Przyroda, strona 69

Wiosna to jedna z czerech pór roku klimatu umiarkowanego, wiosna klimatyczna ma śr dobową temepraturę od 5 do 15 st. C. Astronomiczna zaczyna się w dniu równonocy wiosennej w marcu, kiedy dzień zaczyna być dłuższy od nocy i go przybywa, kończy w dniu przesilenia letniego w czerwcu, kiedy dnia zaczyna ubywać. Wiosna fenologiczna ma 3 etapy. Poprzedza ją przedwiośnie z dobową temperaturą od 0 do 5 st. kwitną tu drzewa i krzewy i byliny przed wypuszczeniem liści, wierzby, kwiaty leśnie lasów liściastych, złocie, przebiśniegi, przylaszczki, zawilce, śnieżyczki, podbiał, pierwiośnie kiedy kwitną drzewy i krzewy wypuszczające razem paki liściowe i kwiatowe sliwy, wiśnie, czereśnie, grusze, jabłonie, pierwiosnki wyniosłe. Wiosna kiedy kwitną rośliny po wypuszczeniu liści, kasztanowce, róże, głogi, lilaki, jarzębina. Wiosna wracają ptaki słowiki, skowronki, jaskółki, jerzyki, bociany, ptaki całoroczne budują gniazda lub naprawiają stare, młode osoobniki oraz ptaki poligamiczne kojarzą się w pary, zaczynają się lęgi, samce przybierają szatę godową, zaczynają spiewać pieśni godowe, odlatują ptaki zimujące w Polsce. Nieźwiedzie opuszczają gawry. Ssaki zaczynają gody. Samce walczą o samice. Koty zaczynaja ruję, psy cieczkę,zmienia się barwa światła na niebieskie, pojawia się mozliwość syntezy skórnej witaminy D. Zwierzęta zrzucaja zimowe futro. Czyli linieją. Pojawiaja się owady, samice trzmieli poszukują norki do złożenia jaj i zalożenia roju, pszczoły i inne owady zaczynają zapylanie. Zaczyna się sezon pracy na działce, wiosną sadzi się drzewa i krzewy iglasty, można sadzić warzywa w ogrodzie. W foliach pojawiają się nowalijki. Pojawiają się wiosenne gzyby np. smardze, mszaki wypuszczają sporofity z zarodniami. Kwitnie coraz więcej kwiatów, wiosenne kwiaty zamykaja okwiaty przed zimnem i opadami by chronić pyłek i nektar przed wilgociom i chłodem jak mniszki, tulipany, zawilce, przylaszczki, ziarnopłony. W kwietniu kwitną ziarnopłony, jak pogoda pozwoli zaczynaja kwitnąć kwiaty całoroczne jak stokrotki i przetacznik perski, na łakach, przydrożach i na otwartych terenach jest masowy zakwit kwiatów np. fiołków, mniszków, ziarnopłonów. W maju mniszki. w ogrodach kwitną migdałki, pigwowce, drzewa i krzewy owocowe oraz byliny jak truskawki i poziomki.

Wiry wodne to bardzo ciekawe zjawisko, powstaja na oceanach, morzach, jeziorach, rzekach, mniejsze wciągaja małe przedmioty, iększe mogą zagrozić statkom. Nie znamy do końca tego zjawiska, ale postaram sie przedstawić chociaż teorie. Wg dynamiki pływnów wir to obszar płynu, gdzie wektor rotacji jest rózny od zera. Jakby miał 0 nie było by rotacji. w przyrodzie prędkość cząsteczek płynu, tu wody jest różna zaleznie od odległości od środka wiru. Im dalej tym jest wolniejsza, dlatego wraz z odległością od centrum maleje siła wciągająca przedmioty. Takie sa wiry wodne.
Najważniejsza z nich jest teoria wpadania wody do dziury w dnie zbiornika. Trzęsienia Ziemi moga powodowac podwodne uskoki, do których wpada woda, co powoduje powstanie wiru na powierzachni, także podwodne wybuchy metanu, kiedy po wydostaniu się gazu zostaje pusta kieszeń w dnie, która się zapada powodując powstanie wiru, tak jak zapadnięcie się pustych komór magmowych. Takie katastrofy powodują powstawanie ogromnych wirów, które zgrażają statkom, podejrzewa się, że zaginięcia statków w Trójkącie Bermudzkim to wina wirów powstałych wskutek wybuchów złóż metanu-to na razie tylko hipoteza.
Wiry powstają też wtedy, gdy masa wody napotka nierówności dna np. podwodne skarpy albo góry, napór wody powoduje cofnięcie prądu wody, nowe masy wody są cały czas dostarczane, więc powstaje zawirowanie mas wody, to prąd głównie rzeczny [http://blog-wopr.pl.tl/%3Cfont-color%3Dblue%3EWiry-wodne%3C-s-font%3E.htm].
Wg fizyki wiry powstają w strumieniu płynu lub gazu płynącym z odpowiednią prędkością lub natrafiającym na przaszkodę. Czyli strumień wody np. nurt rzeki napotykając na przeszkodę np. wypukłość dnia odbiciu, które dzięki stałemu dopływowi mas wody powoduje wirowanie.
Kolejna koncepcja powstawania wirów to stykanie sie prądów morskich. Malstrom prąd powstający na Morzu Norweskim wskutek przypływów i odpływów mieszające się masy wody powodują tworzenie sie wirów Wiry to nie tylko zagrożenie dla statków, ale też potrafia przenosić masy wody o różnej temperaturze i zasoleniu, co wpływa na pogodę np. powstawanie frontów burzowych i inne zasolenie powoduje zaburzenia dla miejscowej fauny i flory[https://www.twojapogoda.pl/wiadomosci/112795,tajemnicze-wiry-w-wodach-atlantyku]
Jak donosi portal Kopalnia Wiedzy wiry oceaniczne wpływają na klimat przenosząc masy ciepłej wody na północ, to dzięki nim mamy w Europie łagodne zimy. W oceanach nie ma jednolitych mas wody, różnią się temperaturą, ciśnieniem i gęstością (wynika to z temperatury), wiatry powodują ruch wód przy powierzchni, często na powierzchni płyna masy wody przypominające rzeki. Defuzja cieczy z mórz o róznym stopniu zasolenia jest równowazona przez zjawisko zwane halokliną. Ciecze mają skłonność do mieszania się, ich cząsteczki wnikają między siebie, ale rózne stężenie soli, co za tym idzie różna gęstość-z zasoleniem gęstośc rośnie utrudnia mieszanie się cieczy i tworzy się haloklina. Jest to granica wód o mniejszym i wiekszym zasoleniu. Także wody oceany mają rózną temperaturę np. wyższa na powierzchni, niższa w głebi, co powoduje zjawisko termokliny, czyli granicy pomiędzy ciepłą a zimną wodą. Więc ocean nie jest jednolity, wody nie są spójne. Także wiry nie są spójne, jednak George Haller, profesor dynamiki nieliniowej z ETC Zurich i Francisco Beron-Vera, profesor oceanografii z University of Miami znaleźli spójne masy wody. Odkryli oni też, że wiry przypominaja czarne dziury. Przedmioty pływające blisko wiru będą w niego wciągnięte, ale wraz z odleglością ta siła maleje i przedmioty dalej pływająće będą pływać po torze mas wody tworzących wir, ale nie zostaną wciągnięte, w ten sposób wiry transportują żywe organizmy, sole, zanieczyszczenia [http://kopalniawiedzy.pl/wir-czarna-dziura,18891]. Wiry mieszaja masy wody o różnej temperaturze tak jak mieszanie łyżeczką miesza ciepłą wode z zimną w kubeczku. Wirując masy wody mieszają się też o różnym zasoleniu, zawartości mikroorganizmów czy zanieczyszczeń, tak smao jak o róznej temperaturze, woda nagrzewa sie lbu schłądza, ruchomy wir przenoisi takie masy wody w inne miejsca, gdy wir wygasa, zostaje woda o jednym stężeniu soli czy temperaturze. Wiry pozwalaja ujednolicic wody w oceanie, morzu czy jeziorze oraz w rzekach oraz przenoszą rozpuszczone cząsteczki w inne miejsca. Jesli znajdą się one blisko środka są wessane na dno, po zakończeniu wirowania mogą wyplynąć lub opaść.
Natomiast trąba wodna to nadwodne tornado, które wciągnęło masy wody. Jest to wir zbudowany z pary wodnej, obecnych w powoetrzu gazów i pyłów połaczony z chmurą kłębiastą, po zassaniu wody staje się wodnym tornadem (trąbą wodną).

Witamina K to jedna z 12 witamin niezbędnych człowiekowi, jest rozpuszczalna w tłuszczach, czyli wchłania się w jelicie czczym razem z kwasami tluszczowymi, musimy pobierać ją z pożywienie, ale jest ona wytwarzana w naszym organizmie. Nie tworzą jej ludziekie komórkitylko bakterie zamieszkujące układ pokarmowy. Witamina K to grupa związków chemicznych będąca pochodną naftochinonu. Jest witamina K1 menachinon powstaje w ciałach roślin i K2 filochinon powstały w ciałach zwierząt i ludzi. Rola witaminy K to dostarczanie wapnia z krwi do kości, utrzymywanie w normie poziomu białek biorących udział w deponowaniu wapnia w kościach, bierze udział w syntezie protrombiny i cznników krzepnięcia krwi: II,VII, IX i X. U roślin witamina K filochinon to akceptor elektronów w procesie fotosyntezy, uczestniczy w szlaku elektronów. W naszych ciałach za jej syntezę odpowiadają bakterie Eschericha coli, które żyją w jelitach, zaspokajają one do 70% zapotrzebowania na tę witaminę. Bakterie mogą konwersować związek zwany DHNA w obecnośći jonów magnezu i farnezylopirofsforanu.  Bakteryjna witamina K ma 3 naftochinon i łańcuch reszta izoprenowych. Drugą witaminą syntetyzowaną przez bakterie jelitowe jest witamina B12. również jest to gruba związków chemicznych zwanych kobalaminami, wszystkie one zawierają kobalt. w przyrodzie witamina B12 jest w postaci kofaktoru  deoksyadenozylo-kobalaminy i jako metylokobalamina MeCbl. Witamina B12 u zwierząt i ludzi bierze udział w erytropoezie, wspomaga metabolizm cukrów i tłuszczy, jest kofaktorem syntazy metioninowej, która zmienia homocysteinę w metioninę i mutazy metylmalonylo-CoA odpowiedzialną za konwersję metylomalonylo-CoA do sukcynylo-CoA, aktywuje kwas foliowy, bierze udział w stabilizacji DNA. U roślin witamina B12 pomaga roslinom rosnąc pod wodą, algi tworzą ja same, inne rosliny musza pobierać ją z zewnątrz, w terenie pobierają ja z nawozu organicznego (rozkładających się szczątków). Tylko bakterie mają zdolność syntezy witaminy B12. Obecne w komórkach bakterii cząsteczki kwasu 5-aminolewulinowego tworzą dimery tworząc porfobilinogen (PBG), powstaje 4-cząsteczkowy polimer PBG preuroporfirynogen. Ulega on cyklizacji i inwersji do  uroporfirynogenu III, który jest prekursorem układu korynowego, jego dekarboksylacja, zależnie od miejsca daje powstanie hemu, z którego może powstać chlorofil lub hemoglobina. W jelitach, w warunkach beztlenowych synteza witaminy B12 jest możliwa dzięki obecności jonu kobaltu, który może przyjmować rózne stopnie utlenienia (utlenienie to przyjęcie elektronu). Skutkiem utlenienia kobaltu jest utrata reszty kwasu octowego od 20 atomu węgla. Aminopropanol łączy się z resztą kwasu propionowego przy łańcuchu boznym pierścienia D, jest przeniesienie reszty fosforybozylowej mononukleotydu kwasu nikotynowegona cząsteczkę 5,6-dimetylobenzimidazolu. Powstaje alfa rybazol, łaczy się z adenozylokobinamidem, aktywowanym przez guanozynodifosforan. w wyniku reakcji powstaje guanozynomonofosforan i adenozylokobalamina. Zwolennicy mięsa piszą o witaminie B12 pochodzącej z mięsa, ale jeśli zaopatrzymy swój organizm w magnez, kobalt i inne niezbędne składniki odżywcze obecne w pokarmach roślinnych, oraz zadbamy o florę jelitową, a pożywki dla bakterii jelitowych jak różne formy błonnika występują tylko w pokarmach roślinnych i nie będziemy jej niszczyć antybiotykami nasza flora jelitowa zadba sama o dostarczenie tejże witaminy.

Pokrzywa rośnie wszędzie, na miedzach, podwórkach, nieużytkach, przydrożach, pustych działkach, rośnie duża, rozrasta się przez kłącza i gałęzie, roślina lecznicza, ma jadalne liście i młode ziele, ma żelazo, chlorofil, magnez, chlor, sód, potas, witaminę C i K, a jej włókna drzewne mogą służyć do wyrobu tkanin.

Dawniej tkaniny z pokrzywy robiono głównie w czasach biedy i wojen, dziś mogą być ekologiczną odmianą dla tkanin z uprawa przemysłowych. Pokrzywa jest rodzima, wszędobylska, liście mogą być składnikiem surówek, zup, papek jak szpinak, a z łodyg można pozyskać włókna.

Każda roślina okrytonasienna ma włókna drzewne w drewnie, ich funkcją jest wzmocnienie tkanek przewodzących, zbudowane są ze sklerenchymy, kiedy są odpowiednio długie i mocne są wykorzystywane we włókiennictwie, rośliny na dobre włókna potrzebują żyznej ziemi, pokrzywa lubi azot, zbieramy ją jesienią po przekwitnięciu ścinając przy samej ziemi, by zebrać nasiona do nowego siewu, chociaż pokrzywa rozrasta się sama. Włókna zbieramy z zielonej pokrzywy po jej namoczeniu w wodzie, można wyjąć je ręcznie, potem ługujemy, zalewamy popiół drzewny wodą, na wierzchu wytrąci się ług, w tym moczymy włókna, by pozbyć się części roślin, które mogą gnić. Inna metoda ługowania do dwukrotne wygotowanie w popiele obranych włókien. Włókna wyczesujemy zgrzebłem, włókna można uwić na wrzecionie lub kołowrotku, tkaninę utkać na krośnie tkackim, włókiennictwo z pokrzywy to tradycyjne włókiennictwo wymagające tradycyjnych metod, takie włókiennictwo to dobry pomysł na biznes.

Włókien z pokrzywy używa się do wyrobu żagli, sieci rybackich, lin, sit to mąki od 12 w. Włókna są miłe w dotyku, nie gniją w wodzie, są mocne, wytrzymałe, trwałe, włókiennictwo pokrzywy to tradycyjne rzemiosło i polskie dziedzictwo kulturowe. Uprawa (pokrzywa wiele nie wymaga), zbiory, obróbka rośliny i potem włókiem to możliwość pracy dla wielu ludzi. Włókna pokrzywy nadają się na ubrania, obrusy, pościel. Nasiona do wysiewu, a liście do jedzenia, na herbatki i lecznicze napary [https://polskapokrzywa.pl/].

Z racji na izolujące właściwości włókien drzewnych, tkaniny z pokrzywy nadają się do ubrań zimowych i letnich, maseczki z tych tkanin lepiej ochronią nos i drogi oddechowe przed niskimi temperaturami niż inne materiały. Tkanina z pokrzywy jest oddychająca, paruje pot z powierzchni ciała i woda z wydychanego powietrza. Pokrzywa to roślina barwierska, sok z liści barwi na zielono.

Woda brzozowa to dobry kosmetyk dla wzmocnienia włosów i skóry, jest też zdrowa do picia. Ma cukry, witaminy m. in. witamin z grupy B i C, biogeny: wapń, fosfor, magnez, potas, żelazo, miedź, związki żywiczne, garbniki, flawonoidy, białka, aminokwasy, wolne peptydy, olejki eteryczne, kwasy owocowe: cytrynowy i jabłkowy. Zwykle kupuje sie ją w sklepach kosmetycznych, ale każdy może sam ją wyprodukować. Woda brzozowa to sok, który wydobywa się z brzozy wczesna wiosną, kiedy rozmarzająca ziemi umożliwia pobieranie wody w ryzosferze, ale nie ma jeszcze liści, więc nie funkcjonuje parowanie, wtedy woda wydzielana jest przez hydatody, czyli szparki wodne. To zjawisko to gutacja. Gutacje przeprowadzą tez rosliny, które mają duży dostęp do wody, ale nie mają na nią zapotrzebowania, więc nadmiar wydalają hydatodami, które u ziół moga być na liściach, gałeziach lub korze. W naszym klimacie gutacja jest głównie wiosną, ale też podczas podtopień, gdy zalane wodą rośliny musza pozbyć się jej nadmiaru. Płacz roślin zachodzi u roslin naczyniowych jak drzewa. Woda płynie naczyniami transportując biogeny z gleby i korzeni wyżej. woda ma zdolność rozpuszczania róznych substancji, które transportowane są dalej. Dzięki kohezji i adhezji cząsteczki wody podciągane sa do góry, w korzeniach powstaje parcie korzeniowe, które powoduje dalsze pobieranie wody. Latem nadmiar wody odparowałby przez liście, wiosną jest usuwany przez szparki wodne lub w miejscu zranienia. Nacięcia na lodydze powodują wydostawanie się przez nie wody. Dawniej nacinało się łodygę, w miejsce nacięcia wkładało się rurkę, którą sok płynął, mocowało butelkę, do której spływał sok brzozowy, tak samo zbierano sok z klonu, z którego pozyskuje się cukier klonowy. Również niektóre palmy mają zdolność płaczu. Soki roslinne zawierają wiele substancji odżywczych, dlatego są doskonałym urozmaiceniem diety i napojem. Sfermentowane stanowią wina. Soki z roślin rosnących na nieskażonyh terenach sa jeszcze zdrowsze. Uzupełniają niedobory biogenów, są ich dobrym źródłem, tak samo źródłem cukrów i białek. Soki z drzew to dobre napoje na co dzień, mozna je pić obok wody, herbatek owocowych, soków owocowych i warzywnych. Mozna rozcieńczać nią soki i nektary. Wadą jest ranienie rosliny, ale wodę brzozową i klonową można pozyskać też z pączków i liści rośliny. Woda brzozowa wzmacnia, dodaje sił, poprawia nastrój usprawnia pracę nerek i układu moczowego. Zewnętrznie łagodzi trądzik. Sok brzozowy, oskoła trzymamy w lodówce i spożywamy w ciągu 4 dni [http://www.swiatkwiatow.pl/poradnik-ogrodniczy/sok-z-brzozy--pozyskiwanie-przechowywanie-i-dzialanie-id1301.html] Podobnie wykorzystywany i przechowywany może być sok klonowy, cukier klonowy ksylitol to poliol, który utrzymuje odpowiednie nawodnienie w komórkach roslinnych, gdy nadmiar jonów jest zamykany w wakuoli, ksylitol obecny w cytozoli zapewnia odpowiednie stęzenie osmotyczne cytozolu, by woda nie uciekała do wakuoli. Wykorzystuje sie go do produkcji gum do żucia i jako zamiennik cukru dla osób chorych na cukrzycę.