Przyroda, strona 7

Peireksia Peireskia Mill. Z Tropikalnej Ameryki, ulistnione krzewy, P. aculeata to podkładka do szczepienia zygokaktusów i innych.

Peireskiopsis Peireskiopsis Br. et. R. z Meksyku, Gwatemali, podobny do peireskii kaktus z podrodziny Opuntioideae, jest krzewiasty, ma liście, P. velutina i P. spathulata to podkładki dla wielu gatunków siewek, które szybko na nich rosną i bujnie się rozgałęziają.

Pelecyfora Pelecyphora Ehrenb. Z Meksyku, małe rośliny, brodawki są z 2 stron ściśnięte, areole są długie i wąskie, ciernie ułożone grzebieniasto, pędy twarde, uprawa wymaga dużego doświadczenia, są 2 gatunki P. asseliformis ciernie z areolami przypominają stonogi i P. pseudopectinata z rzadszymi, grzebieniastymi cierniami, najbardziej osobliwy rodzaj.

Pilozocereus Pilosocereus Byl. Et Rowl. Z meksyku, do pn Peru i ze środkowej Brazylii, kolumnowe kaktusy, kwiaty w miejscu osadzenia porastają gęste, wełniste włoski, kwiaty są dzwonkowate, potrzebują ciepła latem i zimą, ziemia musi być przepuszczalna i żyzna, jest 60 gatunków, najpiękniejsze maja włoski w areolach poza strefą kwitnienia, jeden z najpiękniejszych i najczęstszych gatunków to P. palmeri.

Pseudolobiwia Pseudolobivia Bckbg. Z pn Argentyny, Boliwii, górskie kaktusy podobne do lobiwii, ich kwiaty przypominają kwiaty echinopsisów, jest 25 gat. P ancistrophora ma białe kwiaty, P.aurea ma złotożółte, P. hermesina karminowe, najdłuższe ciernie ma P. ducis-pauli, łatwa w uprawie jest P. pojoensis, ma czerwone kwiaty, kwitnie od wiosny do jesieni.

Pyrrokaktus Pyrrocactus Berg. Z zachodniej Argentyny, kulisty do cylindrycznego, ma gęste ciernie, kwiaty maja owłosioną rurkę i zalążnię, nawet szczepione wolno rosną, latem chronimy przed silnym słońcem, silnie je wietrzymy, najpopularniejszy jest P. straussianus z gęstymi, tęgimi cierniami, P. catamrcensis ma zakrzywione w górę ciernie, najwrażliwszy jest P. umadaeve, rzadki jest P. subaianus.

Rebutia Rebutia K. Sch. Z pn Argentyny, Peru, bujnie kwitnące, kuliste, lekko spłaszczone kaktusy, pęd ma małe brodawki, kwiaty wyrastają z bocznych areol, ciernie są krótkie i miękkie, górskie rośliny rosnące na zacienionej stronie skał, tworzą bite poduszki, znoszą lekki cień, dobrze rosną w uprawach, słońce znoszą tylko wysoko w górach, jest ponad 20 gatunków i wiele odmian, najczęstsze to R. minuscula o czerwonych kwiatach i R. marsoneri o żółtych kwiatach.

Ripsalidopsis Rhipsalidopsis Br. et. R z pd Brazylii, jedyny gatunek to epifit-R. rosea, podobny do zygokaktusa, uprawia się mieszańce o różnych kwiatach, do kwitnięcia potrzebuje zimą 3 miesięcy w 10 st, dobrze rośnie na własnych korzeniach, można szczepić na peireskii.

Ripsalis Rhipsalis Gartn. Z tropikalnej Ameryki, Cejlonu, Afryki, Madagaskaru, ten rodzaj i Hatiora i Lespimium to epifity do upraw w witrynie dla epifitów.

Rodencjofila Rodentiophila Ritt. Z Atacamy w Chile, kuzyni eriosyce, są 4 gatunki, w kolekacjach są R. atacamiensis, jest twarda, pokryta tęgimi jasnymi cierniami, najlepiej szczepić na Trichocereus pasacana, najlepiej się przyjmuje.

Sklerokaktus Sclerocactus Br. et. R. z Arizony, Utah, Kolorado, trudne w uprawie rośliny o pięknych cierniach, uprawiany na mineralnych kruszywach, skąpo podlewany, w uprawach są S. polyancistrus S. whiplei i S. intermedius.

Selenicereus Selenicereus Br. et. R. z tropikalnej Ameryki, ma płożące 4-żebrowe pędy i wielożebrowe pędy z korzeniami powietrznymi, którymi czepia się drzew, kwiaty maja do 30 cm średnicy i 25 cm długości, zimując wymaga ciepła, jest 30 gatunków, najbardziej znany to S.grandiflorus-królowa nocy, jest wiele mieszańców.

Serenzja Soehrensia Bckbg. Z Argentyny, ma kwiaty podobne do lobiwii, gruby, kulisty lub niskocylindryczny pęd, uprawiamy jak lobiwie, piękne gatunki to S. bruchii, S formosa o długich, kolorowych cierniach.

Solizja Solisia Br. et. R. z Puebla i Oaxaca w Meksyku, 1 gatunek S. pectinata podobny do Pelecyphora pseudopectinata, tylko kwiaty wyrastają z boku pędu, jest wrażliwa, najlepiej rośnie szczepiona na Eriocereus jusbertii, bywa atakowana przez przędziorka chmielowca.

Spegacina Spegazzina Bckbg. To Weingartia Werd.

Strombokaktus Strombocactus Br. et. R. ze środkowego Meksyku, jedyny gatunek S. disciformis jest płaski od szarozielonego do szarego, kwiaty wyrastają z wierzchołkowych areol, ma delikatne nasiona, odporna, ale uprawa wymaga doświadczenia, najlepiej rośnie szczepiony.

Submatukana Submatucana Bckbg. Z Peru, podobny do matukany, grzbieciste kwiaty z długimi rurkami, łatwy w uprawie, jest 10 gatunków.

Sulkorebutia Sulcorebutia Bckbg. Z Boliwii, kwiaty ma podobne do rebutii, pędy do lobiwii, ma mocne ciernie, uprawiamy jak rebutie, wcześniej był tylko S. steinbachii, teraz jest ponad 30 gatunków, piękne S. candiae, S. aranacea i S. rauchii, S. krugerii z żółtymi kwiatami, S. tiraquensis i S. hoffmanniana z fioletowymi kwiatami, S. caniqueralii ma pomarańczowo-czerwone kwiaty, dobrze rośnie na parapecie.

Telokaktus Thelocactus Br. et. R. z Teksasu, środkowego i pn Meksyku, płaskie, kuliste, niskowalcowate kaktusy, żebra maja bruzdki i brodawki, od areoli ku górze idzie bruzdka, z której rozwija się kwiat, zalążnia ma łuseczki, potrzebuje przepuszczalnej gleby i pełnego słońca, w hydroponice czyste kruszywo ceglane, najlepiej szczepić na echinopsisach i Eriocereus justbertii, jest 20 gatunków, T. fossulatus, T. nidulans, T. lophotele mają szare lub niebiesko oszronione pędy, długie ciernie, T. bicolor ma jedwabiste kwiaty, najbardziej kolorowe kwiaty ma T. schwartzii.

Triksantocereus Thrixanthocereus Bckbg. Z pn Peru, podobny do epostoi, ma inne cefalium, T.blossfeldiorum i T. senilis to najpiękniejsze kaktusy kolumnowe, szczepimy je na dobrych podkładkach, zimujemy w cieple.

Tumeja Toumeya Br. et. R. z Nowego meksyku, pn Arizony, 1 gatunek T. papayaracantha to mały kaktus z płaskimi, elastycznymi cierniami, szczepimy na miękkich podkładkach, głównie na Trichocereus chickendantzii i innych trichocereusach i echinocereusach, latem można uprawiać na nasłonecznionym zagonie, zimą trzymamy w chłodzie, wytrzymuje słabe mrozy, ale nie długo.

Trichocereus Trichocereus Ricc. Ze środkowej Argentyny, Chile po Ekwador, kolumnowe kaktusy kwitnące nocą, kwiaty maja długie rurki, łatwe w uprawie, szybko rosną, T. spachianus, T. Macrogonus, T. pachanoi, T. chickendantzii to podkładki do szczepień, T. pasacana, T. terscheckii w przyrodzie są dużymi kolumnami, najpiękniejszy jest T. chilensis, gównie odmiany długocierniowe jak T. chilensis var. Zizkaanus.

Turbinikarpus Turbinicarpus Buxb. ex. Bckbg. Ze środkowego Meksyku, spokrewniony z tumeją, to małe piękne roślinki, uprawiamy głównie szczepione, jest 8 gatunków, standardowy to T. schmiedeckianus.

Uebelmannia Uebelmannia Buin. Z Minas Gerais w Brazylii, opisany w 1967 r, pęd pokryty brodaweczkami, najpiękniejszy U. pectinifera ma biały, woskowy nalot, U. gummifera wydziela biały, lepki, mleczny sok, potrzebują podłoża o pH 5-6, zimują w 10 st.

Jutahia Utahia Br. et. R. z pn Arizony, jest tylko U. sileri, w przyrodzie rośnie na zwietrzałych gipsowych skałach, jest wrażliwy, najlepszy substrat to kruszywo ceglane z 5% gipsu, rzadko, umiarkowanie podlewamy, zimujemy w chłodnym miejscu.

Waingartia Weingartia Werd. Z Boliwii, pn Argentyny, kuliste kaktusy, kwiaty mają krótkie, nagie rurki, najpopularniejsza W. neocumingii ma żółte lub pomarańczowe kwiaty, W. fidaiana, W. neumanniana rosną w górę, w latach 70 było 15 gatunków.

Wigginsja Wigginsja D. M. Porter z Brazylii, Urugwaju, Argentyny, Kolumbii, kuliste, pojedyncze kaktusy, wierzchołki mają wełniste, gęste włoski, z areol spod włosków wyrastają żółte, talerzykowate kwiaty, w czasie upałów lubią lekki cień, w zimie ziemia musi lekko wyschnąć, zimą muszą mieć chłodno, ale dobrze rosną w naszym klimacie, jest 12 gatunków, niektóre podobne do siebie.

Wilkoksja Wilcoxia Br. et R. z Teksasu, pn i środkowego Meksyku, Półwyspu kalifornijskiego, tworzą małe krzaczki, szczepione na opuncji bujnie kwitną, mają duże kwiaty, jest 8 gatunków, najczęściej uprawiamy W. schmolii o różowych kwiatach, kuzynka echinocereusów.

Zygokaktus Zygocactus K. Sch. Z Brazylii, kaktus Bożego Narodzenia, to małe krzaczki z płaskimi, małymi członami zakończonymi kwiatami, Z truncatus kwitnie w zimie, ozdobne odmiany maja różnobarwne kwiaty kwitnące zimą, dobrze rosną na własnych korzeniach, szczepimy je by nadać im kształt, są łatwe w uprawie, nadają się na parapety w domach.

Polskie prawo zakazuje uprawy lofofory ze względu na narkotyczne właściwości.

Obecna systematyka kaktusów opiera się o pokrewieństwo genetyczne, dawniej opierała się na podobieństwie szparek, areoli, żeber, pokroju, ale większość ludzi zna dawne rodzaje. Kaktusy należą do rodziny kaktusowatych Cactaceae. Wyróżniamy 3 podrodziny: Peireskioideae, Opuntioideae i Cereoideae. Peireskioideae są najprostsze, mają liście, proste kwiaty zebrane w grona, Opuntioideae mają zredukowane liście, gruboszowate łodygi, mają glochidy, kwiaty są pojedyncze, typowe kaktusy to podrodzina Cereoideae. Niektóre rodzaje są do siebie podobne, inne różnią się nawet odmianami żyjącymi w tym samym środowisku. W przypadku słabych różnic oprócz odmian wyróżniamy formy, stąd forma rubra, aurea, monstrosa. Książka Zdeneka Fleischera i Bohumila Schutza Kaktusy wydana przez Państwowe Wydawnictwo rolnicze i Leśne w 1978 r, na której na ten wpis się opiera opisuje tylko te rodzaje, które interesują hodowców.

Akantokalicjum Acanthocalycium Bckbg. Średnie, kuliste kaktusy z pięknymi cierniami, małe kwiaty z łuskowanymi zalążnią i rurką kwiatową, łuski są pergaminowe, górskie rośliny lubiące świeże powietrze, jest 12 gatunków, najczęściej uprawiane to A. violaceum z żółtymi kwiatami i fioletowymi cierniami, A. klimpelianum z białymi kwiatami, A. spiniflorum z różowymi kwiatami, tu są podobne do lobiwii kwiaty z kwiatami wyrastającymi z bocznych areol np. A. chionanthum. Pochodzi z pn-zach Argentyny

Ancistrokaktus Ancistrocactus Br. et R. kulisty do niskiego cylindrycznego, ma rzepowate korzenie, jeden ze środkowych cierni jest haczykowato zgięty, są 4 gatunki, wrażliwe kaktusy. Z Teksasu i pn Meksyku.

Aporokaktus Aporocactus Lem. Krzewiasty pokrój, cienkie, długie, zwisające pędy, krótkie, gęste pędy, średnie, symetryczne kwiaty, dobrze rosną na oknie bez specjalnych zabiegów, pokojowe rośliny, jest 5 gatunków, najpopularniejszy to A. flagelliformis z pędami osiągającymi 1 m długości, karminowymi kwiatami, większe kwiaty mają mieszańce. Z pd i środkowego Meksyku.

Arekipa Arequipa Br. et R. najpierw kuliste potem kolumnowe kaktusy dorastające do 0,5 m, kwiaty mają długą rurkę, pędy gęste ciernie, jest 8 gatunków, nadają się do dużych profesjonalnych kolekcji. Z pd Peru i pn Chile.

Ariokarpus Ariocarpus Scheidw. Z środkowego i pn Meksyku, pd Teksasu, małe, płaskie, podobne do porośniętych porostami kamieni kaktusy, pokryte są szarobrunantymi do szarozielonych brodawkami, mają białe, żółte, różowe, fioletowe kwiaty, trudne w uprawie kaktusy, potrzebują dobrze przepuszczalnego, zasobnego podłoża, pełnego słońca i suszy poza czasem wegetacji, jest 8 gatunków A. furfuraceus, A. trigonus, A. retusus, A. scapharostrus maja brodawki w kształcie ostrosłupa z haczykowatym końcem, A. fissuratus, A. lloydii, A. intermedius i A. kotschoubeyanus maja płaskie pobrużdżone brodawki z rowkiem pośrodku, jest tu też A. agavoides.

Astrofytum Astrophytum Le. Z północnego i środkowego Meksyku i południowego Teksasu, jest tu 6 gatunków w całości pokrytych wełnistymi włoskami, mają duże miseczkowate nasionka i duże żółte kwiaty czasem z czerwonym środkiem, najtrudniejsze w uprawie, potrzebują bardzo przepuszczalnego, mineralnego substratu, silnego słońca, każdy gatunek ma kilka form i odmian, A. asterias jest płaski, tarczowaty, bez cierni, ma 8 żeber, A. myriostigma nie ma cierni, A. myriostigma var nudum nie ma wełnistych włosków, A. coahuilense ma większe i gęstsze kłaczki i czerwony środek kwiatu, A. capricorne, A. seline i A. niveum mają 8 żeber i długie ciernie, A. ornatum przekracza m wysokości, największy astrofyt, ma 8 żeber, mocne, proste ciernie, w kolekcjach są też mieszańce.

Ajlostera Aylostera Speg. Z północno-zachodniej Argentyny i południowej Boliwii, małe kuliste do nisko cylindrycznych roślinki, rozgałęziają się tworząc podusiowate skupiska, rurka kwiatowa zrośnięta z szyjką słupka ma włoski i szczecinki, górskie kaktusy, łatwe w uprawie, znoszą słabsze nasłonecznienie, kwitną wcześnie i obficie, jest 20 gatunków, A. deminuta z ciemno pomarańczowymi kwiatami, A. fiebrigii ma żółtoczerwone kwiaty, A. spinosissima ma gęste ciernie i ceglastoczerwone kwiaty, A. kupperiana ma pomarańczowe kwiaty, A. heliosa ma pomarańczowe kwiaty.

Aztekium Astekium Bod. Ze środkowego Meksyku, jedyny gatunek to A. ritteri, jest mały, płaski, szarozielony, ma 9-11 żeber, dobrze widać międzyżebrza, w areoli jest 1-3 słabe ciernie, różowe kwiateczki mają 8 mm średnicy, trudny w uprawie, wrażliwy, najlepiej go szczepić, cenny w uprawie.

Bartszella Bartschella Br. et. R. z Półwyspu Kalifornijskiego, jedyny gatunek B. schumanii jest mały, podobny do mamillarii, uprawiany tylko szczepiony na Eriocereus jusbertii.

Blossfeldia Blossfeldia Werd. Z pn-zach Argentyny, pd Boliwii, najmniejsze kaktusiki, mają 10-15 mm średnicy, rozgałęziają się w małe skupienia, nie maja żeber ani cierni, mają małe kwiaty, trudne w uprawie, górskie kaktusy, lubią je kolekcjonerzy miniaturek, jest 6 podobnych do siebie gatunków

Brazylikaktus Brassilicactus Bckbg z Rio Grande do Sul w pd Brazylii, kulisty kaktus do 10 cm średnicy, żebra są podzielone na małe brodawki, mają gęste, krótkie ciernie, średnie kwiaty, łatwe w uprawie jeśli chronimy je przed nadmiernym nasłonecznieniem, są 3 gatunki, 2 z nich w uprawie, B. graessneri z zielonymi kwiatami i złotymi cierniami i B. haselbergii cały pokryty białymi cierniami, ma pomarańczowoczerwone kwiaty.

Karnegia Carnegia Br. et. R. z Arizony, jest 1 gatunek A. gigantea, u siebie dorasta do 12 m, zagrożony.

Cefalorecereus Cephalocereus Pfeiff. Z Hidalgo w środkowym Meksyku, jest 1 gatunek głowa starca C. senilis, w naturze dorasta do 15 m, u nas to mały słupek z gęstymi, długimi, białymi włosami, bardzo wrażliwy, wymaga bardzo przepuszczalnego, mineralnego substratu, słońca, latem ostrożnie podlewamy, w spoczynku wymaga suszy, zimą źle znosi temperatury poniżej 10 st.

Ceresu Cereus Mill. Dawniej Piptanthocereus. Rośnie na wschód od Kordylierów, są tu kolumnowe kaktusy, powszechny rodzaj w całej Ameryce Południowej, pędy maja kilka żeber, minimum 4, dobrze rosną w hodowli, można latem sadzić w ogródku, jest 45 gatunków, najczęstsze to C. dayamii, C. stenogonus będące dobrymi podkładkami do szczepień, inne dobre podkładki to C. peruvianus, C. jamacaru, dają mieszańce w ogrodach botanicznych, gdzie kwitną.

Chamecereus Chamaecereus Br. et. R. z pn Argentyny, ma jeden gatunek C. silvestrii, to jeden z najpowszechniej uprawianych kaktusów, ma jasnozielone pędy grubości i długości palca, tworzy gęste krzaczki, łatwy w uprawie, w zimie potrzebuje dużego chłodu, zasuszony znosi kilkustopniowe mrozy, wiosną kwitnie na czerwono.

Czileorebutia Chileorebutia Ritt. Z Chile, miniaturowe kaktusy z rzepiastymi korzeniami, mają różne odcienie pędów, krótkie ciernie białe, szare lub czarne, trudne w uprawie, konieczne szczepienie, jest 20 gat. Najpopularniejsze to Ch. glabrescens, Ch. esmeraldana, najpiękniejsze Ch. odieri, Ch. krausii, Ch. malleolata.

Kleistokaktus Cleistocactus Lem. z Boliwii, Peru, Paragwaju, Urugwaju, pn Argentyny, niskie, smukłe, krzewiasto rozgałęzione kaktusy, mają areole blisko siebie, ciernie delikatne i gęste, kwiaty wałeczkowate o zagiętej rurce, są łatwe w uprawie, jest 50 gatunków, najpiękniejszy jest C. strausii, ma białe ciernie, tworzy smukłe kolumny, C. baumannii ma kolorowe ciernie, w tym rodzaju kwitną nawet młode okazy.

Kapiapoa Capiapoa Br. et. R. z pd Chile, kuliste lub nisko cylindryczne kaktusy, rozgałęziają się, wierzchołek ma gęste, filcowate włoski, rośnie na bardzo suchych pustyniach, lepiej rośnie na własnych korzeniach niż szczepiony, lubi dobrze przepuszczalny, zasobny substrat i silne wietrzenie, w zimie lubi suszę i chłód, jest 50 gatunków, najpiękniejsze to kredowobiałe z czarnymi cierniami C. cinerea i C. lembckei, oliwkowoszarozielona C. haseltoniana, C. gigantea i inne, długie, białe włoski ma C. krainziana, miniaturowe są ciemnobrunatne do czarnych, bujnie kwitnące C, hypogaea i C. tenussima.

Koryfanta Coryphantha Lem. Z Meksyku, USA, pd Kanady, małe, kuliste lub nisko cylindryczne kaktusy, czasem rozgałęziają się w poduszkowate kępki, brodawki są ułożone spiralnie, na szczycie mają podłużne bruzdy, z których wyrastają kwiaty, gatunki o rzadkich cierniach np. C. elephantindens, C. bumamma, C. andreae uprawiamy jak mamillarie, twarde o gęstych cierniach np. C. cornifera, C. pallida, C. dificilis uprawiamy jak astrofyta, zimotrwałe kaktusy z północy jak C. vivipara latem uprawiamy w ziemi, zimujemy w niskiej temperaturze.

Demnoza Demnoza Br. et. R. z pn-zach Argentyny, w przyrodzie ma 30 cm średnicy i 1,5 m wysokości, koralowoczerwone rurkowate kwiaty są górą zwężone, jedyny gatunek D. erythrocephala w młodości ma długie, czerwone ciernie, z czasem zastępowane włoskami, kwitną starsze okazy, niewymagający kaktus.

Dyskokaktus Discocactus Pfeiff. Z Brazylii, Paragwaju, Boliwii, płaskie, tarczowate rośliny z cefalium na wierzchołku pędu, duże, białe kwiaty pojawiają się w nocy, jest 20 gatunków, najbardziej znany jest piękny D. horstii, cały rodzaj ciepłolubny

Dolichotele Dolichothele Br. et. R. ze środkowego i północnego Meksyku i pd Teksasu, spokrewnione z mamillariami, maja długie brodawki, czasem wielkie kwiaty, łatwe w uprawie, 15 gatunków, D. camptotrich i D. decipiens maja bardzo długie brodawki, podobne do nich D. sphaerica i D. melaleuca są lubiane, mają wielkie, żółte kwiaty, D. baumii jest drobny, ma białe ciernie, D. surculosa ma niskie, poduszkowate, gęste kępy żółtych kwiatów.

Echinokaktus Echinocactus Lk. Et O. ze środkowego i pn Meksyku, pd USA, to duże, kuliste, starsze nisko cylindryczne rośliny, są tu największe kuliste kaktusy, maja duże żebra, duże ciernie, wierzchołek z gęstymi filcowatymi włoskami, u nas szybko rosną, dobrze żyją, rzadko kwitną, jest 10 gatunków, najpopularniejszy to jeden z najpiękniejszych E. grusonii ze złotymi cierniami, młode E. ingens, E. grandis, E.palmeri, E. visnaga są nie do rozróżnienia, w przyrodzie osiągają 1 m średnicy i 3 wysokości, ważą do kilkuset ton, mniejszy, krócej żyjący jest E. horizontalonius.

Echinocereus Echinocereus Eng. Ze środkowego i pn Meksyku, południowych stanów USA, jedne gatunki to miękkie, płożące pędy, inne to krótkie słupki, słupek ma zielone znamię, kwiaty są piękne kolorowe, rurka kwiatowa i zalążnia mają kolce, kaktusy tworzą duże kolonie, kępy się rozrastają, najpiękniejsze są mniejsze od reszty E. pectinatus z gęstymi, krótkimi cierniami, najmniejszy jest E. davisii, już 8-10 mm roślinki wydaj zielone kwiaty, ten rodzaj ma 90 gatunków.

Echinocefossulokaktus Echinocefossulocactus Lawr. Synonim Stenocactus, pochodzi ze środkowego i pn Meksyku, średnie, kuliste kaktusy, mają wiele żeber, czasem ponad 100, żebra są faliste, mniej lub bardziej zależnie od gatunku, jedne gatunki mają długie i proste ciernie, inne płaskie pergaminowate, potrzebują zasobnej, dobrze przepuszczalnej ziemi, pełnego słońca, chłodnego i suchego miejsca zimą, wtedy łatwo się je uprawia, jeśli mają dużo światła kwitną wczesną wiosną, jest 40 pięknych gatunków, najmniej żeber ma E. coptonogognus, najwięcej E. multicostatus i E. zacatecanensis.

Echinomastu Echinomaastus Br. et. R. z pn Meksyku, pd USA, średnie kuliste lub cylindryczne kaktusy, żebra mają garbki, piękne, trudne w uprawie, spokrewnione z telokaktusami, najlepiej je szczepić, jest 11 gatunków, w Czechosłowacji najpopularniejsze były E. macdowelli z gęstymi, białymi cierniami

Echinopsis Echinopsis Zucc. Z Boliwii, pd Argentyny, pd Brazylii, Urugwaju i Paragwaju, kuliste i cylindryczne kaktusy, bywają rozliczone, czasem się rozgałęziają, mają mocne, długie żebra i lejkowate, długie kwiaty rozwijające się w nocy, źle znoszą duże upały, poza tym łatwe w uprawie, jest 50 gatunków, E eyriesii to jeden z najpopularniejszych kaktusów, nadaje się na zewnętrzny parapet, E. leucantha ma długie, zgięte w górę ciernie, E chacoana ma długi i prosty środkowy cierń, E. werdermanniana ma największe, często różowe kwiaty

Epifyllum Epiphyllum Haw. Z Meksyku i pd Ameryki, inaczej Phyllocactus, maja krzaczaste pokroje, spłaszczone lub trójkrawędziste, liściopodobne pędy, często uprawiane kaktusy liściaste, są mieszańce o pięknych dużych kwiatach, uprawiamy je jak epifity

Epitelanta Epithelantha Br. et. R. z zachodniego Teksasu i pn Meksyku, podobny do mamilarii, ma krótkie, białe ciernie, w kolekcjach są szczepione, najpopularniejszy to E. micromeris, gatunki są bardzo podobne do siebie.

Eriokaktus Eriocactus Bckbg z Paragwaju i pd Brazylii, krewny notokaktusów, jest duży, ma ukośnie pochylony wierzchołek, w przyrodzie osiąga 1-2 m, E. leninghausi ma długie, złote ciernie, E. schumannianus na wierzchołku gęstą, biała pilśń i długie ciernie, inne gatunki to E. grossei, E. magnificus i E. claviceps.

Eriocereus Eriocereus Ricc. Z Paragwaju, Urugwaju, pd Brazylii, wschodniej Argentyny, ma długie, cienkie, płożące lub pnące pędy, uprawiany na podkładki do szczepień, E. jusbertii, E. bonplandii, E. martinii, który ma piękne kwiaty, wcześnie, obficie kwitnie w nocy

Eriosyce Eriosyce Phil. Z Chile, największe kuliste kaktusy Ameryki Południowej, mają pół m średnicy i 1 m wysokości, górskie kaktusy, potrzebują świeżego powietrza, w zimie suszy i chłodu, wolno rosną, warto je szczepić, gatunki za młodu są do siebie podobne, uważa się, żę to podgatunki E. ceratistes, rzadko uprawiane

Eskobaria Escobaria Br. et. R. z pn Meksyku i Pd stanów USA, małe rośliny, krewne koryfantów, najlepiej udają się w substracie z kruszyw mineralnych, trudne w uprawie, lubią je hodowcy miniatur, jest 20 gatunków, najpiękniejsze to E. nelliae, E. leei i E. hesteri.

Epostoa Epostoa Br. et. R. z pd Ekwadoru i pn Chile, kolumnowe kaktusy pokryte białymi włoskami, które na wierzchołku splatają się w splot podobny do wacika, piękne są siewki, rosną w górach przy równiku, w chłodne dni ostrożnie podlewamy, w zimie musi mieć ponad 8 st, jest 10 gatunków, Pseudoepostoa to osobny rodzaj, najbielsza jest E. lanata, czerwone środkowe ciernie ma E. mirabilis, E. melanostele ma rzadsze włoski i szybko rośnie.

Ferokaktus Ferocactus Br. et. R. z pd stanów USA, Meksyku, Półwyspu Kalifornijskiego, kolejne największe kuliste kaktusy, maja silne żebra, duże ciernie, czasem haczykowato zgięte, mogą być szerokie do 10 mm, siewki dobrze rosną, starsze nie tolerują zasadowej gleby, potrzebują dużo światła i świeżego powietrza, dobre warunki sprawią, że rosną duże, jest 40 gatunków, prosty w uprawie, najpopularniejszy jest F. Histrix, F. Glaucescens ma niebieski nalot i złote ciernie, F. Pringlei ma czerwone ciernie i białe włoski, z haczykowatymi cierniami popularny w uprawie jest F. Latispinus jest spłaszczony i ma piękne ciernie.

Frailea Frailea Br. et. R. z Br. et. R, pd Brazylii, pn Argentyny, Kolumbii, małe kaktusiki o krótkich cierniach, mają różne kolory, kwitną maleńkie roślinki, kwiaty otwierają się tylko w pełnym słońcu, bez pełnego słońca są kwiaty klejstogamiczne, nasiona są w pąku kwiatowym, wiele ma małe wymagania, jest 40 gatunków, najpiękniejsza jest zielona F cataphracta z małymi półksiężycami pod areolami oraz F.asterioides i F. castanea z brunatnymi pędami, są podobne do Astrophytum asterias.

Gymnokalicjum Gymnocalycium Pfeiff. Z Paragwaju, Urugwaju, pd Brazylii, Argentyny na wschód od Kordylierów, średnie, kuliste kaktusy, są i miniatury, mają różne kształty pędów i cierni, łatwe w uprawie, radzą sobie ze słabszym nasłonecznieniem, jest 100 gatunków, ze względu na kształt nasion dzielimy je na 5 podrodzajów, Gymnocalycium ma duże nasiona, tu jest G. denutanum z przylegającymi cierniami, G. uruquayense z żółtymi i różowymi kwiatami, G. fleischerianum i G. paraquayensis z białymi kwiatami z różowymi środkami, Ovatisemineum ma czarne, 1-milimetrowe, kuliste nasiona, to najpowszechniejsze jest G. gibbosum z białymi kwiatami i wieloma odmianami, jest bardzo odporny, tak samo jak G. baldianum z czerwonymi, pięknymi kwiatami, Microsemineum ma drobne, mniejsze od 1 mm nasionka, tu jest wiele gatunków, najbardziej znany G. saglionis jest największy, ma piękne ciernie, G. multiflorum i G. monvillei o bursztynowych cierniach, G. weissianum i G. nidulans z długimi cierniami, G. bicolor ze sztywnymi dwubarwnymi cierniami, G. horridispinum ma długie, zjeżone ciernie, Muscosemineum ma małe, brązowe nasionka przypudrowane kakaowym proszkiem, tu jest G. mihanovicii, G. damsii, G. pungens z długimi, odstającymi cierniami i średni G. megatae, Trichosemineum ma muszelkowate, brązowe, błyszczące nasiona, większość ma rozbudowana osnówkę, tu są spłaszczony, szarobrunatny G. quehlianum, G. asterium, G. riojense, G. occultum, G. moserianum, G. kozelskyanum i inne.

Haageocereus Haageocereus Bckbg. Z Peru smukłe, pięknie zabarwione kolumny o pięknych cierniach, powszechnie uprawiane w szklarniach, tworzą malownicze grupy, jest 50 gatunków, wiele odmian, łatwe w uprawie.

Hamatokaktus Hamatocactus Br. et. R. z pd Meksyku, Teksasu, Nowego Meksyku, spokrewnione z ferokaktusami, piękne, bujne, łatwo kwitnące kaktusy, uprawiamy jak ferokaktusy, H. setispinus jest mały, łatwy w uprawie, ma żółte kwiaty z czerwonymi środkami, H. hamatacanthus jest większy, ma długie, czerwone i żółte ciernie.

Heliantocereus Helianthocereus Bckbq. Podobny do trichocereusa,

hliocereus Heliocereus Br. et. R. z Meksyku, Gwatemali, krzewiasty pokrój, płożące pędy, piękne, kolorowe kwiaty, uprawiamy jak epifity, H. speciosus i H. cinnabarinus były krzyżowane z epifyllum.

Homalocefala Homalocephala Br. et. R. z Teksasu, Nowego Meksyku, pn Meksyku, jedyny gatunek H. texensis ma 30 cm średnicy, jest tarczowaty, wymagający w uprawie, potrzebne szczepienie.

Horridokaktus Horridocactus Bckbg. Z Chile, średnie kaktusy o pięknych cierniach, trudne w uprawie, szczepimy je, w zimie potrzebują suchego im chłodnego miejsca.

Islaja Islaya Bckbq. Z pd Peru, średnia, krótkocylindryczna, ma wiele, mocnych kolorowych cierni, kwiaty w większości żółte, szeroko otwarte z krótkimi rurkami, najbardziej znane są I. bicolori, I. copiapoides, I. flavica, I. minor, są piękne, ale trudne w uprawie, zalecane szczepienie.

Kraincja Krainzia Bckbg Z Meksyku, podobne do mamilarii, mają haczykowate środkowe ciernie i duże kwiaty, trudne w uprawie na własnych korzeniach, trzeba szczepić, 2 gatunki, K. guelzowiana z gęstymi, białymi włoskami i czerwonymi środkowymi cierniami i dużymi kwiatami oraz K.longiflora z rzadszymi włoskami i mniejszymi, różowymi kwiatami.

Lojchtenbergia Leuchtenbergia Hook. Ze środkowego i północnego Meksyku, jedyny gatunek L. principis to jeden z najosobliwszych gatunków kaktusów, ma długie brodawki do 10 cm długości o 3 krawędziach, z areol na końcach brodawek wyrastają długie, pergaminowe ciernie, duże, żółte kwiaty, uprawiamy ją jak ariokaktusy.

Lobiwia Lobivia Br. et. R. z pn Argentyny, Boliwii, zasięg do środkowego Peru, niewielkie rośliny rosnące w małych koloniach, mają krótkie, lejkowate kwiaty z owłosionymi rurkami, górskie kaktusy, potrzebują duże świeżego powietrza, niższych temperatur zimą, wtedy dobrze rosną, jest ponad 100 gatunków, mają różny wygląd, kolor kwiatów i ciernie, najdłuższe ciernie ma L. boliviensis, najpiękniejsze kwiaty mają L. jajoiana, L. nigristoma, L. haageana, L. famatimensis.

Lofofora Lophophora Coult. Ze środkowego meksyku i pd Teksasu, kulistospłaszczone kaktusy, są szare, nie mają cierni, mają małe kwiaty, narkotyzujące, obrzędowe, jest 7 bardzo podobnych gatunków, najbardziej znany to L. williamsii, uprawiany jak ariokaktus, to peyotl, halucynogenny.

Loksantocereus Loxanthocereus Bckbq. Z Peru, krzewiasty kaktus, pędy to cienkie słupki, czasem płożące, kwiaty grzbieciste, szeroko otwarte w dzień, już młode okazy kwitną, w upały trzeba delikatnie cieniować, zimują w cieplejszych miejscach, wolny wzrost przyspiesza szczepienie, 27 gatunków, płożący L. gracilis, podobne do siebie L. acanthurus i L. eriotrichus.

Mamilaria Mammillaria Haw. Z pd stanów USA, od Meksyku po Wenezuelę i Kolumbię, nie ma żeber, tylko brodawki, kwiaty są między brodawkami w zagłębieniach, tworzą wianuszek wokół wierzchołka, są małe, liczne, owoce są gładkie, bez łusek, bezzieleniowe, dojrzewają w środku pędu, po osiągnięciu pewnego wieku wydostają się na zewnątrz, lubią silne wietrzenie, pełne słońce, dobrze u nas rosną, jest ponad 300 gatunków, podzielone są na grupy oparte na podobieństwie, są zielone mamilarie M.centricirrha, M. carnea, M karwinskiana i inne, barwne-M. rhotantha, M. pringlei, M. spinosissima, białe-M. Elegans, M. plumosa, M. hahniana i inne, z haczykowatymi cierniami-M. Bocasana, M. bombycina, M. moelleriana, są miniaturowe, piękne i cenne okazy-M. herrerae, M. lasiancantha, M. albicoma i inne, cenne są M. saboae, M. theresae, M. goldii to małe kaktusiki z dużymi kwitami.

Matukana Matucana Br. et. R. z Peru, starsze kolumnowe, wszystkie piękne, górskie kaktusy, maja wielkie grzbieciste kwiaty, jest 13 gatunków, najbardziej znany to M. haynei z pięknymi czerwonymi kwiatami.

Mediolobiwia Mediolobivia Bckbg. Z Salty i Juyjuy w Argentynie, małe kaktusiki, pędy przypominają rebutie, kwiaty lobiwie, tu zgromadzono rodzaje Pygmaeolobivia Bckbq. Cylindrorebutia Fric. I Digitorebutia Fric. Dobrze rosną w uprawach, zimowane w chłodzie bujnie i pięknie kwitną wiosną, szczepione mają więcej kwiatów i są większe, jest 20 gatunków, M. aureiflora ma odmiany z złotych kwiatach, M. euranthema i M. pectinata mają czerwone kwiaty, M. karreri, M. einsteinii, M. steinckei, M. rubroviridis są cenne i czasem opisywane jako osobny rodzaj Cylindrorebutia.

melokaktus Melocactus Lk. Et O. z Meksyku, Gwatemali, małych i Wielkich Antyli, Brazylii, Wenezueli, Peru, zainteresowali się nim odkrywcy Ameryki, ma cefalium, pęd rośnie do pewnego wieku, potem na wierzchołku powstaje kuliste, filcowate cefalium, nie ma cierni tylko małe kwiaty podobne do kwiatów mamilarii i owoce, trudny w uprawie, altem ma mieć ciepło i wilgotno, zimą ciepły pokój, jeśli w czasie wegetacji mają wilgotno i dużo biogenów pięknie rosną i już w wieku 8-10 lat mają cefalia, popularne gatunki to M. oreas z długimi cierniami, M. azureus, M. concinnus, M. uebelmannii z cierniami do 30 cm, M. brederooinus ma cefalium już jako młody kaktus.

Monwilleia Movillea Br. et. R. ze wsch Brazylii, Wenezueli, Ekwadoru, Peru, pn Argentyny, Paragwaju, podobna do cereusa, ma słabe rozrastające się płożące pędy, rośnie bujnie, ma 16 gatunków, najpopularniejsze to M. cavendishii i M. spegazzini z marmurkowym deseniem, odpowiednio prowadzone szybko kwitną.

Myrtillokaktus Myrtillocactus Cons. Z Meksyku, Gwatemali, krzewy i niskie drzewa o dużej liczbie pędów, z 1 areoli wyrasta po kilka pąków kwiatowych, jadalne owoce podobne do borówki są jadalne, są 4 gatunki, najbardziej znany to M. geometrizans, ma niebiesko oszronioną skórkę, siewki szybko rosną, szczepi się na nim bezzieleniową Gymnocalycium fredrichii, nie znoszą zimowania w chłodzie.

Nawahoa Navajoa Croiz. Z Arizony, drobne rośliny z korkowymi cierniami, są 2 gatunki N. peeblesiana z białymi cierniami i N. fickeisenii z białymi cierniami do 35 cm długości, łatwo rozmnażają się z sadzonek, najlepiej szczepić je na Trichocereus pasacana.

Neobesseja Neoesseya Br. et. R z Teksasu, Oklahomy, Montany, Nowego Meksyku, Kolorado, Kanzas, poduszkowaci krewni kryfantów, mają czerwone owoce i czarne nasiona, uprawiamy pod gołym niebem i chronimy przed deszczem, po przekwitnięciu oszczędnie podlewamy, gleba musi być bardzo przepuszczalna, zimujemy w niskich temperaturach, w przyrodzie wytrzymują silniejsze mrozy, jest 6 podobnych do siebie gatunków, najczęstszy to N. missouriensis.

Neobuksbaumia Neobuxbaumia Bckbg. Z Meksyku, występuje w skupieniach w postaci wielkich kolumn, są 4 gatunki, najlepszy do uprawy to N. polylopha, potrzebuje ciepłego zimowania, N.tetetzo dorasta do 15 m, ale w hodowli usycha

Neogomezja Neogomesia Cast z Tamaulipas w Meksyku, jeden gatunek N. agavoides jest krewnym ariokaktusów, tak samo go uprawiamy.

Neolojdia Neolloydia Br. et. R. Z Meksyku i Teksasu to kuzyn koryfantów, na wierzchołku ma wielkie, kolorowe kwiaty, cylindryczny, krzewiasto rozgałęziony pęd, suchy owoc wygląda jak z papieru, owoce są matowe i czarne, udaje się szczepiony na Trichocereus schickendantzii i na echinopsisie, nie lubi bujnie rosnących podkładek, jest 8 gatunków, najczęstsze w uprawie to N. ceratites, N. conoidea, N. grandiflora, N. odorata ma 4 środkowe ciernie haczykowate, inne pędy i owoce.

Neoczilenia Neochilenia Bckbg. Z Chile, średnie kaktusy z owłosiona rurką kwiatową, przeniesiono tu gatunki z Chileorebutia, właściwe neoczilenie to N. jussieui, N. fusca, N. hankeana, niebieskoszaro oszroniona jest N. paucicostata, najlepiej je szczepić i trzymać w półcieniu.

Neoporteria Neoporteria Br. et. R. z Chile, najpierw kuliste potem cylindryczne kaktusy z długimi, czerwonymi kwiatami z cienką rurką kwiatową, gatunki lekko różnią się kwiatami, znoszą chłody w czasie zimowania, niektóre kwitną od jesieni do zimy, jest 20 gatunków, najpiękniejsza N. senilis (N. gerocephala) ma miękkie, ciernie, spokrewniona z nią N. multicolor ma splątane włoski w różnych kolorach od białych po czarne, gatunki są zmienne.

Notokaktus Noocactus Berg. Z Urugwaju, Paragwaju, pd Brazylii, Argentyny, są znane, lubiane, mają duże żółte kwiaty, słupki czerwone znamiona, łatwe w uprawie, nie lubią suszy wiosną, jest 150 gatunków, najpopularniejszy to N. nottonis, ma 40 odmian i form, var vencluianus ma czerwone kwiaty, najpiękniejszy jest N. scopa z żółtymi kwiatami, są różnokolorowe odmiany, N. rutilans kwitnie na różowo i jest maleńki, N. herteri ma największy 15 cm kwiat, kwitnie na czerwono, N. uebelmannianus podobny do Gymnocalycium denutatum kwitnie na czerwono.

Obregonia Obregonia Fric. Z Meksyku, jest 1 gatunek O. denegrii, ma łukowate brodawki, jest rzadki, potrzebuje bardzo przepuszczalnej ziemi i cieniowania w upały, silne słońce to parzy.

Opuncja Opuntia Mill. Żyje od Kanady po Patagonię, najpowszechniejsze kaktusy z płaskimi pędami, okrągłe pędy mają pokrewne rodzaje Austrocylinroopuntia, Tephrocactus i Cylindroopuntia, opuncje i pokrewne rodzaje szybko rosną, O. robusta ma niebieskawo oszronione, płaskie, piękne okrągłe człony dorastające do 25 cm średnicy, O. microdasys jest mała, ma kolorowe glochidy, Tephrocactus ma mniejsze, kuliste człony, piękne ciernie, szczepimy go na opuncji, by dobrze rosły, opuncja ma ponad 300 gatunków i wiele odmian, O. humifusa, O.rhotantha, O. fragilis i inne są mrozoodporne, uprawiane w alpinariach.

Oreocereus Oreocereus Ricc. Z Boliwii, Pn Argentyny, Peru, to krzewiaste, cereoidalne dorastające do metra i ponad metra kaktusy, pędy maja grubość do 12 cm, maja długie, białe włoski otaczające barwne ciernie, dobrze rosną szczepione i na własnych korzeniach, potrzebują dużo świeżego powietrza, żyznego podłoża, niewłaściwa uprawa daje plamy na pędach, najbardziej znany jest O.neocelesianus ze złotymi i czerwonymi środkowymi cierniami i O. trolli z wysokości ponad 3500 m n.p.m. ma jedwabiste włoski, jest niższy, O. hendriksenianus i O. fossulatus są cieńsze, na wierzchołku maja wełniste włoski od ciemnobrązowych do czarnych, ma wiele odmian.

Oroja Oroya Br. et. R. z Peru, tu są kuliste kaktusy z płasko przylegającymi cierniami, małe, nagie woskowate, czerwone lub pomarańczowe kwiaty wyrastają z wierzchołka, jest 6 wysokogórskich gatunków O. neoperuviana rośnie do 5000 m n.p.m, oroje wolno rosną, trzeba je szczepić, rzadko kwitną.

Pachycereus Pachycereus Br. et. R. z pn i środkowego Meksyku, monumentalne kolumnowe, potem rozgałęzione kaktusy, mają wiele gałęzi, osiągają ponad 10 m, jest 7 podobnych do siebie gatunków, siewki dobrze rosną, starsze zamierają.

Parodia Parodia Speg. Z pd Boliwii, pn Argentyny, Paragwaju, środkowej i pd Brazylii, spokrewnione z notokaktusami, maja podobne nasiona, owoce są suche, pokryte cienką błonką, jest 200 gatunków, pędy mają białe lub kolorowe ciernie, liczne żółte lub czerwone kwiaty, są 2 podrodzaje, Parodia ma małe, proszkopodobne, brązowe nasiona, Protoparodia ma większe, czarne nasiona, brazylijskie maja nasiona podobne do nasion notokaktusów, może to być osobny podrodzaj Brasiliparodia, najpiękniejsze, czerwone kwiaty ma P. sanguiflora, najdłuższe ciernie do 15 cm P. maxima.

Pediokaktus Pediocactus Br. et. R. z Kolorado, Montany, Nowego Meksyku, Idaho, kuliste potem wydłużone rośliny, w przyrodzie wytrzymują silne mrozy, P. simpsonii jest podobny do mamilarii, wrażliwy na złe warunki, P. knowwltoni z Kolorado jest maleńki, łatwy w uprawie.

Lofofory są zabronione w Polsce ze względu na halucynogenne i narkotyczne właściwości

Kaktusy pochodzą z obu Ameryk, rosną na całym terenie kontynentów, także w górach, są leśne epifity, gatunki pustynne, półpustynne, stepowe, górskie i kanadyjskie wytrzymują ujemne temperatury i można je uprawiać w ogródkach, ale są chronione i osobniki można kupować tylko w sklepach. Nie wolno sprowadzać na własną rękę. Kaktusy to dwuliścienne rośliny z rodziny kaktusowatych, są sukulentami gromadzącymi wodę w miękiszu wodnym. Siewki kaktusów mają normalne liścienie, jest ich 2, zwykłe liścienie ma podrodzina Peireskioideae, w podrodzinach Cereoideae i opuncjonowatych są zgrubiałe, im wyższy rozwój filogenetyczny kaktusa tym liścienie grubsze i krótsze, najwyżej rozwinięte mają dwie półkule przedzielone bruzdką. Czasem, zdarza się 3 liścień, trójliścienne kaktusy różnią się też budową dorosłych organów. Podrodzina Peireskioideae to krzewiaste kaktusy z liśćmi, Opuntioideae ma zredukowane liście, Cereoideae to sukulenty pędowe bez liści, mają ciernie. Na rozwój kaktusów wpłynęły różne czynniki środowiska.

Nadziemna część kaktusa to pęd, korpus, ma walec osiowy z wiązkami przewodzącymi łączącymi korzenie z wierzchołkiem i cierniami, ma warstwę kambium, miękisz asymilacyjny, miękisz wodny magazynujący wodę i skórkę. Peireskie kaktusy mają cienkie pędy, im wyższy stopień rozwoju tym pędy grubsze, a liście coraz bardziej zanikają. Gruby pęd to oznaka sukulentyzmu, gruboszowatości, kaktusy to sukulenty pędowe, mają silnie rozwinięty miękisz wodny, dzięki któremu mogą przeżyć suszę, opuncje mają jajowate lub kuliste płaskie człony, wyższe kaktusy są walcowate, kolumnowe, cylindryczne, kuliste, tarczowate, drzewiaste, kandelabrowate, krzaczaste, zwisające, płożące, kolumnowe są najwyższe. Wzrost słupowy, kolumnowy jest gdy kaktus rośnie do góry i się nie rozgałęzia, jeśli główny pęd się rozgałęzia jest wzrost kandelabrowaty, drzewiaste mają rozgałęzienia głównego pnia, krzaczkowate to kolumny rozgałęzione u dołu, wiotkie kaktusy potrzebujące podpór są płożące i zwisające, większość epifitów ma zwisające pokroje, są kaktusy naziemne i epifityczne. Między kolumnowymi i kulistymi są walcowate i cylindryczne. Walcowate i kuliste są najpopularniejsze w uprawie. Są jeszcze tarczowate, spłaszczone. Kaktusy tworzą skupiska, darnie, które tworzą się także podczas rozgałęziania pędów. Mamilarie są przykładem wzrostu kaktusa wzwyż, rozgałęzienia na szczycie, tak rozgałęzia się kilka razy, aż poszczególne pędy odłączają się, to wzrost dychotomiczny. Wzrost grzebieniasty, rzadki, jest wtedy gdy płaskie odgałęzienia są jedno nad drugim, mogą być powyginane i owłosione, czasem to odchylenie powstaje w czasie siewki, czasem potem. Inne odchylenie to wzrost monstrualny, kiedy pędy są całkowicie powyginane. Siewki kaktusów monstrualnych i grzebieniastych są normalne. Inne odchylenie to zanik chlorofilu, wtedy widoczne są chlorofile (forma aurora) i karotenoidy (forma rubra), taki kaktus może przeżyć przeszczepiony na zdrowy kaktus, czasem są kaktusy częściowo odbarwione, forma picta, są łaciate,

skórka epiderma to tkanka okrywająca, przeważnie ma 1 warstwę komórek, chroni roślinę przed wysychaniem, oświetleniem, zmianami temperatury, okrywa ją kutykula z kutyny, nieprzepuszczalnej dla wody woskowatej substancji, która ma postać łuseczek. Komórki skórki są wypukłe, miewają włoski. Skórka nie ma chlorofilu. W wybitnie skrajnych warunkach jej komórki dzielą się poziomo, powstaje wtedy podskórna warstwa hipoderma, pełni funkcje ochronne, nie ma chlorofilu. Wymiana gazowa zachodzi przez szparki. Aparaty szparkowe to 2 naprzeciwległe komórki szparkowe o innej budowie niż komórki skórki. W wilgotnym powietrzu komórki puchną, odsuwają się od siebie, szparka się otwiera, powietrze idzie do przestworu międzykomórkowego, komory powietrznej. Na zewnątrz idzie para wodna. W suchym powietrzu komórki tracą turgor, szparka się zamyka. Kaktusy mogą fotosyntetyzować przy zamkniętych szparkach wykorzystując CO2 z oddychania. Kaktusy mają odwróconą fotosyntezę, faza jasna zachodzi w nocy. Pod skórką jest warstwa asymilująca z chlorofilem.

Miejsca z których wyrastają ciernie, pędy boczne i kwiaty to areole, gdzie kończą się wiązki przewodzące, które odchodzą od głównej wiązki, to odpowiedniki oczek u drzewek. Kiedy kaktus straci główny pęd, nowy wyrasta z areoli. U prostszych kaktusów z aureoli wyrastają liście. Ciernie wyrastają od dołu ku górze, u prostszych nowe ciernie odrastają, u bardziej zaawansowanych ucięty cierń nie odrasta. Pędy i boczne wyrastają nad cierniami głównie z aureoli. U bezżebrowych kaktusów z brodawkami wyrastają one nad aureolami. Brodawki maja bruzdy, korytka, są u np. Coryphantha i Mammilaria. Miejsce, gdzie wyrastają nowe pędy i kwiaty przesuwa się do miejsca pomiędzy brodawkami, to miejsce to pachwina, aksilla. Czasem wiązka się rozgałęzia, jedna gałąź idzie do aureoli, druga do aksilli. Areole, z których rosną ciernie mogą mieć długie, krótkie, wełniste lub pilśniowe włoski,u jednych są długo, u innych wypadają. Aksille mają wełniste lub szczeciniaste włoski. Włoski to cecha taksonomiczna. Ciernie to zmienione liście. Mają bazę, podstawę, stopę czyli odcinek dolny, odcinek środkowy i wierzchołek, rosną od podstawy, dlatego młode łatwo się odłamują, starsze tracą wodę, są twarde i sztywne. Kształty cierni są włosowate, szczecinowate, iglaste, szydełkowate, stożkowate, przekrój jest okrągły, rzadziej płaski, krawędzisty, może mieć dół z kilem, górę z bruzdkami, bywają pergaminowate lub papierowe i zakończone hakiem. Bywają grzebieniaste i obrączkowane. Barwa wychodzi po zwilżeniu, mamilarie mają białe lub przezroczyste. W aureoli bywają w 2 seriach, na zewnątrz są skrajne i centralne w środku, czasem jest między nimi trzecia seria. Glochidy to małe, krótkie ciernie z mikroskopijnymi haczykami, łatwo wbijają się w ciało jak harpuniki, są o opuncji, Mammilaria plumosa ma glochidy jak piórka. Ciernie nektarowe to małe ciernie wydzielające nektar.

Cereoideae maja żebra. Peireskioideae iopuncjowate nie mają. Żebra są wysokie i niskie, szerokie i wąskie, kaktus ma oba wymiary w różnych kombinacjach, są żebra wysokie i szerokie, wysokie i wąskie. Proste żebra idą prosto od wierzchołka do szyjki korzeniowej, mogą być skręcone, u kolumnowych i cylindrycznych są śrubowe. Przekrój żeber jest obły lub krawędzisty, krawędzie są ostre, tępe, zaokrąglone, ociosane. Echinopsis eyriesii ma jednolite żebra bez karbów i bruzd. Wiele kaktusów na żebrach ma garbki, płytkie, poprzeczne to bruzdy, lobiwia ma ukośne do osi żebra, zarys ma łuk. Zagięcia żeber mają na powierzchni lub w głębi areole. Niektóre ciernie mają brody, widać je z boku, są krótkie, grube, ostre, cienkie itd. Żebra są ostre (ostrokrawędziste), zaokrąglone, płaskie i niskie, niepodzielone, rozdzielone poprzecznymi karbami, rozdzielone na brody, garby lub brodawki.

Korzenie mają różne kształty, podczas przesadzania są uszkadzane, przez co wyglądają inaczej niż w przyrodzie. Niektóre gatunki mają system palowy z małą liczbą korzeni przybyszowych, inne maja płytkie, rozrośnięte na boki systemy korzeniowe. Są gatunki z rzepiastymi i bulwiastymi korzeniami. Są systemy palowe i wiązkowe. Jak wszystkie rośliny kaktusy mają strefę włośnikową, najmłodsze części korzeni, tuż za strefą wzrostu maja dużo włośników. W czasie suszy korzenie kaktusów tworzą zawiązki rozgałęzień, tzw korzenie oczekujące, w czasie deszczu rosną na długość i rozwijają się boczne korzenie. Epifity mają korzenie na długości pędu lub w przewężeniach między członami, korzenie te zwisają, przyczepiają się podpór i roślin.

Kwiaty wyrastają na końcach pędów, przypominają pędy, mają areole, pąk kwiatowy może zmienić się w pęd, oderwany i wsadzony do ziemi może dać nowy kaktus. Wyżej rozwinięte kaktusy mają areole i cienie na kwiatach, ale pąki nie zmieniają się w płonne pędy. Jeszcze baardziej rozwinięte mają typowe kwiaty pozbawione cech pędu, ciernie zmienione we włoski mogą pokrywać zalążnię, ale szybko wypadają, kwiaty nie mają areoli, najwyżej łuski, najbardziej rozwinięte gatunki nie mają łusek ani chlorofilu na kwiatach. Kwiaty kaktusów mają niezróżnicowany okwiat, ;ostki okwiatu są spiralnie ułożone, zewnętrzne przechodzą w wewnętrzne, słupek zawsze dolny, pręciki spiralnie ułożone. Między zalążnią i okwiatem jest rurkowate przedłużenie dna kwiatowego, perykarpel (pericarpellum). Kwiaty są lejkowate, dzwonkowate, kuliste, rurkowate, rurkowate i lejkowate zapylają kolibry i nietoperze. Kwiaty są zwykle promieniste, bywają z 1 płaszczyzną symetrii. Owoce to jagody, mogą mieć ciernie, włoski lub być nagie, dojrzałe schną i pękają, głównie w pionie, rzadziej w poziomie lub miękną i się rozpływają, są gatunki jak mamilaria i Melokaktus, gdzie owoce dojrzewają w pędzie, dojrzałe wydostają się na zewnątrz. Kwiaty wyrastają z areol, aksilli i korytka, są gatunki, które mają miejsce na pędzie, gdzie z areol wyrastają kwiaty to cefalium i pseudocefalium, to są inaczej zbudowane areole, są szczeciny, włoski lub wełna zamiast cierni, cefalium jest na wierzchołku pędu u melokaktusa, dyskokaktusa, cefalocereusa. Pseudocefalium ma areole z cierniami, potem wyrastają włoski lub szczecinki, w końcu kwiaty. Melokaktusy maja płaskie lub wypukłe cefalia, zdarzają się bardzo wysokie. Dyskokaktusy maja mniejsze kaktusy, z czasem wyrastają z nich ciernie, kolumnowe kaktusy maja zwisające cefalia z jednej strony

Nasiona są różne, opuncja ma płaskie i twarde, inne rodzaje mają małe nasionka 1-2 mm średnicy, są większe i maleńkie nasionka. Kolor nasion brązowy lub czarny, mogą być gładkie i błyszczące, szorstkie i matowe, z garbkami, dołeczkami, otacza je łupina nasienna ze znaczkiem (hilum), miejscem którym przyrasta do sznureczka (funiculus), wokół znaczka jest osnówka (arillus), są różne dla danych gatunków. W środku jest zarodek i obielmo, niższe mają go dużo, najwyższe wcale.

Pyłek to proszek, który przeniesiony na znamię słupka kiełkuje w łagiewkę pyłkową, która wrasta przez szyjkę do zalążni z zalążkami, z których rozwijają się w nasiona. Ziarna pyłku maja różne kształty, ich podobieństwo mówi o pokrewieństwie, między suchymi kartkami można je długo przechowywać, w wilgotnym środowisku pęcznieją i pękają.

Na podstawie książki Kaktusy Zdeneka Fleischera i dr. Bohumila Schutza, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 1978

Ostatnio jest wielkie parcie na elektrownie atomowe, które są najbardziej niebezpiecznym dla środowiska źródłem energii. Narodowy Instytut Bezpieczeństwa i Higieny Pracy, będący częścią Publicznej Służby Zdrowia USA przeprowadził badania na górnikach uranu. Badania dotyczyły stanu zdrowia górników uranowych od 1950 r. Pracownicy Publicznej Służby zdrowia rozpoczęli badania w 1950 r, Instytut Bezpieczeństwa i Higieny Pracy przejął je w 70 latach. Górnicy poddani badaniom przeszli przynajmniej 1 badanie lekarskie w latach 1950-60 i pracowali w kopalni minimum miesiąc. Przeanalizowano również akty zgonów i porównano je z aktami zgonów górników wykopujących inne rudy. Określono stężenie radonu, jego pochodnych, radioaktywnego pyłu i promieniowania oraz jak zmieniało się zdrowie górników po przepracowaniu kolejnych miesięcy. Badaniu poddano ludzi z różnych grup etnicznych, jednak każdą grupę badano osobno porównując z grupą kontrolną górników pozostałych złóż.

Okazało się, że górnicy uranowi w kopalniach białego uranu są 6 razy bardziej narażeni na raka płuc od innych górników, to radon i jego pochodne wdychane do płuc emitują niebezpieczne promieniowanie. Pylica występowała 24 razy częściej, wskutek wdychania pyłów, tak samo wzrosła liczba zachorowań na krzemicę, której ryzyko rosło wraz czasem pracy. 4 razy więcej było zachorowań na gruźlice, co utożsamiono z krzemicą, która uszkadza płuca czyniąc je podatnym na gruźlicę (ode mnie, promieniowanie niszczy węzły chłonne i szpik kostny, osłabia odporność, przez co jest większa podatność na choroby bakteryjne). 2,5 razy więcej osób zachorowało na rozedmę, utożsamiono to z paleniem papierosów, ale w tamtych czasach znakomita większość paliła. Kopalnie uranu powodowały 2 razy więcej urazów. Niewiele więcej było łagodnych nowotworów i chorób krwi. Wreszcie określono 1,5 razy więcej zgonów.

Kopalnie niebiałego uranu dawały 3 razy więcej raka płuc niż przy innych złożach, 2,5 razy więcej chorób płuc jak krzemica czy pylica, 2,5 razy więcej gruźlicy [https://www.cdc.gov/niosh/pgms/worknotify/uranium.html]

Uran, który przedostaje się do wody i powietrza powoduje nowotwory i choroby nerek, to pierwiastek radiotoksyczny, chemotoksyczny i rakotwórczy [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28431380/]. Badania w stawie osadowym Radoniów oraz hałdach skały płonnej i poeksploatacyjnych byłej kopalni Kowary pokazały zmiany w ekosystemie, wokół skażone zostały woda i gleba, nastąpiła koncentracja metali ciężkich i radioizotopów. W stawie nastąpiła dominacja odpornych glonów Palmodicytom lobatum. Spadła liczba mikroorganizmów glebowych, co uniemożliwiło formowanie gleby i wzrost roślin. Naukowcy postanowili usunąć wszystkie pierwiastki i związki chemiczne, w tym ropopochodne substancje, metale ciężkie i izotopy z wody i gleby [http://yadda.icm.edu.pl/baztech/element/bwmeta1.element.baztech-article-BPW8-0001-0042]

kopalnie uranu powodują też niebagatelne skażenie środowiska, zawartość uranu w rudzie wynosi 1%, trzeba wydobyć bardzo dużo złoża, by elektrownia mogła pracować, taki uran trzeba oczyścić z innych minerałów, używane do tego chemikalia są niebezpieczne dla organizmów żywych.

Kopalnie uranu są odkrywkowe i podziemne. Wydobywanie głębokich złóż jest nieopłacalne, więc zostają kopalnie odkrywkowe mające kontakt ze środowiskiem. W trakcie prac kopalni wydostaje się 7426 m3 radonu i pyłów, które zagrażają ludziom i zwierzętom w okolicy. Radionuklidy odkładają się w roślinach powodując ich radioaktywność [http://uranstop.blogspot.com/2011/10/kopalnie-uranu-wpyw-na-srodowisko-zycia.html]

Kiedy uran jest blisko powierzchni, górnicy usuwają warstwę gleby i skały, odsłaniają złoże, następnie ługują je celem wydobycia uranu. Do rudy pompuje się płyn, który ją rozpuszcza, wypływa z nią na zewnątrz przez studnię i potem izoluje się uran. Często rude z kopalni odkrywkowych i podziemnych mieli się w młynie, potem rozpuszcza się rudę i wypłukuje uran. Ługowanie na hałdzie polega na zalaniu zmielonego złoża chemikaliami, powstaje roztwór uranu, który się odlewa. Za każdym razem powstają stałe odpady przeróbcze i płynne rafinaty, które mają niebezpieczne dla środowiska radionuklidy i chemikalia. Takie odpady przechowuje się w stawach, z których skażenie może przeniknąć do wód gruntowych i powierzchniowych [https://www.epa.gov/radtown/radioactive-waste-uranium-mining-and-milling]. Niby pisze, że radon się rozproszy, ale CO2, który jest niezbędny dla roślin i potrzebny ludziom (efekt Bohra, utrzymanie pracy ośrodka oddechowego w mózgu) też się rozprasza, tak samo metan, który ma niską toksyczność, to dlaczego ludzie zaciekle walczą z tymi gazami, jednocześnie tolerując niebezpieczny radon? Reasumując kopalnie uranu czynią znacznie gorsze szkody niż kopalnie poczciwego węgla. Co ciekawe hałdy powęglowe, które czasem ulegają samozapłonowi, co skrzętnie wykorzystują ekolodzy można wykorzystać do elektrowni, jeśli zapalają się na powierzchni, to pod wpływem odpowiedniej ilości tlenu i wysokiej temperaturze można wykorzystać je w elektrowniach, a co do obecnych hałd i gazów pożarniczych, cytując fanatyków atomu, gazy się rozpraszają i na otwartej przestrzeni ani siarczki, ani tlenki siarki, azotu (tlenek azotu wytwarzamy sami w wątrobie, w skórze podczas opalania, obniża ciśnienie krwi, poprawia nastrój, ukrwienie mięśni, korzystnie wpływa na erekcję) nie maja biologicznego znaczenia, więcej ich powstaje w wyniku rozkładu materii organicznej w wyniku działania bakterii, a CO pod wpływem tlenu w atmosferze zmienia się w CO2.

Smardz jadalny, smorz, smordz, smarszcz, smardz zwyczajny szara lub rdzawoszara lub jasnobrązowa, jajowata lub stożkowata główka ma 3-6 cm głębokie jamki oddzielone żebrowatymi przegrodami, białawy lub rdzawożółty cienki miąższ, sztywny, dołem zgrubiały, podłużnie pomarszczony trzon, rośnie pod klonami, leszczyną, bukami, jesionami, wiązami, owocnik to główka na trzonie, owocniki są puste i kruche, miąższ ma 2 mm, dolna część główki zrośnięta z trzonem, białawokremowy wysyp zarodników, jadalny po ugotowaniu, surowy trujący, całkowicie chroniony, rośnie w widnych liściastych lasach, parkach, ogrodach, zaroślach

Dzieżka pomarańczowa wewnętrzna warstwa silnie pomarańczowa, zewnętrzna jaśniejsza, prószona jakby mąką, młody owocnik miseczkowaty lub kielichowaty, z czasem rozpostarty, pogięty, nie ma trzonu, rośnie na ziemi, pospolity, piękny grzyb, rośnie gromadnie na wilgotnej, nagiej, piaszczysto-gliniastej ziemi, owocniki różnej wielkości rosną wśród mchu i ściółki, miąższ jadalny, rośnie w lasach i na ich skrajach, w zaroślach, parkach, ogrodach, sadach, na wilgotnych łąkach

Próchnilec maczugowaty biały miąższ podkładki korkowy, twardy, niejadalny, biały, na brzegach czarne owocniki z workami z zarodnikami w środku, podkładki czarne, maczugowate, rosną na drewnie, maczugowate lub wrzecionowate u dołu szyjkowato zwężone podkładki z gęsto zbitych strzępek z owocnikami, wysyp zarodników czarnym niejadalny, rośnie w zaroślach, lasach, na drzewach i krzewach liściastych i pniakach

Trufla letnia, trufla czarna, piestrzak czarny, truchla białawy, potem brązowawy miąższ, białawo żyłkowany marmurkowym wzorkiem, ładnie pachnie, owocniki okrągławe lub bulwiaste ze stożkowatymi brodawkami, brązowoczarne, rośnie w lasach liściastych pod powierzchnią ziemi w południowo-zachodniej Europie, głównie w dębinach, mikoryzuje z dębami, rośnie w warstwie próchniczej gleby, na -15 cm głębokości, szukają jej psy i świnie, jadalna, rzadka, dobra

Promieniak wilgociomierz zewnętrzna okrywa pęka w gwiaździsty kształt, wewnętrzna, okrągła okrywa jest szara ma otwór na wierzchu, stare owocniki mają popękaną, ciemnobrązową lub czarną gwiazdkę, owocniki niejadalne, lubi kwaśne gleby, rośnie przy dębach i sosnach, na powierzchni gleby pojawia się 3 centymetrowa kulka, zewnętrzna okrywa pęka na 6-10 ramion, w wilgotne dni ramiona otwierają się w suche zamykają, dojrzałe owocniki stoją kilka dni, rzadki, rośnie na słonecznych brzegach lasów i skalistych zboczach

Kurzawka czerniejąca biały miąższ ciemnieje do brązowego wraz z dojrzewaniem zarodników, kulisty owocnik ma 1,5-5 cm ma sznurkowatą grzybnię, nie ma trzonu, na początku lata na pastwiskach pojawiają się miękkie białe, okrągłe, jajowate owocnik z czasem brązowieją, wtedy wychodzą nowe białe, czarnobrązowe owocniki schną, twardnieją, odrywają się od grzybni, wiatr zrywa je i roznosi wysypując zarodniki z otworu, rośnie na łąkach, pastwiskach, trawiastych stokach, polnych drogach

Tęgoskór pospolity, cuchnący, purchawka kartoflana, fałszywa trufla, dziki kartofel, miąższ twardy, biały, potem różowieje, czernieje, są niebieskie refleksy, owocnik ma 3-15 cm, trujący, powierzchnia cytrynowoochrowa, brązowożółta, skórzasta, łuskowata, spękana, żyje na piaszczystych glebach w lasach liściastych i iglastych, wrzosowiskach, częsty, ma bulwiaste, sztywne owocniki, podobne do ziemniaków, gruba, chropowata skórka nie zdziera się, wysyp zarodników zielonobrązowy

Sromotnik bezwstydny , sromotnik wstydliwy, smardz cuchnący, śmierdziak pod zewnętrzna osłoną galaretowata warstwa, kapelusz pokrywa oliwkowy śluz, owocnik przytwierdzony białymi strzępkami, młode owocniki w osłonach kuliste, jajowate, białe, jadalne, dojrzały pachnie padliną, rośnie w małych grupkach, młode owocniki pachną rzodkiewkami, osłonka pęka, wyrasta prosty biały trzon zakończony naparstkowatym lub dzwonkowatym ciemnym kapeluszem pokrytym śluzem, śluz jedzą muchy i inne owady roznoszące zarodniki, całkowicie chroniony, rośnie w lasach mieszanych i liściastych

Ucho bzowe, uszak bzowy, judaszowe ucho, owocnik miseczkowaty, kubkowaty, czerwonobrązowy podobny do ucha, z czasem ciemniejszy, żeberkowany, fałduje się, w czasie suszy jest twardy po deszczu miękki, przez cały rok na żywych i martwych gałązkach bzu czarnego, rzadziej na klonie, robinii, morwie i innych liściastych drzewach i krzewach pojawiają się owocniki, są mięsiste, galaretowate, wilgotne, przezroczyste, wewnętrzna osłonka błyszcząca, dojrzała oprószona białymi zarodnikami, zewnętrzna aksamitna, wysyp zarodników biały, jadalny

Trzęsak pomarańczowy dojrzałe owocniki wyglądają jak przyprószone mąką, są złote, żółte, rosną na martwych gałęziach, w zimie podczas roztopów w czasie Bożego Narodzenia wyrastają z kory pni drzew liściastych, głównie grabu, owocnik podobny do mózgu, starsze bywają pomarańczowe, wysyp zarodników biały, rośnie w lasach liściastych i mieszanych

Płomykówka galaretowata, płomykowiec galaretowaty miąższ galaretowaty, jadalny nawet surowy, owocniki mają 4-7 cm szerokości, są lejkowate, z jednej strony rozerwane do podstawy, zewnętrzna strona pomarańczowa, rzadki, rośnie grupowo u podnóża drzew iglastych i ich pni, owocnik języczkowaty, łopatkowaty lub lejkowaty zwężony w trzon, dołem zwinięty do środka, górą na zewnątrz, wygląda jak falisty fałd, czerwonopomarańczowy do różowego, półprzezroczysty kolor, w suszę robi się brązowy lub purpurowy, wysyp biały, rośnie w lasach i na ich obrzeżach, rzadka

Pięknoróg giętki lepki, giętki, niełamliwy, sprężysty owocnik wrasta w drewno do 25 cm głębokości, żółty, przypomina drzewko lub krzaczek, podobny do gałęziaka złocistego, suchy staje się twardy i pomarańczowy, po deszczu wraca do miękkiego stanu, wysyp biały, miąższ bez smaku i zapachu, żyje w lasach iglastych i mieszanych, na martwym drewnie iglastych drzew

goździeńczyk grzebieniasty rozgałęzione owocniki, końce ząbkowane, silnie rozgałęzione zaostrzone lub tępe z 2-3 gałązkami, łamliwy, może być rzadko lub gęsto rozgałęziony, pospolity, rośnie w grupach, z krótkiego, białawego trzonu wyrastają gałązki, z czasem brązowieje, miąższ białawy, kruchy, włóknisty, jadalny, gorzkawy, wysyp biały, są żółtawe, szare i fioletowe owocniki, rośnie w lasach liściastych i iglastych

Gałęziaz złocisty, kozia broda, koziobródka, kozie różki, ma ładnie pachnący, włóknisto-wodnisty, miękki, brudno kremowy miąższ, żółtobiałe lub rdzawożółte owocniki o 7-13 cm średnicy rozgałęzione na proste, sztywne gałązki zakończone stożkowatymi ząbkami, rośnie pojedynczo lub po kilka w miejscu w wilgotnych i cienistych lasach liściastych, rzadziej iglastych, białawy trzon rozgałęzia się krzaczkowato, końce dzielą się dwuczłonowo, wysyp rdzawozłoty, niejadalny grzyb

Szmaciak gałęzisty, strzępiak kędzierzawy, baran jadalny, woskowaty, pachnący miąższ, białokremowe owocniki z czasem brązowieją, grzybnia rośnie na korzeniach i pniach drzew iglastych, pasożyt, rośnie pojedynczo, owocnik wygląda jak kalafior, jest kulisty, złożony z listkowatych rozgałęzień pokrytych z obu stron warstwą zarodnikotwóczą, dojrzałe końce są brązowe, łamliwe, miąższ smakuje orzechami, całkowicie chroniony, wysyp ochrowy, żyje w lasach iglastych

Buławka pałeczkowata miąższ twardy potem gąbczasty, owocnik jasnożółty, potem ochrowy, dotknięty brązowieje, cały pokryty warstwą zarodnikotwórczą, niejadalny, najpierw cylindryczny, potem maczugowaty, gładki lub pomarszczony, rośnie w grupach w lasach liściastych i iglastych, częsty w buczynach, gorzki biały miąższ przekrojony brązowieje, wysyp białawożółty

Sarniak dachówkowaty, kolczak, sarna, łoszak miąższ szarobrązowy, elastyczny, soczysty, potem twardy, suchy, kapelusz ma 6-25 cm średnicy, wklęsły w środku, pokryty zachodzącymi na siebie i odstającymi łuseczkami, trzon szarobrązowy, gładki, dołem zgrubiały, rośnie w grupach, brązowy kapelusz z czerwonym odcieniem, brzeg podwinięty, ostry, powyginany u starszych, na spodzie ma grube, gęste, kruche, brązowoszare lub szare kolce o długości 5-12 mm, zbiegają po trzonie, wysyp szarobrązowy, ma korzenny zapach i słodki smak, sproszkowany to przyprawa, żyje w lasach świerkowych i sosnowych, rzadko w liściastych

Kolczakowiec obłączasty, kolczak biały, kruchy, jadalny miąższ, kapelusz o 6-16 cm średnicy, ochrowy do jasno pomarańczowożółtego, w suszę jaśnieje, falisto powyginany, pospolity, rośnie pod bukami, dębami, sosnami, świerkami, pojedynczo lub w małych grupkach, kapelusz gładki, w środku wklęsły, nieregularny, na dolnej stronie ma kolce, są gęste, krótkie, potem rosną, zbiegają po trzonie, trzon pełny, białawy lub kremowy, w smaku kwaskowaty, starsze gorzkawe, wysyp blado kremowy, ciemniejsze okazy rosną w gęstych kępkach, jasne pojedynczo, żyje w lasach liściastych i iglastych

Lejkowiec dęty, skórzak, cholewka, lejkowiec gładki cienkie, łamliwe owocniki, są wierzchem pofałdowane, lejkowate lub trąbkowate, środek wydrążony, brzegi podwinięte, z czasem powyginane i powcinane, łatwo wysycha, szary miąższ z czasem czernieje, jadalny rośnie w cienistych, wilgotnych lasach liściastych i mieszanych, głównie w buczynach, tworzy czarcie kręgi, w deszczowe dni jest brązowy w suche szary, trzonek pusty, zwężony u podstawy, ładnie pachnie, biały wysyp, suszony to przyprawa, młode jadalne

Pieprznik jadalny, kurka, liszka, kurza stopka ma bladożółty miąższ, smakuje łagodnie, potem pieprznie, spód kapelusza ma nieregularnie, widlasto rozgałęzione listewki zachodzące na trzon, kapelusz ma 1-7 cm średnicy, jest płaski z podwiniętym brzegiem, potem lejkowaty, pofałdowany, trzon jaśniejszy od kapelusza, kapelusz bladożółty, jasno pomarańczowy i pomarańczowy, starsze maja postrzępione brzegi, 1 z najliczniejszych grzybów, rośnie wśród mchu i opadłych liści, wysyp białawy lub żółtawy, lisówka pomarańczowa, fałszywa kurka jest niejadalna, ale podobna, rośnie w lasach liściastych i iglastych

Ozorek dębowy miąższ włóknisty, czerwonym jasno żyłkowanym po rozcięciu wycieka czerwony sok, nerkowaty, półokrągły, lepki, promieniście wzorkowany kapelusz ma 2-6 cm grubości, powierzchnia ma brodawki, jest czerwonopomarańczowa potem krwistoczerwona, rzadki nadrzewny, jadalny grzyb, rośnie na dębach i pniakach w starych drzewostanach pojedynczo lub w grupkach, daje brunatną zgniliznę drewna, przypomina surowy język, przyrasta bokiem lub krótkim trzonem, wysyp biały

Wrośniak różnobarwny skórzasty, biały miąższ, niejadalny, igłowate białawe rurki kremowieją, kapelusz ma kolorowe koncentryczne kręgi, są żółte, brązowe, granatowe, przyrasta bokiem dachówkowato do pnia, pospolity na całym świecie, daje białą zgniliznę drewna, owocniki płaskie, wachlarzowate, brzeg jaśniejszy, wysyp słomkowożółty, żyje w lasach, parkach na pniach i drzewach liściastych, płotach, deskach, palach, podkładach kolejowych, drewnianych konstrukcjach

Laskownica spłaszczona kapelusz ma 3-8 cm grubości, twardy, korkowy, półkolisty, pomarszczony z garbkami, przyrasta bokiem do podłoża, 2 warstwy rurek ma 2-letni grzyb, korkowaty miąższ jest biały, potem brązowy, rośnie pojedynczo lub w grupach, dachówkowato zachodzą na siebie, lubi pnie drzew liściastych, rzadziej iglastych, daje biała zgniliznę drewna, żyje wiele lat, co roku wytwarza warstwę rurek o 8-25 mm wysokości, która rośnie na poprzedniej, skórka kapelusza jest gładka, szara lub rdzawobrązowa podobna do kory, pęka po naciśnięciu, ściśnięte pory brązowieją, wysyp rdzawobrązowy lub kakaowy, żyje w lasach, parkach, zaroślach, przy drogach, na pniach, czasem drzewach

porek bzowy białawe, potem ochrowe kruche rurki z małymi porami, miąższ biały, miękki, suchy jest twardy skórka szarobrązowa lub ochrowa, starsza złuszcza się, kapelusz ma 2-6 cm grubości, najpierw półkolisty potem nerkowaty, zaokrąglony i podwinięty brzeg, częsty grzyb, ma krótki boczny trzonek, rośnie na brzozach i pniach brzóz, daje brunatną zgniliznę drewna, powstały proszek służył do czyszczenia zegarków, jednoroczne owocniki zostają do wiosny, powierzchnia gładka, biaława potem brudnożółta, płowa, miąższ suchy, korkowy, niejadalny, wysyp biały, żyje w lasach, parkach, tylko na brzozach

Podgrzybek brunatny, grzyb kasztanowaty, borowik brunatny, półgrzybek, siniak białawy miąższ po przecięciu sinieje, kremowe lub żółte rurki potem są oliwkowe lub zielone, kapelusz ma 5-16 cm średnicy, jest zamszowy, matowy, potem gładki, w deszczu lepki, śluzowaty, trzon cylindryczny, podłużnie pręgowany, baryłkowaty, zgniecione miejsca sinieją, jeden z najczęstszych borowikowatych, rośnie na kwaśnych glebach pod sosnami i świerkami, rzadziej pod bukami i dębami w lasach iglastych i liściastych, głównie w świerkowych drzewostanach, brązowy, półkolisty kapelusz robi się poduszkowaty, rurki błękitnieją, wysp oliwkowobrązowy, surowy trujący, gotowany jadalny

Maślak żółty, borowik ziarnisty, grzyb pępek, błotownik, zajęczak, podgrzybek miąższ żółtawy, jadalny, kapelusz brązowy lub żółty ma 5-10 cm średnicy, lśniąca skórka, w deszczu śluzowata, pory wydzielają kropelki białego mlecznego płynu, który zasycha tworząc brązowe ziarenka, dobry w smaku, jest pod sosnami w lasach iglastych , w trawie, przy zrębach, na polanach, dojrzały kapelusz poduszkowaty, bladożółty trzon bez pierścienia, u starszych brązowy dołem, wysyp żółtobrązowy

Podgrzybek złotawy, borowik złotawy, grzyb złotawy, zajączek miąższ jadalny, w kapeluszu i górze trzonu błękitnieje po przekrojeniu, kapelusz ma 3-7 cm średnicy, ochrowoliwkowy, skórka pęka w kostki oddzielone jasnymi, różowymi rysami, ochrowy, żółty trzon w środkowej i dolnej części karminowy, jeden z najpospolitszych borowikowatych, żyje w lasach liściastych i iglastych, nie ma go w górach i na torfowiskach, wypukły, poduszkowaty, zamszowy, matowy kapelusz, kremowo żółte rurki stają zielonkawe, oliwkowe, po przekrojeniu zielenieją, po zgnieceniu sinieją, równy, cienki trzon, wysyp oliwkowy, starsze jedzą owady

Maślak żółty, grzyb modrzewiowy, borowik strojny, piękny, żółty, maślak czerwony jasnożółty, soczysty, smaczny, jadalny miąższ, kapelusz ma 4-15 cm, jest pomarańczowy, śluzowaty z odchodzącą skórką, trzon nad pierścieniem żółty, siateczkowany, pod żółtobrązowy, podłużnie włóknisty, rośnie tylko pod modrzewiami, jadalny, żółte przyrośnięte rurki stają się oliwkowozielone, drobne, okrągławe, z wiekiem kanciaste pory, mają kolor rurek, dotknięte brązowieją, trzon ma białawy, lepki pierścień, ochrowy wysyp zarodników, żyje w lasach modrzewiowych i pod pojedynczymi modrzewiami

Koźlarz grabowy miąższ biały po przekrojeniu szarofioletowy, potem czarny, długie, szare do oliwkowobrązowych rurki, poduszkowaty, żółtobrązowy, szarobrązowy, oliwkowobrązwoy, czarny lub czarnobrązowy kapelusz z drobnymi zmarszczkami i wgłębieniami ma 6-12 cm średnicy, trzon z czarnymi kosmkami, borowikowaty z długimi, czarnymi łuseczkami, jest częsty, jadalny, rośnie w wilgotnych, cienistych, liściastych lasach pod grabami, białawe, potem żółte pory po dotknięciu szarzeją i czernieją, miąższ bez smaku i zapachu, wysyp tytoniowobrązowy

goryczak żółciowy, grzyb cierpki, żółciowy, gorzki zajączek lub zajęczak miąższ biały, gorzki, niejadalny, półkolisty, potem poduszkowaty, żółtobrązowy, czerwonobrązowy lub ciemno brązowy kapelusz ma 5-12 cm średnicy, bladoróżowe rurki ciemnieją po dotknięciu, cylindryczny jaśniejszy od kapelusza trzon z różową lub brązową siateczką, rośnie w iglastych i mieszanych lasach na kwaśnych piaszczystych glebach, w wilgotnych miejscach w mchu pod sosnami, w suche dni kapelusz jest błyszczący w mokre lepki, po przełamaniu miąższ różowieje, różowy wysyp

Borowik ponury, grzyb świniak, siniak, dębiak, siniuch po przekrojeniu miąższ robi się sinoniebieski, u podstawy trzonu winnoczerwony, oliwkowy, omszony kapelusz ma 7-23 cm średnicy, trzon ma siateczkę o długich oczkach, lubi ciepło, rośnie głównie na niżu, trujący, by był jadalny trzeba go dobrze ugotować, kapelusz po dotknięciu sinieje, potem robi się czarnobrązowy, rurki są pomarańczowe lub jasno czerwone, zgniecione sinieją, okrągłe pory żółtawe, potem pomarańczowoczerwone, czerwonordzawa siateczka na żółtym lub brudno czerwonym trzonie, złamany trzon sinieje, wysyp oliwkowy

Borowik szlachetny, grzyb prawdziwy, borowy, dębowy, prawdziwek biały miąższ nie zmienia koloru, kapelusz o 6-15 cm średnicy, półkolisty potem wypukły, poduchowaty, ciemnobrązowy, w wilgotne dni lepki i lśniący, młode rurki kremowe, starsze zielonożółte i oliwkowozielone, mocny, baryłkowaty potem maczugowaty biały trzon na górze ma biała lub jasnobrązową siateczkę, najsmaczniejszy grzyb jadalny, rośnie pojedynczo lub w małych grupkach w lasach sosnowych, świerkowych, liściastych pod świerkami, sosnami, głównie w górach, oliwkowobrązowy wysyp zarodników

Mleczaj dołkowy podwinięty brzeg kapelusza o średnicy 8-15 cm, słomkowożółty kapelusz lejkowaty z cienkimi pręgami, w wilgotne dni śliski, w nacięciach jest białe mleczko, które żółcieje, gruby, sztywny trzon w kolorze kapelusza ma ciemnożółte wodniste wgłębienia, rzadki, niejadalny grzyb, rośnie w górach, w lasach iglastych, głównie pod świerkami, równej długości kremowe blaszki, starsze w brązowe plamy, blaszki zbiegają się do trzonu, czasem do niego przyrastają, blado ochrowy wysyp, gorzki, piekący smak

mleczaj przydymiony biały miąższ po pewnym czasie po przekrojeniu różowieje, kapelusz ma 2-10 cm średnicy, ma wypukły środek, jest aksamitny, ciemnobrunatny, starszy ma pomarszczone brzegi, aksamitny, górą pomarszczony trzon, rzadki, niejadalny grzyb, rośnie głównie w lasach iglastych w wyższych partiach gór na kwaśnych glebach, kapelusz o suchej, zamszowej powierzchni, trzon jaśniejszy, w dole ma białawy nalot, czekoladowobrązowe blaszki zbiegają po trzonie, wysyp w kolorze jasnej ochry, miąższ ma gorzkawy, łagodny smak

Mleczaj smaczny, krówka, mleczaj krówka, mleczak, mlecz białawy, sztywny, jadalny miąższ wydziela białe mleczko, u starszych przypomina śledzia, kapelusz ma 5-12 cm średnicy, najpierw wypukły, potem zagłębiony, pomarańczowoczerwony, pomarańczowobrązowy lub brązowawy, suchy matowy, starszy popękany, mięsisty, sztywny owocnik, rośnie pojedynczo lub w grupkach w lasach liściastych i iglastych, rośnie nawet suchym latem, gęste, kremowe lub ochrowe blaszki zbiegają po trzonie, uszkodzone rdzewieją, cylindryczny, gładki, pełny, jaśniejszy od kapelusza trzon, mleczko szarzeje na powietrzu, jemy kapelusze, kremowy wysyp, żyje w iglastych i liściastych lasach

Rydz mleczaj, rydz pański, smaczny, prawdziwy, rydzyk miąższ ma pachnące mleczko o łagodnym smaku, kapelusz ma zielone plamki, 3-12 cm średnicy, podwinięte brzegi, ciemniejsze kręgi, wklęsły środek, młody trzon porowaty, starszy pusty, żyje gromadnie lub pojedynczo, ceglastopomarańczowy kapelusz w zielone plamy, czerwonopomarańczowe blaszki zbiegają po trzonie, zgniecione zielenieją, jaśniejszy trzon ma zielone plamki, białawy miąższ przekrojony pomarańczowy, potem zielonkawy, wysyp kremowo żółty, zbiorowy gatunek, żyje w świerkowych i sosnowych lasach

gołąbek modrożóły biały miąższ o łagodnym smaku i zapachu, w trzonie są jamy, kapelusz ma 5015 cm średnicy, jest żyłkowany, skórka odchodzi, białe, miękkie, elastyczne blaszki, częstszy w lasach liściastych niż iglastych, szary, szarozielony, różowooliwkowy, niebieskoszary, środkiem żółtawy lub ochrowy kapelusz, dojrzały ma wgłębienie, skórka lepka w deszczu, biały, błyszczący, gładki, pełny trzon, starszy gąbczasty, pod skórką lekko fioletowy miąższ, wysyp biały, jadalny grzyb jedzony przez owady i ślimaki

gołąbek brudnożółty biały, lekko ostry miąższ, kapelusz ma 6-9 cm średnicy, brudnożółty, rdzawobrązowy, starszy prążkowany, skórkę można zdjąć z brzegów, biały, szarawy trzon, pospolity, niejadalny leśny grzyb, rośnie w głównie w lasach iglastych, rośnie pod koniec lata i jesienią, w wilgoci kapelusz jest lepki w suche dni błyszczący, bywa żyłkowany lub pofałdowany, jasnokremowy wysp zarodników

gołąbek jadalny blaszki jednakowej długości, biały miąższ o smaku orzechów laskowych, kapelusz płaski, wgłębiony środkiem o karbowanym brzegu i średnicy 5-10 cm, sztywny, biały, dołem zwężony trzon miewa rdzawe plamy, jeden z najlepszych gołąbków, kapelusz ma winnoróżowy, purpurowoczerwony lub blado ochrowy, środek jaśniejszy lub ciemniejszy, kruche, białawe, przyrośnięte lub zbiegające blaszki, miąższ być miejscami rdzawobrązowy, starsze pachną śledziami, biały wysyp, skórka nie sięga brzegów, rośnie w lasach mieszanych i liściastych

gołąbek wymiotny, bedłka, bedłka trująca, surojadka trująca, psi grzyb biały miąższ, cienki w kapeluszu, kapelusz ma 5-10 cm średnicy, bladoróżowy, czerwonoróżowy, płaski kruchy, trzon biały, cylindryczny, gładki, matowy, wilgotna skórka daje się zdjąć, są różne kolory kapelusza, najczęstsze wiśniowoczerwone są w lasach iglastych, różowoczerwone pod brzozami, suchy kapelusz błyszczący, blaszki wąski przyrastają do trzonu, biały wysyp, rośnie w lasach sosnowych, świerkowych, na torfowiskach, na wilgotnych miejscach kwaśnych gleb

maślanka wiązkowa, bedłka opieńka wiązkowa, opieńka dzika, fałszywa, psia miąższ siarkowożółty, dołem trzonu brązowawy, gorzki, bezwonny, blaszki najpierw żółtawe, potem zielonkawe, na koniec fioletowoczerwone, kapelusz ma 2-7 cm średnicy, jest płaski z małym garbkiem, siarkowożółty, w środku ciemniejszy, żółtawy trzon z zielonkawym odcieniem, w dole ma brunatne włókna rośnie w kępkach lub wiązkach do kilkudziesięciu osobników, rozkłada drewno, kapelusz ma porozrywane brzegi, młode blaszki maja błoniastą, szybko pękającą osłonkę, owocnik w wiązce zrastają się, pierścień to szybko znikająca smuga, czarnofioletowy wysyp, słabo trujący grzyb, rośnie na pniakach drzew liściastych i iglastych

łuskwiak nastroszony jasnożółte blaszki ciemnieją, żółtawy miąższ ciemniejszy u podstawy, kapelusz ma 6-10 cm, półkolisty, lekko wypukły, jasnożółty z dużymi, odstającymi, rdzawobrązowymi łuseczkami, trzon pod pierścieniem ma odstające łuseczki, nad gładki, owocniki rosną w kępkach, niejadalny grzyb rozkłada drewno buka, klonu, świerku, drzew owocowych, gęste blaszki przy trzonie zbiegające lub wykrojone, postrzępiony pierścień, gorzki smak, pachnie rzodkiewką, brunatny wysyp, szkody na drzewach widoczne po latach, kiedy wiatr łamie spróchniałe brązowe drewno, żyje w parkach, lasach, sadach, na pniakach i żywych drzewach

Hełmówka obrzeżona blaszki i zarodniki rdzawobrązowe, kapelusz ma 304 cm, w wilgotne dni śluzowaty, miodowobrązowy, w suche dni żółtobrązowy, błoniasty pierścień zwykle odpada, smukły, pusty, na szczycie oszroniony trzon, rośnie pojedynczo lub w małych kępkach na pniach i zwalonych koronach drzew iglastych, rzadki grzyb, lubi sosny i świerki, ogórkowomączny zapach, gorzki smak, śmiertelnie trujący, cienkie, gęste, lekko przezroczyste blaszki karbują wilgotny brzeg kapelusza, trzon w kolorze kapelusza dołem ciemnobrązowy, rdzawobrązowy wysyp, rośnie na butwiejących częściach drzew iglastych

łuszczak zmienny, łuskwiak zmienny, bedłka zmienna, opieńka zmienna rdzawobrunatne, przyrośnięte lub zbiegające blaszki, piaskowożółty do rdzawobrunatnego kapelusz ma 3-6 cm średnicy, dzwonkowaty potem płaski z lekkim garbkiem w środku, wilgotny jest ciemniejszy, prążkowany, trzon nad pierścieniem gładki, pod ma brunatne łuseczki, rośnie w kępkach na martwym drewnie drzew liściastych, rzadziej iglastych, w parkach, lasach, ogrodach, w przydrożnych zadrzewieniach, po odcięciu trzonu jadalny, rdzawobrązowy wysyp, miąższ białawy i miękki w kapeluszu, w trzonie twardy i rdzawobrunatny

Boczniak ostrygowaty, bedłka ostrygowata, przyuszek ostrygowaty, biały miąższ, starsze blaszki łatwo się odrywają, kapelusz ma 5020 cm, gładki, boczny, w kształcie muszli o podwiniętym brzegu, blaszki zbiegające, białawe potem szarawe, boczny, krótki, pełny, biały trzon, owłosiony u podstawy, rośnie grupowo, dachówkowato na drzewach liściastych i drewnie topól, wierzb, buków, grabów, brzóz, jesionów, daje biała zgniliznę, kapelusz od popielatego do szarobrązowego, jadalny, młode są miękkie, biały wysyp, rośnie w ogrodach, lasach, parkach

Opieńka miodowa, podpieniek, łopieńka, podpieniek młody kapelusz jadalny po ugotowaniu i odlaniu wody, ma 3-11 cm, półkolisty, potem wypukły, płaski dojrzały ma garbek, może mieć łuski, miodowożółty lub rdzawobrązowy, mięsisty cielisty miąższ, łykowaty w trzonie, walcowaty, białożółty pierścień, gęste blaszki są jaśniejsze, żółtawe od kapelusza mają brązowe plamki, cylindryczny trzon żółtawy u podstawy ciemniejszy, młode zarażone drzewka umierają, starsze dostają białej zgnilizny, wysyp biały, grzyb zbiorowy, rośnie na pniakach i żywych drzewach

Zimówka aksamitnotrzonowa, pieniężnik aksamitnotrzonowy, zimówka, listopadówka, wierzbówka, pniakówka, monetka cienki, łagodnie pachnący miąższ, jadalny grzyb, sztywny, aksamitny trzon górą żółtawy, reszta ciemnobrązowa, kapelusz ma 2-12 cm, w deszczu śliski i lepki, żółtopomarańczowy lub żółtobrunatny z ciemniejszym szczytem, rośnie po pierwszych mrozach, zbieramy w Boże Narodzenie, rośnie w dużych kępkach, owocniki rosną dachówkowato, blaszki białawe, kremowe potem żółtawe, blado kremowy wysyp, rośnie w lasach, parkach, ulicznych zadrzewieniach, na pniach drzew liściastych

łuskawiec jeleni blaszki białawe, różowe potem brązowoczerwone, kapelusz ma 5-15 cm, dzwonkowaty potem płaski, brunatny, szarobrązowy lub szary, na szczycie łuskowany, biały jadalny miąższ, białawosiny miąższ z włóknistymi strzępkami, bulwiasta podstawa, rośnie pojedynczo lub po kilka sztuk, błyszczący kapelusz popękany w suszę, walcowaty, górą zwężony trzon, łatwo się łamie, różowy wysyp, żyje w wilgotnych i cienistych lasach liściastych i mieszanych, na pniakach, martwych drzewach głównie dębach i bukach

Krowiak podwinięty, olszówka jasnożółty u podstawy rdzawobrązowy miąższ, kapelusz ma 5-15 cm, lejkowaty, płaski, środkiem wklęsły, rdzawobrązowy, ochrowobrązowy, oliwkowy, zbiegające blaszki uszkodzone rdzawobrunatnieją, krótki, zwężony u podstawy,pełny cylindryczny jaśniejszy od kapelusza trzon, brzeg kapelusza podwinięty, wypukły młody kapelusik omszony, starszy łysy, suchy matowy, wilgotny lepki, śliski, trujący grzyb, żółtobrązowe blaszki staja się oliwkowobrązowe, rośnie pod olchami, brzozami, świerkami, sosnami, dębami, najczęściej truje on, rdzawobrązowy wysyp, rośnie w wilgotnych miejscach w lasach

Zasłonak szpiczasty miąższ jaśniejszy od kapelusza, który ma 3-7 cm, jest stożkowaty potem wypukły, pomarańczowobrązowy lub rudobrązowy, ma łuseczki, resztki osłonki są na trzonie, fluoryzuje w ultrafiolecie, rośnie na kwaśnych glebach w wilgotnych lasach i na bagnach, w lasach iglastych, młode mają na brzegu resztki cytrynowej pajęczynowatej osłonki, grube, szerokie, rzadkie blaszki, trzon zgrubiały od podstawy, blado pomarańczowy, pachnący miąższ u starszych żółtawy, brązowy pod skórką, rdzawobrązowy wysyp, śmiertelnie trujący, rzadki

Zasłoniak nijaki bzowe potem cynamonowe blaszki, miąższ biały, w trzonie żółtawy, kapelusz ma 508 cm, półkolisty potem wypukły do prawie płaskiego, młode mają pajęczynowatą osłonkę łączącą brzeg kapelusza z trzonem, brzeg kapelusza podwinięty, w wilgoci śluzowata skórka, najsmaczniejszy zasłonak, rośnie na głównie wapiennych glebach w lasach iglastych, żółtobrązowy kapelusz z podwiniętym brzegiem, gęste blaszki zbliżone do białawego trzonu, gruby, szerszy u podstawy trzon, pełny pokryty kosmkowatymi włókienkami, zbity, łagodny w smaku, bezwonny miąższ, rdzawobrązowy wysyp

Strzępiak ceglasty, włókniak ceglasty biały mięsisty kapelusz czerwienieje po przekrojeniu, kapelusz ma 3-8 cm, stożkowaty lub dzwonkowaty, potem płaski z garbkiem, brzeg odgięty popękany, białawe blaszki potem różowawe, gliniastobrązowe, biały potem ceglastoróżowy, oliwkoworóżowy pełny trzon, śmiertelnie trujący, rośnie pojedynczo lub grupowo zwykle pod bukami, białawy lub ochrowy kapelusz starszy ceglastobrązowy, uszkodzone blaszki mają czarne plamki, spirytusowosłodki zapach, smak łagodny potem gorzki, ochrowobrązowy wysyp, rośnie w prześwietlonych lasach liściastych, zaroślach, parkach

Płachetka kołpakowata, niemka, turek, chochołka białawy, bezowy miąższ pod skórką żółtawy, kapelusz ma 5-12 cm, jajowaty, wypukły potem spłaszczony, ochrowaty, w suszę promieniście pomarszczony, na brzegach popękany, w wilgoci ma delikatny biały nalot, gliniastożółte potem rdzawobrązowe, karbowane blaszki, trzon z błoniastym, żółtawym pierścieniem, rośnie w sosnowych, świerkowych i mieszanych lasach, po ciepłych letnich deszczach, wśród borówek czernic, na kwaśnych glebach, młody kapelusz ma białawe łuseczki, resztkę białej błonki na brzegu, prążkowany trzon, rdzawy wysyp

klejówka kleista, ślimak, ślimaczek, klejak, tłuścioch ma biały miąższ u podstawy trzonu cytrynowy, miąższ kapelusza jadalny, niebieskoszary potem orzechowy, brązowy, półkolisty potem wypukły potem płaski z wklęśnięciem na szczycie na szczycie kapelusz ma 5-13 cm, czarne plamki, ma śluz w suszę wysycha i błyszczy, na brzegu wiszą śluzowate resztki osłonki, grube, rzadkie, zbiegające, białawe potem szare blaszki, rośnie pojedynczo lub grupowo w pogórskich i górskich świerczynach, czarny wysyp, lubi lasy iglaste i mieszane

pierścieniak grynszpanowy miąższ białawy z niebieskawym lub zielonkawym odcieniem, kapelusz ma 5-7 cm, miedzianozielony lub niebieskozielony, szczyt ma żółtawy odcień, brzegi watowate ochrowe łatki, białawe potem fioletowoszare, purpurowobrunatne blaszki o białych ostrzach, pod pierścieniem na trzonie są białe odpadające łuseczki, rośnie w małych i dużych kępkach w lasach, suchy kapelusz lśni, mokry jest śluzowaty, trzon jasnoniebieski lub jasnozielony, szczątkowy, nietrwały pierścień, miąższ pachnie rzodkiewką, fioletowobrunatny wysyp, niejadalny, rośnie na martwych iglakach, głównie świerkach, sosnach, jodłach

Czernidłak kołpakowaty, psia bedłka, bedka, czernidlak, czerniak, gnojak, gnojnik, kapelusznik, czarny kolpak młody miąższ dobry, powierzchnia kapelusza ma duże, białe, dostające łuski, kapelusz ma 3-10 cm średnicy, cylindryczny, potem dzwonkowaty, białawy, na szczycie ochrowobrązowy, pusty, biały trzon, rośnie w kępkach, szybko rośnie, brzegi kapelusza pękają i zmieniają się w czarną maź, trzon łatwo się odłamuje, mały, biały, ruchomy pierścień przesuwa się u podstawy trzonu, czary wysyp, młode owocniki jadalne, rośnie na brzegach lasów, przydrożach, podwórkach, łąkach, pastwiskach, parkach, na trawnikach

Grzybówka mleczajowa kapelusz ma 1-1,5 cm, stożkowatodzwonkowaty, brzegiem prążkowany, białoszary do prawie czarnego lub ciemnoszary z ciemniejszym szczytem, wilgotny bruzdkowany od blaszek, blaszki zaokrąglone przy trzonie, trzon suchy, cienki, szary miąższ, białe, wąskie blaszki, cienki trzon, częsty w lasach latem i jesienią, niejadalny, stare owocniki tracą sok, wysyp biały, rośnie w lasach, na polanach

Lakówka ametystowa jedwabosto-włókienkowy trzon, kapelusz ma 2-5 cm, płaski, wgłębiony w środki, fioletowy, młody miąższ fioletowy, potem różowy do bladobrunatnego, grube, rzadkie blaszki, młody kapelusz fioletowy, stary kremowy lub bladoochrowy, starsze blaszki biało oprószone zarodnikami, młode ametystowe, trzon bladofioletowy, brązoworóżowy lub rdzwobrzowy, wysyp biały, żyje wśród mchów, w lasach iglastych i liściastych

Twardzioszek przydrożny, przydrożka, tańcówka, zawieruszka, podróżniczek białawy trzon o zapachu świeżych trocin i miłym smaku, kapelusz ma 2-5 cm, tępo stożkowaty potem płaski z tępym garbkiem, brzeg prążkowany, rzadkie blaszki, suche białawe, wilgotne ochrowe, trzon pełny, rurkowaty, rośnie grupowo po deszczu często w czarcich kręgach, smaczny, jadalny, wilgotny kapelusz jest brązowożółty, suchy blado ochrowy, młody trzon filcowaty, potem gładki, wysyp biały, rośnie w parkach, ogrodach, przy leśnych drogach

Lejkówka odbielona biały miąższ pachnie mąką potem piłowanym drewnem, kapelusz ma 2-4 cm, biały do szarawego, rozpostarty, wgłębiony w środku, falisto powyginany, cienkie, zbiegające blaszki, większość białych lejkówek truje, rośnie pojedynczo lub w małych kępkach, młody kapelusz wypukły z podwiniętym brzegiem, wilgotny śluzowaty, suchy jedwabiście połyskuje, pełny, biały, cylindryczny trzon, biały wysyp, rośnie na brzegach lasów, łąkach, pastwiskach

Gąsówka mglista, bedłka mglista, głąbik mgławy biały, mięsisty miąższ o łagodnym zapachu i ziemistym smaku, kapelusz ma 5-15 cm, wypukły, potem płaski o faliście powyginanym brzegu, białawe, gęste, lekko zbiegające blaszki, kapelusz ma lekko podwinięty brzeg, trzon mocny, gładki, dołem zgrubiały, kapelusz a potem tylko środek są biało zamglone, tworzy czarcie kręgi, w wilgotną pogodę kapelusz ciemnoszary do szarobrązowego, w suchą bladoszary lub białawobrązowy, owocniki jadalne, wysyp biały, rośnie w lasach iglastych i liściastych

Gąsówka naga, gąska naga, bedłka fioletowa, rycerzyk fioletowy, gąska fioletowa trzon i blaszki fioletowe, miąższ jadalny, ma łagodny smak i miły zapach, kapelusz ma 6-15 cm, wypukły potem w środku wklęsły, jasnofioletowy, dojrzały ciemniejszy, starszy brzeg kapelusza pofałdowany, młody ma podwinięty brzeg, trzon pokryty podłużnymi, wrośniętymi włókienkami, saprofit, można go hodować na słomie, sianie, ściółce liściastej i iglastej, tworzy czarcie kręgi, gęste, cienkie blaszki fioletowe potem brunatne, podstawa trzonu filcowata, trzon pokrywa watowata grzybnia, bladoróżowy wysp, jadalny po ugotowaniu, rośnie w lasach, parkach, na śródleśnych łąkach, na grubej warstwie opadłych liści

gąska zielonka, zieleniatka, gąska żółta jaskrawożółte blaszki na jaśniejszym miąższu, miąższ pachnie świeżo zmieloną mąką, jadalny, pospolity, kapelusz ma 4-8 cm, żółtozielony, żółtobrązowy, brązowooliwkowy, w środku ciemniejszy, pełny, żółty, żółtozielony trzon, jeden z najpóźniejszych jadalnych grzybów, spomiędzy igliwia i mchu widać górną część kapelusza, powierzchnia kapelusza ma promieniste włókienka, bywa popękana, w wilgoci kleista, zawsze pokryta ziarenkami piasku, brzeg podwinięty u dojrzałych powyginany, biały wysyp, żyje na piaszczystym podłożu w lasach iglastych

majówka wiosenna, gąska majowa lub wiosenna biały miąższ o zapachu świeżo zmielonej mąki, biały do kremowego kapelusz ma 7-12 cm średnicy, dojrzały żółtobrązowy z podwiniętym brzegiem, krótki, gruby, białawy trzon bez pierścienia, sucha, gładka skórka kapelusza, owocuje w maju, tworzy czarcie kręgi, jadalny, kapelusz dzwonkowaty lub stożkowato wypukły, starszy spłaszczony, cienkie, gęste blaszki przy trzonie wycięte w ząbek, biały wysp, rośnie na łąkach, pastwiskach, skrajach lasów, śródleśnych polankach

Muchomor mglejarka, mglejarka pochwiasta, muchomor pochwiasty, mglejarka pusty, gładki biały trzon zwężony ku górze, nie ma pierścienia, biały, cienki, jadalny miąższ, kapelusz ma 4-12 cm, brunatny biały, szafirowy, żółty z prążkowanym brzegiem, częsty grzyb, rośnie na kwaśnych glebach, w starych parkach, na brzegach rzek w lasach iglastych i liściastych, cienki, łamliwy kapelusz, młody dzwonkowaty, starszy rozpostarty, powierzchnia może mieć do kilku łatek po osłonce, biały wysyp, jadalny po ugotowaniu

Muchomor czerwonawy, muchomor prawdziwy, czerwony, muchorówka, muchoraj biały miąższ przekrojony czerwienieje, najbardziej u podstawy trzonu, kapelusz ma 5-15 cm, młody blado różowy, starszy czerwonobrązowy, płaski, wolne białe blaszki, starsze z czerwonymi plamami, młode owocniki kuliste, prążkowany pierścień, trzon przy podstawie czerwonawy, bulwa u podstawy trzonu, jadalny po ugotowaniu, kapelusz ma białawe lub brązoworóżowe łatki, wysyp biały, rośnie w lasach liściastych i iglastych

Muchomor sromotnikowy, muchomor zielonkawy, bulwiasty, muchoraj zielony, biały miąższ, starszy pachnie surowymi, tartymi ziemniakami, młody bezwonny, kapelusz ma 6-12 cm, zielonożółty, oliwkowozielony, szarobiały, nasada trzonu bulwiasto zgrubiała, otoczona biała pochwą, duży, zwisający pierścień, blaszki białe i wolne, najgroźniejszy, śmiertelnie trujący grzyb, kapelusz ma jaśniejsze plamki, jest wypukły, potem płaski, lśniąca, gładka skórka bez łatek, trzon ma zygzakowaty wzorek, łatwo się odłamuje, wysyp biały, grzyb mikoryzuje z bukami i dębami, żyje w lasach mieszanych i liściastych

Muchomor czerwony, muchorówka, muchomor prawdziwy biały miąższ o słodkawym zapachu, pod skórką żółty, kapelusz ma 10-20 cm, szkarłatnoczerwony, ma białe resztki osłonki, białe wolne blaszki, biały trzon z dużym białawym pierścieniem, piękny, trujący grzyb, koncentryczne łatki na kapeluszu, młody kapelusik kulisty potem płaski, brzeg prążkowany, młody trzonek pełny potem pusty, łatwo się odłamuje, zakończony bulwką ze zgrubieniem, wysyp biały, żyje w lasach iglastych, liściastych, młodnikach brzozowych i brzozowo-sosnowych

Czubajka kania, kania, sowa, parasolnik, parasolowiec, czubajka wyniosła kapelusz ma 10-30 cm średnicy, stożkowato wypukły, potem płaski z brodawkowatym garbkiem na środku, trzon gąbczasty potem pusty, wolne blaszki, ruchomy pierścień łatwo się przesuwa, młody trzon brązowy potem popękany, młode owocniki wyglądają jak pałeczki do bębenka, smaczna, jadalna, młody kapelusz brązowy, potem skórka pęka, powstają dachówkowate łuski, gęste białe blaszki nie dochodzą do trzonu, trzon łatwo się odłamuje, biały wysyp zarodników, żyje w leśnych zrębach, na trawiastych polanach, brzegach lasów liściastych

Pieczarka lśniąca, pieczarka leśna przekrojony miąższ czerwienieje, kapelusz ma gęste, drobne łuseczki, najpierw jasne, potem czerwonawe, na koniec czarnobrązowe, 6-10 cm średnicy, trzon ma szeroki, białawy, odstający pierścień rośnie w lasach iglastych tylko, głównie w świerczynach, na glebach zasobnych w związki azotu, kapelusz najpierw prawie kulisty potem wypukły, gładki biaąłwy lub szary trzon w miejscach uszkodzeń czernieje, starsze miewają brązowawy pierścień, miąższ cienki, białawy, przekrojony pachnie świeżym drewnem, czekoladowobrązowy wysyp

Pieczarka żółtawa białe blaszki stają się jasnoróżowe, rozkrojona biała podstawa trzonu jasnożółcieje, gładki kapelusz miewa baryłkowate łuseczki, błoniasty pierścień zwisający, kapelusz ma 7-11 cm średnicy, najpierw kulisty potem wypukły, trująca, świeża nie pachnie, starsza pachnie karbolem lub atramentem, zwłaszcza ugotowana, ściśnięty kapelusz żółknie, gęste blaszki nie przyrastają do trzonu, wysyp purpurowobrązowy, żyje w parkach, lasach liściastych i iglastych

Pieczarka polna biały, jedwabistowłóknisty, gładki lub z brązowawymi łuseczkami na szczycie kapelusz ma 6-10 cm średnicy, młode blaszki różowe, trzon ma biały pierścień, dobry jadalny grzyb, rośnie od wiosny do jesieni, często gromadnie, młode są prawie koliste, starsze półkoliste, dojrzałe płaskie, łatwo odłamujący się trzon jest biały, dołem rdzawobrązowy, przekrojony miąższ lekko różowieje, delikatnie smakuje, łagodnie pachnie, czerwonobrązowy wysyp zarodników, najpopularniejszy jadalny grzyb, wystarczy jedna mglista jesienna noc, by wyrosły tysiące owocników na polu, rośnie na łąkach, podwórkach, sadach, ścierniskach, w ogrodach

Na podstawie Rośliny i Zwierzęta książka z kluczem do rozpoznawania część 3/5 dodatek do Gazety Wyborczej z 2008 r, na podstawie NASZA PRZYRODA rośliny i Zwierzęta Europy, wydaną przez Reader's Digest Przegląd sp. z.o.o z 2003 r