Przyroda, strona 84

Przekopnice Triops spp. są skorupiakami należącymi do rzędu liścionogów, przeważnie są małymi filttratorami odfiltrowującymi wodę i tworzą plankton. Mają długie, 40-segmentowe ciała pokryte wyrastającą z głowy tarczą. arcza jest elastyczna, dzięki czemu skorupiak swobodnie rośnie. Przekopnica ma 3 oczy, najprostsze jest skierowane ku górze i mówi o położeniu zwierzęcia. Ciemno oznacza do góry nogami, jasno odwrotnie. One pływają i spodem i wierzchem do góry. Z przodu głowy mają oczy i parę trójpalczastych czułków, którymi szukaja jedzenia. Przekopnice mają ok 70 odnóży, pierwsza para stanowi czułki, reszta odnóży jest duża, sa szeroko rozstawione i służą do pływania, kopania, chwytania pokarmu i oddychania, ostatnia, 11 para odnóży jest wykorzystywana przez samice także do noszenia jaj przez kilka godzin po złożeniu, ma ona płaskie kosze wypełnione parami. Dalej jest kilkadziesiąt par odnóży służących do pływania i oddychania,wyglądają jak cienkie listeczki. Koniec ciała nie ma odnóży i przypomina odwłok raka. na końcu są 2 wąsy służace do sterowania ciałem w czasie plywanie i odpychania się od dna. Przekopnice oddychają odnóżami, są silnie ukrwione, ich krew ma hemoglobinę. Mają silne żuwaczki i rozwiniętą górną wargę, one pokrywają pokarm, który idzie do rynienki pokarmowej leżącej po brzusznej stronie ciała, skąd jest kierowany do otworu gębowego. Przekopnice, inaczej nieboraki zamieszkują kałuże zbierająće się po deszczu. Żyją na całym świecie, ale lepiej się czują w chłodnym klimacie, gdzie są na szczycie łańcucha pokarmowego. Ponieważ kałuże szybko wysychają, przekopnice szybko rosną i dojrzewają, linieją co kilkanaście godzin, szybki wzrost wymaga dużej ilości białka w diecie, są to drapiezniki. W ciągu tygodnia dojrzewają i składaja wiele jaj, które mogą czekać w suszy, aż kałuża napełni się wodą i wtedy wykluwają się larwy. W przyrodzie jedzą wszystko, potrzebują mięsa. Mają 3 płcie, samce, samice i obojnaki. Obojnak zapładnia, może byc zaplodniony i może sam się zapłodnić. Samiec natomiast ma wyraźnie mniejszą, bardziej spłaszczoną i bardziej okrągłą tarczę. Jaja zakopywane są w podłożu, mogą być odkopywane i zjadane. Są odporne na działanie soków trawiennych zwierząt, ale przekopnice dobrze gryzą pokarm, więc same jedzą swoje jaja. mogą przetrwać zamrożenie i wiele lat czekać na ponowne powstanie kałuży. Mogą być hodowane w akwarium. żywimy je wtedy rozwielitkami, ochotkami, owadami, artemiami [http://www.terrarium.com.pl/178-triops-przekopnice/]

Kiedy drzewo umiera nie oznacza to końca jego roli w przyrodzie. Samo drzewo umiera, ale jego ciało stanowi schronienie i żerowisko wielu organizmów. Takie próchniejące drzewo zamieszkują jeszcze grzyby mikoryzujące, które łączą je z żywymi grzybami. 95% grzybów mikoryzujących współżyje ze sprochniałymi drzewami. Za murszenie drewna odpowiadają bakterie, śluzowce i grzyby np. próchnilec. Wiele gatunków grzybów i śluzowców zamieszkuje drewno i przyczynia się do rozkładu drzewa. Takie drzewo zamieszkuja owady, skąposzczety, wije, ślimaki saproksyliczne, nicienie, dwuparce, pajęczaki, korniki. e bezkręgowce jedza ptaki owadożerne jak dzięcioły, kowaliki, wróble. W dziuplach zakładają gniazda dziuplaki, pomiędzy korzeniami pełzacze i sóweczki. Takie drzewa zamieszkują też ryjówki i gryzonie: nornice rude, orzesznice, popielice, darniówki, wiewiórki,a kuny domowe chronią się w dziuplach zimą. Jaszczurki jak zwinki, żyworódki, padalce wygrzewają się w słońcu na przewróconych drzewach, tak samo żmija zygzakowata, zaskrońce i żółwie błotne, płazy jak żaby zimują pośród drewna, a ropuchy żerują na owady w pobliżu zagłebień w drewnie wypełnionych wodą. Takie drzewa porastają mszaki, glony i porosty np. tarczownica bruzdkowana, amylka oliwkowa, pawężnica psia oraz fakultaywne epifity naczyniowe jak bluszczyk kurdybanek, niecierpek pospolity, pokrzywa zwyczajna i szczawik zajęczy. Na ciałach drzew mogą rozwijac się siewki nasion danego drzewa lub innych osobników, które upadną na próchno i tam się ukorzeniają pobierając wodę i biogeny z prochna, do póki nie sięgną korzeniami gleby. Takie drzewo, na którym rozwijają się siewki drzew nazywamy piastunką. Rozłożone drzewo tworzy próchnicę, która tworzy glebę, z której inne rośliny czerpią biogeny. Upadek drzewa w lesie powoduje dotarcie światła do dna, szybszą fotosyntezę siewek i ich szybszy wzrost oraz kiełkowanie roślin zielnych i wzrost bioróżnorodności. Krótko trwa taki rozkwit, ale zioła zdąża wydac nasiona, zanim drzew i krzewa odetna im dopływ światła.

 Felv i FIV to choroby wirusowe kotów uszkadzające odporność. Felv to wirusowa białaczka kotów, wirus powodujący ją należy do retrowirusów, przenosi sie przez wydzieliny jak ślina, mleko czy odchody. Wirus wnika np. podczas lizania młodych przez matkę lub po pogryzieniu jednego kota przez innego kota. Częściej choruja kocury, kóre sie gryzą ze sobą. Czasem wirus zostaje zwalczony w krótkim czasie po zarażeniu, czasem po kilku latach, czasem nigdy. Wtedy albo czeka uśpiony w ciele kota na spadek odporności, by zaatakować. Na zachorowanie narazone są też koty, które zaraziły się w wieku 4-5 miesięcy. Kiedy dojdzie do choroby jest osłabienie doporności, którego skutkiem są choroby zakaźne i nowotwory, anemia, gorączka, poronienia i bezpłodność, zarucia pokramowe, wzrost liczby białych krwinek, żółtaczka, nietrzymanie moczu, zapalenia śluzówek, naczyniówek, układu odechowego,ajmy ustnej i dziąseł i wielonarządowe zakażenie organizmu. dorosłe koty mogą albo zwalczyc wirusa zdobywając odporność, wtedy w ich osoczu sa przeciwciała przeciw Felv albo są odporne, ale wirus dalej żyje w ich ciałach, w RNA, koty mogą zwalczyc wirusa bez zdobycia odporności, wtedy mozliwe jest ponowne zakażenie i zachorowanie. Jesli kot uzyska odpornośc o przeciwciała utrzymuja się w jego ciele przez kilka lat i są przekazywane dzieciom z siarą maki. U kociąt odporność wyssana z mlekiem matki utrzymuje sie przez 2-3 miesiące. Leczenie Felv polega na podawaniu antybiotyków zwalczających zakażenia towarzyszące osłabieniu odporności, leki stabilizujące odporność i podnoszące ją, leki przeciwzapalne, poprawiające apetyt, uzupelniająće niedobory witamin i biogenów, czasem konieczna jest transfuzja. To czy kot zwalczy wirusa zależy od jego odporności, innych chorób i diety. Na szczęście Felv, który atakuje komórki szpiku kostnego i inkubuje się w ich RNA nie jest w stanie rpzetrwać po za gospodarzem i jest wrażliwy na czynniki termiczne i chemiczne. Chory kot musi unikać ryzyka infekcji [http://www.portalweterynaryjny.pl/artykuly/choroby-zakazne-i-pasozytnicze/page1,wirus-bialaczki-kotow-felv-41.html].

Liliowiec i lilia

Ludzie często nie wiedzą co to za nauka więc wyjaśniam. Enobotanika bada zależności między ludźmi i roślinami i historię tych zależności. Do etnobotaniki należy badanie roślin spożywczych z podziałem na warzywa i owoce oraz rośliny skrobiodajne, zboża, roślinne zamienniki białka zwierzęcego, czyli warzywa strączkowe, przyprawy, roślin pastewnych, włóknodajnych, barwierskich, olejodajnych, ozdobnych, leczniczych, kosmetycznych, obrzedowych, roślin alkoholowych i używek jak tytoń oraz innych roślin użytkowych jak kauczukowiec, roślin wykorzystywanych do produkcji perfum oraz roslin wykorzysywanych na dewno w meblarswie, stolarstwie, rzeźbiarstwie i bodownictwie. Bada sposoby użytkowania roślin przez ludzi, morfologię, systematykę i taksonomię tych roślin, historię ich użytkowania, czyli jak się je użytkowało w różnych epokach do dzisiaj. Bada pochodzenie i wędrówkę wielu roślin np. sprowadzenie do Polski włoszczyzny przez królową Bonę. Etnobotanika to także rośliny ozdobne i historia ogrodnictwa, bukieciarstwo, ikebana, florystyka. Etnobotanika bada też znaczenie roślin w wierzeniach ludzi, zajmuje się roślinami magicznymi, związanymi z pewnymi rytuałami oraz roślinami wykorzystywanymi w celach religijnych. Etnobotanika bada różne wykorzystanie roślin obrzedowych w różnych regionach i epokach i bada zmiany w ich użytkowaniu. Współczesna etnobotanika zajmuje się też wykorzystywaniem roślin w kosmetyce i farmacji, zajmuje sie ich biochemią, właściwościami i wpływem na ludzki organizm. Często roślinne produkty są też wykorzystywane w weterynarii. Etnobotanika zajmuje się zielarstwem, sprawdza dawne wykorzystywanie roślin w ziołolecznictwie, analizuje ich skład chemiczny i wpływ na zdrowie człowieka oraz poszerza ich zastosowanie np. w leczeniu chorób, których dawniej nie znano (znaczy nie wiedziano co to jest). Często ludzie zawężają rolę etnobitaniki do badan nad roslinami psychoaktywnymi, ale zadaniem etnobotaniki nie jest praca nad pozyskiwaniem substancji czynnych, ale historia wykorzystywania tych roślin w celach obrzędowych i leczniczych oraz analiza składu chemicznego. Podobnie etnobotanika bada barwniki roślinne, włókna roślinne,tkaniny z tych włókien, zajmuje się analizą i sporządzaniem nauralnych kosmetyków i mieszanek jak herbatki, napary, wywary, maceraty z roślin, które można używać w medycynie, weterynarii, farmacji i kosmetyce. Etnobotanika to teżrośliny ozdobne uprawiane w ogródkach i doniczkach oraz historia ich sprowadzenia do Polski. Etnobotanika bada rośliny uprawne oraz wykorzystywanie roślin dzikorosnących np. wypasania na łąkach trzody i bydła, jadalnych dla ludzi dzikich poziomek, jagód, czyli owoców borówki czarnej, jeżyn i malin oraz historię ich udomowienia i powstawania ogrodowych odmian. Bada też dzikorosnące zioła jak dziurawiec, wrotycz, mięta, pokrzywa,dzikie rośliny jadalne jak ostrożeń warzywny, korzeń łopianu, liście szczawiku zajęczego, owoce ślazu zaniedbanego czy młode ziele pięciornika gęsiego. Podsumowując etnobotanika zajmuje się badaniem wykorzystywania roślin przez ludzi w każdej dziedzinie życia oraz historią użytkowania tych roślin.