliżu miejscowości Dosłońce w gminie Racławice. Na murawach obok dziewięćsiłów popłocholistnych, ostrożni pannońskich i astrów gawędek murawy porastają storczyki. W programie Ocalony Świat Pani Anna Dymna równiez zawitała do tych rezerwatów pokazując widzom roslinność kserotermiczną, w tym storczyki. A dowiedziałam się, że 21 maja 2017 r pierwszy raz w historii i na świecie w miejscowości Kalina Mała w gminie Miechów odbędzie się Święto Storczyka. więc zebrałam te ok. 25 gatunków storczyków porastających te tereny. Nie tylko kserotermiczne, ale i leśne jak np. bezzieleniowe storzan bezlistny czy gnieźnik leśny i fotosyntetyzujące storczyk blady, podkolan biały, żłobik koralowy, buławnik czerwony, buławnik mieczolistny, buławnik wielkokwiatowy, zaroślowy kruszczyk siny. do gatunków kserotermicznych należą kukułka krwista, storczyk drobnokwiatowy, storczyk męski, storczyk purpurowy, storczyk samiczy, storczyk kukawka, obuwik pospolity, dwulistnik muszy, wyblin jednolistny, łąkowa storczyca kulista. Kukułka plamista rośne na mokrych łąkach, gółka długoostrogowa rośnie w widnych lasach, w zaroslach i na łąkach.

Wpis dedykuję osobom, które boją się dziury ozonowej, albowiem UVC nie dociera do Ziemi, chociaż zwykłe UVA i UVB w tej materii działaja w podobnym stopniu. Chodzi o to, że zbadano zawartość substancji odżywczych w owocach i warzywach po ekspozycji na promienie UVC, użyto lamp kwarcowych w szklarni. Niedojrzałe pomidory podzielono na dwie grupy, obie przetrzymywano w temperaturze 13 st. C i w wilgotność 95% z tą różnicą, że jedna z grup została poddana promieniom UVC. Potem przeniesiono je do pomieszczenia z temp. 23 st, by mogły dojrzeć i zbadano zawartośc przeciwutleniaczy w ich miąższu. Okazało się, że poddano promieniom UVC pomidory miały znacznie więcej witaminy C i polifenoli od pomidorów, które nie miały kontaktu z UVC. Witaminy C ludzie nie wytwarzają, a jest nam potrzebna do przyswajania żelaza i wytwarzania hemoglobiny, witamina C wzmacnia odporność i bierze udział w krzepnięciu krwi. Za to zmniejszyła się ilośc likopenu, ale ten za to blokuje syntezę witaminy D powstającą pod wpływem wycinka pasma UVB, a jego przeciwutleniające właściwości zrównoważy większa ilośc polifenoli [http://link.springer.com/article/10.1007/s11947-009-0259-y]. Korzystne działanie UVC udowodniono także dla takich owoców jak truskawki, borówki, ananasy, brzoskwinie, banany i warzyw m. in. marchew, szpinak, brokuły. Owoce poddawane UVC były zdrowsze i miały więcej substancji odżywczych niż te niepoddawane promieniom UV, słabsze pasma jak UVA i UVB również mają wpływ na zdorwie roślin, owoce i warzywa uprawiane w latach suchych i słonecznych daja więcej plonów i są one dorodniejsze i smaczniejsze niż rośliny uprawiane w latach mokrych. UVC wpływa korzystnie na ekspresję genów odpowiedzialnych za metabolizm tłuszczy i fotosyntezę oraz degradację ścian komórkowych w owocach, przyspieszając ich dojrzewanie. Zmiany w DNA powodują większa odporność na uszkodzenia i choroby, opóźniają więdnięcie i zwiększają ilość substancji odżywczych. Więcej substancji odzywczych w nasionach to więcej materiałów odżywczych dla zarodków, z których wyrastają silniejsze i odporniejsze roślinki, gdyż mają więcej pożywienia. Wdrowsze i bardziej odżywcze warzywa i owoce mają znaczenie dla nas i zjadających je zwierząt, a zawartośc substancji zapasowych w nasionach ma znaczenie dla samych roslin, które wydając lepsze potomstwo [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4519460/]. UVC zwiększa także odpornośc roślin na choroby bakteryjne i grzybicze. Okazało się, że wystawiane na UVC brzoskwinie miały zwiększona aktywność liazy fenylonalaninowej PAL, biorącej udział w dojrzewaniu owoców i zwiększona synteze etylenu, który też przyspiesza dojrzewanie. Okazało sie również, że grzyby atakujące brzoskwinię były słabsze, a infekcja nie była tak rozległa jak w przypadku kontrolnej grupy brzoskwiń. 3 razy spadło kiełkowanie konidiolu grzybów, a powierzchnia zainfekowana zgnilizną była mniejsza. spadła tez liczba zakazonych roślin [http://hortsci.ashspublications.org/content/27/11/1168.8.abstract]. Słabsza infekcja oznacza mniejsze stosowanie środków ochrony roślin, które są szkodliwe dla ekosystemu, zapylaczy, pożytecznych ziół i mogą przyczyniać się do chorób ludzi. UVC zmniejsza zapotrzebowanie na środki ochrony roslin, zwiększając odporność roślin na grzybicze infekcje oraz na bakterie i wirusy, dzięki czemu owoce i warzywa są bardziej ekologiczne i zdrowsze dla ludzi i zwierząt. Na razie mozna wykorzystać lampy UV w szklarniach lub zainstalować latarnie z kwarcówkami nad polami, chociaż to kosztowny interes.

tak pobieżnie dlatego, że one wszystkie są do siebie bardzo podobne.

Tylko receptory glukozy w tkance tłuszczowej, mięśniach i wątrobie są insulinozależne, w pozostałych komórkach są insulinoniezależne. Receptory glukozy to białka śródbłonowe określane jako GLUT i SLC2A. Receptory GLUT róznią się budową zależnie od miejsca występowania, najlepiej znamy receptory od GLUT1 do GLUT12, pozostałe są słabiej poznane. Są to śródbłonowe białka zwane transoporterami błonowymi, przebijają błonę komórkową i transportują glukozę do środka komórek. Receptory insulinoniezależne występują w erytrocytach, mózgu i innych narządach wewnętrznych, także transport z jelit do krwi odbywa się bez udziału insuliny. Glukoza łączy się z receptorem, co powoduje kasdadę reakcji, dzięki, którym wnika do wnętrza komórki, gdzie jest metabolizowana. są też receptory glukozowo-sodowe, które na zasadzie działają z sodem. Receptory te mają postać pompy Na+/K+, błona komórkowa jest spolaryzowana, jony sodu dominują na zewnątrz, potasu w środku, kiedy przyłacza się glukoza, następuje depolaryzacja błony, otwiera się kanał jonowy powodują uciekanie jonów K+ z komórki i wnikaniu do niej jonów sodu, razem z sodem wnikają do komórki cząsteczki glukozy. Szczypta soli w słodkiej czekoladzie, czy szczypta cukru w słonym daniu nie zaszkodzi, a jest wręcz korzystna z punktu widzenia żywienia, im więcej jonów sodu, tym więcej cząsteczek glukozy wnika z krwi do komórek. Receptory GLUT1 i GLUT14 działają na zasadzie dyfuzji, glukoza wnika do komórek na zasadzie gradientu stężeń, wieksze jest jej stężenie w osoczu, mniejsze w komórce, więc przenika zgodnie z gradientem stężeń do środka komórki, ten transport wymaga energii z rozkładu ATP. Receptory GLUT1 są głównie w erytrocytach, ale też w mózgu, gdzie jest bariera krew - mózg, naczyniach krwionośnych, również w mięśniach, działaja w czasie spoczynku w mięsniach szkieletowych (insulinozależne GLUT4 aktywuję sie podczas wysiłku) i w innych tkankach. GLUT2 są wątrobie, trzustce, nerkach, jelitach to dzięki nim glukoza wnika do komórek beta, co jest bodźcem do produkcji insuliny, GLUT3 są w nierkach, łożysku i w innych tkankach w mniejszym stopniu (one dostarczają glukozy dla płodu), insulinozalezne GLUT4 są w mięsniach i wątrobie, GLUT5 transportują fruktozę z jelita do krwi i z krwi do komórek wątroby, gdzie jest izomeryzowana do glukozy, GLUT7 służa do transportu między komórkami wątroby. Pozostałe receptory są rozsiane po komórkach całego organizmu i odgrywają mniejszą rolę w transporcie glukozy. Kanaliki SGLT (sodium glucose cotranporter) transportują glukozę do komórek jelit na zasadzie symportu z jonami sodu bez udziału energii, potem przy udziale energii z ATP, dzięki receptorom GLUT2 w odwrotnym kierunku, glukoza przenika do krwi.SGLT1 uczestniczy w transporcie glukozy w jelicie, a SGLT2 w serospcji do osocza glukozy w kanalikach nerkowych. SLC2A są to białka, które budują receptory glukozowe, SLC2A1 jest w receptorze GLUT1.

Litopsy Lithops sp. zwane żywymi kamieniami lub kamykami to sukulenty liściowe z rodziny pryszczyrnicowatych (przypołudnikowatych) Aizoaceae. Pochodzą z Afryki, mają dużę, mięsiste, naprzeciwległe liście zrosnięte ze sobą nasadami, ich nasady tworzą pochwy, które okrywają zgrubiałą, pękatą łodygę. Liście mają rózne kolory, od różnych odcieni zielonego, po odcienie brązów, beżów i szarości i czerwieni, co zależy od gatunku i odmiany. W rozwoju jest pryrost na grubość, to rośliny dwuliścienne. Kiedy nowe liście zawiązują się na łodydze, rosną, wypychają stare, które więdną, ale zanim opadną litops może mieć 4 liście, starsze są barziej z zewnątrz, są ustawione prosstopadle do szczeliny pomiędzy młodymi Od września do października litopsy kwitną, łodyga rośnie, na jej szczycie rozwija się poączek kwiatowy, który wychodzi po za liście, z pączka rozwija sie pojedynczy żółty, biały, różwy, białożółty, białoróżwy lub czerwonawy kwiat. Kwiaty są duże, talerzykowate, jest kilka zielonych działek kielicha i wiele płatków korony, w środku jest pojedynczy słupek otoczony wieloma pręcikami. Kwiaty mają promienistą symetrię. Liście mogą się rozgałęziać, u niektórych gatunków i odmian zrastają się niżej, a przedziałek pomiędzy mini jest większy, u innych zrastają się mocniej, a przedziałek to tylko podłużna szczelina, przez którą wyrasta łodyga kwiatowa. Znamy 40 gatunków litopsów, ale sa one do siebie bardzo podobne, a poszczególne odmiany różnią sie od siebie kolorem liści, marmurkiem na ich szczytach, stopniem szostkośći górnej powierzchni liści, od gładkich po bardzo pofałdowane i kolorem kwiatów, więc do ich oznaczenia potrzeba wielkiej znajomości tych roślin. Ich oznaczanie utrudnia fakt, że wszystkie gatunki dowolnie się ze sobą krzyżują. Nazwa litopsy pochodzi od greckiego określenia kamień-lithos, a odkrył je William John Burchell w 1811 r. Litopsy rosną na pustyni, dlatego ich liście mają rozbudowany miękisz wody, jest on również w łodydze. Są podobne do kamieni, żeby roślinożerne zwierzęta ich nie widziały, ten mimetyzm, czyli upodobnienie organizmów do środowiska celem ukrycia się chroni je przed zjadaniem. Litopsy lubią przepuszczalne podłoże z mieszaniny piasku i żwiru, suche powietrze, jakie panuje w ich strefie klimatycznej, nadmiar wilgoci powoduje, że chorują. Lubia obfite, ale rzadkie podlewanie i są u nas uprawiane jako ozdobne kwiaty doniczkowe.