Przyroda, strona 66

Torfowiska to miejsca z wysokim poziomem wód gruntowych, na których powstaje torf. Torfowiska to ekosystemy złożonej z określonej roślinności. Są torfowiska niskie, topogeniczne, mają wysoki lub powierzchniowy poziom ruchomych wód gruntowych, nasyconych minerałami, zasilane przez wody podziemne. Występują w wolno płynących rzekach, strumieniach i źródliskach, podłoże mają żyzne, lekko kwaśne, obojętne lub lekko zasadowe. Torfowiska wysokie, ombrogeniczne, czyli mszary są zasilane wodą opadową, mają ubogie gleby, kwaśne pH od 3,5, czasem torfowisko jest wzniesione ponad otaczający go teren, rosną tu torfowce higrofilne, przygiełka biała, bagnica torfowa, turzyca bagienna. Torfowisko przejściowe, soligeniczne korzysta z wód powierzchniowych spływających, gruntowych i opadowych, są tu mszary torfowcowe, mszary mszysto-turzycowe, formacje krzewiaste i drzewiaste z sosna i brzozą.

Na torfowiskach rosną rzadkie rośliny jak wełnianka alpejska i brzoza niska, ważki. Z torfowiskami niskimi są związane motyle mszarnik jutta i szlaczkoń torfowiec, z wysokimi najbardziej jadowity polski pająk bagnik brzeżny, z pośrednimi ważka żółta i przeniela dwuplama.

Przeważnie torfowiska rosną w zagłębieniach terenu, gdzie zbiera się woda, wilgotne podłoże sprzyja mszakom, płonnikom i torfowcom, które rozpoczynają powstawanie torfu. Potem torowiska kolonizują higrofity naczyniowe. Kiedy torfowisko wysokie porośnie mszar, wypiętrza się kopuła torfowiskowa.

Kiedy torfowisko ma wody stojące tworzy się kożuch z hydrofitów, pło. Pło to darniowa roślinność wodna. W takich miejscach mamy rzęsę, żaby składają skrzek, żyją larwy ważek, owadów różnoskrzydłych

Na torfowiskach gniazdują ptaki wodne i brodzące. Pło to inaczej spleja, pływające platformy z roślin tworzą wyspy, albo porastają mokradło od brzegu do środka tworząc kożuch, mogą to być mchy, torfowce, wątrobowce, rośliny naczyniowe, te rośliny nie ukorzeniają się, tylko tworzą kożuch lub wyspy, korzenie pobierają biogeny z gytii. Torfowiska wysokie porastają rośliny z rodziny turzycowatych, wrzosowatych i rosiczki. Formą ochrony torfowisk jest brak ingerencji człowieka.

Na torfowiskach powstaje torf. Hipoteza Iwanowa z 1953 r zakłada istnienie dwóch warstw dojrzewającego torfu. Górna warstwa materii organicznej akrotelm ma dostęp tlenu i materia organiczna rozkłada się przy udziale organizmów tlenowych, tu jest zmienna ilość wody, rosną rośliny, akrotelm ma duża przepuszczalną dla wody, to poziom torfotwórczy, gdzie materia organiczna kumuluje się na dnie. Dolna katotelm nie ma tlenu, tam działają organizmy beztlenowe, których jest mało. Na podstawie hipotezy Iwanowa Ingram w 1978 r nazwał dwuwarstwowe torfowisko diplotelmikiem, a jednowarstwowe bez akrotelmu haplotelmikiem. Torfu przybywa dzięki akumulacji 1mm/rok. Gleby o 10-30 cm warstwie materii organicznej to organiczno-mineralne gleby murszowe. Suo to mokradło z roślinnością torfotwórczą.

Starzec zwyczajny Senecio vulgaris łodyga rozgałęziona, pajęczynowato owłosiona, pierzastodzielne, ząbkowane liście obejmują uszkowato nasadami łodygę. Kwiaty rurkowate zebrane są w koszyczki, koszyczki zebrane są w podbaldach, okrywa zewnętrzna jest krótsza od wewnętrznej, owoc to niełupka z puchem kielichowym, rośnie w polach, ogrodach, na miedzach.

Szakłak pospolity Rhamnus cathartica gęste gałęzie z kolcami w rozgałęzieniach. Jajowate, zaostrzone, piłkowane, krótko owłosione liście z okrągłą podstawą, ogonki są owłosione, pączki szpiczaste, czterokrotne, żółte przedprątne kwiaty zebrane wyrastają w pękach w kątach liści. Owoce to okrągłe, czarne pestkowce. Roślina lecznicza, owoce i kora przeczyszczaj, leczą zaparcia.

Szalej jadowity Cicuta virosa naga,m dęta, rozgałęziona łodyga, liście pierzastosieczne, piłkowane, odcinki lancetowate, dęte ogonki i pochwy liściowe, baldachy złożone z baldaszków, wiele szczeciniastych pokrywek, białe kwiaty, kielich ząbkowany, owoc to kulista rozłupnia, rozłupki mają 5 żeberek. kłącze kuliste, rośnie w rowach, na torfowiskach.

Śnieżyczka przebiśnieg Galanthus nivalis liście podługowate, tępo zakończone, odziomkowe, kwiaty na długiej łodydze kwiatonośnej, łodyga bezlistna, kwiaty białe, dzwonkowate, pąki okrywają po 2 podsadki, owoce to trójdzielne mięsiste torebki, lubi zacienione, próchnicze miejsca.

Tojad mocny Aconitum firmum wzniesiona  gruba, sztywna, naga i pusta w środku łodyga, liście skrętoległe, ząbkowane, duże, dłoniaste, głęboko podzielone na kilka odcinków, grzbieciste kwiaty zebrane w grona, górna część tworzy hełm, kwiaty niebieskie, duże, szczytowe, może być kilka, miodniki to zmienione płatki, jest ostroga, owoce to mieszki z oskrzydlonymi krawędziami, chroniony, ozdobny, leczniczy, leczy reumatyzm, artretyzm i nerwobóle.

Wilczomlecz obrotny Euphorbia helioscopia łodyga wzniesiona, rozgałęziona, owłosiona. Ulistnienie skrętoległe, liście odwrotnie jajowate, ogonkowe, piłkowane. Pięcioramienne wierzchotki mają miseczkowate podsadki, kwiaty są żółte, jest kilka miodników w kwiecie. Cienki korzeń, owoc to gładka torebka. rośnie na polach, miedzach, nieużytkach, w ogrodach.

Wilczomlecz sosnka Euphorbia cyparissias zdrewniałe, rozgałęzione kłącze, łodyga rozgałęziona, ulistnienie skrętoległe, liście równowąskie, liście wspierające liście też, z pachwin liści wyrastają pędy płonne z nitkowatymi liśćmi. Żółte kwiaty zebrane są w wierzchotkę, kwiat słupkowy otaczają kwiaty pręcikowe. Owoc to trójkomorowa rozłupnia, ma okrągłe, szare nasiona z wyrostkiem. Roślina lecznicza, leczy kurzajki, piegi i brodawki. Rośnie na polach, miedzach, przydrożach, ugorach. 

Wrotycz pospolity Tanacetum vulgare krótkie kłącza, duże kępy, łodyga sztywna, czterokanciasta, pierzastosieczne, piłkowane liście, ulistnienie skrętoległe, kwiaty zebrane są w koszyczki, zebrane w podbaldachy, brzeżne, pomarańczowe, rurkowate kwiaty żeńskie, środkowe, rurkowate, żółte, obupłciowe kwiaty, koszyczki są spłaszczone, kielich ma kształt rąbka,  owoc to pięciożeberkowa niełupka. Roślina lecznicza, kwiatostany leczą stłuczenia, robaczyce, choroby skóry, zaburzenia psychiczne, pobudzają miesiączkę. Zapach odstrasza owady, napar z ziela to naturalny pestycyd. Roślina ozdobna. Rośnie na polach, miedzach, przydrożach, podwórkach.

Zawilec gajowy Anemone nemorosa owłosiona, nierozgałęziona łodyga, brunatne lub  żółte, czołgające się kłącze, korzenie nitkowate, ulistnienie okółkowe, ogonki są spłaszczone, liście dłoniastosieczne, odcinki są potrójnie wcięte i karbowane, kwiaty w okółku liści podkwiatostanowych, płatki są białe, długie, jest wiele słupków i pręcików, owoce to zielone niełupki, roślina lecznicza, ziele pomaga przy bólach zębów, reumatyzmie,zapaleniu oskrzeli i nadaje się do przemywania ran. Roślina ozdobna.

Ziarnopłon wiosenny Ficaria verna pojedyncza lub rozgałęziona łodyga, cienkie korzenie odchodzą od bulw korzeniowych, karbowane, sercowate, skrętoległe liście, żółte kwiaty z 8-12 płatków i 3 zielonych działek kielicha, owoce to niełupki.

Zimowit jesienny Colchicum autumnaleliście wychodzą wiosną podługowate, zaokrąglone, otaczają pochwą łodygę, rosną w górą, jesienią wychodzi łodyga kwiatonośna, kwiaty fioletowe, białe, liliowe, lejkowate, zrośnięta rurka otacza łodygę, wolne końce tworzą koronę, okwiat niezróżnicowany, 6 pręcików, 1 słupek, owoc to torebka otulona płatkami, roślina ozdobna, chroniona, lecznicza, leczy dnę moczanową.

Bukszpan wieczniezielony, zwyczajny Buxus sempervirens kulisty, zwarty krzew, eliptyczne, skórzaste, naprzeciwległe, ciemnozielone liście, drobne, żółtawe kwiaty w gronach, męskie są z 4 listków okwiatu i 4 pręcików, żeńskie mają 4-8 listków, słupek z 3 znamionami, owoce to torebki, drewno jest surowcem do produkcji mebli i ozdób, roślina ozdobna, lubi słońce i cień, obojętne lub lekko zasadowe gleby, przed zimą trzeba go podlać by zapewnić mu zapas wody, dobrze znosi suszę ale jest wrażliwy na mróz.

Ciemiernik biały Helleborus niger dłoniastodzielne liście na lancetowate odcinki, prosta łodyga, kwiaty dzwonkowate, 5 białych podczas owocowania czerwieniejących płatków, owoce to mieszki.

Kasztanowiec zwyczajny Aesculus hippocastanum drzewo z gęstą, cylindryczna koroną, szarą, łuszczącą się korą, białe kwiaty z czerwonymi plamkami u nasad płatków zebrane są w wiechy, owoce to torebki, zielone, kolczaste, mają 1-3 nasiona, pokarm jeleni, saren, dzików, roślina lecznicza działa przeciwzapalnie, przeciwbakteryjnie, rozkurczająco, przeciwkrwotocznie, uszczelnia naczynia krwionośne, leczy hemoroidy, obrzęki nóg, żylaki, bóle krzyża i bioder, stosowany przy przy hemoroidach i żylakach, zaburzeniach krążenia krwi, zapaleniu żył, miażdżycy, stanach zapalnych wątroby, przy odmrożeniach, obrzękach i puchlinie wodnej, krwiakach, skurczach, zapaleniu ścięgien, dolegliwościach okresu przekwitania, zakrzepach, zastojach żylnych, przepuszczalnością naczyń, stanach zapalnych żołądka i jelit, roślina kosmetyczna na kremy, maseczki, szampony, roślina ozdobna, z drewna robi się meble, z kory barwniki do tkanin, z nasion pasze dla zwierząt.

Narcyz trąbkowy Narcissus pseudonarcissus pojedyncze, białe kwiaty na szczycie łodygi kwiatonośnej, liście języczkowate, wąskie,  odziomkowe, kwiat żółty, gwiazdkowaty okwiat, przykoronek w kształcie dzwonka, owoce to torebki, roślina ozdobna.

Tulipany Tulipa sp. jest tu wiele gatuinków różniących się kolorem kwiatów i liści oraz kształtem płatków, łodyga prosta, sztywna, gładka lub owłosiona, liście podługowate, jajowate, lancetowate lub języczkowate, wszystkie bezogonkowe, kwiaty z 3 wewnętrznych i 3 zewnętrznych listków okwiatu niezróżnicowanych na kielich i koronę, zachodzi w kwiecie zjawisko termonastii, w wyższej temperaturze szybciej rośnie górna strona listków i kwiaty się rozwijają, gdy jest zimno szybciej rośnie dolna strona i kwiaty się stulają, owoce to trójdzielne, trójkomorowe torebki.

Żywotnik zachodni Thuja occidentalis najpierw stożkowata, potem cylindryczna korona, ciemnobrązowa, łuszcząca się wąskimi pasemkami kora, spłaszczone, jasnozielone gałazki, łuskowate, zaostrzone, odstające igły, przylegają do gałązek, u góry mają gruczołek żywiczny, jajowate, żółtozielone, potem brązowe, jasne szyszki w rozgałęzieniach, najbardziej lubi gleby wapienne, wilgotne, potrzebuje dużej wilgotności powietrza, potrzebuje słońca, toleruje półcień.

Len zwyczajny Linum usitatissimum uprawiany w Polsce, roślina zielna, prosta, wzniesione, rozgałęziona u góry, gładka łodyga, skrętoległe, lancetowate, krótkie liście, 3 nerwy brak gruczołów u nasady, 5-krotne, niebieskie kwiaty, płatki ząbkowane na brzegach, owoce to pięciokomorowe, szypułkowe, ciemne, jajowate torebki nasienne, włókna lniane wykorzystuje się do produkcji ubrań, roślina lecznicza, śluz powleka podczas chorób układu oddechowego i pokarmowego, siemię lniane przeczyszcza, wzmacnia kości, poprawia widzenie, regeneruje spojówkę i reguluje ciśnienie wewnątrzgałkowe, zewnętrzne okłady leczą ropnie, wypryski, stany zapalne skóry, trądzik pospolity, odleżyny i uczulenia, roślina jadalna, nasiona do przyprawa do wypieków, sałatek, musli, pieczywa, paluszków, można jeść je z miodem, roślina oleista, z odpadów robi się papier.

Konwalia majowa Convallaria majalis cienkie, podziemne, pełzające kłącze, z międzywęźli wyrastają korzenie, są zeszłoroczne liście, kłącza są cienkie, poziome, o międzywęźlach wydłużonych i grubsze, wznoszące się, o pędach skróconych, cienkie korzenie wyrastają z kłączy, łodygi kwiatonośne, liście wyrastają z kłączy parami, są otoczone głąbikiem, całobrzegie, zaostrzone, krótkoogonkowe, jajowate liście, kwiaty zebrane w grono jednostronne na szczycie łodygi, dzwonkowate kwiaty ze zrośniętych listków okwiatu z trójkątnymi ząbkami, 6 pręcików, długie nitki i żółte pylniki, miodniki robią nektar, kwiaty pachną, owoce to zwisające czerwone jagody, roślina lecznicza, zawiera digitalinę regulująca pracę serca. Roślina lecznicza, z ziela pozyskuje się glikozydy regulujące pracę serca. Roślina leśna.

Ciemiężyca zielona Veratrum lobelianum gruba, nierozgałęziona łodyga, liście eliptyczne, prążkowane podłużnie, zwężone ku końcowi, ulistnienie skrętoległe, 6 zielonych listków okwiatu niezróżnicowanych na działki i płatki, kwiaty obupłciowe lub męskie, zebrane w wiechę, owoce to trójdzielne torebki ze skrzydełkami. Roślina leśna chroniona.

Szczwoł plamisty Conium maculatum rozgałęziona, sina, pusta w międzywęźlach, dęta łodyga, ogonkowe, pierzastosieczne liście z pierzastosiecznych ostro zakończonych odcinków, białe kwiaty na długich szypułkach są zebrane w baldachy, pokrywy i pokrywki są całobrzegie, owoc to jajowata, żebrowana niełupka. Roślina lecznicza, ziele działa przeciwbólowo i rozkurczająco, rośnie na polach, przydrożach, miedzach, w ogrodach, przy lasach.

Blekot pospolity Aethusa cynapium naga, pusta łodyga, rozgałęzia się u góry, liście pierzaste, dzielą się na trójkątne odcinki i skrętolegle wyrastają z łodygi. Baldach złożony z białych kwiatków. Owoc to rozłupnia. Roślina lecznicza, uspakaja, działa przeciwbólowo i przeciwzapalnie.

Wawrzynek wilczełyko Daphne mezereum krzew o szarobrązowej korze, ulistnienie skrętoległe, zaostrzone, lancetowate, całobrzegie liście na krótkich ogonkach, różowe lub białe, 4-krotne kwiaty, obupłciowe, trąbkowate, końce płatków zaokrąglone, rurka omszona, owoce to mięsiste, czerwone pestkowce. Lubi lekki cień lub półcień i wilgotną, wapienna glebę.

Pokrzyk wilcza jagoda Atropis belladonna krzew z palowym rozgałęzionym korzeniem, wzniesiona, kanciasta, gruczołowato owłosiona łodyga, liście skrętoległe, jajowate do eliptycznych, zaostrzone, całobrzegie, u nasady zwężone w krótki ogonek, wyżej naprzeciwległe, kwiaty w kątach rozgałęzień i ogonków liściowych, korona dzwonkowata, żółtofioletowa,zielony kielich, 5 pręcików z omszonymi nitkami, jeden słupek z fioletową szyjką, rośnie w lasach, owoce to czarne, wielonasienne jagody, pozyskuje się z nich atropinę stosowaną w okulistyce, roślina chroniona.

Psianka czarna Solanum nigrum łodyga kanciasta, wzniesiona, rozgałęziona, liście owalne, ząbkowane, ogonkowe, koniec zaostrzony, pięciopłatkowe, szypułkowe, białe kwiaty zebrane są w podbaldachy, płatki odginają się w stronę szypułki, ukazując żółte pylniki. Owoc to czarna jagoda, rośnie na miedzach, podwórkach, przydrożach, w ogrodach, polach, łąkach.

Psianka słodkogórz Solanum dulcamara rozesłana lub pnąca, w górze zielna, w dole zdrewniała łodyga, ogonkowe, sercowate liście, szczytowe, zwisłe, fioletowe, trąbkowate kwiaty, owoce to jagody, roślina lecznicza, pędy lecza zapalenie oskrzeli, żółtaczkę, reumatyzm.

Czworolist pospolity Paris quadrifolia czołgające nierozgałęzione lub słabo rozgałęzione kłącze, 4 liście siedzące w okółku w górze nagiej, wzniesionej łodygi, kwiaty czterokrotne, działki lancetowate, żółte zaostrzone płatki, owoce to niebieskoczarne jagody.

Czerniec gronkowy Actaea spicata  słabo rozgałęziona roślina, pierzaste, trójdzielne, ząbkowane liście, białe kwiaty zebrane w szczytowe, złożone grona, wolnopręcikowe, białe płatki, jagody kuliste, zielone potem czarne, roślina lecznicza, łagodzi choroby kobiece, działa rozkurczowo, przeczyszczająco, łagodzi napięcie przedmiesiączkowe.

Liguster pospolity Ligustrum vulgare liście podługowate, krótkoogokowe, całobrzegie, małe, białe, zrosłopłatkowe kwiaty zebrane w wiechy, rurka dłuższa od kielicha, owoce to czarne pestkowce, roślina ozdobna.

Wiciokrzew czarny Lonicera nigra cienkie, nagie pędy, jajowate paki, krzew lub drzewo, jajowate, krótkoogonkowe, karbowane, naprzeciwległe liście o owłosionych nerwach, po 2 długoszypułkowe kwiaty w kątach liści, dwuwargowa korona, górna warga prosta, 4-dzielna dolna zakrzywiona, zrosłopłatkowe kwiaty, owoce to ciemne, eliptyczne nibyjagody. Roślina ozdobna i pastewna.

Wiciokrzew pospolity Lonicera xylosteum krzew, pędy puste, młode pędy owłosione, stare nagie, nakrzyżległe, całobrzegie, krótkoogonkowe, owłosione, jajowate liście, 5-krotne kwiaty wargowe, górna warga rozcięta, owoce to zrośnięte po 2 czerwone jagody, roślina ozdobna. 

Cis pospolity Taxus baccata niskie, płytko ukorzenione drzewo, spłaszczone, miękkie igły na cienkich ogonkach, górna część cimnozielona, dolna jaśniejsza z 2 rzędami szparek, drobne pąki z ciemnobrązowymi łuskami, roślina dwupienna, żeńskie kwiaty rosną pojedynczo lub parami z dołu pędów, męskie żółtozielone, rosną w kępkach, żółtobrązowe nasiona z czerwona osnówka, nadaje się do parków i ogrodów, lubi średnio żyzne, wapienne podłoże, wrażliwy na mróz, osnówki nasion są jadalne, roślina lecznicza, pozyskuje się z niej efedrynę.

Bez czarny Sambucus nigra zielona kora z wiekiem szarzeje, widać na niej przetchlinki, czerwone pączki, nieparzystodzielne liście mają eliptyczne, zaostrzone odcinki, mogą mieć nitkowate przylistki, białe, pięciopłatkowe kwiaty z 1 słupkiem i 5 pręcikami zebrane są w płaskie baldachogrona, owoce to czarne pestkowce, są jajowate, roślina lecznicza, kwiaty działają przeciwzapalnie, przeciwgorączkowo, napotnie, wyksztuśnie, moczopędnie, leczą gorączkę i biegunki, zapalanie spojówek, owoce nadają się do spożycia po przetworzeniu np. jako herbatki, konfitury itd. Roślina ozdobna.

Bez czarny Sambucus nigra zielona kora z wiekiem szarzeje, widać na niej przetchlinki, czerwone pączki, nieparzystodzielne liście mają eliptyczne, zaostrzone odcinki, mogą mieć nitkowate przylistki, białe, pięciopłatkowe kwiaty z 1 słupkiem i 5 pręcikami zebrane są w płaskie baldachogrona, owoce to czarne pestkowce, są jajowate, roślina lecznicza, kwiaty działają przeciwzapalnie, przeciwgorączkowo, napotnie, wyksztuśnie, moczopędnie, leczą gorączkę i biegunki, zapalanie spojówek, owoce nadają się do spożycia po przetworzeniu np. jako herbatki, konfitury itd. Roślina ozdobna.
Bez koralkowy Sambucus racemosa brunatna kora, ulistnienie naprzeciwległe, piłkowane, eliptyczne liście na krótkich ogonkach rozwijają się razem z kwiatami, drobne, żółtte, pięciopłatkowe kwiaty zebrane są w wiechy, owoce to kuliste, czerwone pestkowce. Pokarm ptaków, roślina ozdobna.

Bez hebd Sambucus ebulusma grube, rozgałęzione łodygi i podziemne pędy. Naprzeciwległe ulistnienie, nieparzystopierzaste liście z kilku lancetowatych listków. Drobne, białe kwiaty zebrane lub różowe kwiaty zebrane są w baldachogrona. owoc to czarny pestkowiec. Roślina lecznicza, działa napotnie, przeczyszczająco, moczopędnie,zewnętrznie działa przeciwgrzybiczo.

Kalina koralkowa Viburnum opulus asymetryczna korna, szara kora z szarymi przetchlinkami, króko owłosione młode pędy, brunatne, nakrzyżległe paki są lepkie, palowy korzeń z wieloma odgałęzieniami, ulistnienie naprzeciwległe, ogonkowe, dłoniastodzielne liście z nitkowatymi przylistkami, na ogonkach są miodniki, u nasady ogonka są na nitkowatych wyrostkach, dalej są miseczkowate i siedzące. Białe, pięciopłatkowe kwiaty zebrane w baldachogrona, korona ma krótką rurkę, kielich krótkie ząbki, 5 pręcików zrośniętych z koroną, słupek ma krótką szyjkę i trójdzielne znamię. Owoc to czerwony, okrągły pestkowiec. Roślina ozdobna i lecznicza, leczy choroby układu oddechowego u zwierząt, u ludzi działa przeciwkrwotocznie, rozkurczowo, przeciwbólowo, uspokajająco, pomaga przy menopauzie, bolesnych miesiączkach, krwawieniach, z nosa, hemoroidach, ciążowych mdłościach. Pomaga przy bezsenności i astmie, roślina miododajna. Robi się z drewna tyki i pręty.

Jałowiec pospolity Juniperus communis prosty kolumnowy, pokrój, kora najpierw jest czerwonawa i gładka, potem szara i popękana i odpada, szpilki są w okółkach, leża daleko od siebie, prosto odstają, są sztywne, twarde, zaostrzone, zielone, maja zielone smugi brzeżne, roślina dwupienna, szyszki pojawiają się przy okółkach, męskie są małe, żółte, długie, zwisają w dół, żeńskie wyrastają w okółkach, są małe, zielone, maja odstające łuski, owoce to szyszkojagody otaczające 3 nasiona, szyszkojagody-szyszki ze zmięśniałymi i zrośniętymi łuskami są niebieskie i okrągłe, roślina lecznicza, szyszkojagody, drewno i igły pomagają na artretyzm, nadczynność tarczycy i przy cukrzycy.

Bagno zwyczajne Ledum palustre gałęzie wyprostowane, rudo owłosione, ulistnienie skrętoległe, liście są eliptyczne, krótkoogonkowe, kutnerowate, brzegi są podwinięte, kwiaty białe, pięciokrotne, symetria promienista, 5 działek, 5 jajowatych płatków, kwiaty zebrane są w baldachy, owoce to pękające 5 klapami torebki ze spiralnie zwiniętymi nasionami. Roślina lecznicza, liście i młode pędy leczą gościec, reumatyzm, ból zębów, stawów, krzyża, odstrasza mole. 

Przestęp dwupienny Bryonia dioica pnąca łodyga, wąsy czepne, dłoniastodzielne, całobrzegie lub ząbkowane, 5-odcinkowe liście, żeńskie kwiaty zebrane w podobne do baldaszków pęczki, 5 działek kielicha, męskie maja 5 pręcików zebrane są w grona, białe płatki, kwiaty 5-krotne, owoce to  czerwone jagody, roślina lecznicza, leczy kaszel, przeczyszcza, bóle krzyża, głowy, zębów, gardła, puchlinę wodną, gruźlicę, reumatyzm, artretyzm.

Kolcowój pospolity Lycium barbarum krzew z kolcami, lancetowate, krótkoogonkowe liście, promieniste, 5-krotne, purpurowe kwiaty, narządy rozrodcze wystają z okwiatu, owoce to podłużne, czerwone jagody.

Śnieguliczka biała Symphoricarpos albus proste, cienkie, czworokanciaste gałęzie,  liście są eliptyczne, całobrzegie, różowe, dzwonkowate, pięciodziałkowe i pięciopłatkowe kwiaty zebrane są w nibykłosy, 1 słupek i 5 pręcików, owoce to białe, okrągłe jagody. Roślina miododajna i ozdobna.

Bieluń dziędzierzawa Datura stramonium lekkoomszona, rozgałęziona widlasto łodyga. Jajowate, ząbkowane, zaostrzone liście,nerwy i ogonki owłosione. Duże, lejkowate kwiaty, kielich tworzy długą rurkę, płatki korony białe, owoc to jajowata torebka,w środku są jajowate nasiona. Dobrze rozwinięty palowy system korzeniowy. Rośnie w polach, na miedzach i nieużytkach.

Bylica piołun Artemisia absinthium z podziemnych kłączy wyrastają rozety liściowe i łodygi. Łodygi są bruzdkowane, filcowato owłosione. Liście odziomkowe są potrójnie pierzastodzielne. Maja długie ogonki. Pierzastodzielne liście na łodygach są siedzące. Najwyższe są równowąskie. Kwiatostan to kulisty, zwisający koszyczek. Koszyczki zebrane są w grona, grona w wiechy. Pojedyncze kwiateczki są drobne i żółte. Owoc to brązowa niełupka. Może być stosowany jako przyprawa do alkoholi, ma działanie lecznicza, łagodzi schorzenia żołądka i jelit. Rośnie na rumowiskach, przydrożach, słonecznych zboczach.

Czermień błotna Calla palustris płożaca łodyga, płożące, nadziemne kłącze, w jego węzłach są korzenie przybyszowe, liście ogonkowe, całobrzegie, jajowate, ostro zakończone, nasada sercowata, kwiatostan to pseudoancjum o kształcie kolby, pochwa jest zielona, jajowata, z kończykiem, cylindryczna, żółta kolba jest na krótkim trzonku, są na niej kwiaty obupłciowe, na szczycie mogą być męskie, zewnętrzne kwiaty mają szerokie nitki pręcików, wewnętrzne wąskie, zalążnie są jednokomorowe, owoce to czerwone jagody na kolbie, roślina przyprawowa, sproszkowane kłącze dodaje się do chleba, lecznicza, kłącze leczy grypę, przeziębienie, duszności, krwawienia, roślina ozdobna.

Glistnik jaskółcze ziele Chelidonium majus zielona, okrągła, rozgałęziona łodyga z żółtym sokiem mlecznym. Liście ogonkowe, pierzastosieczne, karbowane, odcinki jajowate, ogonek obejmuje łodygę, liście są owłosione od spodu, od góry są zielone, od dołu szare. Kwiaty na długich szypułkach zebrane są w baldaszki, podsadka są małe, korona ma 4 żółte, odwrotnie jajowate płatki, kielich 2 nagie, zielone działki, słupek dwukrotny, znamię dwudzielne, wiele żółtych pręcików z długimi nitkami. Owoc to równowąska torebka pękająca na szczycie 2 klapami, nasiona są czarne, nerkowate, mają elajosomy. Roślina lecznicza, ziele i korzeń działają przeciwbólowo, przeciwwirusowo, ogranicza rozwój wirusa brodawczaka ludzkiego, działa przeciwnowotworowo, działa moczopędnie, przeciwkaszlowo, regeneruje oczy. Działanie przeciwwirusowe może być wykorzystane w leczeniu przeziębienia, grypy, anginy wirusowej. Roślina ozdobna. Rośnie na polach, miedzach, łąkach, podwórkach, przydrożach, w ogródkach.

Janowiec barwierski Genista tinctoria krzew o wzniesionych, sztywnych gałęziach, podługowate, zaostrzone liście, spodem brzegi blaszki liściowej i nerwy owłosione, szydlaste przylistki, kwiaty żółte, motylkowe zebrane w grona, nagie i równe łódeczka i żagielek, owoce to strąki, drobne kuliste nasiona, roślina lecznicza, odwar to lek moczopędny i lekko przeczyszczający, nasercowy, poprawiający przemianę materii stosowany w chorobach i stanach zapalnych nerek, reumatyzmie, leczy podagrę, reumatyzm, puchlinę wodną, roślina ozdobna, kwiaty dają jasnożółty barwnik

Jaskier jadowity Ranuculus sceleratus gruba, dęta łodyga, rozgałęziona, liście pierzastodzielne, dolne 5 krotnie, górne 3-krotnie, odcinki eliptyczne,kwiaty żółte, działki zielone, owoce to wydłużone niełupki.

Jemioła pospolita Viscum album zielona, rozgałęziona łodyga, podłużne, zaokrąglone, odwrotnie jajowate liście, ulistnienie nakrzyżległe, ma przyssawki, którymi podpina się do gospodarza, wytwarza haustoria, którymi podpina się do wiązek przewodzących gospodarza, żółte kwiaty z 4 zrośniętych języczków-okwiat niezróżnicowany, owoce to białe nibyjagody, wyciąg z liści i łodyg (ziele) obniża ciśnienie tętnicza i podnosi płodność.

Knieć błotna, kaczeniec Caltha palustris buklwiaste kąłcze, rozgałęziona, naga, gruba, pusta łodyga, nerkowate, karbowane liście, odziomkowe długoogonkowe, łodygowe siedzące, żółte, pięciopłatkowe kwiaty z wieloma pręcikami i kilkoma słupkami są na szczytach łodyg, owoce złożone z mieszków-wielomieszki, mają dzióbki, roślina ozdobna, miododajna, wskaźnik wilgotności gleb. Kwiaty dają żółty barwnik.

Kąkol polny Agrostemma githago łodyga wzniesiona, rozgałęziająca się, ma długie, miękkie włoski. Ulistnienie naprzeciwległe, liście równowąskie, miękko owłosione długimi włoskami. Pojedyncze kwiaty są na szczytach łodyg i w kątach liści. Mają długie szypułki, trwały, pięciodziałkowy, kielich, działki są trójkątne, korona z 5 czerwonych, wolnych płatków krótszych od działek, owoc to torebka z ciemnymi, kanciastymi nasionami z brodawkami, przedprątność. Roślina lecznicza, zewnętrznie napar z ziela służy do przemywania ran, egzem, wyprysków. Rośnie na polach i miedzach, w pobliżu pól uprawnych.

Konitrut błotny Gratiola officinalisłodyga górą 4-kanciasta, dołem obła, kłącze pełzające, liście nakrzyżległe, lancetowate, ogróczolone, karbowane, kwiaty wyrastają na szypułkach krótszych od przysadek, kwiaty białe wargowe zrośnięte w rurkę, działki lancetowate, owoce to jajowate torebki. Chroniony, leczniczy rozszerza naczynia krwionośne, działa antybakteryjnie, przeciwzapalnie i antyalergicznie

Kropidło wodne Oenanthe aquatica łodyga rozgałęziona, bruzdkowana, cienkie korzenie, kłącza i rozłogi, liście wielokrotnie pierzaste, odcinki podzielone na nitkowate łatki, białe kwiaty zebrane w baldachy złożone, owoce to jajowate rozłupnie.

Kruszyna pospolita Frangula alnus szara, owłosiona kora z jasnymi przetchlinkami, cienkie gałązki, ulistnienie skrętoległe, całobrzegie, eliptyczne lub odwrotnie jajowate tępe lub zaostrzone, nagie liście. Kwiaty są pięciokrotne, białe, płatki krótsze od działek. Owoc to czerwony pestkowiec z 2-3 nasionami. Roślina ozdobna i lecznicza kora przeczyszcza, leczy zaparcia.

Lulek czarny Hyoscyamus niger łodyga wzniesiona, rozgałęziona, tępokanciasta, gruczołowato omszona, liście jajowate, pierzastodzielne, duże liście ogonkowe rozety i mniejsze, siedzące łodygowe. Żółte kwiaty z fioletowymi żyłkami rosną w kątach liści, owłosiony kielich zrośnięty jest w rurkę, ma 5 ostrych ząbków, kielich obejmuje zalążnie i owoc, torebkę z wieczkiem i małymi, okrągłymi, jasnobrązowymi nasionami. Korzeń palowy, gruby, może się rozgałęziać. Roślina lecznicza, ziele znieczula bóle korzonków, nerwobóle, bóle zębów, gościec. Rośnie na polach, łąkach, miedzach, podwórkach.

Mięta polejMentha pulegiumrozgałęziona łodyga, liście eliptyczne, jajowate, piłkowane, ogonkowe, kwiaty grzbieciste, wargowe, korona różowa lub biała, owłosiona z zewnątrz, rozdęta w górze,gardziel kielicha zamknięta pierścieniem włosków, ząbki wargi dolnej węższe od ząbków wargi górnej, roślina chroniona i lecznicza, leczy przeziębienia, rozdrażnienia, choroby skóry i układu pokarmowego

Mydlnica lekarska Saponaria officinalis łodyga naga, walcowata, górą widlasto rozgałęziona, szorstka, owłosiona, walcowe, rozgałęzione, czołgające się podziemne kłącze z korzeniami, naprzeciwległe, eliptyczne, zaostrzone, trójnerwowe, krótkoogonkowe dołem, górą zrośnięte nasadami liście, duże białe lub różowe kwiaty zebrane w wierzchotkę dwuramienna na szczycie, 5-krotne, krótkoszypułkowe kwiaty, kielich zielony lub purpurowy, owłosiony, wcięte płatki, owoce to jajowate torebki, roślina lecznicza, kłącze działa wyksztuśnie, żółciopędne, poprawia pracę żołądka i trzustki, leczy zapalenia oskrzeli, tchawicy i kaszel.

Naparstnica purpurowa Digitalis purpurea pojedyncza, górą zniesiona, owłosiona łodyga, liście tworzą rozetę, jajowate, ogonkowe, zwężone ku końcowi, szerokie, duże, skrętoległe, kwiaty tworzą grono, dzwonkowate, duże, zrosła korona, drobny, zielony kielich, owoce to jajowate torebki, roślina ozdobna, lecznicza, digitalina reguluje akcję serca.

Nerecznica samcza Dryopteris filix-mas kłącze ma korzenie przybyszowe, liście są trójkątne, młode pastorałowato zwinięte, starsze trójkątne, pierzastodzielne, odcinki drugiego rzędu są jajowate, leża blisko siebie, na spodzie liścia są zarodnie pod zawijkami. Roślina lecznicza, kłącze leczy rany, gościec i tasiemce.

Obrazki plamiste Arum maculatum bulwiaste kłącze, naga, wyprostowana łodyga, liście z czerwonymi plamami, są odziomkowe, długoogonkowe, o dużej strzałkowatej blaszce,kwiaty zebrane w kolbę otoczoną liściem podkwiatostanowym, którego nasada tworzy pochwę, zielony liść tworzy pułapkowy kwiatostan, gdzie wchodzi do pochwy zapylacz i uwalniając się zapyla kwiaty, owoce to czerwone jagody, roślina chroniona.

Ostróżeczka polna Consolida regalis wzniesiona, rozgałęziona łodyga, nitkowate, potrójnie rozgałęzione liście, składające się z długich, nitkowatych łatek, niebieskie, grzbieciste, szypułkowe kwiaty zebrane są w grona, kielich ma 5 jajowatych działek, górna tworzy skierowaną do tyłu, zgiętą ostrogę, korona ma 2 zrośnięte płatki zakończone ostrogą, przysadki krótsze od szypułek. Owoc to spłaszczony mieszek z brunatnymi nasionami, roślina lecznicza, niszczy wszy, roślina barwierska, barwi na niebiesko. Rośnie na polach i miedzach.

Ostróżka wyniosła Delphinium elatum prosta naga lub lekko owłosiona łodyga, liście naprzeciwległe, liście duże, nagie lub słabo owłosione z długimi i grubymi ogonkami, niebieskie kwiaty mają ostrogę, zbudowane z 5 działek, 3 słupków i wielu pręcików, owoce to mieszki ze skrzydełkami, roślina ozdobna.

Skrzyp błotny Equisetum palustre podziemne kłącze tworzy poziome rozłogi, ma przewód powietrzny, od niego odchodzą wiązki korzeni, mogą być bulwki magazynujące skrobię, zielona, rozgałęziona łodyga z przewodem powietrznym, ulistnienie okółkowe, pochwy walcowate, liście długie, cienkie, okrągłe, ustawione ku górze, na kłosach zarodnionośnych są łuskowate liście, na szczycie są szpiczaste zarodnie.

Są ludzie, którzy widzieli białe i niebieskie światła w okolicach trzęsień Ziemi, są tacy, którzy w to nie wierzą, są nagrania i zdjęcia takowych świateł. Świadkowie nazywają to zjawiskami świetlnymi w czasie trzęsienia Ziemi. Towarzyszą one również wybuchom wulkanów, jest kilka hipotez na ich temat. Zjawisko piezoelektryczności, czyli generowanie ładunków elektrycznych wskutek naprężeń mechanicznych tu ruchów sejsmicznych. Drugą hipotezą jest tryboluminescencja czyli emisja światła związana z pękaniem wiązań asymetrycznych w strukturze krystalicznej, jaka mają skały, uwzględnia się też efekty związane z ogrzewaniem ciał poprzez tarcie oraz emisję eksoelektronową. Wszystkie te zjawiska podnoszą temperaturę ciał. W skutek aktywności wulkanicznej oraz trzęsień ziemi dochodzi też do emisji gazów, wiele z nich jak siarkowodór, metan, chlorowodór, podniesienie ich temperatury poprzez tarcie lub ładunek elektryczny powoduje ich zapłon. Metan i siarkowodór palą się na niebiesko, spod ziemi cały czas wydostają się nowe gazy jak z palnika kuchenki. Inne hipotezy mówią, e dochodzi do jonizacji tlenu na aniony oraz zerwania wiązań nadtlenowych wskutek ciśnienia, jony wydostają się do atmosfery i jonizują powietrze, tworząc świecącą plazmę. Zerwanie wiązań nadtlenowych powoduje przewodnictwo dziurowe, czyli przechodzenie elektronów na wolne poziomy energetyczne pod wpływem zewnętrznego pola elektrycznego, elektrony te tworzą silne pole elektryczne w powietrzu i jonizują je, model tektoniczny zakłada, że dane zjawisko odpowiada napięcie pomiędzy masami skalnymi o różnej strukturze w obrębie tej samej formacji skalnej, te warstwy mają różne przewodnictwo prądu, pionowym uskokom zawsze towarzyszą zjawiska świetlne. Inni twierdzą, że światło generuje ładunek elektryczny powstały w wyniku pocierania o siebie warstw skalnych, ładunek powstaje też w wyniku pocierania o siebie papieru czy gumy. Inni twierdzą, że wyciek magmy i powstanie uskoku jeśli skały zawierają metale magnetyczne deformują lokalnie pole magnetyczne i powstaje mała zorza polarna. Wybuchom wulkanów towarzyszą wyładowania elektryczne, także wskutek różnic temperatur pomiędzy zewnętrznymi warstwami skalnymi i wewnętrznymi oraz pomiędzy gazami a powietrzem, powoduje zmiany ciśnienia, uderzania piorunów również mogą zapalić gazy wulkaniczne. Pył wulkaniczny ma podobne właściwości do chmur kłębiastych, cząsteczki pyłu ścierają się ze sobą generując ładunek elektryczny. Popioły i gazy nagrzewają powietrze powodując powstawanie skondensowanej pary wodnej, czyli chmur, które powodują wyładowania atmosferyczne. Czasem na niebie pojawiają się światła przed wybuchem wulkanu i trzęsienia Ziemi. Gazy przesiąkają przez glebę i opokę skalną jak przez gąbkę przed właściwym trzęsieniem i wybuchem, wzrost ciśnieniu wewnątrz ziemi wypycha je do góry. Gazy ulatniają się do atmosfery i załamują światło słoneczne tworząc zjawiska świetlne jak iryzacja i parheliony. Lżej od powietrza lecą wyżej, cięższe zostają przy gruncie.

Gniazda są bardzo wazne dla ptaków, stanowią schronienie dla jaj i piskląt oraz miejsce zapewnienia im odpowiednich warunków. Mogą być budowane z różnych materiałów: piór, fragmentów roślin, pajęczyn, błota, odchodów itd. Pingwiny cesarskie maając do dyspozycji tylko śnieg i lód znosza jajo na podłożu i przetrzymuja je między stopami i fałdem skórnym by zapewnić im ciepło. Nogale wykorzystują do inkubacji popiół wulkaniczny-nogal hełmiasty Macrocephalon mareo lub przykrywaja jaja butwiejącą roślinnością, wtedy ciepło powstaje w wyniku procesów gnilnych-nogal brunatny Alectura lathami, takie gniazdo może mieć do 100 m3 objętości.
Altanniki z Australii i Nowej Gwineibudują altanki z gałazek i ozdabiają je piórkami, kwiatami, które po zwiędnięciu zmieniają na nowe, owocami, muszelkami itd. Gdy gotowa budowla spodoba sie samicy wchodzi do niej, kopuluje z samcem, który zrobił altankę i potem buduje właściwe gniazdo, a on czeka na następną partnerkę.
Gniazda na zimi maja najprostszą budowę, są wygrzebane w podłożu, maja kształt zagłębienia, z którego jajo nie wytoczy się na zewnątrz, dołki mogą być wyścielone roślinkami i pierzem, tak robią ptaki grzebiące, strusie, skowronki i rybitwy np. rybitwa rzeczna Sterna hirundo.
Gniazda w dziuplach żywych lub obumarłych drzew, dzięcioły same je drążą dziobami, papugi, sowy, dzioborożce, muchołówki czy sikory odnajdują naturalne otwory lub opuszczone przez inne zwierzęta dziuple, mogą przegonic właścicieli np. wieszczek Pyrhocorax graculus gniazduje w szczelinach skalnych, włochatka Aegolius funereus w dziuplach drzew.
Gniazda w kształcie czary małe i średnie ptaki wroblowate np. zaganiacz Hippolaris icterina je budują, to półkula z wgłebieniem w środku, są zrobione z długich żdźbeł trawy i łodyg splecionych jedwabną nicią, trzcinniczek Acrocephalus scripaceus zawiesza gniazda na trzcinach.
Gniazda kuliste są bardziej zasłonięte niż czary, budują je jaskółki dymówki Hirundo rustica i oknówka Delichon urbicum wykorzystują grudki błota zmieszane z ździebiełkami traw, przyczepiaja gniazda do belek stropowych lub ścian wlatuja do środka od góry.
Gniazda w kształcie platformy są duże zrobione z częsci roślin, są większe od zamieszkujących je ptaków, ptaki szponiaste jak orły i sepy je budująkorzystaja z nich w kolejnych latach, co roku naprawiając je i dobudowując nowe części, czasem drzewa łamia sie pod za dużymi gniazdami, tu jest bocian biały Ciconia ciconia.
Gniazda wiszące są w kształcie worków, uplecione są z długich źdżbeł traw i zawieszone na gałeziach drzew, do środka prowadzi otwór z boku, budują je wikłacze i remiz Remiz pendulinus.
Gniazda-tunele, żołny mieszkają w tunelach w ziemi, ptaki zamieszkuja nory wygrzebane przez inne zwierzęta, kraskowate jak żołna, zimorodek, kraska same wydziobująpoziome korytarze w piasku lub glinie w skarpach na brzegami rzek, tunele moga mieć 3 m długości, zakończone sa komorą, gdzie składane są jaja, w podłozu wygrzebują jaja brodal czarnogardły Trachyphonus darnaudii wykopuje pionowe studnie z komorą gniazdową powyżej dnia by uniknąc zalania.
Krawczyki Orthotomus sp. zszywaja liście drzew nicmi z włókien roslinnych lub pajęczą przędzą, powstaje kieszeń, w której budują własciwe gniazdka, pajęczniki Arachnothera wykorzystuja tu zielone fragmenty roslin, wybieraja jeden duzy liśc i włóknami wija u jego boku gniazdu.