Archiwum kwiecień 2022, strona 1


kwi 05 2022 Jaskółki
Komentarze (0)
przyroda 

Jaskółki to piękne ptaki polujące i pijące w locie. U nas są 3 gatunki

Jaskółka dymówka ma rdzawe podgardle, kremowy spód, granatowy pas na wolu, niebieskoszary wierzch, widełkowato wycięty ogon z wydłużonymi brzeżnymi piórami. Żyje obok ludzi na wsiach, zamieszkuje uprawne tereny, je muchy, komary i inne owady, poluje w locie, żyje na wsiach i peryferiach miast w pobliżu wód, miejsc hodowli zwierząt gospodarczych, tam, gdzie jest dużo owadów, które łapie w locie, poluje nad wodą i podmokłymi łąkami, dorosłe śpią w koloniach nad wodami na trzcinach i wierzbach, gniazduje wewnątrz budynków gospodarskich, na ziemi siada tylko, by pobrać odpowiednie materiały, gniazda buduje z błota, śliny i trawy w stajniach, na strychach, wysiaduje głównie samiczka, jaja mają czerwonobrązowe plamki, oboje rodzice karmią młode, wędrowna, żyje na otwartych terenach, składa 4-5 jaj, wysiaduje je przez 14 dni, pisklęta wylatują po 21 dniach, dawniej była legenda, że dymówka zamurowuje wróble, które zajęły jej gniazdko, ale nie możliwe

Oknówka ma czarny wierzch, biały spód, wierzch opalizuje na niebieski, pod ogonem jest biała plama, poluje w locie na owady, ogon bez widełek, nogi biało opierzone do palców, siada przy kałużach pobierając błoto do budowy gniazda. Oknówka ma trzepoczący lot, cicho ćwierka, żyje w miastach, na wsiach, zamieszkuje wolno stojące budynki, żyje blisko ludzi, gniazduje w koloniach pod dachami, okapami, gniada to 1/4 lub 1/8 kuli z otworem wejściowym w górze, wyścielane są pierzem, białe jaja wysiadają oboje rodzice, wędrowna, gniazduje na otwartych, zagospodarowanych terenach, w pobliżu rzek potrafi stworzyć kolonie złożone z kilkuset gniazd, w maju składa 4-5 białych jaj, wysiaduje je przez 14 dni, młode wylatują po 21 dniach

Brzegówka ma biały spód z brązowym paskiem na piersi, brązowy wierzch, lekko wcięty ogon, zamieszkuje otwarte brzegi rzek, jezior i innych wód ze stromymi brzegami, czasem mieszka w żwirowniach i innych stromych miejscach, gniazduje w norach 50-160 cm głębokości, nory wykopuje wyrzucając piasek ze skarpy, samica składa 5-6 jaj, wędrowna, żyje na nizinach, jaskółka skalna ma szerokie skrzydła, lekko wcięty ogon, brązowe pióra na całym ciele, ogon ma białe plamki, gniazduje w południowej europie i Azji Mniejszej, gniazda z błota przyczepia do skał, nie bywa u nas

Na podstawie Rośliny i zwierzęta, książka z kluczem do rozpoznawania, część 4/5, dodatek do Gazety Wyborczej z 2008 r, na podstawie NASZA PRZYRODA Rośliny i zwierzęta Europy wydanej przez Reader's Digest Przegląd sp. z oo z 2003 r oraz Atlasu Ptaków Polski z 2017 roku.

kwi 05 2022 skamieniałości
Komentarze (0)
przyroda 

Skamieliny to szczątki organizmów żywych, grzybów, roślin i zwierząt oraz ślady ich aktywności w postaci kamieni, powstają odciski, czyli jakaś część zwierzęcia, głównie szkielet, muszla lub rośliny zostaje pokryta pyłem, rozkłada się, jednocześnie pył się zbija w grudę, w miejscu szczątków zostają odciski. Odlewy, inaczej ośródki są gdy odcisk zostanie wypełniony innym osadem, z którego otaczające fragmenty skał jak pył opadną.

Często zachodzi zjawisko fosylizacji, pokryte osadem miękkie szczątki rozkładają się, twarde szkielety zmieniają się, tworząc skamieliny niekompletne, budują je głównie węglan wapnia i krzemionka oraz dolomit, syderyt, piryt, limonit. Czasem zachodzi uwęglenie, czyli wypłukanie lotnych i płynnych składników z pozostawieniem ciał stałych, w których dominuje węgiel. Uwęglenie ma fazę biochemiczną, która polega na rozkładzie materii organicznej i geochemiczną po pokryciu szczątków osadem zachodzą zmiany wytrącające węgiel, tak powstaje węgiel kamienny, brunatny, torf. Sylifikacja, skrzemionkowienie to wysycenie materii organicznej krzemionką z osadu, krzemionka zastępuje inne substancje. Kalcytyzacja, zwapnienie to zastąpienie kalcytem krzemionki np. w szkieletach gąbek. Dolomityzacja to przejście kalcytu w dolomit pod wpływem wody morskiej podczas sedymentacji i diagenezy, woda z magnezem płucze osady, magnez reaguje z kalcytem dając dolomit. Fosforytyzacja to wypychanie węglanu wapnia przez fosforan wapnia. Pirytyzacja to zamiana substancji budujących szczątki i pirytem. Glaukonityzacja powstaje w czasie wietrzenia morskich iłów, potasowych skaleni i łyszczyków, polega na powstawaniu glaukonitu.

Czasem w asfalcie zachowują się kompletne skamieliny ze wszystkimi tkankami, powstają też w procesie mumifikacji. Inne kompletne skamieliny zachowują się w bursztynie, kiedy żywica zaleje owada lub inne zwierzę, blokuje dostęp tlenu i uniemożliwia klasyczny rozkład. Kompletne skamieliny znajdujemy w martwicach wapiennych.

Tafonomia zajmuje się badaniem powstawania skamieniałości, tylko 1% wszystkich szczątków ulega skamieleniu, osady muszą szybko odciąć je od warunków zewnętrznych. Skamieniałości są strukturalne, czyli fragmenty organizmów i śladowe, czyli ichnoskamieniałości to s lady pełzania, drążenia tuneli, żerowania, mówią o życiu organizmu i jego środowisku, są też ślady spoczynku i tropy zwierząt [https://www.pgi.gov.pl/muzeum/kopalnia-wiedzy-1/10451-skamienialy-swiat.html]. Najstarsze skamieliny są z kambru, najmłodsze z miocenu. Mamy fragmenty gąbek, szkieletów, pancerzyków, muszle, fragmenty roślin, są odciski rynii, odciski liści, zarodni, fragmentów korzeni i kory skrzypów, widłaków i paproci drzewiastych, części pierwszych nagonasiennych i kwiatowych. Warto wspomnieć o okazach zamrożonych przez lodowiec. Skamieniałości narzutowe zostały przywleczone przez lodowiec z innych miejsc, są takie u nas. Skamieniałości przewodnie pochodzą z krótkiego okresu geologicznego, żyjących na dużej powierzchni Ziemi, są to trylobity, amonity, otwornice, graptolity, konodonty. Żywe skamieniałości to stare gatunki roślin i zwierząt, nie zmienione do dzisiaj. Fałszywe skamieniałości to skały przypominające skamieliny, ale nimi nie będące np. sferolity krzemionkowe, dendryty manganowe [https://www.fossils.com.pl/]. Dużo wapiennych skamielin jest tam, gdzie dawniej były morza, można znaleźć je w polach Wyżyny Miechowskiej i Jury Krakowsko-Częstochowskiej oraz na hałdach kopalnianych na Śląsku. Jest dużo odcisków części paproci np. liści w węglu lub łupkach. Wyżyna Miechowska ma szkielety jeżowców, jura amonity sprzed 200 mln lat.