Przyroda, strona 52

Palinologia zajmuje się pyłkami roślin i zarodnikami grzybów.

Powstawanie ziaren pyłku. Pyłek to uproszczony gametofit męski u roślin nasiennych. U nagonasiennych powstaje w strobilach męskich. Strobile męskie rozwijają się w pękach na gałęziach. Strobil zbudowany jest ze sporofili, wyrastają one na osi. Strobil to mikrosporofil, wyrastają z niego 2 woreczki pyłkowe (przekształcone mikrosporangia). W nich jest archespor męski, ma wiele komórek macierzystych mikrospor. Każda po mejozie daje tetradę mikrospor. Wszystkie są haploidalne i rozpoczynają budowę gametofitu. Tetrada rozpada się na 4 mikrospory. One budują w okół siebie sporodermę. Sporoderma składa się z dwóch warstw ściany komórkowej zewnętrznej egzyny i wewnętrznej intyny. W dwóch miejscach pomiędzy intyną i egzyna są woreczki z powietrzem, jest to przystosowanie do wiatropylności. W środku sporodermy są komórki, które w wyniku mitozy dają komórkę przsedrośla. Komórka przedrośla dzieli się mitotycznie na komórkę generatywną i wegetatywną. W tym stadium pękają woreczki pyłkowe i ziarna pyłku wydostają się na zewnątrz. Po zapyleniu komórka generatywna dzieli się na komórkę trzonkową i plemnikotwórczą. Wegetatywna rozrasta się w łagiewkę pyłkową (organ przenoszący plemniki do komórki jajowej). Komórka trzonkowa zostaje przy rozpadającym się przedroślu. Plemnikotwórcza dzieli się na dwie komórki plemnikowe (komórki plemnikowe nagonasiennych nie mają wici, plemnik ma wici). U okrytonasiennych powstaje w główce pręciku. Pręcik składa się z główki (anthera) i nitki (filamentum). Główka ma 2 ma pylniki połączone płynnym łącznikiem (konektywem). W pylnikach jest tkanka wyścielająca (tapetum). Są dwa rodzaje tapetum jedno odżywia mejocyty, drugie jest sekrecyjne. Tapetum wydzielające (sekrecyjne), ma pełne ściany komórkowe i bierze udział w budowie ścian ziaren pyłku. Tapetum ma ciała dipolowe, które w czasie mikrosporogenezy idą do powierzchni komórki i odkładają się na błonie komórkowej. Te ciała to prociała (proorbikule) Ubischa. Na powierzchni ziaren pyłku odkładana jest sporopolenina. Gdy tapetum kończy swoją funkcje, prociała Ubischa idą na zewnątrz, z komórki przesącza się sok komórkowy z prekursorami sporopoleniny. Zachodzą zmiany chemiczne w prociałach powstają ciała (orbikule) Ubischa. Powstaje ziarno pyłku. Ten proces zachodzi w woreczkach pylkowych.Przed powstaniem ziarna pyłku jest mejoza, powstaje tetrada mirkospor. W czasie mejozy zachodzą zmiany w ścianie pylnika. Po wykonaniu swojej roli komórki tapetum ulegają apoptozie - programowanej śmierci komórek. Cia a odkładają się przy ścianie pylnika, powstaje pyłek. Każdy woreczek pyłkowy ma archespor męski, jego komórki ściśle do siebie przylegają. Od archesporu męskiego zaczyna się rozwój gametofitu męskiego. Woreczek pyłkowy ma kilka warstw, od środka jest tapetum, tkanka wyścielająca, egzotecjum to tkanka okrywająca, endotecjum jest pod egzotecjum. W środku pylnika są zgrubienia listkowate. Z komórek archesporu powstają komórki macierzyste mikrospor. Jest mikrosporogeneza, proces gdzie z komórek archesporu powstają komórki macierzyste mikrospor (mikrosporocyty / KMM), Mejozę inicjują procesy endogenne: ekspresja genów i wydzielanie hormonów - auksyn, cytokinin i etylenu oraz czynniki egzogenne: temperatura i światło. Musi być optymalna temperatura, temp. odpowiada za długość mejozy, u roślin wczesnowiosennych przymrozek zatrzymuje mejozę. U większości roślin okrytonasiennych trwa od kilkudziesięciu godzin do kilkunastu dni. Nagonasienny modrzew Larix sp. ma 5 dni. Około pół roku przed mejozą komórki rosną, pomnażają ilość materiału genetycznego, wielkość jądra i ilośc cytoplazmy. W tym czasie mikrosporocyty są połączone plazmodesmami, daje to synchronizację tkanki sporogennej, wszystkie mikrosporocyty dojrzewają w jednym czasie. Plazmodesmy są również między tkanką sporogenną i tapetum. Przed mejozą rośnie liczba chromosomów, organizmy 2c, stają się 4c. Początek mejozy daje przerwanie plazmodesm łączących mikrosporocyty z tapetum. Plazmodesmy łączące komórki mikrosporocyty rosną i zmieniają się w kanały cytoplazmatyczne. Ich powierzchnia stanowi 1/5 powierzchni komórek. U niektórych roślin powstaje syncytium. Sygnały swobodnie przechodzą pomiędzy komórkami sporogennymi. Po leptotenie jest zanik kanałów, komórki się izolują. Na początku profazy pierwszej, w pachytenie jest budowa ściany z kalozy. Na początku każdego mikrosporocytu ściana komórkowa ulega lizie (rozpadowi), odkłada się ściana kalozowa. Po mejozie jest zredukowana liczba chromosomów o połowę, mejoza to podział redukcyjny.Po mejozie z każdego mirkosporocytu powstaje tetrada mikrospor. W czasie podziału pomiędzy komórkami potomnymi odkłada się kaloza. Komórki tapetum robią enzym kalazę, który hydrolizuje ściany kalozowe, które są barierą dla swobodnego przepływu sygnałów. Ściany komórkowe tapetum też się rozpadają, powstaje periplazmodium zbudowane z ameboidalnych komórek. Każda mikrospora tworzy własną ścianę, sporodermę. W woreczkach pyłkowych jest wiele mikrospor, dwie mikrospory tworzą męski gametofit. Powstaje endotecjum. Tworzenie gametofitu, gdy mikrospora oddziela się od tetrady, otacza się sporodermą, sporoderma ma dwie warstwy, zewnętrzną egzynę, wewnętrzną intynę. Egzyna jest grubsza. Każda mikrospora ma jedno jądro. Rośnie ilość cytoplazmy. Jest mitoza. Wakuola rozpada się na wiele wakuoli. Wakuola spycha jądro do ściany. Jądro dzieli sie wrzecionowato dzięki układowi wrzeciona podziałowego. Jego główna oś leży prostopadle do powierzchni sporodermy. Powstają dwa jądra, jedno większe, drugie mniejsze o soczewkowatym kształcie. Wielkość komórki zależy do objętości wody w komórce. Większe, okrągłe jądro idzie na środek komórki, zaczyna się budowa ściany komórkowej, oddzielającej oba jądra. Ściana jest kalozowa, są dwie komórki, jądro przy ścianie nie zmienia pozycji. Obie komórki mają własną plazmolemę (błonę komórkową). Komórka z jądrem bliżej ściany daje komórkę generatywną. Komórka z jądrem na środku daje komórkę wegetatywną. Rozpuszcza się ściana kalozowa, komórka generatywna wnika do wegetatywnej. Obie komórki są odizolowane błoną komórkową i przestrzenią, to stadium to niedojrzałe ziarno pyłku. Jest zanik wakuoli, komórka wegetatywna ma nieregularny, pofałdowany kształt. Dalszy rozwój pyłku przebiega na dwa sposoby. U części taksonów po otwarciu komory pylnikowej np. u lilii rozwój pyłku jest na danym etapie, tu pyłek dojrzewa gdy łagiewka pyłkowa kiełkuje na znamieniu słupka. Komórka generatywna dzieli się w łagiewce pyłkowej. Inne taksony np. trawykomórka generatywna dzieli się na dwie plemnikowe przed opuszczeniem pylników. Cytokineza to oddzielenie cytoplazmy błona komórkową. Plemniki mogą mieć wici, rzęski lub nie mieć aparatu ruchu, wtedy są komórki plemnikowe. Cały proces wytworzenia ziarna pyłku to gametofitogeneza. Rozwój gametofitu kończy się powstaniem gamet. Komórki plemnikowe czasem różnią się od siebie. Mogą mieć różne organella np. plastydy i mitochondria - różne rozchodzenie się organelli w czasie cytokinezy. Plastydy i mitochondria mają własne DNA, kodujące inne białka, ale nie są autonomiczne. Organella te kodują część białek. Zarodek może mieć chloroplasty/mitochondria od matki, od ojca lub mieszane.

Pole elektromagnetyczne to fragment przestrzeni, gdzie na ciało o ładunku elektrycznym działają siły magnetyczne, pole jest układem dwóch pól elektrycznego i magnetycznego. Ciała żywych organizmów maja własne pola elektromagnetyczne, wynika to z ładunków elektrycznych komórek, u zwierząt i ludzi zależy też od przewodnictwa nerwowego. Każda komórka jest spolaryzowana, a organizmy zbudowane są też z jonów metali, wapnia, potasu, sodu, magnezu, także żelaza. Większość procesów życiowych polega na zmianie ładunków elektrycznych. Pole elektromagnetyczne człowieka chroni nas przed słabym promieniowaniem elektromagnetycznym. Urządzenia elektryczne emitują własne pole magnetyczne. Niektórzy twierdzą nawet, że nasze pole elektromagnetyczne może niszczyć patogeny. Nasze pole jest potrzebne do utrzymania homeostazy. Jedne badania mówią, że elektrosmog, czyli promieniowanie EM emitowane przez sprzęty RTV i AGD są szkodliwe, inni uważają, że mikrofale, fale radiowe i świetlne są zbyt długie, by mogły uszkodzić DNA. Jednak EMF emitowane przez elektronikę może wchodzić w interferencje z naszym polem, osłabia je i osłabia pracę naszego organizmu na poziomie molekularnym. Zwiększenie pola Em może wpływać na gojenie ran, transport komórkowy, przyspieszać reakcje biochemiczne, może działać pozytywnie i negatywnie. Kasztany poprzez własne pole EM neutralizują pole urządzeń elektrycznych. Pola EM mogą się wzmacniać i neutralizować. Wzmocnienie naszego pola może być korzystne do pewnego stopnia, za silne może np. ograniczyć syntezę witaminy D, również osłabienie poraża funkcjonowanie komórek. Jak ze wszystkim,pole EM musi być na odpowiednim poziomie, dla ludzi od kilku do kilkudziesięciu Hz. Przekroczenie tych wartości może być przyczyną chorób poprzez zaburzenie procesów biologicznych. O ile naturalne pola EM np. Ziemi korzystnie wpływają na nas, o tyle sztuczne mogą wpływać negatywnie. Dzięki polu magnetycznemu atomów ciała stałe nie przenikają przez siebie. Każdy przedmiot i organizm jest zrobiony z atomów, które są zbudowane z cząsteczek elementarnych zawieszonych w przestrzeni, te cząsteczki dzięki oddziaływaniom utrzymują swoją strukturę. Siły elektromagnetyczne nie pozwalają atomom przenikać się przez siebie jak to mogą robić galaktyki. Koty i niektóre rośliny niwelują elektrosmog dzięki ujemnym jonom. Emisja jonów ujemnych zależy od metabolizmu rośliny, są gatunki, które wydzielają do powietrza metabolity ujemnie zjonizowane.

W tym roku modne są petunie. Najciekawsze odmiany to

Petunia Amore wczesna petunia o średniej sile wzrostu i wzniosło zwisającym pokroju, nadaje się do wysokich donic i zwisających pojemników, ma wiele dwukolorowych kwiatów, na płatkach są rysunki w kształcie serca

Petunia Supertunia kwitnie wcześnie, ma wiele kwiatów, ma wzniosło-zwisający pokrój, nadaje się do wysokich donic i zwisających pojemników, kwiaty mają intensywne kolory, są też dwubarwne

Petunia Supertunia Star ma dwukolorowe kwiaty w kształcie gwiazdy

Petunia Constellation ma mocno, nierównomiernie nakrapiane kwiaty w żywych kolorach np. ciemnego fioletu i purpury

Petunia Surfinia ma różny pokrój, tworzy zwisające kaskady, nadaje się na balkony do skrzynek i wiszących pojemników, szybko rośnie, mocno kwitnie, odporna na niekorzystną pogodę,nadaje się na balkon i na rabatę

Petunia Supertunia Vista jest odporna na deszcze i upały, silnie rośnie, ma wiele kwiatów, szybko się rozrasta, ma kolory ciemnoróżowy, jasnoróżowy, śnieżnobiały i biały z jasnoróżowymi prążkami, szybko zarasta cała skrzynkę lub rabatkę

Wszystkie petunie kwitną przez całe lato do pierwszych przymrozków, lubią dobrze przepuszczalną, żyzną, próchniczą glebę o lekko kwaśnym lub obojętnym pH, lubią słońce, osłonięte od wiatru miejsca, nadają się na południowe i wschodnie balkony, w cieniu słabiej kwitną, ale sobie radzą, w drugiej połowie maja przesadzamy do koszy lub skrzynek, co 2-3 dni podlewamy, w upały codziennie, rano lub wieczorem, na dnie pojemników musi być żwirek lub keramzyt, podłoże nie może przeschnąć ani mieć zalegającej wody. Przekwitłe kwiaty usuwamy, rośliny nawozimy wieloskładnikowymi nawozami do surfinii i innych roślin kaskadowych z większą ilością żelaza, można nawozić przy każdym podlewaniu

Już z w grudniu i styczniu możemy się cieszyć pięknymi wiosennymi kwiatami, jeśli odpowiednio przygotujemy cebulki. Kupujemy zdrowe, twarde cebulki bez pleśni i uszkodzeń mechanicznych, sadzimy w plastikowych doniczkach, by wierzchołki wystawały ponad doniczkę i mocno podlewamy. Doniczki muszą mieć otworki albo warstwę drenażu z keramzytu lub grysu, by woda nie stała w glebie i korzenie nie gniły. Tak chłodzimy je w temp 0-9 st w ciemnym miejscu np. w lodówce lub piwnicy przez 8-10 tygodni, aż cebulki się ukorzenią, potem trzymamy w 10 st, po przeniesieniu do domu trzymamy w jasnym, ale chłodnym miejscu, by kwiaty szybko nie przekwitły. Muszą być daleko od grzejnika, ale blisko okna, by nie wyciągały pędów. Roślinek nie nawozimy, tylko podlewamy na podstawkę co 2-3 dni, by ziemia była stale wilgotna. Po przekwitnięciu odcinamy liście, czyścimy cebulkę i trzymamy w ciemnym miejscu do jesieni, kiedy sadzimy do gruntu, dwa razy nie da się pędzić. Pędzić można krokusy, tulipany, szafirki, narcyzy, hiacynty.

Hiacynty specjalnie przygotowane cebule pędzimy od września do grudnia, kiedy posadzimy między 1 a 10 października zakwitną na przełomie grudnia i stycznia. Cebulki sadzimy w doniczkach, by wierzchołki wystawały ponad krawędź, stawiamy w 5-9 st w ciemnym pomieszczeniu, co 10-14 dni podlewamy, po 10-12 tygodniach przenosimy do domu, mocno podlewamy, młode pędy zakrywamy czarnym papierem, gdy pędy urosną zdejmujemy osłonki i ustawiamy w jasnym miejscu, kwiaty zakwitną po 14-16 dniach.

Narcyzy pędzimy od września do grudnia, sadzimy w doniczkach, by wierzchołki wystawały ponad krawędź, stawiamy w 5-9 st w ciemnym pomieszczeniu, co 10-14 dni podlewamy, po 10-12 tygodniach przenosimy do domu, mocno podlewam, jak tylko wypuszcza pędy kładziemy na jasnym parapecie, by pędy nie wygięły się szukając światła

Tulipany pędzimy od września do grudnia, posadzone w listopadzie kwitną w lutym, posadzone do doniczek z wierzchołkami nad krawędzią mocno podlewamy, kładziemy do ciemnego pomieszczenia z temp. ok. 10 st, liście i łodygi wyjdą po 10 tygodniach, wtedy przynosimy do ciepłego pokoju, po tygodniu ustawiamy w chłodnym, ale jasnym miejscu

Szafirki pędzimy od października do listopada, doniczki z wystającymi wierzchołkami podlewamy i chłodzimy w temp. poniżej 10 st przez 10-15 tygodni, w 13 tygodniu przenosimy do ciemnego pomieszczenia w tej samej temperaturze i trzymamy tam do zakwitnięcia, z kwiatami przenosimy do domu.

Krokusy pędzimy od września do grudnia, wsadzamy do doniczki na głębokość 4-5 cm, trzymamy w temp poniżej 10 st przez 14 tygodni, gdy pojawią się pąki podnosimy temp. o 2 stopnie, gdy pojawią się kwiaty trzymamy w jasnym, chłodnym pokoju

Dziś opiszę dwie stare rośliny, znane od dawnych czasów, obecnie troche zapomniane.
Pigwa pospolita Cydonia oblonga z rodziny różowatych Rosaceae, krzew lub drzewko z łuskowatą korą, kora jest czerwona, szara lub czarna, całobrzegie, jajowate, ogonkowe liście, od spodu pokryte sa kutnerkiem, białe, rózowe, wielopręcikowe kwiaty z 5 płatkami i działkami, owoce to żółte, owalne pestkowce  pokryte kutnerkiem, mają 5 komór nasiennych z czerwonymi, jajowatymi nasionami. Roslina jadalna, owoce żelują dżemy, nadaje sie do kompotów, syropów, soków, nalewek, komfitur, i na do jedzenia na surowo, może stanowić podkładkę dla szczepien innych roslin różowatych, jest lecznicza, nasiona mają nitrylozyd amigdaliny, służą do produkcji środkó przeczyszczających, natomaist amigdalina zwalcza komórki nowotworowe, jest w nich szybko metabolizowna do cyjanku, w zdrowych tkankach jest slabo metabolizowana, więc jedzenie pestek jest bezpieczne, może słuzyc prewencji nowotwrów. Owoce mają prowitaminę A, witaminy z grupy B (wszystkie co wazne dla wegetarian) magnez, fosfor, wapń, potas, żelazo, miedź, siarkę, glukozę, fruktozę, kwasy owocowe: cytrynowy, jabłkowy, bursztynowy, chinowy, kawowy, fumarowy i winowy, garbniki, flawonoidy z kwercytyną, antocyjany, karotenoidy, pektyny, śluzy, olejki lotne, działające ściągająco i dotruwająco pektyny. 
Morwa biała Morus alba z morwowatych Moraceae drzewo z przewodami wydzielającymi sok mleczny, sękata, brunatna lub szarozielona kora z zagłębieniami, liście jajowate, wąskie, miękkie, całobrzegie lub postrzępione, mają rynienkowate ogonki, kwiaty sa jednopłciowe, ale oba kwiaty męskie i zeńskie na jednym drzewie, kwiaty czterodzielne, męskie mają 4 pręciki, są walcowate, zebrane w żółte kotki, żeńskie maja 1 slupek, zebrane sa w główki, owoce to niełupki z soczystymi osnówkami zebrane w walcowaty owocostan, są żółte, czerwone, czarne, rózowe, owocostany zjada sie na surowo, owoce mają  kwas askorbowy, b-karoteny, żelazo, cynk, potas, wapń, fosfor i magnez, flawonoidy i antocyjany. Liscie mają związki chemiczne działająće przeciwwirusowo, przeciwbakteryjnie, dehydratacyjnie, przeciwmiażdżycowo. Liście i kora mają związki ograniczające wchłanianie glukozy oraz inhibitory enzymów rozkładającyh węglowodany, przez to obniżaja poziom cukru u diabetyków, trzeba uważać by poziom glukozy nie spadł za bardzo, to tak samo niebiezpieczne jak jego wzrost. Flawony z liści ograniczają rozwój komórek nowotworowych i łagodzą uczulenia.