Przyroda, strona 25

Gaz łupkowy jest na terenie całej Polski, to gaz ziemny zawarty w łupkach, składa się z 75%-95% metanu, azotu, etanu, propanu, azotu, fluorowców, tlenu, CO2, CO. Metan jest naturalnym elementem atmosfery, powstaje na drodze fermentacji metanowej, którą prowadzą bakterie beztlenowe, powstaje w wyniku procesów trawienia, rozkładu materii organicznej, dużo go na bagnach, w lasach i zaroślach liściastych okresowo zrzucających liście, metan jest także w wodzie, w stojących zbiornikach lub w wolno płynących rzekach, gdzie kumuluje się materia organiczna z nadbrzeżnej roślinności i hydrofitów. Metanotrofy to organizmy wykorzystujące metan jako związek energetyczny. Pozostałe gazy z gazu łupkowego również są naturalnym elementem przyrody, powstają metabolizmu organizmów żywych, trzęsień ziemi, rozkładu, czad powstaje w wyniku aktywności wulkanicznej, trzęsień ziemi i naturalnych pożarów lasów, prerii i sawanny.

Gaz łupkowy powstał z glonów żyjących w jasnej części wód, które masowo zakwitały odcinając dopływ światła i tlenu do niższych części wody. Te glony potem opadały na dno, ich warstwa się kumulowała, kiedy docierał do nich tlen, następował rozkład przy udziale dennych organizmów tlenowych, kiedy nakładały się kolejne warstwy materii, które odcinały dostęp tlenu, zaczynały działać bakterie beztlenowe uwalniając metan. Warstwy organiczne zostały przykryte iłami i mułem wodnym, które odcięły je od środowiska zewnętrznego. Gdy warstwa materii organicznej znalazła się 2 km pod dnem w temperaturze 60 st. C zaczęła powstawać ropa naftowa, czyli ciekła mieszanina węglowodorów, kiedy temperatura podniosła się do 120 st, a głębokość złóż osiągnęła 4 km, powstał gaz ziemny, węglowodory ciekłe rozpadły się na prostsze, całkowite zniszczenie materii organicznej zachodzi w temp. 150 st i na głębokości 5 km. Na szczęście cały czas odkładana jest nowa materia organiczna, która w miejscu o odpowiednich warunkach tworzy gaz, to miejsce to okno gazowe, tam gaz powstaje. Gaz ciągle jest wypychany przez porowata skałę do góry tworząc okno gazowe, gdzie są niższe temperatury i mniejsze ciśnienie. Kiedy gaz przenika ku górze przez pory skalne mamy łupki gazowe, czyli skały nasączone gazem. Łupki bitumiczne to skały ilaste nasączone węglowodorami stałymi, powstałe w wyniku wtopienia w skałę szczątków organicznych lub przez wypychanie węglowodorów do góry przez ciśnieni. Z łupków bitumicznych pozyskujemy ichtiol, składnik maści przeciwbakteryjnych leczących choroby skóry, błon śluzowych.

Gaz to paliwo grzewcze i komunikacyjne raz jako surowiec energetyczny, może mieć tez zastosowanie przemysłowe do syntezy innych związków chemicznych, metan wykorzystuje się do produkcji wodoru, tlenku węgla, metanolu, nawozów organicznych, gazu węglowego. Metan wykorzystuje się do produkcji farb drukarskich, wyrobów z gumy, a pomieszany z azotem jest paliwem kuchenek gazowych.

Geobacter sp. to rodzaj beztlenowej bakterii żyjącej w osadach, mułach i ściekach, redukuje żelazo i ma zdolnośc przenoszenia elektronów czyli generowania prądu elektrycznego. Geobacter wykorzystuje nie tylko żelazo, ale i pierwiastki radioaktywne i związki ropochodne w obecności CO2, tlenki metali to akceptory elektronów. 
Pierwszy raz wyizolowano ją w piaskach rzeki Potomac, w 1987 Derek Lovley, później odnaleziono ja w beztlenowych warunkach gleby i osadów wodnych, bakteria ma zdolnośc wiązania metali radioaktywnych, substancji ropochodnych przy wydzielaniu CO2, wykorzystywana jest do usuwania substancji ropopochodnych i uranu z wód gruntowych. Usuwa też związki chloroorganiczne, wszystko to w warunkach beztlenowych. Przekształca U rozposzczalny w nierozpuszczalny.
Kolejna cecha jest zdolność do pozakomórkowego transferu elektronów EET, co może umozliwić budowanie elektrowni ze scieków i osadów. Okazało się, że bakterie przewodza prąd podobnie do nanorurek węglowych, elektrony z cytochromów płyna pilami między bakteriami, pile mają podobne przewodnictwo jak metale.
Obok Geobacter sp. sa inne bakterie redukujące metale DMRB, przenoszą e- na tlenki metali, jest tu np. żyjąca w morzu Shewanella sp. odpowiadająca za psucie ryb.
Cytochromy Geobacter i Shewanella sa na zewnętrznej pow. blony komórkowej, maja gr. hemowe oddające i przyjmujące e-, cytochromy tworzą wypustki pile, którymi przekazują e- do innych osobników i minerałów, również flawina odbiera z pow. komórki e- i przekazuje je na akceptory. Bakterie moga również wypuszczać e- z wnętrza komórek, dzięki obecnym na zewnętrznej powierzchni blony cytochromom, one transportują e- na zewnątrz, podczas reakcji jest utlenienia cytochromowego żelaza Fe2+ do Fe3+ i jego redukcja do Fe2+. Shewanella także wydziela flawiny , które transportują e- na minerały, flawina odbiera e- od bakterii zanosi go akceptor i wraca po następny, wszystko odbywa sie na drodze dyfuzji. Przewodnictwo pili odpowiada przewodnictwu nanowłókna węglowego i krzemu, jeden pilus podtrzymuje oddychanie jednej komórki, jest transportowane 106 e- na sekunde. Pilusy maja przenosniki e- odległe od siebie o mnij niż 1 nm, jeden z cytochromów Szewanelli ma gr. hemowe odl. od siebie o 0,7 nm. Są to mikrokrystaliczne struktury MtrF.
Po zorganizowaniu bakterii w 3D biofilm na pow. akceptorów e, wtedy bakterie na pow. akceptora maja łatwy dostęp do akceptorów, trudny do donorów, dalej od akceptora, blisko pow. filmu maja trudny dostęp do donora, bakterie transportują e- przez biofilm, wytwarza się potencjał redox. Cytochromy stają się komponentami redox, cytochromy daja e- na pili, które daja e- do kolejnej komórki i tak przez cały biofilm. Taki przepływ e- jest też w osadach morskichu u proteobakterii Desulfobulbaceae, utlenianie H2S z red. O2 wymaga wielokomórkowych łańcuchów bakteryjnych dł. 1 cm. Bakterie te chociaż nie maja zewnątrzkomórkowych cytochromów ani odp. pili radzą sobie, te bliżej osadów utleniają H2S, e- przekazywane są do pow. biofilmu, cała rodzina ma wspólną zewnętrzną blone komórkową, a w peryplazmie sa strunowate błonowe struktury zdolne do przewodzenia ładunków elektrycznych. e- ida przez miliony komórek. Ta kolonia komórek zachowuje sie jak jeden organizm. Podobne struktury tworza zyjąca w ziemi gramm-ujemna Myxobacteria sp. i ameba Dictyostelium gromadzą się w kolonie, końcowe komórki przekształcaja sie w spory, które są rozsiewane na nowe terytoria. Podobne kolonie tworzą też drożdże. Ekspresja genów w każdej warstwie tych komórek jest różna jak u wielokomórkowego organizmu. Sinice tworzą kolonie by oddzielić fotosyntezę od wiązania N2, enzymy wiążące azot sa wrażliwe na O2.
Wyczuwanie kworum czyli porozumiewanie się bakterii związkami chem. tak bakterie określają wielkośc populacji, to jedna z metod porozumiewania się komórek w koloni. U Geobacter i Shewanella moga porozumiewać sie tak przy pomocy EET. EET u Shewanelli i Desulfobulbaceae jest w 1 stronę, dzięki temu komórki znają swój stopień utl. i regulują ekspresje genów w odpowiedzi na zmiane warunków, bakterie wyczuwają tak zmiany nateżenia światła, stęż zw. chem i zmiany pH [Odkrycie społeczności mikrobów, które przekazują elektrony pomiędzy komórkami na względnie dużą odległość, otwiera drzwi do nowego pola w mikrobiologii. Mohamed Y. El-Naggar, Steven E. Finkel]
Geobacter może być wykorzystana do pord. prądu. Hodowano Geobacter sulfrreducens na anodach grafitowych w ogniwie paliwowym, bakterię pokryły anodę warstwą biofilmu i przekazywały do niej e- pochodzące z własnego metabolizmu, potrzeba tylko pożywki, która mogą byc osady rzeczne lub ścieki, potraktowanie kolonii prądem wzmogło transport e-, można je wykorzytsać do podwodnych urządzeń badających np. morskie organizmy [http://www.mojeopinie.pl/prad_ze_sciekow_i_z_blota,3,1254
951902]

Gleba to utwór mineralno organiczny, trójfazowy mający kilka poziomów, pierwszy R to lite podłoże, drugi poziom wietrzenia, poziom wmywania, 3 poziom przejściowy, poziom wmywania E, poziom mineralny A i organiczny O. gleby w Polsce to:

gleby bielicoziemne-pod lasami iglastymi, kwaśne, z luźnych skał macierzystych, zalesiane, słabo żyzne,

czarnoziemny gleby żyzne, z węglanu wapnia, powstają z iłów i lessów, próchnicze, pod łąkami i stepami

gleby brunatne z glin morenowych i piasków gliniastych, ze skał zasadowych powstają, pod lasami liściastymi i mieszanymi

czerne ziemie na terenie wysychających jezior z przekształconych torfowisk, w zagłębieniach poakwenowych

rędziny, żyzne gleby powstałe z wietrzenia wapieni

mady gleby terenów aluwialnych z osadów naniesionych przez rzeki, bardzo żyzne

gleby torfowe i murszowe to gleby powstałe z rozkąłdających się torfów i murszejącego drewna na bagnach i mokradłach

gleby słone w pobliżu morza, gdzie sól przenika do ziemi i zasala ją

gleby antropogeniczne hortisole, urbisoleindusttroziemy,gleby przeżyźnione przez ludzi ze zmienionym składem chemicznym, zanieczyszczone metalami ciężkimi

Skały dzielimy na magmowe powstałę ze stygnącej magmy, przetworzone, zmienione w wyniku czynników zewnętrznych np. tarcia i osadowe, osadzające się przez wiatr i wodę, skała składa się z 1 lub kilku minerałów. Skały maja różne pH zależnie od budujących je minerałów, w Polsce mamy iły, lessy, margle, gliny

Iły zbudowane są z minerałów ilastych illitu, kaolinitu, łyszczyków, kwarcu, mają 50% frakcji ilastej, 20% piaszczystej, z wodą tworzy plastyczna masę

glina ma minerały ilaste, zbudowana jest z osadów morenowych z czwartorzędu, ma jeszcze kwarc, skalenie, organiczne huminy i bituminy, z wodą tworzy plastyczna masę, pod wpływem ognia twardnieje

less to eoliczna skała osadowa (osadza się pod wpływem wiatru) ma kwarc z domieszka skaleni i węglanów

margiel szara biała, brunatna, skała osadowa z minerałów ilastych i węglanów wapnia i magnezu

piasek o kwarc, czyli dwutlenek krzemu

torf to skała osadowa powstała w wyniki rozkąłdu torfowców przy niedoborze tlenu, to najmłodszy węgiel kopalny, ma do 60% węgla, inne pierwiasttki i związki organiczne, powstaje na torfowiskach

To były skały luźne jak piasek, czasem zlepiają się w większe formy jak piaskowce i plastyczne jak glina, skały zbite to granit skała kwaśna jawnokrystaliczna z kwarcu, skalenia potasowego, plagioklazu i biotytu

mamrmur to skała metamorficzna w przeobrażenia wapini i dolomitów

gnejs to krystaliczna skała metamorficzna powsała w wyniku metamorfizmu regionalnego lub dyslokacyjnego, ma różne kolory, zbudowana z biotytu, chlorytu,kwarcu, skalenia, muskowitu i innych minerałów

węgle kopalne skały zbudowane z węgla z domieszką innych pierwastków jak siarka, ttlen, wodór, azot, powstałę w wyniku beztlenowego rozkładu paproci drzewiastych pod ogromnym ciśnieniem

gaz łupkowy gazowa frakcja węglowodorów leżący w skałach macierzystych powstała w wyniku rozkładu roślin i zwierząt pod ciśnieniem

ropa naftowa powstaje z rozkładu roslin i zwierząt w odpowiednich warunkach ma węglowodory ciekłe i lotne.

Gleby w ogrodnictwie dzielimy również na piaszczyste, które szybko tracą wodę, mają składników odżywczych dla roślin, pylaste tworzą po ugnieceniu zbitą masę, dopóki się ich nie ugniecie łatwo przyjmują wodę i łatwo się je uprawia, gleby gliniaste o zawartości spławailnych cząstek 10-25% tworzą na powierzchni twardą skorupę nieprzepuszczająca wody, gleby gliniaste o zawartości cząstek spłąwialnych 25-40% nie tworzą skorupy na swojej powierzchni i utrzymują optymalny poziom wilgoci, gleby gliniaste o zawartości cząsteczek spławialnych ponad 40% zatrzymują dużo wody, ale cząsteczki gleby wiążą cząsteczki wody i jest ona niedostęona dla roślin. Woda kapilarna to woda podchodząca do góry kapilarami włosowatymi w glebie, cząstki spławialne to najmniejsze cząsteczki gleby o średnicy do 0,002 mm. Skała macierzysta to dominujący czynnik w rozwoju gleby.

Glony to sztuczna gruba obejmująca kilka grub systematycznych. Identyfikacja gatunków jest możliwa jedynie przy pomocy mikroskopu dlatego skupie się na ogólnych zagadnieniach. glony mają typy ameboidalne, bezkształtne komórki bez blony, monadalny, wiciowiec ma 1 lub 2 wici, na 1 biegunie komórki lub obu, kokkoidalny to okrągłe komórki, trychonowy, trychony, czyli nici komórek.
Rodzaj klejnotka Euglena wrzecionowaty, jednokomórkowy protist za dnia wykorzystuje fotosyntezę-zawiera chloroplasty, w nocy dzięki plamce ocznej poluje. Porusza się dzięki wiciom, komórka klejnotki pokrywa pelikula. ściana komórkowa z twardych, luźno połączonych płytek z ciałami śluzowatymi pomiędzy, dzięki czemu komórka jest elastyczna. Z 1 strony jest gardziel ampulla, z któej wyrastają 2 nici, mała i duża. Mają chlorofil A, karotenoidy.
Tobołki Pyrrophyta jednokomórkowe protisty, maja formy monadalne, kokkoidalne i trychonowe. Są jednokomórkowe, maja pancerzyki wysycone solami żelaza, mają chlorofil a i c, materiał zapasowy to skrobia. Pancerzyki tworza połaczone szwami tarczki. 
Bruzdnice Dinoflagellata są jednokomórkowe, ale mogą tworzyć kolonie, mają wici i pancerzyki z płytek celulozowych. Mają chlorofil a, c i karotenoidy. Bruzdnice żyją w morzach.
Chryzofity Chrysophyta protisty ze ścianami komórkowymi wysyconymi krzemionką, ściany tworzą domki o pięknych kształtach. Są tu
-złotowiciowce Chrysophyceae jednokomórkowe, owalne glony z 2 wiciami wyrastającymi z zagłebienia na szczycie komórki, mają chlorofile i karotenoidy. Mają plamki światloczułe, niektóre mają nibynóżki, formy bez ściany komórkowej. Są słodkowodne. 
-różnowiciowce Xanthophyceae maja różne formy i kształty, niektóre przytwierdzają się do podłoża, tworzą plechy, maja karotenoidy i chlorofil A i C, sa formy bez ściany komórkowej, u reszty ściana ma węglan wapnia lub krzemionkę.
-okrzemki Bacillariophyceae ściany komórkowe wysycone sa krzemionką, mają piekne, fantazyjne kształty, są złocistego koloru, żyją w wodzie, na sniegu, kamieniach, przytwierdzają sie sluzem do podłoża, 1 są pojedyncze, inne tworzą kolonie. Sa kokkoidalne, nieruchome, pobieraja krzem z wody do budowy pancerzyków, pancerzyki maja 2 części, wieczko i denko, które jest mniejsze i wchodzi w wieczko, mają jądro, chloroplasty i materiały zapasowe, dzielą sie przez podział, powstałe komórki dostają 1 wieczko, 2 denko-dziela się w tej linii, obie dobudowują denko, dzieje się tak do minimalnych rozmiarów, po których osiągnięciu zmieniają się w gamety dzięki mejozie, kopulują i powstaje komórka o normalnej wielkości z wieczkiem i denkiem. 
Zielenice Chlorophyta to wielokomórkowe glony, należą do królewstwa roslin, nie tworzą tkanek, formy wielokomórkowe mają części fylloid, częśc liściokształtna i kauloid, część łodygokształtną. Mają chlorofil a i b, ksantofile, karotenoidy, tu są klasy:
-zielenice właściwe Chlorophyceae należa do nich. np. toczek Volvox to kulista zielenica, ma 2 warstwy komórek, komórki w środku odpowiadają za rozmnażanie płciowe, zwrócone sa wiciami do środka, zewnętrzna warstwa za pobieranie pokarmu, wici ida na zewnątrz kolonii. Pierwotek Pleurococcus aerofit, porasta drzewa, kamienie, tworzy na nich zielony nalot. Chlorella Chlorella kulisty, jednokomórkowy, samożywny glon.
-watkowe Ulvophyceae mają różne kształty, sa wielokomórkowe, są tu sałata morska Ulva lactuca, ma nieregularne kształty, żywy zielony kolor, plecha jest pomarszczona, płatowata, zyje w morzach, taśma Enteromorpha nitkowata, rozgałęziona plecha, żyje w morzu, ma kolor zgnilo zielony kolor, gałęzatka kulista Cladophora aegagropila wielkorotnie rozgaęłziona plecha jest splątana w kulę, parasolowiec Acetabularia największy, jednokomórkowy organizm, ma zielonkawo-kremowy kolor, wygląda jak mała parasolka z długą rączką.
-prazynofity Prasinophyceae zamiast ściany komórkowej maja drobne luseczki.
Gromada ramienice Charophyta mają klasy:
-sprzężnice Zygnematophyceae są tu Zygnematales, maja postać wielokomórkowych nici z podłużnych komórek i desmidie Desmidiales, mają okrągłe lub kanciaste komórki z przewężeniami zebrane w nici. Tu należą też skrętnice Spirogyra, ich nazwa pochodzi od spiralnie zwiniętego chloroplastu, ioch komórki tworzą nitkowate kolonie. Całośc tworzy korzuch na powierzchni wody.
Ramienicowe Charophyceae ciemnozielone, rozgaęłzione glony, mają ułożone okółkowo, nitkowate kauloidy.
Krasnorosty Rhodophyta ściana komórkowa ma hemicelulozy i pektyny, maja chlorofil a, d fikoerytryne i fikocyjaninę. Ich plsstydy przypominają sinice, mają pojedyncze tylokaidy, są tu klasy:
-bangiowce Bangiophyceae plechy nitkowate lub liściaste.
-krasnorosty właściwe Florideophyceae plechy nitkowate, okrągłe na przekroju, mają gruszkowate pęcherzyki z powietrzem, które pomagają utrzymać sie im w toni wodnej, są czerwone lub brunatne.
-cyjanidiowe Cyanidiophyceae jedno lub wielokomórkowe glony o kulistym kształcie. 
Brunatnice Phaeophyta wielokomórkowe protisty, sa tu rzędy:
-kłoskowce Ectorpales są brązowe, mają liściowate, pomarszczone lub nitkowate mocno rozgaęłzione plechy, maja gruszkowate pęcherzki z powietrzem pozwalające im unosić sie w toni.
-katleriowce Cutleriales zielonkawe lub brunatne lisciaste, rozgałezione na tępe odcinki plechy.
-diktjotowce Dictyotales taśmowato-liściaste plechy, sa płaskie, rozgałęzione, pdcinki są tępe.
-listnicowce Laminariales długie, brunatne, rozgałęzione plechy, maja fyklloidy i kauloidy, maja gruszkowate pęcherzyki z powietrzem. sa tu wielkomorszcze np. wielkomorszcz gruszkonosny Macrocystis pyrifera.
-morszczynowate Fucales rozgałęzione, zielono-brunatne plechy z duzymi pęcherzami z powietrzem, niektóre mają powietrze pomiędzy komórkami, co daje im trójwymiarowe okrągłe, parówkowate formy.
Glaukocystofity Glaucophyta jednokomórkowe glony, moga tworzyć skupiska powstałe w czasie podziałów-cenobia. Maja ściany z celulozy, materiał zapasowy to skrobia, maja podwójna błone komórkową, pomiędzy błonami jest reszta ściany peptydoglikanowej, maja chlorofil A i fikobiliny, zyją w planktonie i bentosie.
Rafidofity Raphidophyceae to wiciowce, po stronie brzusznej jest bruzda z wicią, 2 wić wyrasta do przodu.
Kryptofity Cryptophyceae spłaszczone grzbietowo-brzusznie, mają 2 chloroplasty, w Polsce jest Cryptomonas.
Sinice Cyanophyta to fotosyntetyzujące bakterie, należa do bezjądrowców Procaryota. Mają nukleoid i tylokaidy-brak chloroplastów, cała komórka przypomina chloroplast. mają chlorofil a, fikoerytrynę, fikocycjaninę i karotenoidy. U sinic forma kookkoidalna to Gloeocapsa, trychonowa to Anabaena. 

Gołębie mają 300 gatunków, żyją na całym świecie, głównie w lasach, ale także w pobliżu ludzi, karmią pisklęta ptasim mlekiem, czyli wysokotłuszczowymi złuszczonymi komórkami wola, gniazdują w gałęziach drzew i krzewów oraz na budynkach, gniazda mają z gałązek i patyków, jedzą głównie pokarm roślinny, maja doskonała orientacje, szybko latają. W Polsce mamy:

Gołąb skalny żyje na wszystkich kontynentach, żyje w lasach, na ich obrzeżach, z udomowionego gołębia skalnego powstał gołąb domowy, zdziczały to gołąb miejski żyjący w miastach i na wsiach. Gołąb skalny ma szaroniebieską głowę, szyję i pierś, biały kuper i spód skrzydeł, czarne pasy na skrzydłach, rozpiętość skrzydeł to 63-70 cm, gołąb miejski ma różne ubarwienie, składają po 2 jaja do 5 razy w oku, w Polsce zwykle ma 4 lęgi, skalny gniazduje w zagłębieniach skalnych, miejski na gałęziach i budynkach np. parapetach, balkonach, gniazdo ma z gałązek, patyków, trawy, skalny je głównie nasiona, miejski nasiona, odpadki organiczne, fragmenty roślin. Gołąb skalny zawsze wraca do gniazda, żeruje na ziemi, przywiązuje się do partnera, monogamiczny, samica składa 2 jaja, pisklęta mają zamknięte oczy, zostają w gnieździe przed 12-18 dni, po 30 dniach opuszczają gniazdo, jako ostatnie pióra wyrastają im na czole i brodzie, żeby nie przeszkadzać w karmieniu, rodzice wkładają im do dziobków swoje dzioby by zwrócić ptasie mleczko, dorosłe jedząnasiona roślin uprawnych, chwastów i odpadki organiczne.

Turkawka przylatuje do nas na przełomie kwietnia i maja, zasiedla Pn Afrykę i Euroazję, gniazduje na obrzeżach lasów, śródpolnych zalesieniach, alejach drzew oraz w parkach i sadach, ma łuskowaty wzór na skrzydłach, pióra są czarne z pomarańczowymi brzegami, ma czarny, biało obrzeżony ogon, dorosłe mają czarnobiały kołnierzyk wokół szyi, turkawka je rośliny, szuka ich oblatując swoje terytorium, 2-3 razy w roku składa 1-2 jaja w gnieździe z suchych gałązek, wysiaduje je 2 tygodnie

Sierpówka pochodzi z dalekiej Azji, żyje w Azji, Afryce i Europie, żyje na wsiach i miastach, gniazduje w pobliżu ludzi, pakach, sadach, ogrodach, alejach, woli niziny, do nas przyleciała w 1940 r, zimuje w pobliżu miejsca gniazdowania, jest jasnobeżowa z różowym odcieniem na spodzie, ma na karku czarny sierpowaty pasek i ciemne lotki, żeruje w stadach, je ziarna zbóż, nasiona i owoce, samica składa 2 jaja, które wysiaduje przez 14-18 dni, młode odlatują po 15-19 dniach, gniazduje przez cały rok oprócz zimniejszych zim

Siniak żyje Azji Zachodniej, Afryce Północnej i Europie, zasiedla stare buczyny i bory sosnowe, rzadziej mniejsze zadrzewienia i parki, jest popielaty, ma na szyi zielony kołnierzyk, na piersi różowy nalot, na pokrywach skrzydeł czarne plamki, młode są jaśniejsze, nie mają kołnierzyka, gniazduje w dziuplach, które wymoszcza korzeniami, gałązkami, suchymi liśćmi, składa 2-3 jaja, które oboje rodzice wysiadują przez 16-18 dni, młode wylatują z gniazda po 20-30 dniach, je nasiona, owoce, zielone części roślin, bezkręgowce

Grzywacz żyje w Azji, Europie i Pn Afryce, grzywacze z pn-wsch Polski odlatują do Basenu Morza Śródziemnego, gniazduje w lasach, zadrzewieniach, wśród zieleni miejskiej, największy gołąb w Polsce ma 75-80 cm rozpiętość skrzydeł, biały kołnierzyk i lusterka na skrzydłach, młode nie mają kołnierzyka, je liście, igły, często żeruje na polach, nasiona, owoce, część z nich magazynuje w wolu na później, jest stadny, ma 2 lęgi w roku, gniazdo buduje na drzewach, krzewach i budynkach, gniazdo jest z patyków, składa 1-2 jaja, oboje rodzice wysiadują je przez 3 tygodnie, młode wylatują po 33-34 dniach, je pączki, liście, kwiaty, nasiona, jagody i bezkręgowce, ma 1-2 lęgi w roku

Mamy także gołębie żyjące w przyrodzie na innych kontynentach, ale u nas hodowlane np. pochodząca z środkowo-południowej Afryki i Półwyspu Arabskiego cukrówki, która jest jaśniejsza i mniejsza od cukrówki, u nas ma odmianę białą i o brunatnopiaskowym wierzchu, żółtobrunatnym spodzie, białym ogonie i czarnej obroży na karku.

Inne przykłady ciekawych gołębi to turkaweczka czarnogardła żyjąca w Afryce i na części Półwyspu Arabskiego, jej siedliskiem są nizinne półpustynie, je nasiona, w czasie pory deszczowe, kiedy robi się błoto, a zboża kiełkują odlatuje na suchsze tereny, samiec ma czarną pręgę na piersi i głowie, samica nie, monogamiczny, gniazdujący przez cały rok gołąb

Nikobaryjczyk lub gołąb nikobaryjski ma opalizującą kryzę i narośl u nasady dzioba, żyje na Nikobarach, Andamanach i innych wyspach Oceanu Indyjskiego i Oceanii, gniazduje w koloniach lęgowych, żeruje na ziemi jedząc owoce, nasiona i zielone części roślin, żyje w dziewiczych lasach deszczowych i namorzynach

Gołąbczak pręgosterny zamieszkuje zachód obu Ameryk od Kolumbii Brytyjskiej po Argentynę, granicą jego zasięgu są Góry Skaliste, gniazduje w lasach iglastych, unika ludzi, dorosłe gołąbczaki mają biała półobrożę, metaliczny kołnierzyk na karku, jasny pas na końcu ogona oraz żółte nogi i nasadę dzioba, je owoce, nasiona, pędy roślin, owady, samica składa 1-2 jaja, które są od żółtych do błękitnych, jaja wysiadują oboje rodzice przez 3 tygodnie [na podstawie 24 tomu Encyklopedii-Królewstwo Zwierząt, Ptaki, sowy, lelki i gołębie i Atlasu Ptaków]