Przyroda, strona 35

Często zdaża się, że zwierzęta jednego gatunku przygarną i wykarmiają młode innego gatunku np. suka tygryski, swinia pieski itd. często takie zwierzęce matki mją swoje potowstwo i cudzie dzieci karmia przy okazji, ale nie zawsze, czasem sam instynkt powoduje wydzielanie mleka. żeby to wyjaśnic trzeba najpierw opisać proces laktacji w zwyczajnych warunkach, czyli kiedy matka rodzi dziecko.
żeby samica była zdolna rodzic u wykarmic młde musi najpierw dojrzeć płciowo, jednym z procesów dojrzewania jest mamogeneza, czyli wzrost i rozwój gruczolu mlekowego, rozpoczyna się w okresie zycia plodowego samiczki, jeśli nie wyszktalcą się jądra i androgeny nie zatrzymuja procesu, estrogeny stymuluja go. Po urodzeniu jest powolny rozwój młodego organizmu do osiągnięcia dojrzałości, u dziewcząt to uformowanie układu zrazikowo-pecherzykowego, u gryzoni przewodów mlekonosnych, u przeżuwaczy także rozwój tkanki tłuszczowej. Folikulostymulina FSH, hormon przysadkowy kontroluje rozwój pęcherzyka jajnikowego, następstwem jest wydzielanie hormonów jajnikowych oraz wpływ na rozwój gruczołów mlecznych. Hormon luteinizujący LH, równiez hormon przysadki odpowiada za peknięcie pęcherzyka Graffa, czyli owulację, luteinizuje ciałko żółte, odpowiada za przekształcenie komórek ziarnistych w komórki luteinowe, które robia progesteron, prolaktyna PRL wpływa na sekrecje gruczołów mlecznych. Hormony płciowe: estrogeny stymuluja rozwój przewodów mlekonosnych, progesteron pęcherzyków mlekotwórczych.
Laktogeneza to wszystkie procesy prowadzące do powstania mleka. Prolaktyna indukuje synteże mRNA białek budujących mleko, przyspiesza translacje, zwiększa aktywnośc lipazy lipoproteinowej i stymuluje syntezę kwasów tłuszczowych w mleku. Jej receptory mają komórki budujące gruczoł mleczny i błony komórkowe rkopli tłuszczu mleka, u gryzoniu insulina wpływa na tworzenie receptora glikokortykoidów w gruczole mlecznym. glikokortykoidy regulują poziom receptora dla prolaktyny, są potrzebne przy aktywacji cyklazy adenylowej przez prolaktynę i insulinę, regulują połączenie rybosomów z bł. siateczki endoplazmatycznej. Progesteron hamuje syntezę a-laktoalbuminy, białka mleka, poraża syntezę laktozy, hamuje syntezę kazeinowego mRNA i obniża poziom receptorowych dla prolaktyny. w czasie ciązy estrogeny hamują uwalnianie PRL, pod koniec ciąży ich aktywnośc pada, rzut PRL daje laktację.
Laktopoeza polega na utrzymaniu wytwarzania mleka. Podwzgórze uwalnia tyreoliberynę TRH, płynie naczyniami układu wrotnego przysadkprzysadki do przysadkie, ona wytwarza hormon tyreotropowy TSH, on wpływa na gruczoł tarczowy, który wydziela tyroksyne i trójjodotyronine, one przyspieszaja metabolizm, podnosza cisnienie krwi, oddychanie, tetno, krew szybciej dociera do gruczołu mlecznego, sprawniej go odżywia i zaopatrza w składniki niezbędne do produkcji mleka, hormon adrenokortykotropowy ACTH stymuluje wydzielanie kortyzonu i androgenów, przyspiesza metabolizm i zwiększa odżywienie piersi, hormon wzrostu GH pobudza syntezę białek w tym białek produkujacych mleko, oraz rozrost gruczołów mlecznych, pobudza biosyntezę somatomedyny, która usporawnia transport aminokwasów i translację. Oksytocyna wytwarzana w jądrze przykomorowym i nadwzorkowym podwzgórza, neuronami idzie do tylnego płata przysadki, estrogeny stymuluja jej wydzielanie, progesteron hamuje, podrażneinie mechanoreceptorów sutka w czasie ssania stymuluje jej wydzielanie, ułatwiając wydzielanie mleka.
Prolaktyna i oksytocyna OT wpływają też na instynkt macierzyński, więzy społęczne, depresja poporodowa to również niedobór tych hormonów. Czasem silna więź emocjonalna i kontakt z młodymi powoduje wydzielanie oksytocyny, ona wzmacnia instynkt macierzyński. Stymulacja sutków pobudza wydzielanie PRL, która pobudza synteze mleka. Stymulacja laktacji polega na pobudzaniu sutka przez ssanie i kontakt przyszywanej matki z maluchem, podrażanianie mechanoreceptorów powoduje wydzielanie PRL i OT co wpływa na gruczoł mleczny. Instynkt maicerzyński to wrodzona skłonnośc do ochrony i pielęgnacji młodych, zwierzęta wyczuwają kiedy osobnik jest młody po zapachu. Niewyczuwalne dla nas feromony informują zwierzę, a także podświadomie i nas kiedy osobnik jest mlodociany i należy go chronić. U zwierząt feromony mlodocianych powdują instynkt macierzyński. Samica pragnie opikować sie młodymi, one szukaja sutka. Ssąc stymulują laktację

Lato to kolejna z 4 pór roku klimatu umiarkowanego, astronomiczne zaczyna się od przesilenia letniego w czerwcu,kiedy jest najdłuższy dzień w roku, trwa przez czas, kiedy dnia ubywa, ale jest dłuższy od nocyi trwa do zrównania dnia z nocą we wrześniu. Lato klimatyczne jest kiedy średnie dobowe temperatury powietrza przekraczają 15 st. C. Lato fenologiczne dzieli się na wczesne lato to czas dojrzewania zbóż, owocowania borówek, czereśni, wczesnych wiśni, poziomek i truskawek, przypada na 2 ostatnie dekady czerwca, dojrzewają czerwone i żółte porzeczki, kwittną bez czarny, liguster pospolity, szałwia łąkowa, maki, chabry bławatki, ostróżeczka polna, większość kwiatów ogrodowych i chwastów polnych, kwitną trawy, pełnia lata, czyli lato właściwe przypada na lipiec, sierpień i początek września, kwitnie lipa, są żniwa, owocują gruszki, wczesne jabłka, czereśnie, wiśnie, śliwki, mirabelki, maliny czerwone i żółte, czarne porzeczki, agrest, jeżyny, jeżynomaliny, owocuje bez czarny i jarzębina. Dalej kwitną chwasty, w tym dzwonki, wrotycz, dziurawiec, dziewanna, cykoria podróżnik, krwawnik pospolity, to pora kwitnienia ziół i owocowania traw. Ptakki dorastają, uczą się latać, uczą się samodzielności, ssaki rodzą się, odrastają od piersi, ucząs ię samodzielności, zaczynają się drugie lęgi ptaków w ciągu roku. Latem zwierzęta wykazują pełną aktywność, żerują, drapieżniki polują, w dniu przesilnenia letniego jest najdłuższy okres dobowy syntezy witaminy D w skórze oraz jest ona najefektywniejsza. W czerwcu jest największa aktywność mózgu, wiosną i latem człowiek wytwarza najwięcej endorfin, serotoniny i dopaminy. Jesteśmy najszczęśliwsi, zdażają się jednak deszcze, dla nas nieprzyjemne, dla roślin stanowiące źróło wody do picia, zasilające wody gruntowe, cieki i zbiorniki wodne, są też burze. Owocuja pierwsze warzywa pełnia lata, pomidory, ogórki, cebula, papryka, czosnek, wczesnym latem sałata, kalarepa, rzodkiewka, późnym latem są cukinia, bakłażany i patisony. Ptaki odlatujące przygotowują się do odlotu siadając na gałęziach i drutach. Lato to gody jaskółek i jerzyków. Owocują jagody i borówki. Przez całe lato jest masowe kwitnienie i owocowanie roślin ozdobnych w ogrodach.

Tutaj opiszę ciekawe zjawisko. Leje krasowe powstają w wyniku procesów krasowych, czyli rozpuszczania skał przez wody powierzchniowe i podziemne, krasowieniu ulegają wapienie, gips, dolomity, sól kamienna, kreda. Proces polega na chemicznej reakcji wody Co2 i skały, woda nasycona CO2 z atmosfery lub gnijących szczątków organicznych styka sie ze skałą:  CaCO3 + H2O + CO2 → Ca(HCO3)2, potem woda z wodorowęglanem wapnia wnika w skały, gdzie zachodzi odwrótna reakcja powstania węglanu wapnia, powstają nacieki, są stalaktyty, czyli wytrącony węglan wapnia w postaci zwisających z sufitu jaskini sopli, stalagmit, czyli odwrotnośc stalaktytu, powstaje gdy krople wody nasyconej węglanem wapnia spadają w jedno miejsce i wytrąca się osad, połaczenie stalaktytu i stalagmitu, które z  czasem następuje daje kolumne stalagaat Ca(CO3)2=CacO3+H2O +CO2. Leje krasowe powstają w wyniku rozpuszczenia dużej powierzchni skały przez wodę i zapanięcia stropów kanałów krasowych.
Inne formacje krasowe to:
ospa krasowa powstaje przez wypłukiwanie niewielkich fragmentów pionowej skały np. w czasie deszczu, tworzą się pory,
żłobek i żebro krasowe-spływająca woda np. rozpuszczony śnieg wypłukuje w skale koryta, powstają długie, głebokie na kilka cm żłobki rozdzielone żebrami krasowymi, uwał powstaje przez połączenie kilku lejów krasowych,
polje to kotliny powstałe z połaczenia kilku lejów i uwiałów, przypominają doliny górskie,
ostaniec krasowy to wysokie wzniesienie wapienne, które nie zostało wypłukane przez wodę,
ponor dziura w skale wydrążona przaz płynącą wodę, woda ta płynie tą dziurą, zamiast okrążyć skałę,
wywierzysko to źródło krasowe, otwór w skale, którym wody spod ziemi wypływaja na powierzchnie tworząc źródło,
studnia krasowa to pionowy tunel powstały przez rozpuszczenie skały przez wody opadowe, woda rozpuszcza skałę wzdłuż pionowych szczelin,
jaskina to duża szczelina skalna wypłukana przez wody, które opadły zostawiając szczelinę,
makarony to długie, cienkie, na całej długości podobne stalaktyty,
pizolity, powstają na dnie jaskini we wgłębieniach wypełnionych ruchomą wodą, ziarna skał i drobne kamyki zostają otoczone węglanem wapnia, mają szorstką powierzchnie, powstają w spokojnych wodach,
perły jaskiniowe mają gładką powierzchnie powstają w wartkich wodach,
draperie powstają na stromych ścianach jaskini dzięki spływającej nimi wodzie, węglan wapnia wytrąca się w postaci odstających od ściany falbanek,
Misy martwicowe powstają na dnie jaskini podczas parowania wody, są to zagłębienia powstałe z wytrąconego z wody węglanu wapnia, maja kręgi, slady poziomu wody,
terasy trawertynowe wypływająca z gorących źródeł woda z CO2 i związkami wapnia ochądza się, wytrąca się węglan wapnia osadza sie na nierównościach terenu i tworzy schody, tarasy, baseny, misy odzielone od siebie zaporami, którymi spływa woda.
Krasowienie zależy od klimatu, najsilniejsze jest w gorącym i wilgotnym, ukształtowania terenu, na płaskim woda głebiej wsiąka, od ukształtowania zależy rzeźba, stężenia CO2, na dużych wysokościach krasowienie zachodzi szybciej.

Litopsy Lithops sp. zwane żywymi kamieniami lub kamykami to sukulenty liściowe z rodziny pryszczyrnicowatych (przypołudnikowatych) Aizoaceae. Pochodzą z Afryki, mają dużę, mięsiste, naprzeciwległe liście zrosnięte ze sobą nasadami, ich nasady tworzą pochwy, które okrywają zgrubiałą, pękatą łodygę. Liście mają rózne kolory, od różnych odcieni zielonego, po odcienie brązów, beżów i szarości i czerwieni, co zależy od gatunku i odmiany. W rozwoju jest pryrost na grubość, to rośliny dwuliścienne. Kiedy nowe liście zawiązują się na łodydze, rosną, wypychają stare, które więdną, ale zanim opadną litops może mieć 4 liście, starsze są barziej z zewnątrz, są ustawione prosstopadle do szczeliny pomiędzy młodymi Od września do października litopsy kwitną, łodyga rośnie, na jej szczycie rozwija się pączek kwiatowy, który wychodzi po za liście, z pączka rozwija sie pojedynczy żółty, biały, różwy, białożółty, białoróżwy lub czerwonawy kwiat. Kwiaty są duże, talerzykowate, jest kilka zielonych działek kielicha i wiele płatków korony, w środku jest pojedynczy słupek otoczony wieloma pręcikami. Kwiaty mają promienistą symetrię. Liście mogą się rozgałęziać, u niektórych gatunków i odmian zrastają się niżej, a przedziałek pomiędzy mini jest większy, u innych zrastają się mocniej, a przedziałek to tylko podłużna szczelina, przez którą wyrasta łodyga kwiatowa. Znamy 40 gatunków litopsów, ale sa one do siebie bardzo podobne, a poszczególne odmiany różnią sie od siebie kolorem liści, marmurkiem na ich szczytach, stopniem szostkośći górnej powierzchni liści, od gładkich po bardzo pofałdowane i kolorem kwiatów, więc do ich oznaczenia potrzeba wielkiej znajomości tych roślin. Ich oznaczanie utrudnia fakt, że wszystkie gatunki dowolnie się ze sobą krzyżują. Nazwa litopsy pochodzi od greckiego określenia kamień-lithos, a odkrył je William John Burchell w 1811 r. Litopsy rosną na pustyni, dlatego ich liście mają rozbudowany miękisz wody, jest on również w łodydze. Są podobne do kamieni, żeby roślinożerne zwierzęta ich nie widziały, ten mimetyzm, czyli upodobnienie organizmów do środowiska celem ukrycia się chroni je przed zjadaniem. Litopsy lubią przepuszczalne podłoże z mieszaniny piasku i żwiru, suche powietrze, jakie panuje w ich strefie klimatycznej, nadmiar wilgoci powoduje, że chorują. Lubią obfite, ale rzadkie podlewanie i są u nas uprawiane jako ozdobne kwiaty doniczkowe.

Pietruszka siewna Petroselinum sativum dziczeje, leczyła i wzmacniałą dziąsła, pobudzała apetyt, leczyłą zaburzenia trawienia, dodawał sił, poprawiała odpornośc, dawała długowiecznośc, jedzono ją na surowo.
Pierwiosnek lekarski Primula veris leczył migreny, bezsennośc, napięcia nerwowe, dolegliwości związane z miesiączką i menopauzą, wino regulowało krążenie krwi.
Podbiał pospolity Tussilago farfara dym leczył astmę, śieże liście roztarte z miodem przykładano do opuchlizny, młode liście do owrzodzeń pozylakowych, wywarem z liści przemywano rany, okładano obrzęki, wywar z korzenia leczył podagrę, gościec, świeży sok wcierano w nos by pozbyc sie kataru, herbatka ułatwiała odksztuszanie.
Pokrzywa zwyczajna Urtica dioica lek na krwawienia, gojący, liście to warzywo, łodygę wykorzystywano w przemysle włókienniczym, przedzień Św. Jana wieszano ziele na drzwiach i bramach by chronić dom przed złymi duchami, wiechy rosliny chroniły przed urokami, dym przepędzał chmury, tkaniny przeganiały złe duchy, liście w winie leczyły żołądek, skurcze jelit, mdłości, mlode liście ze ślimakami przeczyszczały, nasiona w winie leczyły zatrucia rtęcia, grzybami, ukąszenia gadów, zatrucia tojadem, maśc z sadła niedźwiedzia z liśćmi i nasionami leczyły podagrę, utarte, włozone do nosa liście hamowały krwawienie, wszawicę i wrzody leczono wodnym naparem z liści, pokrzywa leczyła swieżbie, chroniła przed piorunami, liść włozony do buta chronił stopy przed odparzeniem w tańcu.
Porzeczka czarna Ribes nigrum napar z liści i pączków leczył gościec, krwotokom, puchlinie wodnej, skazie limfatycznej, środek napotny, jadalne owoce na przetwory i na surowo. Poziomka pospolita Fragaria vesca roslina ozdobna, moczopędna, miała własciwości przeciwjadowe, przeciwgorączkowe, wino z nasion pietruszki i ziela poziomki pomagało wydalić kamienie nerkowe, sok z owoców niwelował przykry zapach z ust, owoce z cukrem i cynamonem działały moczopędnie, przeczyszczająco, przeciwgorączkowo, moczopędnie, z winem i cukrem leczyła zapalenie płuc, śledziony, gorączkę i suchośc w ustach, liście dodawano do warzyw i kleików dla chorych, z ziela robiono wode elczniczą, z owoców syrop na miodzie, konfekty, miodek, korzęń wkładany do nosa lub trzymany w ręku leczył krwawienia z nosa, odwar przykładano do ukąszeń przez pajaki, sok ze świeżego ziela i owoców wkraplano do chorych oczu, herbatki poziomkowe leczyły szkorbut, kamicę nerkową, żółciową, przeziebienie, żółtaczkę, wypryski, gruźlicę, wrzody, owoce wtarte w skórę odbarwiały piegi, owoce z mlekiem i cukrem wzmacniały rekonwalescentów, leczyły biegunki i zaparcia, świezo utarte owoce przykłądano do egzemy, liście wzmacniały, łagodziły dolegliwości miesiączkowe, leczyły podagrę i miażdżycę, świeże liście przykładano na rany i wrzody, suszonymi posypywano oparzenia, 3 kg świezych owoców z cebulą i sledziem wypędzało tasiemca.
Prawoślaz lekarski Althaea officinalis lek na cholere, krozęń gotowany w winie leczył choroby żołądka, czerwonke, biegunki, korzęn w mleku z figami i lukrecja leczył kaszel, gotowany w occie ból zębów, z miodem na rany, gotowany w sadle koguta lub gąsiora był przykładany do piersi w chorobach płuc, wino działało moczepdnie, wypłukiwało kamienie nerkowe, śluz z prawoslazu usmieżał podrażnione surówki, ziele leczyło choroby układu pokarmowego, zewnętrznie leczył obrzmiałe piersi w czasie laktacji, potłuczenia, opuchlizny, artretyzm, gotowane, przyłozone do pępka ziele przeczyszczało, dziś leczy chrypke, kaszel, choroby układu oddechowego, kolke nerkową, kamice, łagodzi ból przy wyrastaniu pierwszych zebów, naparem zkwiatów przemywa sie ropnie na powiekach, zapalenie spojówek, lewatywę robi soe przy biegunkach, naparem płucze sie gardła.
Rdest ptasi Polygonum aviculare lek przeciwcukrzycowy. 
Rokitnik zwyczajny Hippophaë rhamnoides owoce leczyły choroby i uszkodzenia skóry i wewnętrzne stany zapalne.
róża dzika Rosa canina robiono zniego syrop wzmacniający cieżarne i noworodki, owoce wzmacniały i uzupełniały niedobory przy niedożywieniu, roslina ozdobna, Rzymianie nosili w czasie uroczystości wianki z dzikiej rózy, poduszki wypełnione płatkami zapewniały spokojny sen, płatki gotowane w winie elczyły choroby jelit, biegunke, świeżymi okładano choroby skóry i oczu, perfuma i talizman chroniący od zła, lek przy krwawieniach i krwiopluciu a takzę krwawych wymiotach, czerwonce i kamicy nerkowej, hamowała krwawienia dziąseł i miesięczne, marmolada z owoców i nasion leczyła choroby dróg moczowych, róza leczyła podagrę, koklusz, kaszel miąższ z sokiem z cytryny i pigwą leczył febrę, owoce leczyły choroby serca, nadciśnienie, choroby wątroby, płatki kwiatowe leczyły niestrawnośc, bóle gardła, choroby skory, rany, odwar z młodych gałazek leczył biegunki, wodą rózaną przemywano chore oczy, galssami nacieranoukąszenia błonkówek.
Rumian szlachetny Anthemis nobilis środek przeciwbólowy, obniżał gorączke, leczył choroby kobiece, dzis stany zapalne, choroby układu pokarmowego i pęcherza mocozwego, rozkurczający, wiatropędny, pobudzający apetyt, regulujacy trawienie leczy choroby gardła, jamy ustnej, skóry, działa ściągająco.
Rumianek pospolity Matricaria chamomilla sok z rumianku leczył wątrobe, kwiaty bóle głowy i oczu, woda, w której sie gotował leczyła bóle rodzenia, poprawiał humor, pobudzał miesiączkowanie, wzmagał potencję mężczyzn, niszczył glisty, proszek z rumianku z miodem leczył astmę, rumianek leczył wszy, przebarwienia, wybielał piegi, leczył wągry, apsozyty uszu, stłuczenia, naderwanai mięśni, kwiatami wypychano materacyki lagodząc każdy ból, napar odświeżał zepsute mięso.
Ruta zwyczajna Ruta graveolens środek moczopędny i rozkurczowy, sadzona w ogródkach odpędzała zło i złe czary, dziewczęta idąc do kościoła wplatały kwiaty ze włosy, w czasie ślubów nosiły rutowe wianki, symbol niewinności, w Wigilę dawano krowom opłatki z dodatkiem ruty by zabezpieczyc je przed czarami, obłożenie rutom wg legendy miało uodpornic na wzrok bazyliszka.
Rzodkiew czarna Raphanus sativus leczyła kaszel i choroby płuc, łagodziła dolegliwości kobiece i poprawiała wzrok.
Serdecznik pospolity Leonurus cardiaca lecdyzł choroby serca, działał rozkurczowo, ściągająco, pobudzał miesiączkowanie, środek moczopędny, obniżający poziom glukozy we krwi. Skrzyp polny Equisetum arvense lek przeciwkrwotoczny, z czerwonym winem leczył gruźlicę, kapiele ujędrniały ciało, nacieranie leczyło rany i krwotoki zewnętrzne, proszek ze skrzypu z wodą leczył wrzody wątroby i macicy w winie wrzody wątroby, upławy, uszkdozenia jelit, rany w przewodzie pokarmowym, leczył krwotoki wewnętrzne i wymioty, gnijące rany, wrzody, nowotwory, okładano, przemywano wyciągiem lub skrzypem chore miejsca, używany bł do kapieli, parówek i nasiadówek, odwar leczył gruźlicę, bronchit, kamicę narkową, choroby nerek i pęcherza moczowego, leczono nim padaczke, krwotoki z nosa, robiono okłady na egzemy i liszaje.
Stokrotka polna Bellis perennis ziele leczy krwawienie z płuc i przewodu pokarmowego, środek przeciwgoroczkowy, wzmacniający, regulujący miesiączkowanie, pobudzajacy metabolzim, moczopędny, napar obniża ciśnienie krwi i przeciwdziała miażdżycy, środek wyksztuśny, leczy choroby dróg oddechowych, działa ściągająco na przewód pokarmowy, kapiele i oklady działaja ściągająco, leczą rany, owrzodzenia, krwawe wybroczyny i wykwity skórne.
sosna zwyczajna Pinus sylvestris w Wigilie wieszano na suficie wierzchołkisosny by chroniły dom przed urokami, pączki, igły i szyszki w serwatce lecyzły reumatyzm, szkorbut, puchlinę wodną, gruźlicę, smoła sosnowa leczyła choroby skóry i paznokci, popiół z igieł przykłądany do dziąseł leczył bóle zębów, z gotowanych w wodzie igieł z dodatkiem ługu robiono wełnę sosnową na materace dla chorych na reumatyzm, w pozostałej wodzie kapano chorych na podagrę, jedzone na czczo nasiona leczyły astmę, nalewka spirytusowa na pączkach i szyszkach leczyła gruźlicę pluc, wiory z trumny sosnowej pite z maką i wódką chroniły przed przepukliną, odwar z pączków, leczył szkorbut, artretyzm, działał moczopędnie, łagodził swiąd, balsam Kapotsky z mlodych pędów i zywicy limby leczył ukąszenia żmii, dzioby po ospie, wklepany w czoło dodawał rozumu.
Szałwia lekarska Salvia officinalis w Egipcie po epidemiach dodawano liście do jedzenia by pobudzic płodnośc ludzi, w Grecji była symbolem zdrowia i długowieczności, lek w chorobach kobiecych, drżeniu rak i niedowładach, leczono nia udary mózgu, urazy i porażenia, we Francji ziwązana z kultem Matki Bożej, wg. chrześcijaństwa ma zdolnośc dawania ulgi w cierpieniu, zjadane liście odstraszały złe duchy, wierzono, że zjedzona w maju dawała nieśmiertelność, wierzono, że ściąga owady, ptaki, gady i płazy, lecyzła czkawke i nerwicę, przyprawa, wcieranie świeżego liścia w zęby wybielało je, odświeżało oddech, kapano w wywarze niemowlęta, jedzono dla wzmocnienia w czasie epidemii, liście wkładano do modlitewników by ozeźwiały księży.
Szarłat wyniosły Amaranthus cruentus roslina jadalna dziczejąca, w Ameryce Płd, dodawała sił wojownikom, wypiekano z niej bułki, tortille, kleik, sporządzano napój atoli, zboże i jarzyna.
Szanta zwyczajna Marrubium vulgare leczyła choroby dróg oddechowych, sok z miodem leczył gruźlicę, wdychano tez opary powstałe przy jej gotowaniu, noszona przy sobie chroniła przed złem.
Szparag lekarski Asparagus officinalis dzieczeje, afrodyzjak, w Egipcie smazony z żółtkami, miodem i mlekiem wielbłada wyzwalał erekcje, odwary z kłączy leczyły choroby układu krążenia, nerek, reumatyzm, padaczkę, kąpiele leczyły ropnie i choroby skóry, nalewka z jagodami leczyła impotencję, w Chinach leczono podagrę, cukrzycę, środek moczopędny i poprawiający nastrój.
Slaz zaniedbany Malva neglecta jarzyna. Śliwa tarnina Prunus spinosa sadzona koło domów, leczyła przeziębienia, herbatka z kwiatów odtruwała, z płatków robiono konfitury, sok zniedojrzałcyh owoców leczył biegunki, kora leczyła febrę.
Tasznik pospolity Capsella bursa pastoris w Rosji wsypywano do butelek ze spirytusem pokruszone ziele, oblepiano ciastem butelki, wkładano do pieca i powstawała nalewka, byął środkiem hamującym krwawienia i lekiem napotnym, przeciwkrwotocznym i moczopednym.
Tatarak zwyczajny Acorus calamus środek przedłużający życie i przeciw chorobom żoładka, w Zielone Świątki zdobiono nim wnętrza domów, kłącza dodaje sie do kompotów, zjada sie je kandyzowane, leczono nim gruźlice, kłącze leczyło ból zębów, wzmacniało struny głosowe, leczył choroby układu pokarmowego, obrzęki, oparzenia, koklusz, kąpano w nim noworodki, robiono nasiadówki przy chorobach kobiecych, leczył owrzodzenia, trąd, zaburzenia pamięci, przeciwdziałał starzeniu, środek przeciwreumatycnzy i przeciwcukrzycowy, sproszkowane kłącze leczyło katar.
topola czarna Populus nigra przebywanie w jej poblizu i dotykanie jej leczyło chporoby skóry.
Tymianek zwyczajny/macierzanka tymianek Thymus vulgaris w Egipcie balsamowano nim zwłoki dodawano go do kadzideł, symbol siły i odwagi, przyprawa, damy dawały go swym rycerzom, leczono nim rany, kapano się w nim na powiększenie biustu, w bukietach niwelował zapach zwłok, smazone na patelni ziele jako kataplast przykładano na bolące miejsca przy artretyzmie i reumatyzmie, lek bakteriobójczy, koił nerwy, pobudzał do działania, robiono z niego zdrowe herbatki.
Wierzba biała Salix alba symbol budzącego się zycia, płodnosci, biblijny symbol mądrości i radości, rzeczy zrobione z wierzby m. in. palmy wielkanocne miały działanie magiczne, chorniły dom i uprawy przed burza i gradem, prtzebywanie w pobliżu drzewa zwiekszało płodność kobiet i zwierząt, wierzono, że czarownice latały na wierzbowych miotłach, kora leczyłą fegrę i kaszel, źródło chininy i aspiryny, przeciwgoraczkowy, przeciwreumatyczny i uleczący bóle głowy, choroby sledziony, niezyty jelit, wzdęcia, biegunke, zewnętrznie, leczyła trudno gojące się rany, potliwośc stóp, bakteryjne zapalenia skóry.
Wrzos zwyczajny Calluna vulgaris środek moczopędny, rozkurczowy, przeciwbakteryjny, łagodnie przeciwzapalny, pobudza wydzielanie soku żołądkowego, poprawia trawienie, zwiększa łaknienie, leczy kamicę nerkową, choroby zoładka i jelit, stany zapalne pęcherza moczowego.
Żywokost lekarski Symphytum officinale leczył rany, złamania kości, wrzody zołądka, zapalenia przewodu pokarmoweo, niezyt jamy ustnej, gardła i krtanii.