Przyroda, strona 44

O tym jakie CO2 ma dla roslin opisałam w dziale fizjologia roslin, teraz kolej na zwierzęta i ludzi. Hemoglobina to białko, odpowiadające za transport tlenu do tkanek, tylko w 15% transportuje CO2. Jego większość transportowana jest w postaci wodorwęglanów Hemoglobina zbudowana jest z 4 podjednostek (tetramerów), każda podjednostka ma pierścień hemowy z atomem żelaza Fe2+ w środku, może więc wiązać 4 cząsteczki O2, przyłączenie jednej ułatwia przyłączenie następnej. CO2 wiąże się z grupami aminowymi tworząc karbaminowe -NHCOO-. Jednak wiekszość przemieszcza się w postaci wodorowęglanu. Przyłączenie tlenu w płucach do żelaza powoduje uwolnienie z hemoglobiny kationu wodoru, łączy się on z jonem wodorowęglanu, powstaje woda i uwalniany jest CO2 wydychany do powietrza. Gdy w tkankach uwalnia się O2, H+ przyłącza się do uwalnianego z komórek CO2 powstaje HCO3-, który odpowiada za równowagę kwasowo-zasadową krwi. Niedotlenienie uniemozliwia całkowite utlenienie glukozy, powstaje 2,3-bisfosfoglicerynian łączący sie z hemoglobiną, skutek to spadek jej powinowactwa do tlenu i uwolnienie go do tkanek.
Efekt Bohra to spadek pH Hb, czyli zwiększenie stężenia jonów H+, dzieki anhydrazie węglanowej, która rozkłada H2CO3 do H+ i HCO3-, skutek to uwalnianie O2 z Hb do tkanek. Niedobór tlenu lub zwiekszone ciśnienie parcjalne CO2 powoduje zakwaszenie krwi, dzieki czemu zwieksza się uwalnainie O2 z Hb oraz rośnie tempo oddychania, za to spadek cisnienia parcjalnego CO2 powoduje hipokapnię (hipokarbię), która powoduje zasadowice oddechową, alkalozę oddechową, która powstaje w wyniku hiperwentylacji lub spadku stęzenia CO2 w powietrzu, skutkiem może być nawet zanik oddychania. Przeciwnym skutkiem jest hiperkapnia czyli wzrost cisnienia parcjalnego CO2, skutek spadku stężenia O2 lub zwrostu stężenia CO2 w atmosferze, choroby utrudniające oddychanie.
We krwi jest zawsze stężenie HCO3-, niezależnie czy jesteśmy w zamkniętym pomieszczeniu 9m2 czy w lesie lisciastym, stężenie CO2 w krwi żylnej wynosi 6,5%, czyli 45 mmHg, całkowita ilość CO2 w naszym ciele wynosi 120 litrów, jeśli stężenie rośnie np. w czasie wysiłku, lub gdy spimy przykryci na głowę to przyspieszamy wydalanie CO2 szybciej oddychając. Gdy w zamkniętym pomieszczeniu stężenie CO2 wynosi 0,15% to powietrze odczuwamy jako nieświeże i duszne (50% populacji, nie każdy), 0,2% jest może spowodowac omdlenie osób np. serca, płuc lub starszych (1 osoba mdleje, reszta ok. 10, 30, 50 zależnie co to za miejsce nic nie czuje), 1% atmosfery następuje, 1,5% to wzrost częstotliwości oddechów, 1,5% czyli na oketach podwodnych, stacjach kosmicznych, busach z miejscami dla 30 osób wożacymi 100 osób, zamkniętej sypialni, gdzie spi kilka osób np. w schronisku, na obozie itd., zamknięte sale gdzie przebywa wiele osób przez dłuższy czas, Można całkiem normalnie tak funkcjonować, 2% powoduje wzrost częstości oddechów, również takie stężenie bywa w przeładowanych autobusach, zamknietych pomieszczeniach, gdzie jest wiele osób np. klasach, nie zawsze mozna otworzyć okno wiele osób dobrze reaguje na większe stężenie CO2 niż na zbyt niską temperaturę np. w zimie.
Płyny ustrojowe zawierają mniej CO2 niz cały organizm, na litr krwi opuszczającej płuca przypada 500 cm3 CO2, czyli 40 mmHg, krew wpływająca do płuc ma w litrze 550 cm3, czyli 46 mmHg. Takie stężenie jest konieczne do utrzymania rónowagi kwasowo-zasadowej krwi.
Większe stężęnie CO2 we krwi zwiększa pobudliwośc osrodka oddechowego-kurczą się mięśnie oddechowe, zwiększa się wdech i ośrodka pneumotaksycznego-rośnie liczba oddechów, więc więcej CO2 zimą oraz większe śtężenie tlenu powolepsza dotlenienie tkanek. Za to czysty tlen wstrzymuje pracę osrodka oddechowego. Nadmierny wysiłek, czy spadek cisnienia parcjalnego tlenu wzmagaja oddychanie nie po to by wydalić CO2, ale by dostarczyć O2, którym oddychamy, wiemy, że cżłowiek w zamkniętym pomieszczeniu zuzywa tlen, gdy rośnie stężenie CO2 rośnie częstośc oddechów, ale gdy CO2 jest neutralizowany częstość oddechów tylko nieznacznie wzrasta (częstość czyli ilość, częstotliwość czyli ilośc oddechów w czasie używam zamiennie), czyli to CO2 jest czynnikiem regulującym oddychanie, O2 jest potrzebny do oddychania komórkowego, czyli wytwarzania energii potrzebnej do zachowania procesów zyciowych, ale CO2 jest czynnikiem potrzebnym do pobierania tlenu. Zatoki szyjne leżące u podstaw tętnic szyjnych mają receptory chemiczne reagujące na wzrost stężenia hCO3- lub spadek O2 i wysyłają sygnał do ośrodka oddechowego wzmagający jego pracę, jednak CO2 to najwazniejszy czynnik regulujący oddychanie (wymianę gazową).

Jednym ze składników smogu jest tlenek azotu, czy rzeczywiście trzeba się go bać? Tlenek azotu rozszerza naczynia krwionośne, obniżając ciśnienie krwi i ułatwiając jej przepływ do tkanek, dzięki czemu wszystkie narządy są lepiej dotlenione i odżywione, powstaje pod wpływem słońce w skórze, ale chociaż słońce zwiększa jego syntezę, to powstaje w ciele przez cały czas, dlatego, że jest nam potrzebny. NO powstaje z L-argininy w czasie cyklu mocznikowego w wątrobie przy udziale syntetaz NOS, tlenu, nukleotydów NADPH+, arginina jest hydroksylowana, dołączona jest grupa wodorotlenowa, powstały związek utlenia się do cytruliny i NO, potem cytrulina może z powrotem zostać zmieniona w argininę. Syntetazy NOS są także w wielu częściach mózgu. NO szybko zostaje utleniony do azotynu i azotanu. NO aktywuje cyklazę guanylową, enzym produkujący guanozyno-3′,5′-monofosforan, który rozszerza mięśniówkę naczyń krwionośnych Tlenek azotu powstaje w wyniku trawienia buraków, rukoli, szpinaku. Syntetaza NO występuje w makrofagach, monocytach, neutrofilach i jest aktywowana przez interferon gamma i czynnik martwicy nowotworów, a hamowana przez interleukiny 4 i 10 i czynnik wzrostu beta. Nadmiar NO w komórkach powoduje ich apoptozę, co chroni przed nowotworzeniem oraz niszczy komórki prozapalne, NO bierze udział w wygaszaniu stanu zapalnego, działa więc przeciwzapalnie, niweluje stany zapalne w ciele. Ponadto to neuroprzekaźnik odpowiada za jakość snu, poprawia ukrwienie penisa i wspomaga erekcję, łagodzi ból wspomaga pamięć, koncentrację, ułatwia uczenie się, łagodzi stres, poprawia ukrwienie mięśni, polepsza jakość treningu. Tlenek azotu stymuluje za przetwarzanie dźwięków w mózgu. W nadmiarze jest toksyczny, jak wszystko, u osób z niskim ciśnieniem lub wadami serca może spowodować zapaść, co zdarza się podczas znieczulenia tlenkiem azotu. W smogu jest go zbyt mało, by mógł zaszkodzić, szybko reaguje z tlenem dając NO2, który żeby był toksyczny, musi być stężony, tu jest rozcieńczony w innych substancjach, między innymi obojętnej dla zdrowia sadzy (sadza to kilku do kilkudziesięciu atomowe cząsteczki węgla). Mógłby co prawda zmieniać kwasowość gleb i wód, ale szybko jest neutralizowany przez obecne w glebie i wodach pierwiastki. Tam i tak powstają związki azotu w wyniku rozkładu materii organicznej, większe przenawożenie daja nawozy stosowane w rolnictwie.

U roślin tlenek azotu powstaje podczas przemian azotowych w wyniku pracy reduktazy azotanowej i reakcji utleniania i redukcji, orz metabolizmowi bakterii symbiotycznych to jest sygnałową cząsteczką w szlakach transdukcji sygnałów, razem z kwasem salicylowym, jonami wapnia, cGMP i cAMP bierze udział w szlaku sygnalu ekspresji genów, dzięki czemu skraca czas uśpienia nasion, bierze udział w stymulacji kiełkowania, w procesach starzenia roślin i hamowaniu kwitnienia, razem z cAMP, cGMP, kwasem salicylowym i jonami wapnia aktywuje geny odpowiedzi na stres, biorą udział w reakcjach na elicytor, czyli patogen lub toksynę, biorą udział w reakcjach odpornościowych roślin, w zamykaniu szparek w odpowiedzi na suszę, niweluje wolne rodniki tlenowe, reguluje apoptozę, tworzenie drewna.

Nocą i wieczorem otwierają się kwiaty roslin zapylanych przez ćmy, nocne ptaki i ssaki. W Polsce są:
Wiesiołek czerwonokielichowy Oenothera glazioviana proste łodygi, języczkowate, skrętoległe, lekko karbowane liście, żółte, dzwonkowate kwiaty, 4 płatki i podługowate działek.
Wiesiołek czerwonołodygowy Oenothera rubricaulis prosta łodyga, lirowate, u nasady mocno karbowane, tępo zakończone liście siedzące, żółte, 4-płatkowe kwiaty na długich szypułkach, lancetowate działki.
Wiesiołek czworograniasty Oenothera tetragona proste łodygi, liście języczkowate, zaostrzone na końcach, nasady wrosłe, cytrynowożółte, 4-krotne kwiaty, czerwone, lancetowate działki.
Wiesiołek drobnokwiatowy Oenothera parviflora proste, brunatne łodygi, skrętoległe, lancetowate, siedzące liście, żółte, 4-krotne kwiaty, płątki sercowate, kwiaty zebrane w baldaszek szczytowy.
Wiesiołek dwuletni Oenothera biennis pojedyncza, wzniesiona, owłosiona łodyga, liście odziomkowe krotkoogonkowe odwrotnie jajowate, łodygowe krótkoogonkowe lancetowate, czerwone nerwy, zółte, 4-krotne kwiaty, sercowate płatki, owoce to jajowate torebki z 4 klapami, roślina lecznicza ziele leczy atopowe zapalenie skóry, miażdżycę i choroby serca, cukrzycę, RZS, roślina ozdobna, olej z wiesiołka to skąłdnik kremów, szminek, błyszczyków i balsamów do ciała.
Wiesiołek dziwny Oenothera paradoxa krótkoogonkowe, języczkowate liście, łodyga brązowa, żółte kwiaty z 4 sercowatymi płatkami i bladozielonymi, trójkątnymi działkami.
Wiesiołek fałszywy Oenothera pseudochicaginensis języczkowate liście, brązowa łodyga, 4 żółte sercowate płatki i lancetowate działki.
Wiesiołek flemingski Oenothera flaemingina brązowa łodyga, języczkowate liście, 4-krotne żółte kwiaty, sercowate płatki, lancetowtae działki.
Wiesiołek Hoelshera Oenothera hoelscheri prosta zielona łodyga, pwłosione, drobne języczkowate liście, żółe kwiaty 4-krotne, zebrane na szczycie w baldachogrono, drobne, lancetowate działki, długie szypułki.
Wiesiołek Isslera Oenothera issleri prosta łodyga, gęste, skrętoległe, sercowate liście, sercowate nasady, żółe kwiaty na długich szypułkach zebrane w baldachogrono na szczycie łodygi.
wiesiołek krzaczasty Oenothera fruticosa tworzy kepki, czerwone łodygi, języczkowate liście, maja krótkie ogonki, zwęzone nasady i drobne, języczkowate przylistki, ulistnienie skrętoległe, żółte, 4-krotne kwiaty na szczycie zebrane w baldaszki.
Wiesiołek krzyżowy Oenothera cruciata siedząće, lancetowate, nakrzyżległe liście siedzące, czerowna łodyga, żółte, długoszypułkowe, 4-krotne kwiaty zebrane w szczytowe grona.
Wiesiołek mylący Oenothera fallax siedzące, zwęzone ku nasadzie liście, sa lancetowate, łodyga brązowa, kwiaty żółte, 4-krotne, podłużne działki, kwiaty zebrane w baldachogrona na długich szypułkach.
Wiesiołek nyski Oenothera victorini brazowa, prosta, pojedyncza łodyga, liście języczkowate, skrętoległe, wąskie, żółte, 4-krotne kwiaty zebrane w grona szczytowe, trójkątne działki, długie szypułki.
Wiesiołek ostrolistny Oenothera acutifolia skretoległe, podłużne jajowate liście krótkoogonkowe, lancetowate podkwiatki, kwiatostan to baldachogrono z żółtych, 4-krotnych kwiatów.
Wiesiołek pachnący Oenothera suaveolens krótkoognkowe, jajowate, zaostrzone, zwężone ku nasadzie liście, prosta, pojedyncza, brązowa łodyga, żółe, 4-krotne kwiaty w baldachogronach.
Wiesiołek piaskowy Oenothera oakesiana jasnobrazowa, pojedyncza łodyga, kwiaty żółe, 4-krotne w baldachogronach, lancetowate, bardzo krótkoogonkowe liście.
Wiesiołek puntkowany Oenothera punctulata prosta, zielona łodyga, długie, lancetowate, rzadko ząbkowane, skrętoległe liście, żółte, 4-krotne kwiatyw baldaszkach, lancetowate działki.
Wiesiołek póxnokwitnący Oenothera pycnocarpa jajowate, zwężone ku końcowi siedzące liście, zielona, pojedyncza łodyga, jajowate liście, 4-krotne, zółe kwiaty, lancetowate działki, kwiaty zebrane w sierpik.
Wiesiołek Rennera Oenothera canovirens czrwone, owłosione łodygi, języczkowate, owłosione, mięsiste liście, skrętoelgłe ulistnienie, żółe, 4-krotne kwiaty w baldachogronach.
Wiesiołek turoszowski Oenothera royfraseri zielone, proste łodygi, jajowate, podłużne, tępo zakończone, skrętoległe liście, żółte kwiaty z 4 płatkami i lancetowatymi działkami, lancetowate przysadki.
Wiesiołek śląski Oenothera subterminalis brazowe łodygi, krótkoognkowe, wrzecionowate, skrętoległe liście, zółe, 4-krotne kwiaty w baldachogronach, wąskie działki.
Wiesiołek środkowoniemiecki Oenothera jueterbogensis brazowa łodyga, wrzecionowate, siedzące liście, ulistnienie skrętoległe, zółe kwiaty 4-krotne w baldachogronach, lancetowate działki.
Wiesiołek Tacika Oenothera tacikii brązowa, prosta, pojedyncza łodyga, żółe, 4-krotne kwiaty z lancetowatymi działkami, języczkowate liście.
Wiesiołek trwały Oenothera perennis brązowe, cienkie, pojedyncze łodygi, języczkowate liście siedzące, żółte kwiaty, 4 sercowate pąłtki, 4 lancetowate działki, kwiaty w baldachogronkach.
Wiesiołek Weina Oenothera wienii zielonkawa łodyga, języczkowate, łukowato zgięte w dół liście, ulsitnienie skrętoległe, żółe, długoszypułkowe, 4-krotne kwiaty zebrane w baldachogrona.
Wiesiołek wierzbolistny Oenothera salicifolia zielona zgięta łodyga, bradzo krótkoogonkowe, wrzecionowate liście, żółte, 4-krotne kwiaty w baldachogronach, liście i łodyga owłosione.
Wiesiołek wrocławski Oenothera wratislaviensis języczkowate liście siedzące, koniec zaotrzony, blaszka ma równą szerokość, brunatna łodyga rozgałęziona na szczycie, żółte, 4-krotne kwiaty w baldachach.
Wiesiołek wydmowy Oenothera ammophila łukowato zgięte, brązowe łodygi, języczkowate, drobne, skrętoległe liście, żółe, 4-krotne kwiaty w gronach szczytowcyh.
Wiesiołek zgiętoosiowy Oenothera albipercurva rozgałezione, zielone łodygi, jajowate liście, nasady lekko sercowate, końce zaostrzone, żółe, 4-krotne kwiaty w szczytowym gronie.
Wiesiołek zwężony Oenothera perangusta brązowe łodygi, jajowate liscie zwężone w ogonek, na szczycie zaostrzone, żółte, 4-krotne kwiaty w szczytowym gronie, lancetowate, częściowo zrosłe działki.
Wiesiołek ozdobny Oenothera macrocarpa płożąca się rozgałęziona łodyga, pojedyncze, lancetowate, ząbkowane liście, żółte, 4-krotne kwiaty, działki w czerwone plamy, owoce to skrzydlaki, roślina ozodbna.
Lewkonia długopłatkowa Matthiola longipetala rozgałęziona, podnosząca się łodyga, lancetowate liscie, 4-płatkowe, fioletowe kwiaty, owoce to łuszcyzny z 2 rózkami na długich szypułkach.
Lewkonia letnia Matthiola incana rozgaęłzione łodygi, długie, języczkowate, szare liście, łodygi i liście szare i omszone, kwiaty barwne, duże, zebrane w grona szczytowe, 4 fioletowe płątki, jasna rurka korony, roślina ozodbna.
Matthiola varia rozgaęłziona łodyga, drobne, cienkie liście, fioletowe, 4-płatkowe kwiaty.
Dziwaczek Jalapa Mirabilis jalapa liście jajowate, skrętoległe, zaostrzone, łodyga rozgałęziona, kwiaty zebrane w baldachogrona, podkwiatki kielichowate, rurkowaty, 5-działkowy kielich, 5 płatków i pręcików, 1 słupek, kwiaty zółe, białe, purpurowe lub czerwone, owoce to orzeszki orkyte okrywą kwiatową, u nas roslina uprawna, ozdobna, płatki mają widoczne w ultrafiolecie wzory pokazujące owadom drogę do miodników.

Nyktofobia to lęk przed ciemnością, ludzie odczuwający taki strach nie potrafia spać bez zapalonej lampki. Oczywiście wielu ludzi, którzy nie boją się ciemności lepiej i pewniej czuje się gdy śpi w obecności słabego światła np. latarnii ulicznej świecącej przez okno niz w absolutnym mroku, wielu z nas łatwiej się zrelaksować i zasnąć gdy jest choć ociupinka światła w pokoju, niewielu z nas potrafi trafic w nocy do lodówki czy łazienki na pamięć, a w ciemności wszyscy jesteśmy niewidomi, a chodzenie w ciemności może skończyc się siniakami nabitymi o meble, nosem rozbitym o ścianę lub wywrotką na progu, ale są ludzie, którzy wcale nie obawiają przewrócenia czy ran spowodowanych zderzeniem z szafą czy stołem. O ile inni ludzie radzą sobie wstając w nocy paląc lampki nocne, uzywając latarek, paląć wszystkie światła na trasie do kuchni czy łazienki albo nie wstając i czekając na sen dalej pomimo przebudzenia, o tyle ludzie bojący się samej ciemności nie zasną bez silnego światła. No i nikt kładąc sie spać nie zakłada, że akurat tej nocy sie obudzi i będzie musiał iść np. do toalety.
 Nawet ludzie lubiący światełko do zasypiania zasną bez niego, a jeśli nie mogą usnąć bez światła przewracają się z boku na bok bez uczucia niepokoju, chcą spać, ale nie mogą znaleść sobie miejsca. Natomiast nyktofobicy w ciemności dostaja ataku paniki, przyspieszonego bicia serca, duszności, hiperwentylacji itd. Dla nich nawet przejście z latarka lub w świetle lamp ulicznych to straszne przeżycie, oni myślą, że poza obrębem światła coś się na nich czai, wietrzą w ciemności zagrożenie.
Co ciekawe nyktofobia nie powstaje w wyniku traumy jak np. strach przed jazdą samochodem po przeżyciu wypadku ani nie jest wynikiem gry psychologicznej. czyli wmawiania od najmłodszych lat, że cos się stanie jak np. heliofobia. Nyktofobia to atawizm, w tym wypadku regresja zachowań istoty ludzkiej charakterystycznych dla przodków. U ludzi obok atawizmów fizycznych jak dodatkowe brodawki sutkowe, kły, pazury, ogon czy sierść są atawizmy psychologiczne, które również występują w genach i mogą się w danym pokoleniu ujawnić. Co ciekawe dzieci, które na każdą sytuację reaguja instynktownie i emocjonalnie w 90% boja sie ciemności, strach z wiekiem jest uspiony, można to porównać do drapieżników bojących się ognia. Ogień kojarzy sie im z pożarem lasu np. od pioruna, bólem, śmiercią, dlatego uciekają od niego i ognisko je odstrasza, ale moga nauczyć sie obcować z oogniem tak jak psy i koty wygrzewające sie przy kominku, które nie znając pożaru widzą w ogniu ciepło i przyjemność. Tak samo ludzie boja sie ciemności, ale potrafia ten lek zdusić.
Jakie zagrożenie niosła więc ciemność? Człowiek to istota dzienna, nie widzi w ciemności, a 80% bodźców odbiera przez wzrok, dzięki wzrokowi potrafimy rozpoznawać zagrożenie, jedzenie, wodę, innych ludzi, źródła przyjemności, radości, bólu itd. i dążyć ku nim, ale i omijać te nieprzyjemne lub niebiezpieczne, bez wzroku ich nie rozrózniamy, nie wiemy czy kroki słyszane przez nas należą do kogoś przyjaznego czy groźnego, w ciemności jesteśmy bezbronni, dawniej byliśmy zagrożeni przez drapieżniki, które widzą w ciemności dzieki noktopii, stąd mity o świecących oczach. Dziś w domach czy mieszkaniach nie ma drapiezników, wiemy o tym, ale wyobrażnia ludzi z nyktofobia podbowiada im obecność potworów czy duchów, które są odpowiednikiem nieokreślonych drapieżników, w końcu w ciemności nie wiadomo jakie zwierzę zaatakuje. Drapieżnik był nieokreslony tak jak rzekome zjawy. Dawniej nyktofobia mogła ratować życie, wiemy, że zwierzęta są od nas silniejsze, wprawdzie ludzie o d zarania dziejów używali róznych rodzajów broni i mogli uciec, lae zwierzęta są od nas szybsze, a do walki potrzeba wzroku, który w ciemności nie funkcjonuje. dodatkowo czlowiek nie iwedział gdzie ma uciekać nie widział drogi ani przeszkód na niej, przez co sama ucieczka mogłaby być zagrożeniem.
Dzieci czują sie bezpieczniej z rodzicami gdyż w grupie siła. Czlowiek istota stadna lepiej czuje sie w grupie, gdy jedna osoba ostrzeże resztę, a razem łatwiej sie obronić niz pojedynczo, grupa może odstraszyć nawet większe i silniejsze zwierzę, no i lepiej jest spać wiedząc, żę nawet gdy ja usnę inny potencjalnie może czuwać.
A skrzypy i trzaski, które słyszy nyktofobik? One są prawdziwe: osiadanie fundamentów, ruch uliczny, wiatr poruszający liśćmi i gałęziami, owady latające przy szybie w oknie i w domu, gryzonie, dziwieki z sąsiednich mieszkań, ptaki, zwierzęta domowe i podwórkowe. Za dnia ich nie rejestrujemy, mamy wzrok, dźwięki nie skierowane do nas ani nie mające na nas wpływu zostają tłem akustycznym, na który nie wzracamy uwagi, tracąc wzrok czy przebywając w ciemności zmienia się interpretacja w mózgu celem odbierania bodźców, dlatego wyostrza sie słuch i dotyk, można wyczuć nawet maleńki przeciąg. O ile człowiek bez nyktofobii zaśnie szybko zanim cokolwiek poczuje o tyle nykotfobik wyobraża sobie obecność niesamowitych istot. Chociaż niektórych zdrowych ludzi dźwieki mogą rozpraszać i przeszkadzać w zasypianiu, tylko czlowiek bez nyktofobii sie ich nie boi traktuje je jako niedający spać hałas. Dla każdego rozwiązanie to zatyczki do uszu, które stłumią dźwięki umożliwiając zasypianie, w ciszy łatwiej usnąć, gdy nic nie przeszkadza. Są ludzie wrazliwi na dźwieki, którzy potrzebuja idealnej ciszy do spania, ale oni nie odczuwaja strachu, tylko dźwięki słyszane głośniej odbierane są jako hałas uniemożliwiający wypoczynek, takim ludziom ciemność nie przeszkadza, dla nich też dobre są zatyczki, a jesli nie zatyczki to mniej wrażliwi mogą użyc zwykłej waty, która stłumi dźwieki do znośnego poziomu.
Nyktofobik powinien mieć w nocy źródło światła w pokoju z jednoczesnym zasłonięciem okien-ciemnośc z zewnątrz też straszy. Lepiej zapłacić krocie za prąd niż nie spać w ogóle dodatkowo każda noc spędzać w stresie. Można też poddać się psychoterapii, ale pamiętajmy, że to taka sama cecha jak kły dłuższe niż pozostałe zęby, a nie choroba, tylko, że utrudnia normalne funkcjonowanie, więc warto spróbować. Mamy ja wszyscy, wiele osób ją stłumiło, mniejszość nie może sobie z nią poradzić.
Ciekawostka: w popkulturze twórcy horrorów wykorzystują ten atawizm.

Podstawczaki Basidiomycota jest stadium grzybni z jądrami sprzężonymi, stadium to powstaje po fuzji dwóch haploidalnych grzybni pierwotnych, komórki przedzielone sa septami, czyli niepełnymi ścianami, w środku spetpy jest otwór otoczony błona, gdy powstaje owocnik część komórek oddziela się od reszty, jest zlanie jąder, potem podział, kariogamia, powstają wypustki na komórce-sterygmy, one otaczaja się ścianą komórkową jest podstawka basidium. Podstawki tworzą hymenofory. Grzybnia składa się z długich strzepek, leży pod ziemia, na powierzchni sa owocniki, maja trzon, kapelusz z hymenoforem, może być blaszkowaty jak u pieczarki Agaricus sp. lub rurkowaty jak u maslaka Suillus sp. Tu powstaja zarodniki, podstawki moga mieć płonne komórki rozwierty cystydy, Cheliocystydy cheilocystidium sa duże, są na blaszce, dermatocystydy dermatocystidium sa na powierzchni kapelusza, kaulocystydy caulocystidium pleurocystidium na trzonie, pleurocystydy na ścianie blaszek. Owocniki podstawczaków maja podstawki, bazydia, one mają 4 wypustki-sterygmia, na nich są zarodniki, powstają przez mejozę, mitozę ma pieczarka zwyczajna Agaricus bisporus. Podstawki moga być niepodzielone to holobazydium jest u większości podstawczaków, może dzielić się na fragmenty-fragmobazydium, podział może być poprzeczny stychiczny lub podłożny chiastyczny. Rdza zbozowa Puccinia graminis ma poprzeczny, potrzebuje dwóch gospodarzy-berberysu i traw, wczesna wiosną tworzy spermacja-nieuwicione gamety męskie w pakietach spermatoforach i żeńskie ecjospory w pakietach ecjach, jest to na berberysie, latem zmieniają się w gamety uredinospory w urediniach, jesienią tworzy teliospory w teliach, teliospory to zimowe przetrwalniki, wiosną powstają w nich dwukomórkowe zarodniki, jest ich dużo rosną w podstawki, są 2 z każdej komórki, komórka to prebazydium, podstawka to metabazydium, tu sa 4 komórki, każda ma sterygmę, jest podział poprzeczny i z nich powstają podstawki właściwe. Trzęsakowate Tremellaceae z trzęsakiem Tremella sp. żyje na drewnie, podstawka jest podzielona na 4 komórki, każda komórka ma na szczycie sterygmia z bazydiosporem, czyli komórką służąca to bezpłciowego rozmnażania, zarodnikiem bezpłciowym, większość podstawczaków ma cholobazydium, są 3 różne typy owocników, gymnokarpiczne-owocnik jest otwarty, podstawki wychodza na zewnątrz, hemiangiokarpiczne mają osłonkę sa u jadalnych i trujących grzybów, tu owocnik ma trzon i kapelusz, na spodzie jest hymeniofor z hymeniami,warstwą rodzajną ma podstawki i wstawki, może być blaszkowaty jak u pieczarki, rurkowaty u maślaka, labiryntowaty u gmatwka dębowego Daedalea quercina i kolczasty u galaretka kolczastego Pseudohydnum gelatinosum i żyłkowany u pieprznika żyłkowanego Craterellus lutescens. Hymenofor jest pod kapeluszem początkowo otacza go jedno lub dwuwarstwowa osłonka, młode owocniki są kuliste. Owocniki rocną, wydłużają sie, przebijaja osłonki, zostaje po nich pierścień w okół trzonu, muchomor Amanita sp. ma u nasady trzonu pochwę. To była całkowita osłonka otacza grzyb od wierzchołka kapelusza po nasadę trzonu, może być pajenczynowata lub błonkowata, zostaje po niej pierścień lub pochwa, częściowa czyli z jednej strony przyczepiona do trzonu z drugiej do krawędzi kapelusza, pozostałościa po niej jest pierścień, po osłonkach zostaja też łatki, obrączki i strzępki. Purchawka Lycoperdon sp. ma dwuwarstwową ścianę perydium, w środku jest endoperydium, na zewnątrz ektoperydium, na szczycie jest otwór dla zarodników, w środku jest gleba i subgleba, subgleba ma strzępki, gleba po naciśnięciu jest wyrzucana na zewnątrz, smardz bezwstydny Phallus impudicus ma w środku receptakl,płodną częśc owocnika, wiosna jest owalne czarcie jajo, receptakl chłonie wodę, wynosi glebę na powierzchnię, w glebie są zarodniki, które przyklejaja się do zwierząt, ektozoochoria na ciele ziwerząt zarodniki się roznoszą.
Sprzężniowce Zygomycota to saprofity, w zarodniach powstają spory, gdy 2 osobniki sa blisko siebie tworzą gametangia, łączą sie powstaje zygospora, czyli przetrwalnik. W niej jest zlanie jader, powstaje diploidalna komórka, przechodzi mejozę, powstaje wiele komórek haploidalnych, pęka ściana zoospory, komórki wysypuja się w postaci nitek, na ich szczytach sa zarodnie. Tu fragmenty strzepek zbliżają się do siebię, łączą i tworzą gametangium, rozmnażanie to gametangiogamia
Glomeromycota to grzyby mikoryzujące, towarzyszą 80% roslinom lądowym. Tworzą endomikoryzy w komórkach i ektomikoryzy, mikoryza arbuskularna, gdy strzępki wnikają do komórek przebijaja ścianę i lokują się między ścianą i błoną, po wniknięciu do komórek grzybnia tworzy rozgałęzienia arbuskule, oddają nimi wodę i sole mineralne i pobierają asymilaty, ryzykule to pęcherzyki magazynujące materiały zapasowe, są zwoje strzępek. Mikoryza arbuskularna jest w korzeniach roslin np. stokrotki zwyczajnej Bellis perennis.