Przyroda, strona 14

Zwierzęta wykazują altruistyczne zachowania, altruizm to zdolność do pominięcia własnej korzyści, dla innego osobnika, na nawet gotowość do własnej niedogodności. Wolnobiegający pies potrafi zanieśc jedzenie drugiemu psu na łańcuchu, kot potrafi przynieśc upolowane zwierzęta chorym, starym, niepełnosprawnym członkom kolonii, wilki zwracają pokarm nie tylko dzieciom, ale starszym i niepełnosprawnym członkom stada też, nietoperze wampiry zwracają krew osobnikom,które nie zdążyły się napić. Są próby wytłumaczenia tego przetrwaniem populacji i genów nie samych osobników, gdyż zwracający wilk czy nietoperz sam zje mniej i mniej dostanie zasobów. Jednak altruizm sprzyja przetrwaniu osobnika. Zachowania egoistyczne są dobre na chwilę, altruizm opłaca się na dłuższą metę, wszystko chce jak najdłużej przeżyć w jak najlepszej formie. Siła, sprawność, szybkość zmieniają się wraz ze stanem zdrowia, połogiem,ciążą,porami roku, ranami, wiekiem, dziś jeden osobnik pomoże drugiemu, jutro pomoże mu ten drugi, dzięki temu funkcjonuje populacja, dzięki temu każdy osobnik ma jednakowe szanse, nawet słabszy. Altruizm krewniaczy to altruizm względem spokrewnionych osobników, potomstwa, rodziców, rodzeństwa. W stadach słoni, małp, wilków samice opiekują się wspólnie swoimi dziećmi. Szczury potrafią pomóc uwolnić się z zamknięcia innym szczurom i dzielą z nimi jedzeniem, szczury i myszy widzą,kiedy inne osobniki cierpią i starają się nie powodować ich bólu,mangusty karmia chore osobniki ze stada, mrówki i pszczoł dbają o członków swojego roju. Trzmiele skracają przespany czas, by opiekować się czerwiami. Największy altruizm okazują ssaki społeczne, ale i zwierzęta domowe w stosunku do pana, innych zwierząt tego samego gatunku lub innych np. psy broniące pana, koty znoszące upolowane myszy panu, psy i koty dzielące się jedzeniem, często zwierzęta ratują inne zwierzęta, panów, dzieci, nawet bóbr potrafił ogrzać dziecko, by nie zamarzło, pies potrafi wezwać pomoc do chorego pana, tak samo kot. Zwierzęta potrafią wezwać pomoc do drugiego chorego zwierzęcia, potrafią wychować młode innego gatunku jak własne, suka tygrysiątka, świnia pieski, kotka jeże, często kotka opiekuje się szczeniaczkami, suczka kociętami, karmia je piersią razem ze swoimi dziećmi. Psy potrafią wezwać pomoc nawet do obcych ludzi i zwierząt np.po zasłabnięciach. Altruizm odwajemniony polega na tym, że jeden osobnik pomoże drugiemu, potem drugi pierwszemu, ale psy są bezinteresowne, kochają nawet najgorszych panów. Ludzki altruizm też polega na zgodnym funkcjonowaniu rodziny, przyjaciół, społeczeństwa, ale psy są bardziej bezinteresowne od ludzi.

Drzewa zmieniaja jesienią kolory w wyniku rozkładu chlorofilu i innych barwników, które są przetwarzane na zapasowe związki organiczne, które są magazynowane w pniach i korzeniach i z nich wiosną jest produkowana energia do rozpoczęcia nowego sezonu wegetacyjnego. Ale niektóre drzewa jak klon czy jesion jesienią produkują dodatkowo anucyjanidynę, czerwony barwnik. Na produkcję barwnika trzeba energii, a liście i tak opadną, więc dlaczego te drzewa to robią? Synteza antocyjanów, w tym antocyjanidyn jest wspólna z syntezą flawonoidów. Prekursorami są 3 cząsteczki malonylo-CoA i 1 p-kumaroilo-CoA, z których dzięki syntazie chalkonowej powstaje 4,2,4,6-tetrahydroksychalkon. Potem izomeraza chalkonowa izomeryzuje go do naringeniny, która jest hydroksylowana do dihydroflawonoli przy pomocy 3 enzymów hydroksylaza 3 flawononowa (F3H), 3’–hydroksylaza  flawonoidowa (F3’H) i 3’5–hydroksylaza flawonoidowa (F3’5’H). Wtedy zostaje określony  stopień hydroksylacji pierścienia B antocyjanidyny. W wyniku reakcji zależnie od enzymu ją katalizującego powstają dihydroflawonole: dihydrokempferol, dihydrokwercytyna i dihydromyrycytyna, które 4-reduktaza dihydroflawonolu zmienia w leukocyjanidyny. Potem syntaza antocyjanidynowa (ANS) przekształca leukoantocyjanidyny w antocyjanidyny, które mogą podlegac glikozylacji przez 3-glukozylotransferazy do antocyjanów. Antocyjanidyny są w kwiatach i owocach jako wabik dla zapylaczy i zwierząt jedzących owocnię. Są też w liściach zaatakowanych przez grzyby jednokomórkowe, jesienią grzyby owocują, ponieważ jest odpowiednia wilgotność, a rośliny muszą się bronić, żeby pozostałe barwniki zdążyły się rozłożyć i zostać pobrane w częsciach zimujących rośliny oraz, żeby dzięki parowaniu utrzymac parcie krozeniowe, gdyż woda i biogeny porzebne są do przeprowadzania reakcji biochemicznych. Pierwiastki są kofaktorami enzymów, kttóre umozliwiają ich pracę, rozkład chlorofilu i innych barwników jest z udziałem enzymów. Grzyby spowodowałyby wczesne opadnięcie liści przed pełnym rozkładem barwników i pełnym pobraniem potrzebnych materiałów, które z nich powstały. równiez same grzyby odebrałyby substancje odzywcze z liści dla siebie i roślina nie mogłaby pobrać ich do zimotrwałych części ciała. Antocyjaniny toksyczne dla grzybów zmniejszają to ryzyko,dlatego roślina synteztyzuje je tuś przed zrzuceniem liści.

Apomiksja to rozmnażanie bezpłciowe przebiegające z wytworzeniem nasion, komórek i tkanek normalnie związanych z rozmnażaniem płciowym, polega na rozwinięciu się niezredukowanych, diploidalnych gamet żeńskich w zarodek, zjawisko to to apomejoza, podział niezapłodnionej komórki jajowej, powstaje zarodek i osobnik z materiałem genetycznym identycznym jak roślina macierzysta, regulatorem organizacji chromosomów podczas mejozy jest gen DYAD/SWI1, jego mutacja daje apomejozę, najbardziej płodne są triploidy powstałe przez zapłodnienie haploidalnym plemnikiem niezredukowanej komórki jajowej, niezredukowane gamety żeńskie mają pełną heterozygotyczność.
Apomiksja zwykle wiąże się z zapyleniem słupka i zapłodnieniem komórki centralnej i partonogenetycznym rozwojem niezredukowanej komórki jajowej, nie zapłodnionej przez drugi plemnik.
Apomiksje dzielimy na apomiksję gametofitową, gdy zarodek powstaje w zalązku z komórek woreczka zalążkowego lub embrionia przybyszowa, gdy powstaje z komórek osłonek czy ośrodka.
Apomiksja to strategia rozwoju mieszańców i poliploidó z nieparzystą liczba chromosomów np. 3n, 5n itd.
Były prowadzone badania nad rzodkeiwnikiem pospolitym Arabidopsis thaliana, sprawdzono in vitro zachowanie autonomicznego bielma AE. Po podwójnym zapłodnieniu powstaje bielmo, dziekie formy rzodkiewnika dzieki kompleksowi genów FIS mają prawidłowy przebieg zapłodnienia i powstawania bielma, mutacje genów FIS powodują powstanie bielma bez zapłodnienia, obniżenie poziomu metylacji DNA powoduje powstanie bielma po zapłodnieniu, hamuje powstanie bielma bez zapłodnienia, odkryto, że to mutacje genów FIS ze zwiększoną metylacją DNA odpowiadają za bezpłciowy rozwój bielma, daje to przełamanie imprintingu genomowego-rodzicielskiego piętna genomowego, polegającego na różnym stopniu metylacji genów od ojca i matki, allele od obu rodziców mają rózny stopuień metylacji, do zmetylopwanego genu nie moga dołączyć się enzymy transkrypcyjne i geny są wyciszane, dochodzi do tego w czasie gametogenezy, imprinting zapobiega partenogenezie. Badanie wykazało, że bielmo rozwija się niezapłodnione, sporządzono kultury in vitro dzikiego rzodkiewnika i dwóch mutantów i poddano metylacji DNA, po analizach cytoembriologicznych okazalo się, że były 4 typy zalązków-typowe, żeńśkie zalażki, zalażki z pustymi intergumentami, zalazki z rozrosniętymi intergumetnami i z autonomicznym bielmem. Autonomiczne bielmo miało kilka stadiów rozwojowych, od stadium 2 jąder do rozwiniętego stadium wielojądrowego, bielmo wychodowane in vitro było identyczne z kontrolnym bielem, któe badano poddając DNa metylacji w roślinie, bielmo in vitro rozwijało sie wolniej. Bielmo powstało zjądra wtórnego, ale ilość jąder mówi o udziale jąder biegunowych, frekwencja indukcji genów w bielmie była taka sama we wszystkich próbach i u dzikich i mutantów, niska ekspresja genów w próbach in vitro może byc efektem tłumienia ekspresji zmutowanych genów. Rosliny zdolne do apomiksji to apomikty.
Apomiksja wsytępuje u mniszka lekarskiego Taraxacum officinale i jeżyn Rubus sp. trawy np wiechlina łakowa Poa pratensis.
Jest kilka typów apomiksji: partenogneza czyli rozwój niezapłodnionej komórki jajowej w zarodek, występuje głównie u zwierząt i apogamia-zarodek powstaje w synergidy lub komórki woreczka zalążkowego. Jest też aposporia, bezzarodnikowość, czyli rozwój zarodnka z niezapłodnionej, diploidalnej komórki woreczka zalązkowego, tu komórki woreczka mają pochodzenie ze sporofitu, z osłonki lub ośrodka, jest u jaskra Ranunculus sp. i jastrzębca Hieracium sp. u którego komórka zalażka wypycha komórki archesporu i zajmuje ich miejsce, androgeneza, czyli podział samego plemnika, w kwiecie rozwija się organizm identyczny z rosliną ojcowską, diplosporia to rozwój diploidalnego woreczka zalązkowego z niezredukowanej komórki archesporialnej i zarodka z niezapłodnionej komórki jajowej, poliembrionia, wielozarodnikowość, w nasieniu powstaje wiele zarodków, jest u nagonasiennych, sosny Pinus sp., cedru Cedrus sp., jest poliembrionia fałszywa, polega na zlaniu się dwóch zalązkó lub powstaniu 2 zalążków w 1 ośrodku, poliembrionia prawdziwa w jednym woreczku powstaje wiele zarodków, poliembrionia rozszczepiona, zarodek albo komórka dzieli się na 2 identyczne, zarodki bliźniacze, rozwój i podział 2 komórek aparatu jajowego, niekoniecznie zapłodnionych, embrionia przybyszowa, czyli rozwój diploidalnych zarodków z tkanek somatycznych np. ośrodka na drodze bezpłciowej, dzieli się na embrionię nocelarną-dzieli się komórka ośrodka, necellusa i intergumentarną-dzieli komórka osłonki, intergumentu. Apomiksja obligatoryjna to apomiksja, któa jest głównym typem rozmnażania roslin, fakultatywna wystepuje w przypadku stresu, ale głównie takie rośliny rozmnażają się płciowo.

Czy bagno może wciągnąć dom, zdrowe drzewo czy nawet kościół? Nauką zajmującą się bagnami jest paludologia, bagno to obszar o zwiększonej wilgotności, bagno stanowi zawiesina wodna osadów, roślinności-hydrofitów i helofitów oraz korzeni drzew i krzewów. Pod warstwą roslin i glonów jest woda lub zawiesina wodna osadów, czyli błoto. Ma różną gęstość. Głębokość wody i zawiesiny jest różna.
Bagna dzielimy na:
-bagna ombrogeniczne zasilane sa wodą opadową, gleby to moreny i sandry, zajmuja obszary krasowe i wydmowe w porośniętych torfowcami dolinach.
-topogeniczne zasilane wodami podziemnymi (podziemne rzeki lub jeziora), zajmują obszary bezodpływowe lub wysoczyzny morenowe.
-soligeniczne są w miejscach wyplywu podziemnych wód u podnóży stoków i krawędzi dolin, woda wypełniająca podziemne jaskinie uchodzi tędy na zewnąrz.
-fluwiogeniczne, są zasilane rzekami, wodami gruntowymi, towarzyszą ciekom wodnym.
Ze względu na stopień uwodnienia bagna dzielimy na stale zasilane wodą trzęsawiska pokryte warstwą, kożuchem roslinności, czyli płem, wiszar to pło na torfowisku wiszącym, czyli leżącym w obszarach źródliskowych, gdzie woda wybija na zewnątrz.
Mokradła stałe, gdzie woda przez cały czas jest blisko powierzchni gruntu.
Mokradła okresowe, gdzie poziom wody zmienia się wraz z porą roku, największy jest w czasie deszczy i roztopów, latem w czasie suszy opada.
Bagnistość to stopień ubagnienia danego obszaru, wyliczona w procentach, Ab to pole zabagnione, A pole powierzchnia odniesienia W polsce wynosi 8,3%.
Bagna mają różną głebokość, która zależy od głebokości wody poniżej roslinności, mają też różna powierzchnię. Zależy od wilekości zbiornika wodnego poniżej. Grunt bagna jest niestabilny, luźny, pod spodem jest woda, nic dziwnego więć, że ludzie czy zwierzęta nie wiedzące jak się po bagnie poruszać toną (łosie i inne zwierzęta zyjące na bagnach nauczyły się bezpiecznych tras, dlatego ludzie spacerujący po bagnach poruszają sie po sladach łosi, nie można tego robić samodzielnie, tylko pod okiem doświadczonego przewodnika). W zależności od wód zasilających bagno jego powierzchnia może się zwiększać i maleć, zależnie od opadów, tak jak powiększa sie poziom innych zbiorników wodnych. Woda ma zdolność erozjii, podmywa pobliskie skały, wypłukuje gleby, zabiera część lądu, erozje widać na klifach morskich, z czasem zerodowany kawałek skały zapada się dzięki sile ciężkości i wpada do moża, klify zapadaja się szybko, teren wokół bagien dzięki sile wyporu i gęstości zapada się stopniowo, także erozja na takich zbiornikach wodnych, gdzie ruch wody jest łagodny i powolny przebiega wolniej. Grunt zapada się wolniej. Woda może jednak podmyć fundamenty budynków czy korzenie drzew, które sie potem przerwacają.
Wody podziemne wypełniają pory i peknięcia w skałach, rodzaj i zaleganie skał, wody gruntowe, wody powierzchniowe kształtują ilośc i jakość tych wód. Woda przesiąka przez niektóre skały zatrzymuje się na nieprzepuszczalnych i tworzy się warstwa wodonośna, jest to zwierciadło swobodne, czyli podziemne jezioro w skale, zwierciadłow głebne wypełnia cała mozliwą przestrzeń. Wody wgłebne kontaktują się z gruntem, zasilaja je wody opadowe, wody z rzek, jezior w miejscach ujścia warstw wodonośnych na powierzchnię, wody głebinowe sa na dużej głebokości, są wysoko zmineralizowane i gorące.
Dla bagien znaczenie maja wody wgłębne, opadowe i nadziemne cieki i zbiorniki wodne.
Częśto słyszy się o jeziorach bez dna albo o makradłach wciągających drzewa, wiemy, że każdy dół, jezioro ma dno, wiemy, że drzewa pływaja po powierzchni, ale co jeśli bagno łaczy się z podziemnymi rzekami, plynącymi w grotach i pieczarach czy jeziorami, co gdy mniej wody jest w podziemnym zbiorniku niz nadziemnym? Wtedy woda będzie spływać, oczywiście stopniowo, dlatego, że działają tu opady, zasilanie z zewnątrz oraz opór zawiesiny, taki nurt porywa drzewo, czasem takie drzewo wypływaw innym miejscu, to porywa je nurt podziemnej rzeki i z wodą drzewo wypływa na zewnąrz, tam gdzie rzeka wypływa na powirzchnie.
Bagno to dom wielu roslin i zwierząt, rośną tu turzyce, manna mielec, trzcina, kaczeńce, skrzypy, borek, mchy, torfowce, częśto duże obszary bagien zarastają torfowcami, powstaja torfowiska. Żeruja i gniazdują tu ptaki blotne. Szczątki opadłe do bagien np. gałązki, drzewa rozkładaja się, beztlenowy rozkład daje wydzielanie fosforu, uwalnianego jako błedne ogniki. Żyją też swietliki i inne owady. W osadach żyją bakterie beztlenowe.

Te bakterie można wykorzystać do usuwania plam ropy. Jest kilka takich bakterii. Delsulfovibrio oxyclinae rozkałda węglowodory aromatyczne. Jest beztlenową bakterią redukującą też siarczany, współpracuje z bakteriami z rodzaju Marinobacter sp., która jest fakultatywnym tlenowcem z wody morskiej, rozkłąda ona długołańcuchowe węglowodory. Dużą zdolnośc rozkładania ropy ma gramm-ujemna Alcanivorax borkumensis. Występuje ona w górnych warstwach wód slodkich i slonych. Acinetobacter HO1-N, obligatoryjnie beztlenowa, gramm-ujemna bakteria zamyka heksany w pęcherzykach blonowych, blona komórkowa uwypukla się, otacza heksany, potem pęcherzyk łączy sie z błoną komórkową, heksany ida do wnętrza komórki, gramm-dodatnia pałęczka Nocardia sp. tworzy zewnętrzne pęcherzyki i tubule, to endocytoza. Pałeczka ropy błekitnej Pseudomonas aeruginosa dobrze mnozy się w ropie naftowej i zuzywa ją. Większośc tych bakterii ma hudrofobową powierzchnię komórki ułatwiająca transport ropy.
Główny składnik ropy alkany są absorbowane na 3 sposoby, lekkie cząsteczki rozpuszczalne, mikrokrople i makrokrople. Wchłanianie zależy od bakterii, warunków zewnętrznych i alkanu. Bakterie wydzielają biosurfaktanty, które otaczają krople ropy i są wchłaniane przez bakterie. Najłatwiej degradowane sa liniowe alkany od 10 do 25 atomów węgla, potem gazowe węglowodory: etan, propan, butan, potem drobnołańcuchowe od pentanu do nonanu, potem rozgałezione lańcuchy do 12-węglowych, potem alkeny od 2 do 11 atomów węgla, potem rozgałęzione alkeny, potem cykloalkany, na końcu monomery i polimery, są grupy bakterii ozkłądające te związki, warunki zewnętrzne decydujące o rozkąłdzie ropy to tlen, temperatura, pH i inne potrzebne bakteriom związki.
Szlaki biodegradacji alkanów:
-oksydacja terminalna polega na przyłaczeniu aktywnego tlenu do ostatniego lańcucha alkilowego, powstaje pierwszorzedowy alkohol, tu monooksydaza n-alkanowa dołącza O2 jest alkohol, dehydrogenaza alkoholowa odłącza cząsteczke wodoru powstaje aldehyd, dehydrogenaza aldehydowa zmienia go w kwas tłuszczowy, monooksydaza ω-kwasów tluszcozwych dodaje grupe OH, dehydrgoenaza alkoholowa zmienia grupę hydroksylową w aldehydową, dehydrogenaza aldehydowa tworzy drugą grupę -COOH.
-oksydacja subterminalna to utlenie środkowej gr metylenowej, powstaje alkohol drugorzędowy, monoksydaza subterminalna działa na alkan powastaje drugorzędowy alkohol, na niego działa dehydrogenaza alkoholowa powstaje keton, monooksydaza Baeyer-Villiger daje ester, esteraza hydrolizuje go na kwas tluszczowy i alkohol.
Kwasy karboksylowe wchodzą do metabolizmu batkerii, alkohole oksydacją terminalna zmieniają się w kwasy karboksylowe.
-oksydacja diterminalna ω-oksydacja, to oksydacja obu końców łańcucha węglowego, tu działa monooksygenaza kwasów tłuszczowych utlenia końcowy węgiel, dehydrogenaza alkoholowa i aldehydowa daja kwas dikarboksylowy.
Kwasy tłuszczowe wchodzą do szlaków β-oksydacji, powstaje Acetylo-Co-A.
Utlenianie metanu: monooksygenaza metanowa utlenia go do metanolu, dehydrogenaza metanolowa daje formaldehyd, dehydrogenaza formaldehydowa tworzy kwas mrówkowy, który dehydrogenaza mrówczanowa utlenia do CO2, może on byc wykorzystany do biosyntezy związków organicznych na szlaku rybulozowym lub serynowym. 
Proste łańcuchy są lepiej biodegradalne od rozgałęzionych. Gramm-ujemne pałeczki Achromobacter sp. utleniają 2,2-dimetyloheptan do kwasu 2,2-dimetyloheptanowego, alkan izopreinowy może byc degradowany przez maczugowca Corynebacterium sp., tlenową płeczkę gramm-dodatnią, gramm-dodatnią, bytującą na skórze Brevibacterium sp. Alcanivorax sp. i Nocardia sp. na drodze β-oksydacji lub ω-oksydacji, odłączane są 2 i 3-węglowe związki, dobrze poznane sągramm-dodatnie Rhodococcus sp. rozkłada cykliczne alkany, grupy izopropylowe utleniaja do alkoholi pierwszorzędowych, potem do kwasów organicznych. Reakcje preprowadzają hydroksylazy: m. in. monooksydazy, hydroksylaza hydroksylowa, karboksylowa.Dla Rhodococcus ruber CD1-411 cyklododekan to jedyne źródło węgla.
W warunkach beztlenowych zamiast tlenu jony żelaza i innych metali, CO2, sulfoniany, azotany, bakterie redukujące związki siarki mogące redukować alkany to δ-Proteobakterie, nitryfikujące zdolne do redukcji alkanów to β i γ Proteobakterie. Metan rozkładają kompleksy archeonów i bakterii rozkładających związki siarki, rozkłądaja metan do CO2 i H2, którym utleniająz wiązki siarki, archeony i bakterie pobierają od siebie H2 dyfuzją cząsteczkową. Rozkłądająca związki siarki Desulfococcus sp. utlenia tylko propan i butan, denitryfikacyjna Azoarcus sp. rozkłada 6-8 węglowe związki, 12-20 węglowe rozkłada Desulfobacterium Hdx3.
Utlenianie alkanów jest przez dodanie w subterminalnej pozycji fumaranu, powstaje pochodnia kwasu bursztynowego, łączy się on z koenzymem A, powstaje acylo-Co-A, wchodzi do szlaków beta oksydacji. Może byc kondensacja alkanu do fumaranu.
Monooksydazy przyłączają do organicznych związków O z O2, to monoksydazy (hydroksylazy) alkanowe i monoksydazy Baeyer-Villiger, są 3 typy monooksygenaz:
-metanowe utleniające 1-4 węglowe alkany,
-cytochromowe P450 maja niehemowe żelazo utl. od pentanu do heksadekanu,
-reszta utlenia dłuższe lańcuchy niż 17 C.
Metanowe maja wszystkie tlenowce rozkładające CH4, w blonie mają monooksydazę pMMO z miedzią, gramm-ujemne kokoidalne Methylococcus capsulatus bez miedzi robią rozpuszczoną w cytozolu sMMO, które mają niehemowe żelazo, robią hydroksylacje i epoksydację drobnych węglowodorów, mają hydroksylazę MMO-H, reduktazę MMO-R, białko regulatorowe MMO-B, w centrum aktywnym metan reaguje z O2 powstaje metanol, reduktaza z FAD pobiera e- z NADH, ida one ze zred. flawiny Fe3+ na hydroksylazie, utl MMO-Hox przechodzi w aktywny zred MMO-Hred z Fe2+, który tworzy kompleks z MMO-B, reaguje z tlenem powst. intermdiant Q wiąze alkan, z niego wodór idzie na Q, powst. hydroksylowany intermediant Q i wolny rodnik alkilowy, reaguje on z gr hydroksylową, produkt opuszcza kompleks po redukcji.
pMMO ma hydroksylazę pMMO-H i reduktazę pMMO-R, reduktaza pobiera e- z NADPH+ idą do hydroksylazy lub białkowego mediatora przekazującego je na nią. Gramm-ujemna Pseudomonas butanovora ma trójkomponetną monooksydazę butanową z niehemowym Fe. Reaguje z 2-9 węglowymi alkanami, Gordonia sp. utlenia propan w pozycji beta. Hydroksylazy alkanowe i enzymy zw z cytochromem P450 hydroksyluja alkany 5-16 węglowe, hydroksylaza alkanowa AlkB jest u gramm-ujemnych bakterii Pseudomonas putida GPo1, utlenia C w pozycji alfa, ma niehemowe żelazo, sklada się z hydroksylazy, rubredoksylazy, reduktazy rubredoksydazowej, dodaje tlen do węgla, powoduje powstanie epoksydów i kwasów tłuszczowych, jest w wewnętrznej błonie komórkowe, kompleks tworzy kanał, którym alkan idzie do komórki, przechodząc reaguje z Fe2+, rubredoksydaza przenosi e-, hydroksylaza rubredoksydowa redukuje FAD, e- idą na rubredoksynę. Enzymy pHAs  utleniające alkany to pHA1, są u P. putida, Alcanivorax borkumensis, Marinobacter aquaeolei.  pHA2 rozkładają 5-16 C alkany, tu są Acetinobacter sp. i Pseudomonas fluorescens są tlenowe robią fluorescencyjny barwnik piowerdynę. Są też hemozależne monooksydazy cytochromowe CYPs, są tu monooksydazy kl I maja ferredoksynę Fd, domenę hemową, NADH, zależna reduktazę ferredoksynową z FAD FdR, enzymy te ropzusczalne białka bakteryjne i mitochondrialne. Kl II ma domene hemową i reduktazę z FAD lub FMN, są związane w błona, są u Eucariota. III maja te same związki co II, łączy je polipeptyd, sa rozpuszczone i błonowe, są eukariotyczne i prokariotyczne, IV maja te domeny co I, łaczy je polipeptyd.
Wszystkie monooksydazy potrzebują e- pochodzących z NADH i NADPH do aktywacji O2, e- idą na hem, alkan łaczy się z enzymem, elektrony idą na hem, zred hem przyłącza O2 powstaje intermediat nadtlenkowy, tlen przyjmuje elektron i 2 protony, wiązanie między atomami O2 rozpada się, reaktywny intermediat przyłacza O do alkanu jest kompleks produkt-enzym, produkt sie uwalnia. Hydroksylazy kl I rozkladają węglowodory 5-10 C, są u Acetinobacter sp., Alcanivorax borkumensis, gramm-ujemne tlenowe prątki Sphingomonas sp. Mycobacterium sp. i Oleomonas sagaranensis. Bakterie te mają CYPs i pHAs, Mycobacterium sp. ma HXN-1500 rozkładającą węglowodory 6-11 C, Acetinobacter sp. rozklada węglowodory 10-30 C hydroksylazą z atomem miedzi (II), enzymy podobne do AlkB i monooksydazy cytochromowej rozkładają alkany 10-20 C, monooksydaza flawinowa AlmA rozkłada alkany 20-31 C, monooksydazy Baeyer Villiger BVMOs wprowadzają O2 do łańcucha aldehydów i ketonów, maja flawine jako FAD lub FMN-to grupy prostetyczne lub koenzymy. Te monoksydazy tworzą aktywne intermediaty, zależnie od uprotonowania przyjmują e- lub H+. Bez substratu intermediat rozpada sie na utl. flawinę i H2O2, przy substracie i NAD(P)H jest zred do hydroperoksyflawiny, rozpada sie na utl. flawine i H2O. NAD(P)H redukuje flawinę. BVMOs mają 2 typy, I to jednokomponentowe białka z 2 domenami połączonymi z FAD, FAD to gr prostetyczna, z tym typem przez cały czas reakcji jest zw NAD(P)H, u Acetinobacter sp. jest monooksydaza cykloheksanowa, utlenia cykliczne ketony, są też monooksydaza cyklopentanowa i cyklodekanowa. II typ to białak z 2 podjednostek oksygenazowych i 1 reduktazowej, oksygenzowe łączą substrat z O2, reduktazowa zw z FMN wykorzystuje NADH i NAD(P)H, redukują one flawinę, zred flawina idzie na podjednostke oksygenazową, tu są hydroksylaza alkanowa LadA u Geobacillus thermodenitrificans NG80-2, utl alkany 15-36 C do pierwszorzędowych alkoholi, to lucyfera odp. za rozpad białka lucyferyny dając bioluminescencję [Mikrobiologiczny rozkład alkanów ropopochodnych U. Guzik, D. Wojcieszyńska, M. Krysiak, E. Kaczorek].