Przyroda, strona 7

Skamieliny to szczątki organizmów żywych, grzybów, roślin i zwierząt oraz ślady ich aktywności w postaci kamieni, powstają odciski, czyli jakaś część zwierzęcia, głównie szkielet, muszla lub rośliny zostaje pokryta pyłem, rozkłada się, jednocześnie pył się zbija w grudę, w miejscu szczątków zostają odciski. Odlewy, inaczej ośródki są gdy odcisk zostanie wypełniony innym osadem, z którego otaczające fragmenty skał jak pył opadną.

Często zachodzi zjawisko fosylizacji, pokryte osadem miękkie szczątki rozkładają się, twarde szkielety zmieniają się, tworząc skamieliny niekompletne, budują je głównie węglan wapnia i krzemionka oraz dolomit, syderyt, piryt, limonit. Czasem zachodzi uwęglenie, czyli wypłukanie lotnych i płynnych składników z pozostawieniem ciał stałych, w których dominuje węgiel. Uwęglenie ma fazę biochemiczną, która polega na rozkładzie materii organicznej i geochemiczną po pokryciu szczątków osadem zachodzą zmiany wytrącające węgiel, tak powstaje węgiel kamienny, brunatny, torf. Sylifikacja, skrzemionkowienie to wysycenie materii organicznej krzemionką z osadu, krzemionka zastępuje inne substancje. Kalcytyzacja, zwapnienie to zastąpienie kalcytem krzemionki np. w szkieletach gąbek. Dolomityzacja to przejście kalcytu w dolomit pod wpływem wody morskiej podczas sedymentacji i diagenezy, woda z magnezem płucze osady, magnez reaguje z kalcytem dając dolomit. Fosforytyzacja to wypychanie węglanu wapnia przez fosforan wapnia. Pirytyzacja to zamiana substancji budujących szczątki i pirytem. Glaukonityzacja powstaje w czasie wietrzenia morskich iłów, potasowych skaleni i łyszczyków, polega na powstawaniu glaukonitu.

Czasem w asfalcie zachowują się kompletne skamieliny ze wszystkimi tkankami, powstają też w procesie mumifikacji. Inne kompletne skamieliny zachowują się w bursztynie, kiedy żywica zaleje owada lub inne zwierzę, blokuje dostęp tlenu i uniemożliwia klasyczny rozkład. Kompletne skamieliny znajdujemy w martwicach wapiennych.

Tafonomia zajmuje się badaniem powstawania skamieniałości, tylko 1% wszystkich szczątków ulega skamieleniu, osady muszą szybko odciąć je od warunków zewnętrznych. Skamieniałości są strukturalne, czyli fragmenty organizmów i śladowe, czyli ichnoskamieniałości to s lady pełzania, drążenia tuneli, żerowania, mówią o życiu organizmu i jego środowisku, są też ślady spoczynku i tropy zwierząt [https://www.pgi.gov.pl/muzeum/kopalnia-wiedzy-1/10451-skamienialy-swiat.html]. Najstarsze skamieliny są z kambru, najmłodsze z miocenu. Mamy fragmenty gąbek, szkieletów, pancerzyków, muszle, fragmenty roślin, są odciski rynii, odciski liści, zarodni, fragmentów korzeni i kory skrzypów, widłaków i paproci drzewiastych, części pierwszych nagonasiennych i kwiatowych. Warto wspomnieć o okazach zamrożonych przez lodowiec. Skamieniałości narzutowe zostały przywleczone przez lodowiec z innych miejsc, są takie u nas. Skamieniałości przewodnie pochodzą z krótkiego okresu geologicznego, żyjących na dużej powierzchni Ziemi, są to trylobity, amonity, otwornice, graptolity, konodonty. Żywe skamieniałości to stare gatunki roślin i zwierząt, nie zmienione do dzisiaj. Fałszywe skamieniałości to skały przypominające skamieliny, ale nimi nie będące np. sferolity krzemionkowe, dendryty manganowe [https://www.fossils.com.pl/]. Dużo wapiennych skamielin jest tam, gdzie dawniej były morza, można znaleźć je w polach Wyżyny Miechowskiej i Jury Krakowsko-Częstochowskiej oraz na hałdach kopalnianych na Śląsku. Jest dużo odcisków części paproci np. liści w węglu lub łupkach. Wyżyna Miechowska ma szkielety jeżowców, jura amonity sprzed 200 mln lat.

Peireksia Peireskia Mill. Z Tropikalnej Ameryki, ulistnione krzewy, P. aculeata to podkładka do szczepienia zygokaktusów i innych.

Peireskiopsis Peireskiopsis Br. et. R. z Meksyku, Gwatemali, podobny do peireskii kaktus z podrodziny Opuntioideae, jest krzewiasty, ma liście, P. velutina i P. spathulata to podkładki dla wielu gatunków siewek, które szybko na nich rosną i bujnie się rozgałęziają.

Pelecyfora Pelecyphora Ehrenb. Z Meksyku, małe rośliny, brodawki są z 2 stron ściśnięte, areole są długie i wąskie, ciernie ułożone grzebieniasto, pędy twarde, uprawa wymaga dużego doświadczenia, są 2 gatunki P. asseliformis ciernie z areolami przypominają stonogi i P. pseudopectinata z rzadszymi, grzebieniastymi cierniami, najbardziej osobliwy rodzaj.

Pilozocereus Pilosocereus Byl. Et Rowl. Z meksyku, do pn Peru i ze środkowej Brazylii, kolumnowe kaktusy, kwiaty w miejscu osadzenia porastają gęste, wełniste włoski, kwiaty są dzwonkowate, potrzebują ciepła latem i zimą, ziemia musi być przepuszczalna i żyzna, jest 60 gatunków, najpiękniejsze maja włoski w areolach poza strefą kwitnienia, jeden z najpiękniejszych i najczęstszych gatunków to P. palmeri.

Pseudolobiwia Pseudolobivia Bckbg. Z pn Argentyny, Boliwii, górskie kaktusy podobne do lobiwii, ich kwiaty przypominają kwiaty echinopsisów, jest 25 gat. P ancistrophora ma białe kwiaty, P.aurea ma złotożółte, P. hermesina karminowe, najdłuższe ciernie ma P. ducis-pauli, łatwa w uprawie jest P. pojoensis, ma czerwone kwiaty, kwitnie od wiosny do jesieni.

Pyrrokaktus Pyrrocactus Berg. Z zachodniej Argentyny, kulisty do cylindrycznego, ma gęste ciernie, kwiaty maja owłosioną rurkę i zalążnię, nawet szczepione wolno rosną, latem chronimy przed silnym słońcem, silnie je wietrzymy, najpopularniejszy jest P. straussianus z gęstymi, tęgimi cierniami, P. catamrcensis ma zakrzywione w górę ciernie, najwrażliwszy jest P. umadaeve, rzadki jest P. subaianus.

Rebutia Rebutia K. Sch. Z pn Argentyny, Peru, bujnie kwitnące, kuliste, lekko spłaszczone kaktusy, pęd ma małe brodawki, kwiaty wyrastają z bocznych areol, ciernie są krótkie i miękkie, górskie rośliny rosnące na zacienionej stronie skał, tworzą bite poduszki, znoszą lekki cień, dobrze rosną w uprawach, słońce znoszą tylko wysoko w górach, jest ponad 20 gatunków i wiele odmian, najczęstsze to R. minuscula o czerwonych kwiatach i R. marsoneri o żółtych kwiatach.

Ripsalidopsis Rhipsalidopsis Br. et. R z pd Brazylii, jedyny gatunek to epifit-R. rosea, podobny do zygokaktusa, uprawia się mieszańce o różnych kwiatach, do kwitnięcia potrzebuje zimą 3 miesięcy w 10 st, dobrze rośnie na własnych korzeniach, można szczepić na peireskii.

Ripsalis Rhipsalis Gartn. Z tropikalnej Ameryki, Cejlonu, Afryki, Madagaskaru, ten rodzaj i Hatiora i Lespimium to epifity do upraw w witrynie dla epifitów.

Rodencjofila Rodentiophila Ritt. Z Atacamy w Chile, kuzyni eriosyce, są 4 gatunki, w kolekacjach są R. atacamiensis, jest twarda, pokryta tęgimi jasnymi cierniami, najlepiej szczepić na Trichocereus pasacana, najlepiej się przyjmuje.

Sklerokaktus Sclerocactus Br. et. R. z Arizony, Utah, Kolorado, trudne w uprawie rośliny o pięknych cierniach, uprawiany na mineralnych kruszywach, skąpo podlewany, w uprawach są S. polyancistrus S. whiplei i S. intermedius.

Selenicereus Selenicereus Br. et. R. z tropikalnej Ameryki, ma płożące 4-żebrowe pędy i wielożebrowe pędy z korzeniami powietrznymi, którymi czepia się drzew, kwiaty maja do 30 cm średnicy i 25 cm długości, zimując wymaga ciepła, jest 30 gatunków, najbardziej znany to S.grandiflorus-królowa nocy, jest wiele mieszańców.

Serenzja Soehrensia Bckbg. Z Argentyny, ma kwiaty podobne do lobiwii, gruby, kulisty lub niskocylindryczny pęd, uprawiamy jak lobiwie, piękne gatunki to S. bruchii, S formosa o długich, kolorowych cierniach.

Solizja Solisia Br. et. R. z Puebla i Oaxaca w Meksyku, 1 gatunek S. pectinata podobny do Pelecyphora pseudopectinata, tylko kwiaty wyrastają z boku pędu, jest wrażliwa, najlepiej rośnie szczepiona na Eriocereus jusbertii, bywa atakowana przez przędziorka chmielowca.

Spegacina Spegazzina Bckbg. To Weingartia Werd.

Strombokaktus Strombocactus Br. et. R. ze środkowego Meksyku, jedyny gatunek S. disciformis jest płaski od szarozielonego do szarego, kwiaty wyrastają z wierzchołkowych areol, ma delikatne nasiona, odporna, ale uprawa wymaga doświadczenia, najlepiej rośnie szczepiony.

Submatukana Submatucana Bckbg. Z Peru, podobny do matukany, grzbieciste kwiaty z długimi rurkami, łatwy w uprawie, jest 10 gatunków.

Sulkorebutia Sulcorebutia Bckbg. Z Boliwii, kwiaty ma podobne do rebutii, pędy do lobiwii, ma mocne ciernie, uprawiamy jak rebutie, wcześniej był tylko S. steinbachii, teraz jest ponad 30 gatunków, piękne S. candiae, S. aranacea i S. rauchii, S. krugerii z żółtymi kwiatami, S. tiraquensis i S. hoffmanniana z fioletowymi kwiatami, S. caniqueralii ma pomarańczowo-czerwone kwiaty, dobrze rośnie na parapecie.

Telokaktus Thelocactus Br. et. R. z Teksasu, środkowego i pn Meksyku, płaskie, kuliste, niskowalcowate kaktusy, żebra maja bruzdki i brodawki, od areoli ku górze idzie bruzdka, z której rozwija się kwiat, zalążnia ma łuseczki, potrzebuje przepuszczalnej gleby i pełnego słońca, w hydroponice czyste kruszywo ceglane, najlepiej szczepić na echinopsisach i Eriocereus justbertii, jest 20 gatunków, T. fossulatus, T. nidulans, T. lophotele mają szare lub niebiesko oszronione pędy, długie ciernie, T. bicolor ma jedwabiste kwiaty, najbardziej kolorowe kwiaty ma T. schwartzii.

Triksantocereus Thrixanthocereus Bckbg. Z pn Peru, podobny do epostoi, ma inne cefalium, T.blossfeldiorum i T. senilis to najpiękniejsze kaktusy kolumnowe, szczepimy je na dobrych podkładkach, zimujemy w cieple.

Tumeja Toumeya Br. et. R. z Nowego meksyku, pn Arizony, 1 gatunek T. papayaracantha to mały kaktus z płaskimi, elastycznymi cierniami, szczepimy na miękkich podkładkach, głównie na Trichocereus chickendantzii i innych trichocereusach i echinocereusach, latem można uprawiać na nasłonecznionym zagonie, zimą trzymamy w chłodzie, wytrzymuje słabe mrozy, ale nie długo.

Trichocereus Trichocereus Ricc. Ze środkowej Argentyny, Chile po Ekwador, kolumnowe kaktusy kwitnące nocą, kwiaty maja długie rurki, łatwe w uprawie, szybko rosną, T. spachianus, T. Macrogonus, T. pachanoi, T. chickendantzii to podkładki do szczepień, T. pasacana, T. terscheckii w przyrodzie są dużymi kolumnami, najpiękniejszy jest T. chilensis, gównie odmiany długocierniowe jak T. chilensis var. Zizkaanus.

Turbinikarpus Turbinicarpus Buxb. ex. Bckbg. Ze środkowego Meksyku, spokrewniony z tumeją, to małe piękne roślinki, uprawiamy głównie szczepione, jest 8 gatunków, standardowy to T. schmiedeckianus.

Uebelmannia Uebelmannia Buin. Z Minas Gerais w Brazylii, opisany w 1967 r, pęd pokryty brodaweczkami, najpiękniejszy U. pectinifera ma biały, woskowy nalot, U. gummifera wydziela biały, lepki, mleczny sok, potrzebują podłoża o pH 5-6, zimują w 10 st.

Jutahia Utahia Br. et. R. z pn Arizony, jest tylko U. sileri, w przyrodzie rośnie na zwietrzałych gipsowych skałach, jest wrażliwy, najlepszy substrat to kruszywo ceglane z 5% gipsu, rzadko, umiarkowanie podlewamy, zimujemy w chłodnym miejscu.

Waingartia Weingartia Werd. Z Boliwii, pn Argentyny, kuliste kaktusy, kwiaty mają krótkie, nagie rurki, najpopularniejsza W. neocumingii ma żółte lub pomarańczowe kwiaty, W. fidaiana, W. neumanniana rosną w górę, w latach 70 było 15 gatunków.

Wigginsja Wigginsja D. M. Porter z Brazylii, Urugwaju, Argentyny, Kolumbii, kuliste, pojedyncze kaktusy, wierzchołki mają wełniste, gęste włoski, z areol spod włosków wyrastają żółte, talerzykowate kwiaty, w czasie upałów lubią lekki cień, w zimie ziemia musi lekko wyschnąć, zimą muszą mieć chłodno, ale dobrze rosną w naszym klimacie, jest 12 gatunków, niektóre podobne do siebie.

Wilkoksja Wilcoxia Br. et R. z Teksasu, pn i środkowego Meksyku, Półwyspu kalifornijskiego, tworzą małe krzaczki, szczepione na opuncji bujnie kwitną, mają duże kwiaty, jest 8 gatunków, najczęściej uprawiamy W. schmolii o różowych kwiatach, kuzynka echinocereusów.

Zygokaktus Zygocactus K. Sch. Z Brazylii, kaktus Bożego Narodzenia, to małe krzaczki z płaskimi, małymi członami zakończonymi kwiatami, Z truncatus kwitnie w zimie, ozdobne odmiany maja różnobarwne kwiaty kwitnące zimą, dobrze rosną na własnych korzeniach, szczepimy je by nadać im kształt, są łatwe w uprawie, nadają się na parapety w domach.

Polskie prawo zakazuje uprawy lofofory ze względu na narkotyczne właściwości.

Obecna systematyka kaktusów opiera się o pokrewieństwo genetyczne, dawniej opierała się na podobieństwie szparek, areoli, żeber, pokroju, ale większość ludzi zna dawne rodzaje. Kaktusy należą do rodziny kaktusowatych Cactaceae. Wyróżniamy 3 podrodziny: Peireskioideae, Opuntioideae i Cereoideae. Peireskioideae są najprostsze, mają liście, proste kwiaty zebrane w grona, Opuntioideae mają zredukowane liście, gruboszowate łodygi, mają glochidy, kwiaty są pojedyncze, typowe kaktusy to podrodzina Cereoideae. Niektóre rodzaje są do siebie podobne, inne różnią się nawet odmianami żyjącymi w tym samym środowisku. W przypadku słabych różnic oprócz odmian wyróżniamy formy, stąd forma rubra, aurea, monstrosa. Książka Zdeneka Fleischera i Bohumila Schutza Kaktusy wydana przez Państwowe Wydawnictwo rolnicze i Leśne w 1978 r, na której na ten wpis się opiera opisuje tylko te rodzaje, które interesują hodowców.

Akantokalicjum Acanthocalycium Bckbg. Średnie, kuliste kaktusy z pięknymi cierniami, małe kwiaty z łuskowanymi zalążnią i rurką kwiatową, łuski są pergaminowe, górskie rośliny lubiące świeże powietrze, jest 12 gatunków, najczęściej uprawiane to A. violaceum z żółtymi kwiatami i fioletowymi cierniami, A. klimpelianum z białymi kwiatami, A. spiniflorum z różowymi kwiatami, tu są podobne do lobiwii kwiaty z kwiatami wyrastającymi z bocznych areol np. A. chionanthum. Pochodzi z pn-zach Argentyny

Ancistrokaktus Ancistrocactus Br. et R. kulisty do niskiego cylindrycznego, ma rzepowate korzenie, jeden ze środkowych cierni jest haczykowato zgięty, są 4 gatunki, wrażliwe kaktusy. Z Teksasu i pn Meksyku.

Aporokaktus Aporocactus Lem. Krzewiasty pokrój, cienkie, długie, zwisające pędy, krótkie, gęste pędy, średnie, symetryczne kwiaty, dobrze rosną na oknie bez specjalnych zabiegów, pokojowe rośliny, jest 5 gatunków, najpopularniejszy to A. flagelliformis z pędami osiągającymi 1 m długości, karminowymi kwiatami, większe kwiaty mają mieszańce. Z pd i środkowego Meksyku.

Arekipa Arequipa Br. et R. najpierw kuliste potem kolumnowe kaktusy dorastające do 0,5 m, kwiaty mają długą rurkę, pędy gęste ciernie, jest 8 gatunków, nadają się do dużych profesjonalnych kolekcji. Z pd Peru i pn Chile.

Ariokarpus Ariocarpus Scheidw. Z środkowego i pn Meksyku, pd Teksasu, małe, płaskie, podobne do porośniętych porostami kamieni kaktusy, pokryte są szarobrunantymi do szarozielonych brodawkami, mają białe, żółte, różowe, fioletowe kwiaty, trudne w uprawie kaktusy, potrzebują dobrze przepuszczalnego, zasobnego podłoża, pełnego słońca i suszy poza czasem wegetacji, jest 8 gatunków A. furfuraceus, A. trigonus, A. retusus, A. scapharostrus maja brodawki w kształcie ostrosłupa z haczykowatym końcem, A. fissuratus, A. lloydii, A. intermedius i A. kotschoubeyanus maja płaskie pobrużdżone brodawki z rowkiem pośrodku, jest tu też A. agavoides.

Astrofytum Astrophytum Le. Z północnego i środkowego Meksyku i południowego Teksasu, jest tu 6 gatunków w całości pokrytych wełnistymi włoskami, mają duże miseczkowate nasionka i duże żółte kwiaty czasem z czerwonym środkiem, najtrudniejsze w uprawie, potrzebują bardzo przepuszczalnego, mineralnego substratu, silnego słońca, każdy gatunek ma kilka form i odmian, A. asterias jest płaski, tarczowaty, bez cierni, ma 8 żeber, A. myriostigma nie ma cierni, A. myriostigma var nudum nie ma wełnistych włosków, A. coahuilense ma większe i gęstsze kłaczki i czerwony środek kwiatu, A. capricorne, A. seline i A. niveum mają 8 żeber i długie ciernie, A. ornatum przekracza m wysokości, największy astrofyt, ma 8 żeber, mocne, proste ciernie, w kolekcjach są też mieszańce.

Ajlostera Aylostera Speg. Z północno-zachodniej Argentyny i południowej Boliwii, małe kuliste do nisko cylindrycznych roślinki, rozgałęziają się tworząc podusiowate skupiska, rurka kwiatowa zrośnięta z szyjką słupka ma włoski i szczecinki, górskie kaktusy, łatwe w uprawie, znoszą słabsze nasłonecznienie, kwitną wcześnie i obficie, jest 20 gatunków, A. deminuta z ciemno pomarańczowymi kwiatami, A. fiebrigii ma żółtoczerwone kwiaty, A. spinosissima ma gęste ciernie i ceglastoczerwone kwiaty, A. kupperiana ma pomarańczowe kwiaty, A. heliosa ma pomarańczowe kwiaty.

Aztekium Astekium Bod. Ze środkowego Meksyku, jedyny gatunek to A. ritteri, jest mały, płaski, szarozielony, ma 9-11 żeber, dobrze widać międzyżebrza, w areoli jest 1-3 słabe ciernie, różowe kwiateczki mają 8 mm średnicy, trudny w uprawie, wrażliwy, najlepiej go szczepić, cenny w uprawie.

Bartszella Bartschella Br. et. R. z Półwyspu Kalifornijskiego, jedyny gatunek B. schumanii jest mały, podobny do mamillarii, uprawiany tylko szczepiony na Eriocereus jusbertii.

Blossfeldia Blossfeldia Werd. Z pn-zach Argentyny, pd Boliwii, najmniejsze kaktusiki, mają 10-15 mm średnicy, rozgałęziają się w małe skupienia, nie maja żeber ani cierni, mają małe kwiaty, trudne w uprawie, górskie kaktusy, lubią je kolekcjonerzy miniaturek, jest 6 podobnych do siebie gatunków

Brazylikaktus Brassilicactus Bckbg z Rio Grande do Sul w pd Brazylii, kulisty kaktus do 10 cm średnicy, żebra są podzielone na małe brodawki, mają gęste, krótkie ciernie, średnie kwiaty, łatwe w uprawie jeśli chronimy je przed nadmiernym nasłonecznieniem, są 3 gatunki, 2 z nich w uprawie, B. graessneri z zielonymi kwiatami i złotymi cierniami i B. haselbergii cały pokryty białymi cierniami, ma pomarańczowoczerwone kwiaty.

Karnegia Carnegia Br. et. R. z Arizony, jest 1 gatunek A. gigantea, u siebie dorasta do 12 m, zagrożony.

Cefalorecereus Cephalocereus Pfeiff. Z Hidalgo w środkowym Meksyku, jest 1 gatunek głowa starca C. senilis, w naturze dorasta do 15 m, u nas to mały słupek z gęstymi, długimi, białymi włosami, bardzo wrażliwy, wymaga bardzo przepuszczalnego, mineralnego substratu, słońca, latem ostrożnie podlewamy, w spoczynku wymaga suszy, zimą źle znosi temperatury poniżej 10 st.

Ceresu Cereus Mill. Dawniej Piptanthocereus. Rośnie na wschód od Kordylierów, są tu kolumnowe kaktusy, powszechny rodzaj w całej Ameryce Południowej, pędy maja kilka żeber, minimum 4, dobrze rosną w hodowli, można latem sadzić w ogródku, jest 45 gatunków, najczęstsze to C. dayamii, C. stenogonus będące dobrymi podkładkami do szczepień, inne dobre podkładki to C. peruvianus, C. jamacaru, dają mieszańce w ogrodach botanicznych, gdzie kwitną.

Chamecereus Chamaecereus Br. et. R. z pn Argentyny, ma jeden gatunek C. silvestrii, to jeden z najpowszechniej uprawianych kaktusów, ma jasnozielone pędy grubości i długości palca, tworzy gęste krzaczki, łatwy w uprawie, w zimie potrzebuje dużego chłodu, zasuszony znosi kilkustopniowe mrozy, wiosną kwitnie na czerwono.

Czileorebutia Chileorebutia Ritt. Z Chile, miniaturowe kaktusy z rzepiastymi korzeniami, mają różne odcienie pędów, krótkie ciernie białe, szare lub czarne, trudne w uprawie, konieczne szczepienie, jest 20 gat. Najpopularniejsze to Ch. glabrescens, Ch. esmeraldana, najpiękniejsze Ch. odieri, Ch. krausii, Ch. malleolata.

Kleistokaktus Cleistocactus Lem. z Boliwii, Peru, Paragwaju, Urugwaju, pn Argentyny, niskie, smukłe, krzewiasto rozgałęzione kaktusy, mają areole blisko siebie, ciernie delikatne i gęste, kwiaty wałeczkowate o zagiętej rurce, są łatwe w uprawie, jest 50 gatunków, najpiękniejszy jest C. strausii, ma białe ciernie, tworzy smukłe kolumny, C. baumannii ma kolorowe ciernie, w tym rodzaju kwitną nawet młode okazy.

Kapiapoa Capiapoa Br. et. R. z pd Chile, kuliste lub nisko cylindryczne kaktusy, rozgałęziają się, wierzchołek ma gęste, filcowate włoski, rośnie na bardzo suchych pustyniach, lepiej rośnie na własnych korzeniach niż szczepiony, lubi dobrze przepuszczalny, zasobny substrat i silne wietrzenie, w zimie lubi suszę i chłód, jest 50 gatunków, najpiękniejsze to kredowobiałe z czarnymi cierniami C. cinerea i C. lembckei, oliwkowoszarozielona C. haseltoniana, C. gigantea i inne, długie, białe włoski ma C. krainziana, miniaturowe są ciemnobrunatne do czarnych, bujnie kwitnące C, hypogaea i C. tenussima.

Koryfanta Coryphantha Lem. Z Meksyku, USA, pd Kanady, małe, kuliste lub nisko cylindryczne kaktusy, czasem rozgałęziają się w poduszkowate kępki, brodawki są ułożone spiralnie, na szczycie mają podłużne bruzdy, z których wyrastają kwiaty, gatunki o rzadkich cierniach np. C. elephantindens, C. bumamma, C. andreae uprawiamy jak mamillarie, twarde o gęstych cierniach np. C. cornifera, C. pallida, C. dificilis uprawiamy jak astrofyta, zimotrwałe kaktusy z północy jak C. vivipara latem uprawiamy w ziemi, zimujemy w niskiej temperaturze.

Demnoza Demnoza Br. et. R. z pn-zach Argentyny, w przyrodzie ma 30 cm średnicy i 1,5 m wysokości, koralowoczerwone rurkowate kwiaty są górą zwężone, jedyny gatunek D. erythrocephala w młodości ma długie, czerwone ciernie, z czasem zastępowane włoskami, kwitną starsze okazy, niewymagający kaktus.

Dyskokaktus Discocactus Pfeiff. Z Brazylii, Paragwaju, Boliwii, płaskie, tarczowate rośliny z cefalium na wierzchołku pędu, duże, białe kwiaty pojawiają się w nocy, jest 20 gatunków, najbardziej znany jest piękny D. horstii, cały rodzaj ciepłolubny

Dolichotele Dolichothele Br. et. R. ze środkowego i północnego Meksyku i pd Teksasu, spokrewnione z mamillariami, maja długie brodawki, czasem wielkie kwiaty, łatwe w uprawie, 15 gatunków, D. camptotrich i D. decipiens maja bardzo długie brodawki, podobne do nich D. sphaerica i D. melaleuca są lubiane, mają wielkie, żółte kwiaty, D. baumii jest drobny, ma białe ciernie, D. surculosa ma niskie, poduszkowate, gęste kępy żółtych kwiatów.

Echinokaktus Echinocactus Lk. Et O. ze środkowego i pn Meksyku, pd USA, to duże, kuliste, starsze nisko cylindryczne rośliny, są tu największe kuliste kaktusy, maja duże żebra, duże ciernie, wierzchołek z gęstymi filcowatymi włoskami, u nas szybko rosną, dobrze żyją, rzadko kwitną, jest 10 gatunków, najpopularniejszy to jeden z najpiękniejszych E. grusonii ze złotymi cierniami, młode E. ingens, E. grandis, E.palmeri, E. visnaga są nie do rozróżnienia, w przyrodzie osiągają 1 m średnicy i 3 wysokości, ważą do kilkuset ton, mniejszy, krócej żyjący jest E. horizontalonius.

Echinocereus Echinocereus Eng. Ze środkowego i pn Meksyku, południowych stanów USA, jedne gatunki to miękkie, płożące pędy, inne to krótkie słupki, słupek ma zielone znamię, kwiaty są piękne kolorowe, rurka kwiatowa i zalążnia mają kolce, kaktusy tworzą duże kolonie, kępy się rozrastają, najpiękniejsze są mniejsze od reszty E. pectinatus z gęstymi, krótkimi cierniami, najmniejszy jest E. davisii, już 8-10 mm roślinki wydaj zielone kwiaty, ten rodzaj ma 90 gatunków.

Echinocefossulokaktus Echinocefossulocactus Lawr. Synonim Stenocactus, pochodzi ze środkowego i pn Meksyku, średnie, kuliste kaktusy, mają wiele żeber, czasem ponad 100, żebra są faliste, mniej lub bardziej zależnie od gatunku, jedne gatunki mają długie i proste ciernie, inne płaskie pergaminowate, potrzebują zasobnej, dobrze przepuszczalnej ziemi, pełnego słońca, chłodnego i suchego miejsca zimą, wtedy łatwo się je uprawia, jeśli mają dużo światła kwitną wczesną wiosną, jest 40 pięknych gatunków, najmniej żeber ma E. coptonogognus, najwięcej E. multicostatus i E. zacatecanensis.

Echinomastu Echinomaastus Br. et. R. z pn Meksyku, pd USA, średnie kuliste lub cylindryczne kaktusy, żebra mają garbki, piękne, trudne w uprawie, spokrewnione z telokaktusami, najlepiej je szczepić, jest 11 gatunków, w Czechosłowacji najpopularniejsze były E. macdowelli z gęstymi, białymi cierniami

Echinopsis Echinopsis Zucc. Z Boliwii, pd Argentyny, pd Brazylii, Urugwaju i Paragwaju, kuliste i cylindryczne kaktusy, bywają rozliczone, czasem się rozgałęziają, mają mocne, długie żebra i lejkowate, długie kwiaty rozwijające się w nocy, źle znoszą duże upały, poza tym łatwe w uprawie, jest 50 gatunków, E eyriesii to jeden z najpopularniejszych kaktusów, nadaje się na zewnętrzny parapet, E. leucantha ma długie, zgięte w górę ciernie, E chacoana ma długi i prosty środkowy cierń, E. werdermanniana ma największe, często różowe kwiaty

Epifyllum Epiphyllum Haw. Z Meksyku i pd Ameryki, inaczej Phyllocactus, maja krzaczaste pokroje, spłaszczone lub trójkrawędziste, liściopodobne pędy, często uprawiane kaktusy liściaste, są mieszańce o pięknych dużych kwiatach, uprawiamy je jak epifity

Epitelanta Epithelantha Br. et. R. z zachodniego Teksasu i pn Meksyku, podobny do mamilarii, ma krótkie, białe ciernie, w kolekcjach są szczepione, najpopularniejszy to E. micromeris, gatunki są bardzo podobne do siebie.

Eriokaktus Eriocactus Bckbg z Paragwaju i pd Brazylii, krewny notokaktusów, jest duży, ma ukośnie pochylony wierzchołek, w przyrodzie osiąga 1-2 m, E. leninghausi ma długie, złote ciernie, E. schumannianus na wierzchołku gęstą, biała pilśń i długie ciernie, inne gatunki to E. grossei, E. magnificus i E. claviceps.

Eriocereus Eriocereus Ricc. Z Paragwaju, Urugwaju, pd Brazylii, wschodniej Argentyny, ma długie, cienkie, płożące lub pnące pędy, uprawiany na podkładki do szczepień, E. jusbertii, E. bonplandii, E. martinii, który ma piękne kwiaty, wcześnie, obficie kwitnie w nocy

Eriosyce Eriosyce Phil. Z Chile, największe kuliste kaktusy Ameryki Południowej, mają pół m średnicy i 1 m wysokości, górskie kaktusy, potrzebują świeżego powietrza, w zimie suszy i chłodu, wolno rosną, warto je szczepić, gatunki za młodu są do siebie podobne, uważa się, żę to podgatunki E. ceratistes, rzadko uprawiane

Eskobaria Escobaria Br. et. R. z pn Meksyku i Pd stanów USA, małe rośliny, krewne koryfantów, najlepiej udają się w substracie z kruszyw mineralnych, trudne w uprawie, lubią je hodowcy miniatur, jest 20 gatunków, najpiękniejsze to E. nelliae, E. leei i E. hesteri.

Epostoa Epostoa Br. et. R. z pd Ekwadoru i pn Chile, kolumnowe kaktusy pokryte białymi włoskami, które na wierzchołku splatają się w splot podobny do wacika, piękne są siewki, rosną w górach przy równiku, w chłodne dni ostrożnie podlewamy, w zimie musi mieć ponad 8 st, jest 10 gatunków, Pseudoepostoa to osobny rodzaj, najbielsza jest E. lanata, czerwone środkowe ciernie ma E. mirabilis, E. melanostele ma rzadsze włoski i szybko rośnie.

Ferokaktus Ferocactus Br. et. R. z pd stanów USA, Meksyku, Półwyspu Kalifornijskiego, kolejne największe kuliste kaktusy, maja silne żebra, duże ciernie, czasem haczykowato zgięte, mogą być szerokie do 10 mm, siewki dobrze rosną, starsze nie tolerują zasadowej gleby, potrzebują dużo światła i świeżego powietrza, dobre warunki sprawią, że rosną duże, jest 40 gatunków, prosty w uprawie, najpopularniejszy jest F. Histrix, F. Glaucescens ma niebieski nalot i złote ciernie, F. Pringlei ma czerwone ciernie i białe włoski, z haczykowatymi cierniami popularny w uprawie jest F. Latispinus jest spłaszczony i ma piękne ciernie.

Frailea Frailea Br. et. R. z Br. et. R, pd Brazylii, pn Argentyny, Kolumbii, małe kaktusiki o krótkich cierniach, mają różne kolory, kwitną maleńkie roślinki, kwiaty otwierają się tylko w pełnym słońcu, bez pełnego słońca są kwiaty klejstogamiczne, nasiona są w pąku kwiatowym, wiele ma małe wymagania, jest 40 gatunków, najpiękniejsza jest zielona F cataphracta z małymi półksiężycami pod areolami oraz F.asterioides i F. castanea z brunatnymi pędami, są podobne do Astrophytum asterias.

Gymnokalicjum Gymnocalycium Pfeiff. Z Paragwaju, Urugwaju, pd Brazylii, Argentyny na wschód od Kordylierów, średnie, kuliste kaktusy, są i miniatury, mają różne kształty pędów i cierni, łatwe w uprawie, radzą sobie ze słabszym nasłonecznieniem, jest 100 gatunków, ze względu na kształt nasion dzielimy je na 5 podrodzajów, Gymnocalycium ma duże nasiona, tu jest G. denutanum z przylegającymi cierniami, G. uruquayense z żółtymi i różowymi kwiatami, G. fleischerianum i G. paraquayensis z białymi kwiatami z różowymi środkami, Ovatisemineum ma czarne, 1-milimetrowe, kuliste nasiona, to najpowszechniejsze jest G. gibbosum z białymi kwiatami i wieloma odmianami, jest bardzo odporny, tak samo jak G. baldianum z czerwonymi, pięknymi kwiatami, Microsemineum ma drobne, mniejsze od 1 mm nasionka, tu jest wiele gatunków, najbardziej znany G. saglionis jest największy, ma piękne ciernie, G. multiflorum i G. monvillei o bursztynowych cierniach, G. weissianum i G. nidulans z długimi cierniami, G. bicolor ze sztywnymi dwubarwnymi cierniami, G. horridispinum ma długie, zjeżone ciernie, Muscosemineum ma małe, brązowe nasionka przypudrowane kakaowym proszkiem, tu jest G. mihanovicii, G. damsii, G. pungens z długimi, odstającymi cierniami i średni G. megatae, Trichosemineum ma muszelkowate, brązowe, błyszczące nasiona, większość ma rozbudowana osnówkę, tu są spłaszczony, szarobrunatny G. quehlianum, G. asterium, G. riojense, G. occultum, G. moserianum, G. kozelskyanum i inne.

Haageocereus Haageocereus Bckbg. Z Peru smukłe, pięknie zabarwione kolumny o pięknych cierniach, powszechnie uprawiane w szklarniach, tworzą malownicze grupy, jest 50 gatunków, wiele odmian, łatwe w uprawie.

Hamatokaktus Hamatocactus Br. et. R. z pd Meksyku, Teksasu, Nowego Meksyku, spokrewnione z ferokaktusami, piękne, bujne, łatwo kwitnące kaktusy, uprawiamy jak ferokaktusy, H. setispinus jest mały, łatwy w uprawie, ma żółte kwiaty z czerwonymi środkami, H. hamatacanthus jest większy, ma długie, czerwone i żółte ciernie.

Heliantocereus Helianthocereus Bckbq. Podobny do trichocereusa,

hliocereus Heliocereus Br. et. R. z Meksyku, Gwatemali, krzewiasty pokrój, płożące pędy, piękne, kolorowe kwiaty, uprawiamy jak epifity, H. speciosus i H. cinnabarinus były krzyżowane z epifyllum.

Homalocefala Homalocephala Br. et. R. z Teksasu, Nowego Meksyku, pn Meksyku, jedyny gatunek H. texensis ma 30 cm średnicy, jest tarczowaty, wymagający w uprawie, potrzebne szczepienie.

Horridokaktus Horridocactus Bckbg. Z Chile, średnie kaktusy o pięknych cierniach, trudne w uprawie, szczepimy je, w zimie potrzebują suchego im chłodnego miejsca.

Islaja Islaya Bckbq. Z pd Peru, średnia, krótkocylindryczna, ma wiele, mocnych kolorowych cierni, kwiaty w większości żółte, szeroko otwarte z krótkimi rurkami, najbardziej znane są I. bicolori, I. copiapoides, I. flavica, I. minor, są piękne, ale trudne w uprawie, zalecane szczepienie.

Kraincja Krainzia Bckbg Z Meksyku, podobne do mamilarii, mają haczykowate środkowe ciernie i duże kwiaty, trudne w uprawie na własnych korzeniach, trzeba szczepić, 2 gatunki, K. guelzowiana z gęstymi, białymi włoskami i czerwonymi środkowymi cierniami i dużymi kwiatami oraz K.longiflora z rzadszymi włoskami i mniejszymi, różowymi kwiatami.

Lojchtenbergia Leuchtenbergia Hook. Ze środkowego i północnego Meksyku, jedyny gatunek L. principis to jeden z najosobliwszych gatunków kaktusów, ma długie brodawki do 10 cm długości o 3 krawędziach, z areol na końcach brodawek wyrastają długie, pergaminowe ciernie, duże, żółte kwiaty, uprawiamy ją jak ariokaktusy.

Lobiwia Lobivia Br. et. R. z pn Argentyny, Boliwii, zasięg do środkowego Peru, niewielkie rośliny rosnące w małych koloniach, mają krótkie, lejkowate kwiaty z owłosionymi rurkami, górskie kaktusy, potrzebują duże świeżego powietrza, niższych temperatur zimą, wtedy dobrze rosną, jest ponad 100 gatunków, mają różny wygląd, kolor kwiatów i ciernie, najdłuższe ciernie ma L. boliviensis, najpiękniejsze kwiaty mają L. jajoiana, L. nigristoma, L. haageana, L. famatimensis.

Lofofora Lophophora Coult. Ze środkowego meksyku i pd Teksasu, kulistospłaszczone kaktusy, są szare, nie mają cierni, mają małe kwiaty, narkotyzujące, obrzędowe, jest 7 bardzo podobnych gatunków, najbardziej znany to L. williamsii, uprawiany jak ariokaktus, to peyotl, halucynogenny.

Loksantocereus Loxanthocereus Bckbq. Z Peru, krzewiasty kaktus, pędy to cienkie słupki, czasem płożące, kwiaty grzbieciste, szeroko otwarte w dzień, już młode okazy kwitną, w upały trzeba delikatnie cieniować, zimują w cieplejszych miejscach, wolny wzrost przyspiesza szczepienie, 27 gatunków, płożący L. gracilis, podobne do siebie L. acanthurus i L. eriotrichus.

Mamilaria Mammillaria Haw. Z pd stanów USA, od Meksyku po Wenezuelę i Kolumbię, nie ma żeber, tylko brodawki, kwiaty są między brodawkami w zagłębieniach, tworzą wianuszek wokół wierzchołka, są małe, liczne, owoce są gładkie, bez łusek, bezzieleniowe, dojrzewają w środku pędu, po osiągnięciu pewnego wieku wydostają się na zewnątrz, lubią silne wietrzenie, pełne słońce, dobrze u nas rosną, jest ponad 300 gatunków, podzielone są na grupy oparte na podobieństwie, są zielone mamilarie M.centricirrha, M. carnea, M karwinskiana i inne, barwne-M. rhotantha, M. pringlei, M. spinosissima, białe-M. Elegans, M. plumosa, M. hahniana i inne, z haczykowatymi cierniami-M. Bocasana, M. bombycina, M. moelleriana, są miniaturowe, piękne i cenne okazy-M. herrerae, M. lasiancantha, M. albicoma i inne, cenne są M. saboae, M. theresae, M. goldii to małe kaktusiki z dużymi kwitami.

Matukana Matucana Br. et. R. z Peru, starsze kolumnowe, wszystkie piękne, górskie kaktusy, maja wielkie grzbieciste kwiaty, jest 13 gatunków, najbardziej znany to M. haynei z pięknymi czerwonymi kwiatami.

Mediolobiwia Mediolobivia Bckbg. Z Salty i Juyjuy w Argentynie, małe kaktusiki, pędy przypominają rebutie, kwiaty lobiwie, tu zgromadzono rodzaje Pygmaeolobivia Bckbq. Cylindrorebutia Fric. I Digitorebutia Fric. Dobrze rosną w uprawach, zimowane w chłodzie bujnie i pięknie kwitną wiosną, szczepione mają więcej kwiatów i są większe, jest 20 gatunków, M. aureiflora ma odmiany z złotych kwiatach, M. euranthema i M. pectinata mają czerwone kwiaty, M. karreri, M. einsteinii, M. steinckei, M. rubroviridis są cenne i czasem opisywane jako osobny rodzaj Cylindrorebutia.

melokaktus Melocactus Lk. Et O. z Meksyku, Gwatemali, małych i Wielkich Antyli, Brazylii, Wenezueli, Peru, zainteresowali się nim odkrywcy Ameryki, ma cefalium, pęd rośnie do pewnego wieku, potem na wierzchołku powstaje kuliste, filcowate cefalium, nie ma cierni tylko małe kwiaty podobne do kwiatów mamilarii i owoce, trudny w uprawie, altem ma mieć ciepło i wilgotno, zimą ciepły pokój, jeśli w czasie wegetacji mają wilgotno i dużo biogenów pięknie rosną i już w wieku 8-10 lat mają cefalia, popularne gatunki to M. oreas z długimi cierniami, M. azureus, M. concinnus, M. uebelmannii z cierniami do 30 cm, M. brederooinus ma cefalium już jako młody kaktus.

Monwilleia Movillea Br. et. R. ze wsch Brazylii, Wenezueli, Ekwadoru, Peru, pn Argentyny, Paragwaju, podobna do cereusa, ma słabe rozrastające się płożące pędy, rośnie bujnie, ma 16 gatunków, najpopularniejsze to M. cavendishii i M. spegazzini z marmurkowym deseniem, odpowiednio prowadzone szybko kwitną.

Myrtillokaktus Myrtillocactus Cons. Z Meksyku, Gwatemali, krzewy i niskie drzewa o dużej liczbie pędów, z 1 areoli wyrasta po kilka pąków kwiatowych, jadalne owoce podobne do borówki są jadalne, są 4 gatunki, najbardziej znany to M. geometrizans, ma niebiesko oszronioną skórkę, siewki szybko rosną, szczepi się na nim bezzieleniową Gymnocalycium fredrichii, nie znoszą zimowania w chłodzie.

Nawahoa Navajoa Croiz. Z Arizony, drobne rośliny z korkowymi cierniami, są 2 gatunki N. peeblesiana z białymi cierniami i N. fickeisenii z białymi cierniami do 35 cm długości, łatwo rozmnażają się z sadzonek, najlepiej szczepić je na Trichocereus pasacana.

Neobesseja Neoesseya Br. et. R z Teksasu, Oklahomy, Montany, Nowego Meksyku, Kolorado, Kanzas, poduszkowaci krewni kryfantów, mają czerwone owoce i czarne nasiona, uprawiamy pod gołym niebem i chronimy przed deszczem, po przekwitnięciu oszczędnie podlewamy, gleba musi być bardzo przepuszczalna, zimujemy w niskich temperaturach, w przyrodzie wytrzymują silniejsze mrozy, jest 6 podobnych do siebie gatunków, najczęstszy to N. missouriensis.

Neobuksbaumia Neobuxbaumia Bckbg. Z Meksyku, występuje w skupieniach w postaci wielkich kolumn, są 4 gatunki, najlepszy do uprawy to N. polylopha, potrzebuje ciepłego zimowania, N.tetetzo dorasta do 15 m, ale w hodowli usycha

Neogomezja Neogomesia Cast z Tamaulipas w Meksyku, jeden gatunek N. agavoides jest krewnym ariokaktusów, tak samo go uprawiamy.

Neolojdia Neolloydia Br. et. R. Z Meksyku i Teksasu to kuzyn koryfantów, na wierzchołku ma wielkie, kolorowe kwiaty, cylindryczny, krzewiasto rozgałęziony pęd, suchy owoc wygląda jak z papieru, owoce są matowe i czarne, udaje się szczepiony na Trichocereus schickendantzii i na echinopsisie, nie lubi bujnie rosnących podkładek, jest 8 gatunków, najczęstsze w uprawie to N. ceratites, N. conoidea, N. grandiflora, N. odorata ma 4 środkowe ciernie haczykowate, inne pędy i owoce.

Neoczilenia Neochilenia Bckbg. Z Chile, średnie kaktusy z owłosiona rurką kwiatową, przeniesiono tu gatunki z Chileorebutia, właściwe neoczilenie to N. jussieui, N. fusca, N. hankeana, niebieskoszaro oszroniona jest N. paucicostata, najlepiej je szczepić i trzymać w półcieniu.

Neoporteria Neoporteria Br. et. R. z Chile, najpierw kuliste potem cylindryczne kaktusy z długimi, czerwonymi kwiatami z cienką rurką kwiatową, gatunki lekko różnią się kwiatami, znoszą chłody w czasie zimowania, niektóre kwitną od jesieni do zimy, jest 20 gatunków, najpiękniejsza N. senilis (N. gerocephala) ma miękkie, ciernie, spokrewniona z nią N. multicolor ma splątane włoski w różnych kolorach od białych po czarne, gatunki są zmienne.

Notokaktus Noocactus Berg. Z Urugwaju, Paragwaju, pd Brazylii, Argentyny, są znane, lubiane, mają duże żółte kwiaty, słupki czerwone znamiona, łatwe w uprawie, nie lubią suszy wiosną, jest 150 gatunków, najpopularniejszy to N. nottonis, ma 40 odmian i form, var vencluianus ma czerwone kwiaty, najpiękniejszy jest N. scopa z żółtymi kwiatami, są różnokolorowe odmiany, N. rutilans kwitnie na różowo i jest maleńki, N. herteri ma największy 15 cm kwiat, kwitnie na czerwono, N. uebelmannianus podobny do Gymnocalycium denutatum kwitnie na czerwono.

Obregonia Obregonia Fric. Z Meksyku, jest 1 gatunek O. denegrii, ma łukowate brodawki, jest rzadki, potrzebuje bardzo przepuszczalnej ziemi i cieniowania w upały, silne słońce to parzy.

Opuncja Opuntia Mill. Żyje od Kanady po Patagonię, najpowszechniejsze kaktusy z płaskimi pędami, okrągłe pędy mają pokrewne rodzaje Austrocylinroopuntia, Tephrocactus i Cylindroopuntia, opuncje i pokrewne rodzaje szybko rosną, O. robusta ma niebieskawo oszronione, płaskie, piękne okrągłe człony dorastające do 25 cm średnicy, O. microdasys jest mała, ma kolorowe glochidy, Tephrocactus ma mniejsze, kuliste człony, piękne ciernie, szczepimy go na opuncji, by dobrze rosły, opuncja ma ponad 300 gatunków i wiele odmian, O. humifusa, O.rhotantha, O. fragilis i inne są mrozoodporne, uprawiane w alpinariach.

Oreocereus Oreocereus Ricc. Z Boliwii, Pn Argentyny, Peru, to krzewiaste, cereoidalne dorastające do metra i ponad metra kaktusy, pędy maja grubość do 12 cm, maja długie, białe włoski otaczające barwne ciernie, dobrze rosną szczepione i na własnych korzeniach, potrzebują dużo świeżego powietrza, żyznego podłoża, niewłaściwa uprawa daje plamy na pędach, najbardziej znany jest O.neocelesianus ze złotymi i czerwonymi środkowymi cierniami i O. trolli z wysokości ponad 3500 m n.p.m. ma jedwabiste włoski, jest niższy, O. hendriksenianus i O. fossulatus są cieńsze, na wierzchołku maja wełniste włoski od ciemnobrązowych do czarnych, ma wiele odmian.

Oroja Oroya Br. et. R. z Peru, tu są kuliste kaktusy z płasko przylegającymi cierniami, małe, nagie woskowate, czerwone lub pomarańczowe kwiaty wyrastają z wierzchołka, jest 6 wysokogórskich gatunków O. neoperuviana rośnie do 5000 m n.p.m, oroje wolno rosną, trzeba je szczepić, rzadko kwitną.

Pachycereus Pachycereus Br. et. R. z pn i środkowego Meksyku, monumentalne kolumnowe, potem rozgałęzione kaktusy, mają wiele gałęzi, osiągają ponad 10 m, jest 7 podobnych do siebie gatunków, siewki dobrze rosną, starsze zamierają.

Parodia Parodia Speg. Z pd Boliwii, pn Argentyny, Paragwaju, środkowej i pd Brazylii, spokrewnione z notokaktusami, maja podobne nasiona, owoce są suche, pokryte cienką błonką, jest 200 gatunków, pędy mają białe lub kolorowe ciernie, liczne żółte lub czerwone kwiaty, są 2 podrodzaje, Parodia ma małe, proszkopodobne, brązowe nasiona, Protoparodia ma większe, czarne nasiona, brazylijskie maja nasiona podobne do nasion notokaktusów, może to być osobny podrodzaj Brasiliparodia, najpiękniejsze, czerwone kwiaty ma P. sanguiflora, najdłuższe ciernie do 15 cm P. maxima.

Pediokaktus Pediocactus Br. et. R. z Kolorado, Montany, Nowego Meksyku, Idaho, kuliste potem wydłużone rośliny, w przyrodzie wytrzymują silne mrozy, P. simpsonii jest podobny do mamilarii, wrażliwy na złe warunki, P. knowwltoni z Kolorado jest maleńki, łatwy w uprawie.

Lofofory są zabronione w Polsce ze względu na halucynogenne i narkotyczne właściwości

Kaktusy pochodzą z obu Ameryk, rosną na całym terenie kontynentów, także w górach, są leśne epifity, gatunki pustynne, półpustynne, stepowe, górskie i kanadyjskie wytrzymują ujemne temperatury i można je uprawiać w ogródkach, ale są chronione i osobniki można kupować tylko w sklepach. Nie wolno sprowadzać na własną rękę. Kaktusy to dwuliścienne rośliny z rodziny kaktusowatych, są sukulentami gromadzącymi wodę w miękiszu wodnym. Siewki kaktusów mają normalne liścienie, jest ich 2, zwykłe liścienie ma podrodzina Peireskioideae, w podrodzinach Cereoideae i opuncjonowatych są zgrubiałe, im wyższy rozwój filogenetyczny kaktusa tym liścienie grubsze i krótsze, najwyżej rozwinięte mają dwie półkule przedzielone bruzdką. Czasem, zdarza się 3 liścień, trójliścienne kaktusy różnią się też budową dorosłych organów. Podrodzina Peireskioideae to krzewiaste kaktusy z liśćmi, Opuntioideae ma zredukowane liście, Cereoideae to sukulenty pędowe bez liści, mają ciernie. Na rozwój kaktusów wpłynęły różne czynniki środowiska.

Nadziemna część kaktusa to pęd, korpus, ma walec osiowy z wiązkami przewodzącymi łączącymi korzenie z wierzchołkiem i cierniami, ma warstwę kambium, miękisz asymilacyjny, miękisz wodny magazynujący wodę i skórkę. Peireskie kaktusy mają cienkie pędy, im wyższy stopień rozwoju tym pędy grubsze, a liście coraz bardziej zanikają. Gruby pęd to oznaka sukulentyzmu, gruboszowatości, kaktusy to sukulenty pędowe, mają silnie rozwinięty miękisz wodny, dzięki któremu mogą przeżyć suszę, opuncje mają jajowate lub kuliste płaskie człony, wyższe kaktusy są walcowate, kolumnowe, cylindryczne, kuliste, tarczowate, drzewiaste, kandelabrowate, krzaczaste, zwisające, płożące, kolumnowe są najwyższe. Wzrost słupowy, kolumnowy jest gdy kaktus rośnie do góry i się nie rozgałęzia, jeśli główny pęd się rozgałęzia jest wzrost kandelabrowaty, drzewiaste mają rozgałęzienia głównego pnia, krzaczkowate to kolumny rozgałęzione u dołu, wiotkie kaktusy potrzebujące podpór są płożące i zwisające, większość epifitów ma zwisające pokroje, są kaktusy naziemne i epifityczne. Między kolumnowymi i kulistymi są walcowate i cylindryczne. Walcowate i kuliste są najpopularniejsze w uprawie. Są jeszcze tarczowate, spłaszczone. Kaktusy tworzą skupiska, darnie, które tworzą się także podczas rozgałęziania pędów. Mamilarie są przykładem wzrostu kaktusa wzwyż, rozgałęzienia na szczycie, tak rozgałęzia się kilka razy, aż poszczególne pędy odłączają się, to wzrost dychotomiczny. Wzrost grzebieniasty, rzadki, jest wtedy gdy płaskie odgałęzienia są jedno nad drugim, mogą być powyginane i owłosione, czasem to odchylenie powstaje w czasie siewki, czasem potem. Inne odchylenie to wzrost monstrualny, kiedy pędy są całkowicie powyginane. Siewki kaktusów monstrualnych i grzebieniastych są normalne. Inne odchylenie to zanik chlorofilu, wtedy widoczne są chlorofile (forma aurora) i karotenoidy (forma rubra), taki kaktus może przeżyć przeszczepiony na zdrowy kaktus, czasem są kaktusy częściowo odbarwione, forma picta, są łaciate,

skórka epiderma to tkanka okrywająca, przeważnie ma 1 warstwę komórek, chroni roślinę przed wysychaniem, oświetleniem, zmianami temperatury, okrywa ją kutykula z kutyny, nieprzepuszczalnej dla wody woskowatej substancji, która ma postać łuseczek. Komórki skórki są wypukłe, miewają włoski. Skórka nie ma chlorofilu. W wybitnie skrajnych warunkach jej komórki dzielą się poziomo, powstaje wtedy podskórna warstwa hipoderma, pełni funkcje ochronne, nie ma chlorofilu. Wymiana gazowa zachodzi przez szparki. Aparaty szparkowe to 2 naprzeciwległe komórki szparkowe o innej budowie niż komórki skórki. W wilgotnym powietrzu komórki puchną, odsuwają się od siebie, szparka się otwiera, powietrze idzie do przestworu międzykomórkowego, komory powietrznej. Na zewnątrz idzie para wodna. W suchym powietrzu komórki tracą turgor, szparka się zamyka. Kaktusy mogą fotosyntetyzować przy zamkniętych szparkach wykorzystując CO2 z oddychania. Kaktusy mają odwróconą fotosyntezę, faza jasna zachodzi w nocy. Pod skórką jest warstwa asymilująca z chlorofilem.

Miejsca z których wyrastają ciernie, pędy boczne i kwiaty to areole, gdzie kończą się wiązki przewodzące, które odchodzą od głównej wiązki, to odpowiedniki oczek u drzewek. Kiedy kaktus straci główny pęd, nowy wyrasta z areoli. U prostszych kaktusów z aureoli wyrastają liście. Ciernie wyrastają od dołu ku górze, u prostszych nowe ciernie odrastają, u bardziej zaawansowanych ucięty cierń nie odrasta. Pędy i boczne wyrastają nad cierniami głównie z aureoli. U bezżebrowych kaktusów z brodawkami wyrastają one nad aureolami. Brodawki maja bruzdy, korytka, są u np. Coryphantha i Mammilaria. Miejsce, gdzie wyrastają nowe pędy i kwiaty przesuwa się do miejsca pomiędzy brodawkami, to miejsce to pachwina, aksilla. Czasem wiązka się rozgałęzia, jedna gałąź idzie do aureoli, druga do aksilli. Areole, z których rosną ciernie mogą mieć długie, krótkie, wełniste lub pilśniowe włoski,u jednych są długo, u innych wypadają. Aksille mają wełniste lub szczeciniaste włoski. Włoski to cecha taksonomiczna. Ciernie to zmienione liście. Mają bazę, podstawę, stopę czyli odcinek dolny, odcinek środkowy i wierzchołek, rosną od podstawy, dlatego młode łatwo się odłamują, starsze tracą wodę, są twarde i sztywne. Kształty cierni są włosowate, szczecinowate, iglaste, szydełkowate, stożkowate, przekrój jest okrągły, rzadziej płaski, krawędzisty, może mieć dół z kilem, górę z bruzdkami, bywają pergaminowate lub papierowe i zakończone hakiem. Bywają grzebieniaste i obrączkowane. Barwa wychodzi po zwilżeniu, mamilarie mają białe lub przezroczyste. W aureoli bywają w 2 seriach, na zewnątrz są skrajne i centralne w środku, czasem jest między nimi trzecia seria. Glochidy to małe, krótkie ciernie z mikroskopijnymi haczykami, łatwo wbijają się w ciało jak harpuniki, są o opuncji, Mammilaria plumosa ma glochidy jak piórka. Ciernie nektarowe to małe ciernie wydzielające nektar.

Cereoideae maja żebra. Peireskioideae iopuncjowate nie mają. Żebra są wysokie i niskie, szerokie i wąskie, kaktus ma oba wymiary w różnych kombinacjach, są żebra wysokie i szerokie, wysokie i wąskie. Proste żebra idą prosto od wierzchołka do szyjki korzeniowej, mogą być skręcone, u kolumnowych i cylindrycznych są śrubowe. Przekrój żeber jest obły lub krawędzisty, krawędzie są ostre, tępe, zaokrąglone, ociosane. Echinopsis eyriesii ma jednolite żebra bez karbów i bruzd. Wiele kaktusów na żebrach ma garbki, płytkie, poprzeczne to bruzdy, lobiwia ma ukośne do osi żebra, zarys ma łuk. Zagięcia żeber mają na powierzchni lub w głębi areole. Niektóre ciernie mają brody, widać je z boku, są krótkie, grube, ostre, cienkie itd. Żebra są ostre (ostrokrawędziste), zaokrąglone, płaskie i niskie, niepodzielone, rozdzielone poprzecznymi karbami, rozdzielone na brody, garby lub brodawki.

Korzenie mają różne kształty, podczas przesadzania są uszkadzane, przez co wyglądają inaczej niż w przyrodzie. Niektóre gatunki mają system palowy z małą liczbą korzeni przybyszowych, inne maja płytkie, rozrośnięte na boki systemy korzeniowe. Są gatunki z rzepiastymi i bulwiastymi korzeniami. Są systemy palowe i wiązkowe. Jak wszystkie rośliny kaktusy mają strefę włośnikową, najmłodsze części korzeni, tuż za strefą wzrostu maja dużo włośników. W czasie suszy korzenie kaktusów tworzą zawiązki rozgałęzień, tzw korzenie oczekujące, w czasie deszczu rosną na długość i rozwijają się boczne korzenie. Epifity mają korzenie na długości pędu lub w przewężeniach między członami, korzenie te zwisają, przyczepiają się podpór i roślin.

Kwiaty wyrastają na końcach pędów, przypominają pędy, mają areole, pąk kwiatowy może zmienić się w pęd, oderwany i wsadzony do ziemi może dać nowy kaktus. Wyżej rozwinięte kaktusy mają areole i cienie na kwiatach, ale pąki nie zmieniają się w płonne pędy. Jeszcze baardziej rozwinięte mają typowe kwiaty pozbawione cech pędu, ciernie zmienione we włoski mogą pokrywać zalążnię, ale szybko wypadają, kwiaty nie mają areoli, najwyżej łuski, najbardziej rozwinięte gatunki nie mają łusek ani chlorofilu na kwiatach. Kwiaty kaktusów mają niezróżnicowany okwiat, ;ostki okwiatu są spiralnie ułożone, zewnętrzne przechodzą w wewnętrzne, słupek zawsze dolny, pręciki spiralnie ułożone. Między zalążnią i okwiatem jest rurkowate przedłużenie dna kwiatowego, perykarpel (pericarpellum). Kwiaty są lejkowate, dzwonkowate, kuliste, rurkowate, rurkowate i lejkowate zapylają kolibry i nietoperze. Kwiaty są zwykle promieniste, bywają z 1 płaszczyzną symetrii. Owoce to jagody, mogą mieć ciernie, włoski lub być nagie, dojrzałe schną i pękają, głównie w pionie, rzadziej w poziomie lub miękną i się rozpływają, są gatunki jak mamilaria i Melokaktus, gdzie owoce dojrzewają w pędzie, dojrzałe wydostają się na zewnątrz. Kwiaty wyrastają z areol, aksilli i korytka, są gatunki, które mają miejsce na pędzie, gdzie z areol wyrastają kwiaty to cefalium i pseudocefalium, to są inaczej zbudowane areole, są szczeciny, włoski lub wełna zamiast cierni, cefalium jest na wierzchołku pędu u melokaktusa, dyskokaktusa, cefalocereusa. Pseudocefalium ma areole z cierniami, potem wyrastają włoski lub szczecinki, w końcu kwiaty. Melokaktusy maja płaskie lub wypukłe cefalia, zdarzają się bardzo wysokie. Dyskokaktusy maja mniejsze kaktusy, z czasem wyrastają z nich ciernie, kolumnowe kaktusy maja zwisające cefalia z jednej strony

Nasiona są różne, opuncja ma płaskie i twarde, inne rodzaje mają małe nasionka 1-2 mm średnicy, są większe i maleńkie nasionka. Kolor nasion brązowy lub czarny, mogą być gładkie i błyszczące, szorstkie i matowe, z garbkami, dołeczkami, otacza je łupina nasienna ze znaczkiem (hilum), miejscem którym przyrasta do sznureczka (funiculus), wokół znaczka jest osnówka (arillus), są różne dla danych gatunków. W środku jest zarodek i obielmo, niższe mają go dużo, najwyższe wcale.

Pyłek to proszek, który przeniesiony na znamię słupka kiełkuje w łagiewkę pyłkową, która wrasta przez szyjkę do zalążni z zalążkami, z których rozwijają się w nasiona. Ziarna pyłku maja różne kształty, ich podobieństwo mówi o pokrewieństwie, między suchymi kartkami można je długo przechowywać, w wilgotnym środowisku pęcznieją i pękają.

Na podstawie książki Kaktusy Zdeneka Fleischera i dr. Bohumila Schutza, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 1978

Ostatnio jest wielkie parcie na elektrownie atomowe, które są najbardziej niebezpiecznym dla środowiska źródłem energii. Narodowy Instytut Bezpieczeństwa i Higieny Pracy, będący częścią Publicznej Służby Zdrowia USA przeprowadził badania na górnikach uranu. Badania dotyczyły stanu zdrowia górników uranowych od 1950 r. Pracownicy Publicznej Służby zdrowia rozpoczęli badania w 1950 r, Instytut Bezpieczeństwa i Higieny Pracy przejął je w 70 latach. Górnicy poddani badaniom przeszli przynajmniej 1 badanie lekarskie w latach 1950-60 i pracowali w kopalni minimum miesiąc. Przeanalizowano również akty zgonów i porównano je z aktami zgonów górników wykopujących inne rudy. Określono stężenie radonu, jego pochodnych, radioaktywnego pyłu i promieniowania oraz jak zmieniało się zdrowie górników po przepracowaniu kolejnych miesięcy. Badaniu poddano ludzi z różnych grup etnicznych, jednak każdą grupę badano osobno porównując z grupą kontrolną górników pozostałych złóż.

Okazało się, że górnicy uranowi w kopalniach białego uranu są 6 razy bardziej narażeni na raka płuc od innych górników, to radon i jego pochodne wdychane do płuc emitują niebezpieczne promieniowanie. Pylica występowała 24 razy częściej, wskutek wdychania pyłów, tak samo wzrosła liczba zachorowań na krzemicę, której ryzyko rosło wraz czasem pracy. 4 razy więcej było zachorowań na gruźlice, co utożsamiono z krzemicą, która uszkadza płuca czyniąc je podatnym na gruźlicę (ode mnie, promieniowanie niszczy węzły chłonne i szpik kostny, osłabia odporność, przez co jest większa podatność na choroby bakteryjne). 2,5 razy więcej osób zachorowało na rozedmę, utożsamiono to z paleniem papierosów, ale w tamtych czasach znakomita większość paliła. Kopalnie uranu powodowały 2 razy więcej urazów. Niewiele więcej było łagodnych nowotworów i chorób krwi. Wreszcie określono 1,5 razy więcej zgonów.

Kopalnie niebiałego uranu dawały 3 razy więcej raka płuc niż przy innych złożach, 2,5 razy więcej chorób płuc jak krzemica czy pylica, 2,5 razy więcej gruźlicy [https://www.cdc.gov/niosh/pgms/worknotify/uranium.html]

Uran, który przedostaje się do wody i powietrza powoduje nowotwory i choroby nerek, to pierwiastek radiotoksyczny, chemotoksyczny i rakotwórczy [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28431380/]. Badania w stawie osadowym Radoniów oraz hałdach skały płonnej i poeksploatacyjnych byłej kopalni Kowary pokazały zmiany w ekosystemie, wokół skażone zostały woda i gleba, nastąpiła koncentracja metali ciężkich i radioizotopów. W stawie nastąpiła dominacja odpornych glonów Palmodicytom lobatum. Spadła liczba mikroorganizmów glebowych, co uniemożliwiło formowanie gleby i wzrost roślin. Naukowcy postanowili usunąć wszystkie pierwiastki i związki chemiczne, w tym ropopochodne substancje, metale ciężkie i izotopy z wody i gleby [http://yadda.icm.edu.pl/baztech/element/bwmeta1.element.baztech-article-BPW8-0001-0042]

kopalnie uranu powodują też niebagatelne skażenie środowiska, zawartość uranu w rudzie wynosi 1%, trzeba wydobyć bardzo dużo złoża, by elektrownia mogła pracować, taki uran trzeba oczyścić z innych minerałów, używane do tego chemikalia są niebezpieczne dla organizmów żywych.

Kopalnie uranu są odkrywkowe i podziemne. Wydobywanie głębokich złóż jest nieopłacalne, więc zostają kopalnie odkrywkowe mające kontakt ze środowiskiem. W trakcie prac kopalni wydostaje się 7426 m3 radonu i pyłów, które zagrażają ludziom i zwierzętom w okolicy. Radionuklidy odkładają się w roślinach powodując ich radioaktywność [http://uranstop.blogspot.com/2011/10/kopalnie-uranu-wpyw-na-srodowisko-zycia.html]

Kiedy uran jest blisko powierzchni, górnicy usuwają warstwę gleby i skały, odsłaniają złoże, następnie ługują je celem wydobycia uranu. Do rudy pompuje się płyn, który ją rozpuszcza, wypływa z nią na zewnątrz przez studnię i potem izoluje się uran. Często rude z kopalni odkrywkowych i podziemnych mieli się w młynie, potem rozpuszcza się rudę i wypłukuje uran. Ługowanie na hałdzie polega na zalaniu zmielonego złoża chemikaliami, powstaje roztwór uranu, który się odlewa. Za każdym razem powstają stałe odpady przeróbcze i płynne rafinaty, które mają niebezpieczne dla środowiska radionuklidy i chemikalia. Takie odpady przechowuje się w stawach, z których skażenie może przeniknąć do wód gruntowych i powierzchniowych [https://www.epa.gov/radtown/radioactive-waste-uranium-mining-and-milling]. Niby pisze, że radon się rozproszy, ale CO2, który jest niezbędny dla roślin i potrzebny ludziom (efekt Bohra, utrzymanie pracy ośrodka oddechowego w mózgu) też się rozprasza, tak samo metan, który ma niską toksyczność, to dlaczego ludzie zaciekle walczą z tymi gazami, jednocześnie tolerując niebezpieczny radon? Reasumując kopalnie uranu czynią znacznie gorsze szkody niż kopalnie poczciwego węgla. Co ciekawe hałdy powęglowe, które czasem ulegają samozapłonowi, co skrzętnie wykorzystują ekolodzy można wykorzystać do elektrowni, jeśli zapalają się na powierzchni, to pod wpływem odpowiedniej ilości tlenu i wysokiej temperaturze można wykorzystać je w elektrowniach, a co do obecnych hałd i gazów pożarniczych, cytując fanatyków atomu, gazy się rozpraszają i na otwartej przestrzeni ani siarczki, ani tlenki siarki, azotu (tlenek azotu wytwarzamy sami w wątrobie, w skórze podczas opalania, obniża ciśnienie krwi, poprawia nastrój, ukrwienie mięśni, korzystnie wpływa na erekcję) nie maja biologicznego znaczenia, więcej ich powstaje w wyniku rozkładu materii organicznej w wyniku działania bakterii, a CO pod wpływem tlenu w atmosferze zmienia się w CO2.