Kategoria

Przyroda, strona 82


sie 30 2021

Mechanizmy mrozoodporności


Komentarze (0)

Jedne rośliny obumierają po pierwszych przymrozkach inne dalej kwitną i nawet owocują, głównie zielne. Jak to jest? Otóż, niskie temperatury obniżają tempo reakcji chemicznych, uniemożliwiają pracę enzymów, mróz powoduje zmianę fazy lipidów błonowych przez co błony tracą swoja funkcje, ochrona jest wzrost udziałów nienasyconych kwasów tłuszczowych, które mają niższą temperaturę zestalania do nasyconych. Zimno powoduje otwarcie kanałów jonowych i utratę jonów Ca, zamarzająca woda rozrywa komórki, gdyż lód ma większą objętośc od ciekłej wody. Obrona to zwiększenie ciśnienia osmotycznego, czyli wzrost stężenia jonów w komórce, jony uwalniane są z wakuoli do cytozolu, rośnie cisnienie osmotyczne wody i spada temperatura zamarzania-ciekła woda potrzebna jest do reakcji enzymatycznych. Niskie temperatury porażają pracę enzymów metabolizmu podstawowego u roślin ciepłolubnych i rośliny obumierają, mrozoodporne mają 4 mechanizmy obronne:

ochrona mechaniczna-są albo otulone liśćmi, podziemne pędy chroni gleba i ściółka, niektóre rosliny górskie stref tropikalnych zamykają rozety liściowe, chroniąc pąki i kwiaty. U drzew i krzewów oraz zielnych roślin  dwuliściennych korek stanowi warstwę izolacyjną, martwe liscie pokrywają pączki, a wrażliwe organy jak liście sa usuwane. Opadłe liście stanowią izolacje podziemnych części rosliny, podobnie jak obumarłe częsci nadziemne, cebule, kłacza, korzenie, podziemne bulwy są chronione glebą, ściółka, nadziemnymi obumarłymi częsciami roslin
Ochrona chemiczna-większe stężenie osmotyczne obniża temp. zamarzania, jony gromadzą się w wakuoli i rośnie ciśnienie osmotyczne w komórce, rośnie stężenie jonów co obniża temperaturę zamarzania jej soku (sok wakuoli to wodny roztwór soli, białek, polioli, barwników roślinnych, materiałów zapasowych itd.), woda ucieka do przestrzeni międzytkankowej i tam zamarza, a w komórkach rośnie stężenie jonów i obniża się temp zamarzania, enzymy potrzebujące ciekłej wody do pracy mogą pracować, poza tym zamarzająca woda ma większą objętość i rozsadziłaby komórki, woda gromadzi się i zamarza pod pokrywą paka lub pod łupina nasienną, są białka AFP obniżające zamarzanie wody. Białka AFP są apoplastach wiąża się z kryształkami lodu nie pozwalając wytworzyć sie dużym kryształkom, które uszkodziłyby komórki i obniżają temperaturę zamarzania roztworu, w którym się znajdują, najwięcej ich maja świerki Picea sp. wystepuja one u roślin należących do zimnych stref klimatycznych. Także cytozol dzięki jonom, które przenikaja do niego z wakuoli podnosi swoje cisnienie osmotyczne obniżając temperaturę zamarzania. Właściwie zmiana cisnienia osmotycznego komórki, obecność białek AFP i usuwanie wody z komórki na zewnątrz celem zwiększenia ciśnienia osmotycznego to są kwalifikowane jako 3 różne spoosby. Zwiększenie stosunku nienasyconych kwasów tluszczowych do nasyconych pozwala zachować płynnośc błon komórkowych i wewnątrzkomórkowych.
Zima rośnie też sztywność ścian komórkowych przez większe stężenie celulozy i chemiceluloz by zamarznięta w przestrzeniach międzykomórkowych woda nie zmiażdżyła komórek.

 

Zwykle takie odwodnienie komórek też nie jest obojętne, dodatkowo zamarznięcie wody w przestrzeni międzykomórkowej daje spadek potencjału wody w komórkach powoduje przemieszczenie wody na zewnątrz, woda potrzebna jest do reakcji biochemicznych, a szybkie rozmarzanie powoduje napływ wody do komórek, wzrost cisnienia powoduje mechaniczne uszkodzenie, mróz jest korzystny tylko dla nasion potrzebujących wernalizacji, ale dorosłe rosliny potrafia sobie z nim radzić.
sie 30 2021

Od czego zależy odporność na gorąco i...


Komentarze (0)

Od stężenia hormonów kory nadnerczy, tarczycy, androgenów, czyli tych podnoszących tempo metabolizmu, im wyższe stężenie tym szybszy metabolizm i ciało generuje więcej ciepła, im mniejsze stężenie tym wolniejszy metabolizm i organizm generuje mniej ciepła, nie jest w stanie się zagrzać. Kortyzol ma bardzo duży rozrzut normy, w porze największej aktywności cżłowieka, od 12 do wieczora wynosi od 0,11 do 552 nmol/l, czyli rozrzut wynosi kielkaset nmoli. Jedna osoba będzie miała stęzenie 0,12 druga 500 i obie będą miały parametry w normie. Normy tyroksyny całkowitej wynoszą 57-154 nmol/l, czyli jeden człowiek może mieć prawie 3 razy większe stężenie niż drugi. Wolna trójjodotyronina 3,5-6,5 pmol/l, hormoin tyreotropowy TSH 0,4-5 mU/l. Testosteron u kobiet 1-3 nmol/l u mężczyzn 10-35 nmol/l-testosteron obok pierwszorzędnych cech płciowych odpowiada także za drugorzędne cechy płciowe jak rozwój masy mięśniowej (aktywne metabolicznie mięśnie generują dużo ciepła). Hormony tarczycy bezpośrednio wpływają na tempo metabolizmu, a różnice w ich stężeniu mogą u różnych osób być trzykrotnie większe niż u innych. Ludzie mający stężenie wszystkich hormonów w pobliżu dolnej granicy np. kortyzol 0,12, tyroksyna 60, trójjodotyronina 4, testoteron u kobiety 1 mają słabszą tolerancję na zimno, większą skłonność do tycia (słabsze spalanie) niż ludzie z wyższymi wartościami np. kortyzol 500, tyroksyna 150, FT3 6,2, testosteron u kobiety 3, którzy moga jeść ile chcą pozostając szczupłymi, mającymi dobrą tolerancję na zimno, za to męczą ich upały. Osoby z niższymi parametrami to zwykle meteopaci typu K wrażliwi na front chłodny, wolni spalacze o węglowodanowym typie metabolizmu, ludzie z wysokimi parametrami to meteopaci typu W, wrażliwi na upały o białkowym typie matabolizmu-szybcy spalacze. większośc ludzi to typy pośrednie dobrze reaugujący i na ciepło i na zimno lub przeciwnie wrażliwi na skrajne wartości temperatur, którzy mają uśrednione wartości stężenia hormonów lub stężenie jednych hormonów mają blisko górnej granicy, innych dolnej, wtedy wszystko się równoważy.

Duże znaczenie ma płeć, mężczyźni są ze względu na testosteron i androgeny lepiej przystosowani do niskich temperatur niz kobiety, biegaczki lepiej radza sobie w czasie upałów niz biegacze, za to zimę lepiej znoszą mężczyźni. Oczywiście mężczyzna ze stężeniem pozostałych hormonów w pobliżu dolnej granicy może być wrażliwszy na zimno niz kobieta, której stężenie hormonów niepłciowych dobiega do górnej granicy.

 

Najważniejsze jest akceptować odmiennośc onnych ludzi i szaować ich, to, że ktoś podkręca w biurze kaloryfer nie znaczy, że robi to na złość, jemu może byc po prostu za zimno, chociaż współpracownikowi może być za gorąco lub w sam raz to nie zależy od woli cżlowieka, tylko od stężenia hormonów. Odpowiednia temperatura otoczenia jest niezbędna dla pracy całego organizmu. Dla większości wynosi ok. 25 st. C, chociaż ludzie o skrajnych parametrach pewnie zawyżając lub obniżają tę wartość mierząć wszystkich do siebie.
sie 30 2021

Geny czy wychowanie?


Komentarze (0)

Najlepszym dowodem na potęgę wychowania jest fakt, że osoby po utracie pamięci czy urazach mózgu całkowicie zmieniają swoją osobowość i upodobania, mimo iż informacja genetyczna pozostaje bez zmian. Dzieje się tak dlatego, że człowiek tracąć pamięć traci całe swoje życie, pojawia się czysta karta do zapełnienia na nowo. Tak samo urazy w mózgu pomimo pamięci zmieniają człowieka. Czasem po odzyskaniu pamięci pozostają upodobania zdobyte po urazie, a te przed są nieaktualne.

A co wpływa na zdrowe dziecko, otóż od najmłodszych lat jest kształtowane przez rodziców, religię, która wymaga zachowania pewnych wartości, stosowania pewnych zasad i zachowań oraz buduje światopogląd, później grupa rówieśnicza, szkoła, media, wiemy, żę większość ludzi stara sie upodobnic do autorytetów, którymi może być tak gwiazda muzyki jak i osoba duchowna oraz ludzie pomiędzy. Telewizja oddziałuje na podświadomość, dziecko obserwuje i przejmuje zachowania nie tylko rodziny, przyjaciół, sąsiadów, ale i bohaterów fikcyjnych, dlatego ważne sa lektury szkolne kształtujące charakter i uczące wielu wartości.
Bardzo ważne sa postawy religijne, inaczej w danej sytuacji zachowa się chrześcijanin, inaczej buddysta, to też forma wychowania narzucona przez rodziców i środowisko, duzo osób zmienia wyznanie pod wpływem miłości. Wpływ drugiej połówki ma znaczenie szczególnie dla nastolatków. Z drugiej strony dobrze wychowany człowiek często wróci do dawnych, znanych i przez to bezpiecznych wartości oraz nie zrobi niczego niezgodnego z przekonaniami. Autorytety, czyli ludzie darzeni szacunkiem sprawiają, że ludzie chca brać z nich przykład i zachowywać sie tak jak oni, dziecko najpierw bierze przykłąd z rodziców, potem z kolegów, przez całe zycie obserwujemy różne postawy i uczymy się pewnych postaw.
ważne sa kręgi kulturowe np. w wielu krajach Europy Zachodniej oddawanie gazów jest uznawane za naturalną potrzebę organizmu, w Japonii nagość jest traktowana równie naturalnie, nie ma tu znaczenia genotyp, gdyż w Europie Zachodniej żyje wiele narodowści, tak samo w USA, tu liczą utrwalone przez lata zachowania, robie tak, bo wszyscy tak robią. Ludzie z tej samej kultury w dużych miastach USA czy Londynu zachowuja się tak samo bez względu na rasę czy kraj pochodzenia, wyjątek stanowią ortodoksyjne grupy religijne.
Środowisko życia ma znaczenie, ludzie często osoby słabsze dostosowują się do silniejszych.
Zachowanie zmieniają używki jak narkotyki, alkohol nie zmieniaja genów, ale powoduja zmiany w mózgu, więć to neurony w naszych mózgach decyduja o tym kim jesteśmy. O ile dziedziczne mogą byc choroby psychiczne, o tyle nie zawsze sie ujawniają, a często spowodowane są traumatycznymi wydarzeniami, czasem osoba nie obciążona genetycznie zwariuje wskutek np. wypadku czy gwałtu, a u osoby obciążonej choroba nigdy sie nie ujawni. Połączenia w mózgu powstaja w skutek uczenia się, poznawania nowych rzeczy, obserwacji świata, kontaktów z innymi ludźmi, przez cały czas tworzy sie nasza pamięć, nie tylko traumy zmieniają człowieka, także zwykłe doświadczenia i obserwacje kształtuja światopogląd np. osoba, w której rodzinie wierzy się np. w duchy obserwując świat, ucząc się nauk empirycznych przestaje w nie wierzyć, tak samo ktoś z rodziny ateistycznej może uwierzyć w cuda obserwując je np. na onkologii. To drastyczne przykłady, ale życie cały czas weryfikuje nasze poglądy.
Zwolennicy genetyki pdaja przykład rozdzielonych bliźniąt jednojajowych, to jeden argument, a ja mam kilka.
Dlaczego bliźnięta genetyczne (osoby odpowiednie do przeszczepów szpiku kostnego) wyznające różne religie będą sie zachowywać inaczej w danych sytuacjach?
Dlaczego pranie mózgu i hipnoza zmieniają zachowania i postawy, z pokonaniem nałogów włącznie?
Dlaczego urazy mózgu i utrata pamięci powodują zmiane osobowości?
Dlaczego przeżycia o wyjątkowym efekcie emocjonalnym (pozytywnym i negatywnym) zmieniają człowieka?
Dlatego, że charakter, posobowość powstają w mózgu, nie w genach, zmieniaja sie przez całe zycie, nawet zainteresowania-zauważcie, że miły nauczyciel ciekawie wykładający potrafi zaciekawić nawet nielubianym przedmiotem, a niemiły i nudny obrzydzi najciekawszą rzecz. Rodzice uczą miłości do kwiatów, wybiwrając programy telewizyjne kształtuje osobowośc, inaczej będzie zachowywać się dziecko oglądające brutalne bajki, często skierowane do starszej młodzieży, inaczej oglądające programy edukacyjne.
Inaczej zachowują sie ludzie wychowani w rodzinach patologicznych inaczej od młodości otaczani miłością, charakter nie jest stały kształtuje sie przez całe zycie, nasze doświadczenia to cegiełkii budujące nas jako osoby.

 

Adoptowane dzieci upodabniaja sie do adopcyjnych rodziców i przyszywanego rodzeństwa. Lubia te same rzeczy, wierzą w te same wartości, podobnie sie zachowują, za to różnią się diametralnie od genetycznych rodziców, których nie znają. Reasumując jest wiele argumentów opowiadających za wychowaniem i nie ma praktycznie rzadnego opowiadającego się za genami, nawet te bliźniaki to inna historia, one nawet czuja ból w tym samym czasie, fenomen bliźniąt jest nie rozwiązany przez naukę, ale nie sprawdza się w innych przypadkach.
sie 30 2021

Jak niskie temperatury obciążają organizm...


Komentarze (0)

Jak zimno obciąża organizm? Po pierwsze człowiek do funkcjonowania musi utrzymać wewnętrzną temperaturę ciała równą 37,6 (36,6 jest zewnętrzna). Taka temperatura jest niezbędna do wszelkich procesów biochemicznych przebiegających w ludzkim ciele m. in oddychania komórkowego, glikolizy, szlaków beta oksydacyjnych i wszystkich innych. O ile w cieple organizm nie ma problemów z utrzymaniem odpowiendiej temperatury, o tyle, gdy jest coraz zimniej, nasze ciało traci temperaturę do otoczenia. Każde ciało fizyczne wymienia energię z otoczeniem, także ludzkie ciało, jeśli różnica jest zbyt dużą organizm traci bardzo dużo, ciepłą, oczywiście ciało stara się utrzymać temperaturę poprzez obkurczenie naczyń krwionośnych, dzięki czemu ciepło nie ucieka z krwi. Ciało chcąc zachować jak najwięcej ciepłej krwi w miejscu, gdzie są narządy wewnętrzne (klatka piersiowa, czaszka) kumuluje ciepłą krew tam. Obkurczone naczynia krwionośne są w stanie pompować mniej krwi, toteż woda zostaje odprowadzona do nerek i do pęcherza. Zauważcie, że poniżej 15 stopni częsciej musicie biegać do toalety, niż w temperaturze powyżej 20 st. a np. wypita herbata po 15 minutach już przelatuje przez człowieka. to prowadzi do dowodnienia, organizm pozbywa sie wody. Skurcz naczyń krwionośnych podnosi ciśnienie krwi, co obciąża serce, otyli ludzie są szczególnie narażeni ze względu na i tak obciążony układ krążenia.

Druga sprawa to płyn międzykomórkowy oraz woda w komórkach (skład chemiczny cytozolu to wodne roztwory m. in. białek i jonów) Tak płyn międzykomórkowy jak i cytozol składają się głównie z wody. Po ograniczeniu krążenia w kończynach szybko spada ich temperatura i woda może zamarzać, rozrywając komórki (lód ma większą objętość niż woda), niska temperatura ogranicza plastyczność błon komórkowych i raz, że są one rozerwane przez lód, dwa spadek płynności błon poraża transport międzykomórkowy. Substancje z wnętrza rozerwanych komórek przedostają się do przestrzeni międzykomórkowej, efekt analogiczny do nekrozy, czyli rozpadu komórek. Elementy te aktywuja komórki odpornościowe do pracy, powstaje stan zapalny. Jeśli uszkodzona wartswa obejmuje naskórek jest odmrożenie I stopnia, jesli skórę właściwą II stopnia, jeśli tkankę podskórną jest III stopnia. Tkanka traci swoje wlaściwości. Jest też odmrożenie IV stopnia, może sięgać nawet do kości-tkanki tracą ciepło, woda w komórkach i w płynie tkankowym zamarza głęboko, ograniczenie krążenia skutkuje tym, że krew nie nagrzewa tkanek, inaczej sama traciłaby ciepło i wychładzałaby organizm.
Kolejna sprawa układ oddechowy, nawet kombinezon narciarski nie chroni przed zimnem w 100%, nmroźne powietrze dostaje sie przez drogi oddechowe do płuc, które może uszkodzić tak samo jak skórę, ani zatoki, ani drogi oddechowe nie są w stanie zagrzać powietrza. Powierzchnia płuc dorosłego człowieka ma ok. 90 m2, to duża powierzchnia, każdy pęcherzyk płucny ma tylko 2 warstwy nabłonka z warstwą naczyń krwionośnych pomiędzy, duża powierzchnia utraty ciepła. Dodatkowo lewe płuco graniczy z sercem. Czesto nawet zatoki nie mają szansy nawet częściowo nagrzac powietrza, błona sluzowa nosa jest za delikatna, zimne powietrze sprawia ból, człowiek zmuszony jest oddychać ustami, ich śluzówka jest odporniejsza, w końcu jemy pokarmy i pijemy napoje w bardzo róznych temperaturach. Jedynie w 100% chroni przed mrozem skafander kosmiczny.
Człowiek nie ma podszerstka ani nawet sierści. Nawet razy psów i kotów mające na całym ciele włosy takie jakie my na głowie nie sa przez te wlosy chronione, a ciało człowieka jest praktycznie łyse. Nie mamy żadnej ochrony przed zimnem, możemy użyć ubrań, ale to jest argument, równie dobrze można powiedzieć, że czlowiek może żyć pod wodą, gdy założy akwalunk, albo w przestrzeni kosmicznej, gdy założy skafander. Ubranie też nie jest dla nas naturalne, to wyższa koniecznośc, jedyną ochrona przed zimnem jest nasz układ nerwowy, który na bardzo niskie temperatury reaguje bólem (szczypanie skóry, ból mięśni), ból powodowany obkurczeniem nerwów ostrzega przed zagrożeniem. Ból spowodowany niską temperaturą jest identyczny jak ten spowodowany kontaktem z ogniem.

 

Dlatego ważne by zimą ograniczyć czas przebywania na zewnątrz do niezbędnego minimum, nakładająć jak najwięcej wartw ubrania. Trzeba zadbać o odpowiednie ogrzanie domów i zakładów pracy - do 25 st. C, ze względu na grube ubrania temepratura może byc troche niższa w zakładach pracy - ok. 20 st., ale w domach i mieszkaniach, gdzie ludzie już mogą ubrac sie normalnie temperatura powinna wynosić 25 st. jesli ktoś lubi lub potrzebuje mniej lub więcej powinien mieć taką temperaturę jaka potrzebuje.
sie 30 2021

Myszołów zwyczajny na specjalne życzenie...


Komentarze (0)

Rząd: szponiaste Accipitriformes

Rodzina: jastrzębiowate Accipitridae
Rodzaj: Buteo
Gatunek: myszołów zwyczajny Buteo buteo. Ptak drapieżny zamieszkujący Europe, Azję i Afrykę, w Europie Środowej i Zachodniej są osiadłe. Wygląd: spód ma brązową szyję, jasną pierś w brązowe plamy, brązowy brzuch, beżowe podogonie, brązowy ogon, spód skrzydeł ma czarną nasadę, biały środek i czarne końce, wierzch brązowy, forma jasna ma biały spód i boki, biały grzbiet w brązowe plamy.
Gatunek: myszołów włochaty Buteo lagopus. Ptak drapieżny zimujący w Europie Zachodniej.
Wygląd: szary w brązowe plamy, na tułówiu i nogach okrągłe, na szyi podłużne, spód biały, biała plama na kuprze, ogon samca ma kilka ciemnych psaków, samicy 2, dziób zakrzywiony, nogi żółte, w locie widać czarna plamę na przegubie jasnej części skrzydeł, puch piskląt biały, jaj biała, ciemno nakrapiane.
Rozmnażanie: samice myszołowów składają 2-3 jaja, szaro, brazowo lub fioletowawo nakrapiane, okres wylęgania trwa 33 dni, oboje rodzice karmiamlode, ojciec przekazuje pokarm matce, ona go rozdrabnia i podaje pisklętom. Młode latają po 50-55 dniach. Po 2 miesiącach młode opuszczaja gniazdo. 
Życie: myszołowy zamieszkują lasy, pola, drzewostany, kepy drzew i krzewów, zarośla, miedze, nieużytki. Budują gniazda w koronach drzew lub rozwidleniach gałęzi, gniazdo ma ok. 1 m średnicy, zbudowane jest z gałązek. Wycinanie i zabudowywanie tych terenów to dla nich zagrożenie.
Pokarm: myszołowy polują na małe ptaki, ssaki, gady, płazy, duże owady, dżdżownice.
włochaty gniazduje na ziemi lub w skałach, ale nie w Polsce tylko w tundrze, zwyczajny gniazduje u nas.

 

Myszołowy sa objęte scisłą ochrona gatunkową. Zagraża im wycicnanie lasów, kęp drzew i drzewostanów