Przyroda, strona 47

Nasze rzeki cały czas są zanieczyszczane przez rolników, którzy myją w nich dozowniki do oprysków, ludzi, którzy spuszczaja do wody szamba, wyrzucaja smieci. Prawdą jest, że więcej materii organiczenj daje rozkład martwej materii np. liście drzew liściastych i krzewów opadłe jesienią, obumarłe pędy rzecznych i nadrzecznych roslin zielnych, ciała i odchody zwierząt, ale ludzie wypuszczają także chemikalia, z pomyjami i szlamem z szamba idą detergenty, czyściki, proszki do prania, płyny do płukania, mydła, szampony, balsamy do ciała, płyny do mycia naczyń, z wodą z mycia opryskiwaczy idą środki owadobójcze, chwastobójcze i grzybobójcze, te rzeczy płyną w dół rzeki i do morza. Dawniej w rzekach było wiele ryb np. pstrągi, teraz jest to rzadkie zjawisko, również w ujściach rzeki wmorzu jest wiele organimzów m. in:
Minóg rzeczny Lampetra fluviatilis żyje w ujściu Wisły, larwy są w rzece, zakopane w mule i piasku, odkrytą maja głowę ze skrzelami, filtrują pokarm otworem gębowym, resztki usuwane są przez skrzela, dorosły zyje w ujściu Wisły, jest szarooliwkowy, ma okrągły otwór gębowy podobny do lejka, ssie nim krew ryb, części płetwy grzbietowej stykają się u nasady, po bokach ma po 7 okrągłych otworów skrzelowych, skóra pokryta jest sluzem, oczy zakrywa półprzezroczysta powieka.
Minóg strumieniowy Lampetra planeri zyje w górze rzek, ale zanieczyszczenie rzek też mu szkodzi, ma długie, wrzecionowate ciało, jest szary, pokryty sluzem, otwór gębowy to lejkowata przyssawka, ma dwa zabki, czaszkę jest chrzęstna, sa skrzela, otwór nosowy przez który wpada woda, gdy ssie krew ryb.
Minóg morski Petromyzon marinus żyje  wBałtyku, w góę rzek płynie by sie rozmnażac, ma brunatnożółtą skórę z ciemnymi plamkami, ciało jest długie, cylindryczne, pokryte sluzem, otwó gębowy to okrągła przyssawka, ma rogowe zęby w środku, 2 płetwy grzbietowe ciągną się do ogona, są jeszcze na ogonie, za oczami jest 7 otworów skrzelowych, w okresie rozrodu płynie w górę rzeki, koie dołek w mule, składa tam jaja, z których wylęgną sie larwy.
Lancetnik, szparoskrzelec lancetowaty Branchiostoma lanceolatum żyje w płytkich morzach Europy, miekkie, lancetowate, długie ciało, płetwa brzuszna rozgaęłzia sie tworzy fałdy boczne, metapleuralne, przy rozwidleniu jest otwór skrzelowy, atrialny, dalej jest odbytowy, wszystkie płetwy sa fałdami skórnymi, z przodu jest okrągły otwór gębowy otoczony czułkami, lancetnik jest rozdzielnopłciowy, zapłodnienie jest w wodzie.
Chełbia modra Aurelia aurita żyje w Bałtyku, ciało chełbii jest porzezroczyste, miękkie, na obwodzie ma ciałka brzeżne, ropalia, którymi odbiera swiatlo, w okół otworu gębowego sa 4 ramiona, którymi nagarnia pokarm, plankton, idzie on to jamy chłonno-trawiącej, po wchłonieciu resztki są usuwane przez otwór gębowy, rozmnażanie chełbi jest w wodzie, samice składa jajeczka, samiec plemniki, zapłodnienie jest w wodzie, powstaje larwa, planula, która zyje w planktonie, osiada na dnie, rozwija się polip, przylega do dna, ma 4 ramiona, którymi nagarnia pokarm do otworu gębowego, potem idzie do jamy chłonno-trawiącej, po strawieniu resztki sa usuwane otworem gębowym, z czasem polip fragmentuje się w krążki, powstaje strobila, krążki odrywają się, to strobilizacja, powstają efyry, młode chełbie, któe rozwijają się w meduzy, jest to pokolenie płciowe chełbi.
Śluzica pospolita Myxine glutinosa ma cylindryczne ciało, różową, nagą, pokrytą sluzem skórę, oczy sa slepe, pokryte skórą, na szczycie głowy jest nozdrze, którym woda płynie do otworu skrzelowego, gdy śluzica przysysa się do ofiary, woda po pobraniu tlenu odpływa otworami skrzelowymi, w kulistym otworze gębowym są zęby, które po zużyciu sa zastępowane nowymi, wpija sie ona w ciało ofiary, wiąże ciało w supeł, któy przesuwa do otworu gębowego, powstaje siła, która zasysa skórę i tkanki ryby, powstaje rana, którą sluzica wnika do ciala ryby i zjada ją od środka, zostaje szkielet i skóra, zęby ma rogowe, za słabe, żeby przegryśc skórę ryby.
W Bałtyku sa takze ryby:
śledź bałtycki, salaka Clupea harenguns membras podłużne ciało z daleko położona od glowy, uciętą płetwą grzbietową, płaska, szeroka odbytową, jajowatą brzuszną, długimi piersiowymi, rozwidlona ogonową.
Certa Vimba vimba długie, spłaszczpne bocznie, wrzecionowate ciało z bezłuskim kilem na brzuchu, miękki otwór gębowy, głowa trójkątna, ryjek zaostrzony, głeboko wcięta płetwa ogonowa, szaroniebieski grzbiet, srebrzyste boki, biały brzuch, żółte lub czerwone płętwy parzyste i odbytowa, w czasie tarła grzbiet i boki czarnieją, tył staje sie pomarańczowy lub żółty.
Rdzawiec Pollachius pollachius rzadki w Bałtyku, spłaszczony bocznie, szary, brzuch jasny, długi, cieńszy tył, ostry, długi pysk, 3 płetwy grzebietowe, długa, płaska brzuszna.
Motela Enchelyopus cimbrius długie, cienkie, zwężone z tyłu ciało, 2 długie płetwy grzbietowe, odbytowa, niepodzielna płetwa ogonowa, ma 4 wąsiki.
Pocierniec Spinachia spinachia grzbiet i ogon zielonobrunatne, złociste boki, kolce przed płetwą grzbietową, brązowe ciało z czarnymi, duzymi plamami na bokach.
Iglicznia Syngnathus typhle długie, wąskie ciało o siedmiokątnym przekroju, otacza je pierścień z plytek pancerza, 3 na bokach, 1 na brzuchu, wachlarzykowata płetwa ogonowa, nie ma płetwy odbytowej, maleńkie płetwy piersiowe, rurkowaty pysk.
Makrela atlantycka Scomber scombrus wąskie, cylindryczne cialo z tępym pyskiem, 2 płetwy grzbietowe, zielony lub niebieski grzbiet, jasny brzuch.
Cierniczek północny Pungitius pungitius cienkie cialo, u nasady płetwy ogonowej sa płytki kostne, płetwa grzxbietowa z tyłu, jest niska i długa, szarobrązowy grzbiet, jasniejsze boki, poprzeczne, ciemne pasy, w czasie tarła samiec ma czarne gardło i podbrzusze.
miecznik, włócznik Xiphias gladius ciało zwęża się ku tylowi, górna szczęka przekształcona w długi wyrostek, nie ma płetw brzusznych, płetwa ogonowa wygląda jak rogalik, ciało szare.
Sandacz pospolity Sander lucioperca szare ciało, ciemny grzbiet, jszare boki, bocznie spłaszczone ciało, długa płeta grzbietowa w tyle, ostry pysk, mała głwa, boki mają ciemne smugi, płetwa grzbietowa i ogonowa maja ciemne plamki, piersiowe są jasnożółe, reszta bkladożółta.

O ile klimat na Ziemi ma tendencje do ochłodzenia, o tyle na Marsie trwa ocieplenie. Jak podaje portal http://www.twojapogoda.pl/wiadomosci/105735,na-marsie-trwa-globalne-ocieplenie ,,Wielki obszar zamrożonego "suchego lodu" na biegunie południowym Marsa znacząco wpływa na globalny klimat Czerwonej Planety. Chodzi o to, że równowaga pomiędzy bogatą w dwutlenek węgla atmosferą a lodową czapą jest bardzo delikatna. Nawet niewielki wzrost nasłonecznienia bieguna może sprawić, że czapa nagle się skurczy, a do atmosfery uwolnione zostaną znaczne ilości dwutlenku węgla.'' [cytat ze strony] Nasłonecznienie bieguna powoduje uwolnienie CO2 do atmosfery, rośnie jej ciśnienie, a za tym temperatura, Dzisiaj nachylenie marsjańskiej osi obrotu do płaszczyzny orbity podobnie do Ziemi wynosi 25,2 stopnia, skutek to stałe oświetlenie rónika oraz półmrok na biegunach, czyli lodowa czapa odbudowuje się na biegunach, gdy oś nachyla sie o 60 st. Słońce świeci nad biegunami, obszary podbiegunowe są najcieplejsze, wtedy lód topi się, pojawia się ciekła woda (są przesłanki, że na Marsie była kiedyś woda w stanie ciekłym). Naukowcy przewidują, że czapa lodowa zniknie za kilkaset tysięcy lat. To dane z 2010 r. Za to portal http://tvnmeteo.tvn24.pl/informacje-pogoda/ciekawostki,49/temperatura-na-marsie-stale-wzrasta-odkad-pojawil-sie-na-nim-curiosity,82965,1,0.html w 2013 roku podał, że na zebraniu Europejskiej Unii Nauk Geofizycznych NASA ujawniła dane z łazika marsjańskiego Curiosity. Curiosity, za pomocą instrumentu REMS (Rover Environmental Monitoring Station, pol. Stacja Monitorowania Środowiska) zbadał parametry marsjańskiej atmosfery. Okazało się, że dzienna temperatura na Marsie podniosła się w cviągu 7 miesięcy odkąd Curiosity podjął pracę.Pomiaró dokonano w wielu miejscach na planecie, chociaż wilgotność tych miejsc się różniła to jednak wszędzie nastąpił wzrost temperatury.
Okazało sie, że Mars kolor zawdzęcza tlenkom żelaza.
Na Ziemi rónież zmienia się oś, czyli prosta w okół, której  wokół której planeta dokonuje obrotu w ciągu tzw. doby gwiazdowej. Nie jest prostopadła do orbity, ale nachylona o 23,5 st. Zawsze jest w tym samym kierunku pochylona w przestrzeni kosmicznej, gdy Ziemia się obraca oś się nachyla do Słońca lub w drugą stronę, gdy półkula północna jest nachylona od Słońca mamy zimę, półkula południowa jest pochylona do Słońca tam jest lato i odwrotnie, najcieplejsze i najjaśniejsze miesiące są od kwietnia do sierpnia gdy półkula północna jest nachylona do Słońca, wtedy półkula południowa jest odchylona w drugą strone i maja najkrótsze i najchłodniejsze dni. Więc nachylenie osi Zeimi wpływa na pory roku, długość dnia i wraz z cyklami Milankovicia i aktywnością słoneczną klimat [http://gosfiz.w.interia.pl/os.html], ale oś Ziemi sie zmienia, pamiętam z wykładó, że kilka ty. lat temu była odwrócona w drugą stronę, czyli najcieplejszy był u nas styczeń, najzimniejszy czerwiec, te zmiany sa naturalne, cykliczne, wpływają na klimat, a także aktywnośc sejsmiczna i wulkaniczną oraz ruch kontynentów-zmiana genrruję siły, które wpływaja na dryfujące kontynenty. Cały proces przebiega stopniowo, życie jest w stanie się do zmieniających warunków przyzwyczaić, częśto nawet nie odczuwa różnicy. Są jednak katastrofy, które mogą wywołać zmiany, jak podaje http://www.tvn24.pl/wiadomosci-ze-swiata,2/lad-przesunelo-os-ziemi-zmieniona,164457.html Trzęsienie Ziemi w Japonii przesunęło oś Ziemi o 10 cm co skróciło dzień o 1,6 ns. dane z Narodowego Instytutu Geofizyki i Wulkanologii we Włoszech. Zmiany wywołało także trzęsienie Ziemi, którego skutkiem tsunami w Tajladnii w 2004 r.
Ziemia i inne sklane planety podlegają podobnym procesom, poznanie tych procesów pozwoli lepiej poznac naszą planetę i wymodelować zmiany, zmiany na które wpływa bardzo wiele czynników, że tylko najlepsze modele matematyczne są w stanie cokolwiek powiedzieć, a i tak zmiennych może być znacznie więcej, zmiennych z kosmosu, zmiennych pojawiających raz na eony np. rozbłyski gamma, docierająće do Ziemi czy raczej Układu Słonecznego, wybuchy supernowych itd. Pamiętajmy, że Układ Słoneczny róniież kręci się w okół środka galaktyki a i galaktyki wirują w układach galaktyk. Klimat, a przynajmniej temperatura (gdy brak atmosfery) zmienia się cyklicznie na wszystkich planetach, nie tylko sklanych są doniesienia o ociepleniu Jowisza. Zmiany sa rozłozone w czasie i wymagaja więcej badań.

Rosliny jak wszystko co zyje ma mechanizmy obronne pozwalające zwalczać patogeny. żeby obronic sie przed bakteriami i wirusami rosliny zmniejszają przepuszczalnośc błon komórkowych, jony chloru i potasu uciekają z komórki napływa do niej wapń i sód, prowadzi to do wybuchu wolnych rodników, które unieruchamiają w ścianach komórkowych białka z dużą ilością hityny i seryny, powstaje białkowa sieć uszczelnijąca ścianę i niepozwalająca patogenom wniknąc do środka, roslinne białka odpornościowe PR rozpoznają białka patogenów łączą się z nimi rreceptorami, jest inicjacja kaskady raeakcji prowadzących do apoptozy, patogeny sa uwiężione w martwej pozbawionej pożywienia tkance.
Reakcje obronne roślin:
Reakcje nadwrażliwości HR-po wniknięciu patogenu do ciała rosliny achodza interakcje pomiędzy genamirosliny i patogenu, gen awirulencji Avr jest czynnikiem wyzwalającym reakcję odpornościową, rośliny mają geny R, czyli genu odporności, każdy gen daje całkowitą odporność na inny patogen, po jego wniknięciu jest ekspresja genów Avr i R ich produkty reagują ze sobą. Pierwszym etapem jest kaskada sygnałów dająca wypływ z komórki jonów Ca2+ i K+ i napływ H+ do komórki, co prowadzi do apoptozy. W drugim etapie są reakcje uwalniające wolne rodniki. Rośnie stężenie reaktywnych form tlenu, następuje wybuch tlenowy, czyli nagłę, silne uwolnienie wolnych rodników tlenowych, które niszczą zakażone komórki, wolne rodniki reagują z cytoszkieletem, DNA, RNA, błonami komórkowymi, powodują śmierć komórki i apoptozę, razem z zakażonymi komórkami giną patogeny, np. wirusy, zarażone fragmenty roslin odpadają i infekcja nie rozprzestrzenia się dalej.w obecności wolnych rodników aktywowane sa białak obronne bogate w glicycne i serynę GSRP, które przemieszczają się w kierunku błon komórkowych by je uszczelnić i zapobiedz rozprzestrzenieniu się infekcji. Obie reakcję rozpoczynają się w chloroplastach, ROS idą do apoplastu i rozprzestrzeniają się przez ściany komórkowe. Gdy obszar obejmuje mało komórek to mikro-HR, gdy dużo to makro-HR.
Celem bezpośredniego zniszczenia patogenu uwalniane sa fitoaleksyny, zw. chem. fitoflawonoidy, seskwiterpeny, polietyleny itd. są lipofilne, sa pordukowane po wninięciu patogenów do komórek. Również w komórkach niezainfekowanych są aktywowane mechanizmy obronne, są to białka związane z patogenezą: glukanazy, chitynazy, osmotyny, inhibitory proteaz, proteinazy, lizozymy, peroksydazy, białka działające bakteriobójczo, uczestniczące w apoptozie i inne. Wtargnięcie patogenu inicjuje bodziec-elicytor, czyli związek chemiczny wydzielony przez ściany komórkowe zainfekowanych komórek, łączy sie on z receptorami na zdrowych komórkach, kinazy aktywowane mitogenami MAPK aktywują ekspresję genów. Jest to reakcja systemiczna-systemiczna odpornośc nabyta SAR, prekursorem SAR jest kwas salicylowy. Ten sam elicytor aktywuje systemiczną odpornośc indukowaną ISR tu aktywatorami są etylen i kwas jasmonowy, rośnie liczba fenoli w zakażonej tkance, a w sąsiednich tk. flawonoidów, wytworzone białka PR są rozprowadzane po całej roslinie i wydzielane w ryzosferze do gleby. Rośliny mają wiele obronnych cząsteczek. SAR jest indukowana przez patogeny niszczące tkanki roslinne, jej inicjatorem jest kwas salicylowy SA, aktywuje on geny SAR, są to geny odpowiedzialne za białka obronne np. chitynazę niszczącą ściany komórkowe grzybów, wydzielany w zakażonej tkance SA płynie wiązkami przewodzącymi do zdrowych tkanek, indukuje tam powstanie białek obronnych to odporność niespecyficzna, niszcząca wszelkie patogeny, ale trwała.
Elicytor bierze udział pobudza syntezę fitoaleksyn i białek PR. Elicytory są biotyczne-cząsteczki wydzielane przez patogeny np. węglowodany, lipidy, metabolity, grzybnia strżepkowych grzybów: kropidlaka Aspergillus sp., Fusarium sp. zgnilizna Phytophtora sp. Verticillium sp. pędzlaka Penicillium sp. Phytium sp. Mikroorganizm po wniknięciu do ciała rośliny zostaje klasyfikowany jako mikrosymbiont jest pasywne ominięcie, bardzo szybko endosymbinty wnikaja do komórek roślin i szybko się rozprzestrzeniaja zanim organizm rosliny je zaatakuje. rośliny wydzielają związki chemiczne pozwalające na ekspansję endosymbionta, wytwarza lektyny, które wspomagają bodowę nici infekcyjnej symbionta, białka strukturalne wspomagające budowę nici i enzymy hydrolityczne rozkładające ściany komórkowe stojące na drodze symbiontom. Sygnały o wniknięciu patogenu rozchodzą się do tkanek otaczających zakażoną i tu powstaje ich odpornośc. Żeby powstała odpornośc systemowa-całego ciała potrzeba kilku dni. Jest to nabyta odpornośc systemiczna SAR w jej powstaniu biorą udział etylen, kwas salicylowy i jasmonowy, rónież inicjują ją elicytory, moga to byc produkty rozpadu ściany komórkowej np. oligogalakturonidy i metabolity patogenu, ksylanaza, galakturonaza i białka wirulencji, któe umozliwiają bakteriom inwazję komórek, to je cynniki R-białka odpornościowe.
Rośliny maja wiele cząstek zwalczających patogeny. Są to kwas salicylowy i indukowana przez niego nabyta odporność systemiczna SAR, obserwuje sie to u fasoli mungo Vigna mungo, gdy komórki rozpoznają wnikającego do nich symbionta nie podnosza poziomu kwasu salicylowego, gdy rozpoznają patogen podnosą, tak jak my nie zwalczamy bakterii jelitowych, a zwalczamy Salmonella sp. Bakterie wiążące azot atmosferyczny Rhizobium sp. w korzeniach strączkowych wytwarzają czynniki Nod, które wpływają na rozwój brodawek korzeniowych. Korzeń wytwarza dla bakterii chemoatraktanty-cząsteczki chemiczne przyciągająće komórki bakterii, są to flawonoidy, które indukują u bakterii ekspresję genów nod, które odpowiadają za brodawkowanie, nodulację-tworzenie brodawek. Geny nod odpowiadają też za syntezę białek Nod, któe robią lipooligosacharydy Nod, czynniki Nod. Czynniki Nod powodują deormacje włośników, dają rozrost tkanki merystematycznej, powstają pierwotne, merystematyczne tkanki brodawki to komórki macierzyste, które dzielą się w komórki brodawki. W komórkach bakteii aktywowane sa geny nif i fix odpowiedzialne za tworzenie nici infekcyjnych i wiązanie N2. Tlenek azotu NO reguluje ekspresję genów odpowiedzialną za wiązanie azotu w brodawkach, to też inhibitor nitrogenazy, wiąże się z leghemoglobiną (Lb) tworząć kompleks nitrozoleghemoglobiny (NO-Lb). Koeks NO-Lb hamuje aktywnośc nitrogenazy, NO konkuruje z O2 łącząc się do ledhemoglobiny i zmniejsza się dostawa O2 dla bakterioidu, który jest niezbędny do syntezy azotanów, nadmiar azotanów w komórce wpływa na syntezę NO, najwięcej go w młodych roslinkach, z wiekiem stężenie maleje, starcze go nie mają.
Gdy tylko patogen wniknie do komórki uwalniane są reakltywne formy tlenu ROS/AOS np. H2O2, O2-, *OH, uwalniają HR, indukują SAR i apoptozę, rosliny bronią przed nimi niezakażone komórki dzięki enzymom dehydratacyjnym-peroksydazie, której stężenie rośnie także we włośnikach po zakażeniu Rhizobium, żeby naprawić uszkodzone w czasie infekcji ściany komórkowe, ona hamuje rozpuszczalność glikoprotein uwalnianych na końcach nici infekcyjnych, któe biorą udział w niszczeniu ściany komórkowej. Peroksydaza hamuje aktywnośc tych enzymów, Rhizobium musi ją inhibować, tworzą bakteryjny EPS-inhibitor peroksydazy.
Wolne rodniki sa bardzo reaktywne, uszkadzają białka, struktury DNA, RNA, lipidy, ściany komórkowe, inhibuja syntezę NO, brak kolejnego enzymu dehydratacyjnego-dysmutazy ponadtlenkowej poraża nodulacje, zmianę Rhizobiów-wolnych bakterii w bakterioidy-bytujące w brodawce formy bakterii wiążace azot, szybkie starzenie, niewielkie stężenie ROS powoduje obronne zwiększenie stężenia enzymów dehydratacyjnych-katalaz, peroksygenazy, dysmutazy ponadtlenkowej itd. większe sężenie powoduje stres oksydacyjny i uszkodzenia. Ros reaguja z NO powstaje jon peroksynitrylowy ONOO-, jest toksyczny, niszczy patogeny, sam NO wpływa na eskpresję genów i zaczyna syntezę związków bakteriostatycznych i grzyboboójczych np. kwasu salicylowego SA aktywującego syntezę białek PR. NO także podnosi poziom Fe2+, który reaguje z H2O2 powstaje rodnik hydroksylowy, uszkadza on komórki, powstają lokalne nekrozy, które niszcząc zainfekoane komórki niszczą patogeny, związek neutralizujący wolne rodniki glutation bierze udział w neutralizacji ROS, łączy się z NO, powstaje nitrozoglutation GSNO idzie przez floem do niezainfekowanych tkanek i odpowiada za odpornośc nabytą na ten patogen, jest inicjatorem SAR.
W roślinnych procesach odpornościowych biorą udział:
Kwas jasmonowy JA-odpowiada za akumulację mRNA lipooksygenazy LOX, jej działanie aktywuje jego syntezę, dodatnie sprzężenie zwrotne, LOX raguje z wielonienasyconymi kwasami tłuszczowymi, powstaje JA, łączy się z metanem, jego ester metylowy MeJA pobudza suntezę kwasu salicylowego, który w korzeniach łupinu żółtego Lubinus luteus pobudza syntezę i sekrecję izoflawonoidu gainsteniny, któa stymuluje ona na infekcję Rhizobium. Kwas jasmonowy i jego pochodne to jasmoniany, kwas jasmonowy powstaje z kwasu linolowego przy lipksygenazie, tworzy koniugaty z aminokwasami aromatycznymi i alifatycznymi, tworzy związki zapachowe np. jasminu, jabłoni. Jasmoniany wpływają na ekspresję genów w czasie stresu osmotycznego JIP, zranienia i infekcji regulują reakcje obronną rosliny, akumuluje się w częściach zakażonych i zranionych, nie pozwala rozwijać się zarodnikom chorobotwórczych grzybów np. Phitophora infescens. JA-met hamuje rozwój zarodników Alternaria alternata. Jest aktywatorem genów kodujących tioniny, osmotyny i inne białka PR, stymuluję PAL syntezę fenoli i fitoaleksyn, powstaje w trakcie wybuchu tlenowego, przenika do innych komórek. Aktywuje inhibitory proteinaz i oksydazę polifenolową, oksyda utlenia fenole do melanin i chinonów, rosliny sa niesmaczne dla owadów, aktywuje syntezę polifenoloidów przywabiających zwierzęta jedzace szkodniki.
Kwas abscyzynowy ABA inhibuje ekspresję glukanaz i obniża stężenie fitoaleksyn-imunosupresant. Stymuluje syntezę polisacharydów do ścian komórkowych, któe chronią komórki przed chłodem, pobudza powstawanie białek stresu i zmiany morfologiczen przystosowujące do chłodu i suszy, kontroluje ekspresję genów odpowiedzialnych za odpornośc, syntezę białek, modyfikację białek i ich rozpad, wiąże się z białkami jądrowymi związanymi z DNA i daje aktywację lub dezaktywację mRNA, wmałym steżeniu hamuje syntezę izoflawonów i akumulację jednej z fitoaleksyn gliceoliny, odpowiada za oddziałowanie gospodarz-patogen. Ukłąd niekompatybilny z silną reakcją nadwrażliwości komórek HR, ABA hamuje akumulację gliceoliny i transkrypcję genów odpowiedzialnych za syntezę amoniakoliazy fenyloalaniny, to kluczowy enzym szlaku fenolowego, ukłąd przechodzi w stan kompatybilny.
Barsinosteroidy u grochu Pisum sp. i orzecha ziemnego Arachis hypogaea stymulują rozwój brodawek, u soi Soia sp. hamują, są inne mechanizmy ich tworzenia.
Flawonoidy to wtórne metabolity wydzielane w korzeniu roślin motylkowych i w całych ciałach wszystkich roslin jako przeciwutleniacze, w korzeniach jednak zwłaszcza w strefie włośnikowej indukuja geny nod, są chemoatraktantami, które na zasadzie chemotaksji przyciądgając bakterie Rhizobium. Najwieszke ich stężenie jest w komórkach merystematycznych korzenia, chronią te komórki przed stresem oksydacyjnym, są też nagromadzone w innych merystemach, komórki różnicujące i proliferujące sa najwrażliwsze na uszkodzenia, reguluja transport, obrót i nagromadzenie auksyn, oddziałują na regulatory cyklu komórkowego.
Urydyna wytwarzana przez drewno, razem z auksynami i cytokininami uczestniczy w regulacji podziałów komórkowych, wpływa na tworzenie brodawek, ma różne steżenie na przeciwległych stronach drewna i łyka, brodawki typu zdeterminowanego powstają w komórkach kory, niezdeterminowane w środku walca osiowego. Brodawki zdeterminowane sa sferyczne, ich merystem jest aktywny kilka dni a tkanka niezróżnicowana, niezdeterminowane są cylindryczne, na zewnątrz jest merystem brodawki, pod nim strefa infekcji tu bakterie i komórki roślinne dopasowują do siebie swoje struktury i metabolizm, niżej jest strefa dojrzała w niej jest wiązanie azotu atmosferycznego, dalej strefa starzenia się bakterioidu. Są jeszcze brodawki kołnierzykowate, któe obrastają korzeń rpzez cały sezon wegetacyjny.
Azotan w stężeniu pow. 1-5  mM hamuje lokalnie nodulację, proces tworzenia zawiązków brodawek, azotan podnosi wrażliwośc tkanki korzenia na auksyny i poraża tworzenie brodawek, wpływa na gromadzenie flawonoidów w korzeniach, zmienia to aktywnośc auksyn i aktywnośc genów nod, hamuje działanie etylenu.
Czynniki Nod zachowują się jak hormony i wpływaja na katywnośc hormonó roślinnych, są też w komórkach zwierżąt i stymuluja embriogenezę świerku norweskiego, odmiana świerku pospoolitego Picea abies. Oligosacharydom chityny wpływa na ogólny rozwój i procesy życiowe roślin, działa tak jak hormony.
Kwas salicylowy odpowiada za reakcje odpornościowe na stres abiotyczne-UV, chłód i biotyczny, synteza białek PR, inicjacja SAR.
Etylen syntetyzowany jest przez elicytory to sygnalizator, współpracuje z JA kontroluje syntezę białek PR, bierze udział w reakcji nadwrażliwości HR, jest syntetyzowany w czasie streu, suszy, zranienia, chłodu, mrozu, zasolenia, stymuluje syntezę ligniny, bierze udział w zmianach morfologicznych przygotowujących rosline do chłodu.
Jest 10 białek aktywowanych przez elicytor są to m. in. chitynaza-enzym rozkładający ścianę komórkową grzybów patogennych, białkoa PGIP-inhibitor enzymów grzyba niszczących ścianę komórkową rosliny, glukanaza rozkłąda scianę komórkową grzyba i inne. 
Dzięki apoptozie rośliny mają zdolność odrzucania zarażonych fragmentów np. liści, części łodyg, zapobiegają tym samym rozwojowi infekcji. W tym celu same tworzą enzymy rozkładające ściany komórkowe, proteazy, chitynazy, niszczące ściany grzybów oraz strukturalne bariery jak warstwę korka, ligniny albo kalozowe korki zatykające rurki/komórki sitowe i zapobiegające rozprzestrzeniania się patogenom i metabolitom, zarażona część obumiera i odpada.

Wiemy, że po wycieciu drzewa pozostaje pniak, z czasem ten pniak puszcza gałązki, które rozrastają się, rozgałęziają i tworzą strukturę o kształce krzewu, z tym, że wspólny pęd główny jest przy samej ziemi. Pęd główny powstaje przez podział stożka wzrostu pędu, który ma komórki inicjalne, które dzielą się i róznicują w tkanki roslinne, zawsze jednak po każdym podziale komórki powstają 2, jedna zostaje inicjalna komórka macierzystą, druga ulegając dalszym podziałom róznicuje się w komórki somatyczne tworzące tkanki. Komórki te buduja pęd, czyli część rośliny mającą liście, owoce, kwiaty, pączki i lodyge, pęd główny rozgałęzia się na gałęzie, których celem jest umozliwić liściom dostęp do swiatła. Komóki merystemów głównych pochodza od tkanek zarodka odpowiadają za przyrost łodygi na długość i tworzenie gałęzi, sa aktywne podziałowo przez całę zycie rosliny, nawet po ścięciu pędu głównego, gdy istnieje transport korzeniowy roslina wytworzy nowe pędy celem fotosyntezy i rozmnażania płciowego.
Udział biorą tu auksyny, które odpowiadaja za wzrost wierzchołków pędu, koleoptyle, odpowiedź w wierzchołku pędu na światło i odgięcie we wzroście elongacyjnym. Auksyny stymulują wydłużanie komórek w strefie wzrostu, podział komórek kambium, przyrost na długość, dominację wierzchołkową, uśpienie pączków, zrzucanie liści i owoców, ustawienie liści powierzchnią wierzchnią do światła i poprzecznie w kierunku grawitacji, udział w plagiotropizmie, tworzenie zawiązków korzeni (sadzonek korzeniowych), fototropizm (wzrost roslin w kierunku światła), wpływ na tworzenie pędów bocznych i rozłogów.
gibereliny odpowiadaja za wzrost elementów drewna i lyka, pobudzają kwitneinie, ich działanie wymaga swiatła.
Citokininy odpowiadaja za wydłużanie komórek, podziały komórkowe, pobudzaja syntezę kwasów nukleinowych, białek, znoszą dominację wierzchołkową, czyli pobudzają wzrost pędów bocznych.
Kwas abscyzynowy indukuje embrigenezę, przyspiesza dojrzewanie nasion.
Etylen stymuluje dojrzewanie owoców.
Brasinosteroidy stymuluja wydłużanie i wzrost komórek, podziały komórek i odtwarzanie ścian, różnicowanie się komórek kambium.
Jasmonoidy stymulują dojrzewanie owoców.
Więc gdy ciało rosliny ma poziom hormonów w równowadze jest mozliwe odtworzenie nowych pędów, wytworzenie paków liściowych, z których rozwiną się liście, wytworzenie kwiatów, owocowanie oraz wzrost nowych pedów. Rozłożenie hormonów powoduje powstanie wielu pedów.
Wiekszosc fitohormonów hamuje powstawanie pędów bocznych, oprócz cytokinin, które je pobudzają, inne hormony wpływają na ich kwitnienie i ulistnienie, czyli dalsze procesy zyciowe na odroślach.
Duża role odgrywa tu dostęp do światła, które nie tylko wpływa na fotosyntezę, ale i na wzrost nowych pędów. Wzrost w kierunku swiatła to fototropizm. Fototropizm dodatni czyli wzrost w kierunku światła jest widoczny także we wzroscie pedu kwiatowego, który rosnie do póki nie znajdzie sie na swietle (krótka trawa-kwiaty przy ziemi, długa trawa-kwiaty wysoko nad ziemią). Nierównomierny rozkład auksyn, pod wpływem światła, oświetlenie sprawia, że auksyny idą z oświetlonej strony organu na str. zaciemnioną, przyjmuje się, że część zacieniona jest elektrododatnia, cz. oswietlona elektroujemna, anion auksynowy idzie na elektrododatnią część zacienioną, tam jest szybszy wzrost. moga być asymetrie w bazypetalnym transporcie auksyn lub degradacja IAA po oświetlonej stronie.
W miejscu uszkodzenia powstaja odrośla, na łodydze sa w jej dolnej części paki spiące, po scięciu pnia lub krzewu rozwijają sie paki przybyszowe, sa w miejscu uszkodzenia lub na zdrowej części pędu. Paki spiące pozostaja w uspieniu do czasu ich uszkodzenia, mogą samorzutnie zayczynać podziały. Tworzą sie pędy przybyszowe, gdy na pniaku pozostaną zawiązki liściowe wytwarzane są pędy boczne. Zwykle nowe gałazki p ścięicu drzewa powstają właśnie przez odrośla. z odrosli sa sadzonki.
Liscie powstają w pąkach w merystemach wierzchołków wzrostu.
Ścięcie pędu głównego stymuluje wzrost pędów bocznych.
Jak widac zdolności adaptacyjne roslin sa bardzo duże, dlatego rośliny zdominowały prawie wszystkie środowiska.

Dawniej uważano, że trzeba grabić opadłe liście, patyki w ogródku, inaczej rozprzestrzenią się grzyby, które mogą zainfekować roslinki. Jeśli przeważają rosliny z innych stref geograficznych to, żeczywiście nasza mikroflora nie musi być dla nich korzystna, jednak w lasach, zagajnikach, zaroslach nikt liści nie grabi i rośliny sobie radzą. Rosliny umieją bronić się przed grzybami chorobtwórczymi, a opadłe liście mają swoją rolę. W suche lata ograniczają parowanie z ziemi i zapewniają glebie wilgotność, zimą i późna jesienią izolują przed zimnem ziemię i podziemne części roslin, jak cebule przebiśniegów, złoci, kłącza, korzenie i zimozielone byli leśno-zaroślowe jak przylaszczki, barwinek. Liście to schronienie fauny glebowej. Fauna glebowa to chrząszcze, nagie slimaki, dżdżownice, wazonkowce, żuk leśny, który zjada części roslin i część zabiera do norek w ziemi, wij drewniak, stonogi, pająki np. krzyżak pomarańczowy żerujący w lesie, robi sieci łowne i sam chowa się w zwiniętym w rulonik liściu zawieszonym na nici i wyścielonym nićmi, w ciepłe jesienie w liściach są zaskrońce, gdzie polują na ofiary, opadłe owoce, nasiona, owady, grzyby to pokarm dla ptaków, rudzików, sikorek bogatek, strzyżyków, w liściach zagrzebują się motyle np. cytrynki na zimę [http://www.lasy.gov.pl/pl/informacje/aktualnosci/tajemnicze-zycie-wsrod-opadlych-lisci ]. Kepki liści i gałęzi to zimowiska jeży, tam maja wyższą temperaturę niż bez izolacji. Liście chronią też nasiona, małe roslinki przed mrozem. Fauna glebowa rozkłada je na coraz prostsze związki organiczne, a grzyby do związków mineralnych dostępnych dla roslin. One pobieraja je włośnikami jako nawóz. Takie szczątki organiczne wraz z podłożem skalnym buduja glebę. Liścia glebę przed ubijaniem jak poduszeczka. Ptaki zimujące jak grzywacze, czyżyki, drozdy,krukowate żerują w liściach. Liście to schronienie i żerowisko gryzoni. Nie warto grabić całego ogródka czy działki, warto zostawic kopce z liści i patyków dla jeży. Zostawiając opadłe owoce zostawiamy pokarm dla jedzących je zwierząt i dajemy mozliwośc wykiełkowania nasion wiosną. Liście są wazne dla całego ekosystemu i bioróżorodności, w ogródkach chronią przed mrozem rosliny i podziemne części, zwłaszcza w bezśnieżne zimy i zatrzymują wilgoć, zwłaszcza w suche lata.