Przyroda, strona 71

Tym razem napiszę pewnym zjawisku, powszechnie występującym na Ziemi. Wulkanizm to nazwa wszystkich procesów, podczas, któych na powierzchnię wydostaje się magma i materiały jej towarzyszące. Wulkan to miejsce skąd wydobywa się lawa, gazy wulkaniczne i materiał piroklastyczny. Gazy wulkaniczne to:
fumarole, składają sie głównie z gorącej pary wodnej, H2S, H2, CO2, HCl, HF, węglowodory.
sulfatary, CO2, H2O, H2S, wsytępują w kraterach czynnych i drzemiących wulkanów np. Yellowstone, któy ze względu na bioróżnorodność został w 1987 r. ogłoszony Parkiem Narodowym.
mofety, CO2 i para wodna, utrzymują się długo po zakońćzeniu erupcji.
suffioni, para, CO2, H2S, kwas borowy, obszarem, gdzie te związki się utrzymują jest Larderello we Włoszech, ludzie tam mieszkają, rośliny rosną, zwierzęta żyją, turystyka saię rozwija,a zjawisko wulkanozmu jest wykorzystywane do produkcji energii geotermalnej.
Wulkany dzielimy na:
efuzywne, lawowe-wydowbywa się tylko lawa.
eksplozywne-wydobywa się materiał piroklastyczny, popioły, bomby wulkaniczne, pyły wulkaniczne, piasek wulkaniczny, lapille, drobne cząstki skał.
mieszane, stratowulkany-wyrzucają lawę i materiał piroklastyczny.
Pod względem aktywności wulkany dzielimy na:
Czynne, aktywne-gazy wulkaniczne wydobywają się z nich przez cały czas, często zdarzają się erupcje.
Drzemiące-w historii zdarzały się erupcje, już się nie zdarzają, są jednak chłodne ekshalacje, wiele jest takich wulkanów we Włoszech.
Wygasłe-już od dłuższego czasu erupcje nie zachodzą, nie ma ryzyka wybuchu.
Ekshalacje wulkaniczne to gazy wydobywające się z wulkanów, najczęściej przez cały czas, krater wulkanu zawsze dymi, są to para wodna, CO2, CO, SO2, HCl, pomiędzy zachodzą reakcje chemiczne prowadzące do wytrącenia chlorków, siarczków i siarki, któe odkłądają się wewnątrz i w okół krateru, gazy palne mogą się zapalić tworząc kilkukilometrowy płomień.
Najważniejsze czynne wulkany Europy to Etna, Stromboli, Wezuwiusz, Mauna Loa, cała Islandia, okołopacyficzny pierścien ognia, gdzie stykają się płyty kontynentalne, są tu Nowa Zelandia, Kamczatka, Japonia, Indonezja, Aleuty, Alaska, Kuryle, Kalifornia, Peru, Ekwador. Wszystkie te miejsca charakteryzują się piękną, dziewiczą przyrodą, wszędzie żyją ludzie. A przecież H2S, kwas borowy i inne gazy wulkaniczne są gorsze od CO2, a wysokośc kraterów sprawia, że zanieczyszczenia rozchodzą się na ogromne odległości, bogactwo życia przy wulkanach świadczy tylkoo tym, że stężenie tych gazów nie jest szkodliwe, w końcu o toksycznym działaniu zw. chem decyduje dawka, wulkan Kilauea na Hawajach trwa od ok. 30 lat.Obok rzek lawy rosną drzewa, w lasach żyja ptaki, płazy, gady, mieszkają tam ludzie. Kolejnym, czynnym wulkanem, o którym warto wspomniec jest Llima w Chile, cały czas wydobywają się z niego gazy i pyły, co nie przeszkadza rosnąć lasom i mieszkać tam ludziom.
Pył i popiół wulkaniczny do drobne fragmenty skał, które wydobywają się w czasie erupcji.
Wulkany także wpływają na klimat, kropelki SO2 i pyły zatrzymują promienie słoneczne i intensywna erupcja może doprowadzić do zimy wulkanicznej, czyli spadku temperatury na Ziemi. Takie zmiany miały miejsce po wybuchu Krakatau w 1883 roku. Wtedy pyły i gazy ograniczyły dostęp światła słonecznego o 10%. Analagicznie pyły z kominów moga wpływać na zmiany klimatu, ale powodując ochłodzenie, które sądząc po wrześniowych przymrozkach, długiej zimie i mrozach w minionych latach jest faktem. Z racji wielkości kraterów i kominów jest to zjawisko słabsze od erupcji superwulkanów, ale smog teoretycznie mógłby spowodować osteomalacje u dorosłych i krzywicę u dzieci, ograniczając dostęp UV do Ziemi i porażając syntezę witaminy D. Gdyby kominy i rury wydechowe były wielkości krateru wulkanu w stanie stałej erupcji, ale są dużo mniejsze, mają filtry, a i paliwa jest znacznie mniej.
Drugi aspekt sprawy to fakt, że żyjemy w interglacjale, kiedy temperatura rosnie, w średniowieczu było znacznie cieplej niż dzisiaj, ale nasz interglacjał osiągnął juz krytyczną wartośc temepratur, teraz zaczynają spadać, więc być może smog nie ma tu nic do rzeczy, może kończy się pewna epoka. Naukowcy muszą się skupić na tym problemie, epoka lodowcowa może spowodować upadek rolnictwa i głód, ludzie będą potrzebowaliwięcej paliw kopalnych do ogrzania domów. To jest realne zagrożenie.
Wulkany są w wielu miejscach na Ziemi, gdzie jest bogata bioróżnorodność, pomimo gazów wulkanicznych takich jak H2S, HCl, Cl2 mieszkają tam ludzie. W Islandii i Japonii długość życia jest większa niż w Polsce, może to korzystny wpływ tych gazów, a może brak wpływu na zdrowie, tylko znaczenie ma dieta, kultura, dostęp do opieki zdrowotnej?
W pobliżu wulkanów są żyzne gleby wulkaniczne, rozwijają się na tufach, popiołach i skałach magmowych wylewnych. Gleby wulkaniczne są bardzo żyzne co wpływa na bioróżnorodnośc flory w pobliżu wulkanó, z kolei wiele gatunków roślin sprzyja różnorodnosci grzybów i zwierząt. Żyzne gleby wulkaniczne sprzyjają rolnictwo, dlatego ludzie chętnie opsiedlają sie wpoblizu wulkanów.

Zapach deszczu, inaczej geosmina. Wiadomo, że deszcz ma zapach, jednak dopiero niedawno temu odkryto jego przyczynę, gdy kropla deszczu opada na powierzchnię na jej spodzie powstaja pęcherzyki powietrza, które zbierają cząsteczki zapachowe, bakterie i sinice oraz przenikaja przez całą kropelke jak gaz w wodzie mineralnej i uwalniają je do atmosfery, to ta mieszanina zarodników, pyłku, glonów, bakterii i cząsteczek organicznych nadaje deszczowi zapach. Najbardziej pachną deszcze, kiedy kropelki wolno opadają i delikatnie uderzaja o powierzchnie płaskie, wtedy najwięcej cząsteczek zapachowych i mikroorganizmów może się unieść, szybkie i gwałtowne opady powodują, że kropelki szybko się rozpadają i nie moga przenosić substancji zapachowych ani organizmów. Także uderzając w powierzchnie krople wyrzucają w górę rózne rzeczy, które maja zapach, gdy jest ciepło one unosza się dłużej. Najlepiej zapach uwalnia sie z miekkich i porowatych substancji, w których porach jest dużo pachnącego osadu np. ziemi, najtrudniej z głądkich, które nie zbierają niczego np. pokrywającej dachy blachy [http://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/nauka/1605963,1,skad-sie-bierze-zapach-deszczu.read]. Także unosząca sie po deszczu para wodna zbiera różne substancje organiczne i unosi je w powietrze, dlatego również pachnie ono po deszczu. Zapach ten jest bardzo miły, może również być częscią aromatoterapii na łonie natury. Podczas burzy wyładowania elektryczne rozbijają cząsteczki tlenu i azotu na pojedyncze atomy, które reaguja ze sobą, tlen może łączyć się w ozon, którego zapach czuć po burzy. Dla rby taki zapach może byc impulsem do rozpoczęcia tarła, dla ssaków informacja o miejscu wodopoju (w niektórych miejscach woda deszczowa zapełnia puste koryta rzek i dziury w ziemi. Także opadająć woda w kroplach zbiera cząsteczki chemiczne z atmosfery oraz spłukuje je z roslin, skał i budynkow, i jest katalizotorem reakcji pomiędzy nimi, potem kropla spada na ziemie, gdzie cząsteczki te łączą się z minerałami, zostaje uwolniona mieszanina zapachów petrichor, czyli wynik reakcji pomiędzy cząsteczkami powstałymi w wyniku rozkładu ciał roslin i zwierząt oraz związkami zawartymi w minerałach, deszcz także wzmaga żywotnośc bakterii, grzybów i glonów glebowych oraz przyspiesza ich metabolizm, one rozkładaja martwą materię organiczną uwalniając substancje zapachowe do atmosfery.  Co ciekawe geosmina znaczy zapach ziemi [http://www.olfaktoria.pl/2014/10/zapach-deszczu/] Geosmina to także związek organiczny (cykliczny, dwupierścieniowy alkohol z 2 grupami metylowymi) produkowany przez sinice i promieniowce i wydzielany dopiero po rozpadnięciu się ścian komórkowych, ryby jedzące glony jak karpi, sumy także pachna geosminą, to ten związek dominuje w zapachu deszczu, czuć go także w czasie rozkwitu sinic w jeziorach.

Podklasa saliwiniowe Salvinidae Salwiniowce Salviniales różnozarodnikowe, marsyliowate Marsileaceae podwodne nitkowate pędy, długoogonkowe liście z 4-dzielnymi blaszkami liściowymi wyrastają z kłącza, okrągłe zarodnie na trzoneczkach rosną w kątach liści kąłcze płożące po mulistym dnie, kłącze tworzy korzenie przybyszowe i liście na długich, cienkich ogonkach, na szczycie jest blaszka liściowa podzielona na 4 części, przypomina 4-listną koniczynkę, młode liście są pastorałowato zwinięte, sporokarpia są w dole ogonka liściowego na trzoneczkach, otacza je gruba, skórzasta ściana, w środku sa kupki zarodnionosne zanurzone w galaretowatym soroforze, jest kilka kupek pod zawijką, z 1 strony sa mikro, z 2 makrosporangia, jesienią dojrzałe zarodnie odrywają się opadają na dno, gdzie zimuja i wiosną po mechanicznym uszkodzeniu ściany sorofor się wylewa i wypycha kupki na zewnątrz, zarodniki opadają na dno, żeńskie przedrośle ma kilka komórek wegetatywną i 1 rodnie, męskie ma 2-4 wegetatywne i 2 plemnie, w plemni powstają 32 plemniki, jest zapłodnienie i zarodek, z którego powstanie młody sporofit, wiązka to syfonostela amfifloiczna, cylindry drewna otoczone cylindrami łyka, saliwinia czterolistna Marsilea quadrifolia gałuszka Pilularia sp. marsylia Marsilea sp. Regnellidium sp. Saliwiniowate wiąślowate Salviniaceae okółkowe ułożenie liści na łodydze, każdy okółek ma 3 liście, 2 pływające, zielone, pływają na pow. wody, nie maja szparek, 3 podwodny podzielony na odcinki, przypomina korzeń, na liściach pływających są włoski zapobiegające zanurzeniu, żyje w starorzeczach, na pływających liściach są kuliste sporokarpia, są 2 męskie mikrosporangium ma 64 mikrospory, sa w płynnej plazmie-massuli, żeńskie maja 32 makrospory dojrzewa 1, reszta degeneruje, w sporokarpium jest 1 kupka, we niej najpierw mikro i makrospora, potem zostaje tylko albo mikro albo makrospora, kupkę potacza zawijka, to 2 warstwy komórek, między nimi jest powietrze, jesienią dojrzałe kupki odrywają sie opadają na dno zbiornika, gdzie zimują, reszta zamiera, wiosną dzięki uszkodzeniu zawijki jest uwolnienie zarodnikó, mikrospora rozwija się w przedrośle męskie, makrospora w żeńskie, męskie ma komórkę wegetatywną i 2 plemnie, żeńskie zieleni się na szczycie i tworzy rodnie, pływa po pow. wody,  pędy pływaja po wodzie liście nawodne sa płaskie, eliptyczne, nasady sercowate, na końcu wklęsłe, podwodne sa nitkowate jak korzenie, brak korzeni, sporokarp ma mikro i makrosporangia, salwinia wiąśl pływająca Salvinia natans, azolla karolińska Azolla filiculoides.

 Orliczkowate Pteridaceae pełzające lub wyprostowane kłącza, brzeżne sori, liście trójkątne, wąskie, pierzastodzielne, listki jajowate, orliczka kreteńska Pteris cretica. Dennstaedtiaceae brzeżne zawijki, krótkie, pełzające, wołosione kłącza, rynienkowate ogonki liściowe, liście duże, trójkątne, pierzastodzielne, listki końcowe owalne, długie przylegają do siebie na odcinkach, orlica pospolita Pteridium aquilinum. Paprotnicowate Cystopteridaceae małe paprocie z kłączami i dużymi, trójkątnymi, ogonkowymi, pierzastodzielnymi kilkukrotnie liśćmi, odcinki I rzędu są daleko od siebie, okrągłe sori, Acystopteris sp. Cystoathyrium chinense Cystopteris sp. Gymnocarpium sp. Rhachidosoraceae podziemne kłącze, długie, ognkowe, trójkątne pierzastodzielne liście, listki pierastodzielne, końcowe odcinki siedzące, okrągławe, na ich spodzie są owalne sori, Mesosorus Rhachidosorus, Rhachidosorus sp. Diplaziopsidaceae grube kłącza, pojedynczo pierzastodizelne lub języczkowate lekko powcinane lub pofałdowane liście, są ogonkowe, sori na ich spodzie, nerwy widoczne z obu stron, Diplaziopsis sp. Homalosorus sp. Zanokcicowate Aspleniaceae kłącze z ogonkowymi, trójkątnymi, wąskimi, pierzastodazielnymi liśćmi, listki również pierzaste, końcowe ogonki owalne, mogą być równowąskie, pierzastodzielne z owalnymi listkami całobrzegimi lub całobrzegie, języczkowate, ostre, sori z zawijkami, zanokcica skalna Asplenium trichomanes, Hymenasplenium sp. Hemidictyaceae liście ogonkowe, trójkątne, pierzastodzielne wyrastają z kłącza, listki podługowate, całobrzegie, siedzące lub krótkoogonkowe z nasadami sercowatymi, mają wyraźnie widoczny nerw główny, listki leża daleko od siebie, liście sa bardzo duże, sori sa nitkowate po spodniej stronie, Hemidictyum sp. Zachylnikowate Thelypteridaceae pełzające kłącze, trójkątne, pierzastodzielne liście, odcinki podługowate, tępe, moga być głęboko karbowane w owalne odcinki i trójkątne, nerkowate sori pod zawijkami, ogonki krókie w porównaniu z blaszką liściową, zachylnik błotny Thelypteris palustris, Cyclosorus sp. Macrothelypteris sp. Phegopteris sp. Pseudophegopteris sp. Rozrzutkowate Woodsiaceae kłącze, trójkątne pierzastodzielne, liście z trójkątnymi listkami pierzasotdzielnymi na okrągłe odcinki lub karbowanymi, sori maja rózne kształty zaleznie do gatunku, odcinki moga być ząbkowane, siedzące, sori moga byc okrągłe, nerkowate, podłużne, rozrzutka alpejska Woodsia alpina, paprotnica górska Cystopteris montana, cienistka trójkątna Gymnocarpium dryopteris. Onokleowate Onocleaceae długioe, pełzająće kłącze, liście asymilacyjne i zarodnionosne, ogonkowe, pierzastodizelne, jezyczkowate, odcinki tez języczkowate, brazowe sori pod zawijką, Onoclea sensibilis, Onocleopsis sp. pióropusznik strusi Matteuccia struthiopteris. Podrzeniowate Blechnaceae kłącze, długie, podługowate, pierzastodzielne liście, listki siedzące, równowąskie, jajowate, owalne, okrągławe, długie, leżą w odległości od siebie lub blisko, na spodniej stronie mają 2 równoległe, jasnobrązowe rzędy sori, podrzeń żebrowiec Blechnum spicant, Sadleria cyatheoides, Doodia sp. Wietlicowate Athyriaceae kłącze pelzające, liście szerokie, trójkątne, pierzastodzielne, odcinki I rzędu odstają od siebie sa trójkątne i pierzastodzielne, II przylegaja są pdoługowate lub owalne, siedzące, akrbowane, na spodzie mają białę, podłużne, nieregularnobrzegie sori, wietlica samicza Athyrium filix-femina. Hypodematiaceae podziemne kłącze, młode liście są pastorałowato zwinięte, ogonki liściowe i nerw głóny, brązowozielone, liście jezyczkowate, pierzastodzielne, sztywno skierowane w górę, listki podługowate, zrośnięte nasadami po obu stronach osi, tworzą blaszkę liściową, mają okrągłe sori pod zawijkami, Hypodematium sp. Leucostegia sp. Nerecznicowate Dryopteridaceae tęgie, pełzające lub wyprostowane kłacze, ogonkowe, trójkątne, pierzastodzielne liście, odcinki I rzędu leżą w odległości od siebie są podłużne, tójkątne, pierzastodzielne na owalne, siedzące, przylegajace do siebie odcinki lub języczkowate, trójkątne, ząbkowane, brązowe, okrągłe sori w 2 rzędach, nerecznica samcza Dryopteris filix-mas, bolbitis Heudelota Bolbitis heudelotii. Lomariopsidaceae podziemne pełzające kłacze, długie, języczkowate, skórzaste, pierzastodzielne liście, odcinki owalne lub podługowate, błyszczące, grube, głebkko karbowane lub całobrzegie, leża w odległości od siebie, siedzące lub krótkoogonkowe o sercowatych nasadach, naprzemianległe lub naprzeciwległe, sori po wewnętrznej stronie liści, Cyclopeltis sp. Thysanosoria sp. Lemariopsis sp. Nefrolepisowate Nephrolepidaceae Nephrolepis sp. kłącze pełzające, liście języczkowate, pierzastodzielne, wiotkie, zwisające w dół lub wzniesione i rozpierzchłe, listki owalne lub podługowate zaostrzone w trójkąt, naprzeminaległe, siedzące, bardzo króko ogonkowe lub zrośnięte nasadami twaorzącymi blaszkę liściową-wtedy liście są głęboko karbowane, nafrolepis sercolistny Nephrolepis cordifolia. Tectariaceae kłącza, ogonkowe, pierzasteodzielne liście, listki I rzędu trójkątne pierzastodzielne, II rzędu podługowate, trójkątne, karbowane, głeboko powcinane na spodzie maja wiele okrągłych kupków zarodnionosnych, Tectaria sp. Heterodonium sp. Hypoderris sp. Oleandraceae naziemne lub epifity, proste lub pierzastodzielne liście, sori po obu stronach żebra, języczkowate, naprzemianległe, siedzące lub nibyogonkowe listki, l;iście mają długie ogonki, Arthropteris sp. Oleandra hainanensis, Psammiosorus sp. Dawaliowate Davalliaceae podziemne pełzające, włochate, naziemne kłącze, liście ogonkowe, trójkątne, pdowójnie pierzastodzielne, odcinki I rzędu sa trójkątne i odstają od siebie, II sa owalne i przylegają, Araiostegia sp. dawalia Davallia sp. Davallodes sp. Pachypleuria sp. Paprotkowate Polypodiaceae podziemne, pełzające kłącze, ogonkowe, pierzastodzielne, długie, języczkowate liście, listki podługowate, dostające, moga być pojedynczo pierzastodizelne maja okrągławe listki, sori na liściach zarodnionośnych, są okrągłe, flebodium złociste Phlebodium aureum, płaskla, włosie rogi Phlebodium aureum sp. paprotka zwyczajna Polypodium vulgare, paprotka przejściowa P. interjectum, drynaria Drynaria sp

Podklasa długoszowe Osmundidae długoszowce Osmundales długoszowate Osmundaceae u podstawy pędu sa korzenie przybyszowe, syfonostela, nie ma przyrostu wtórnego, pęd otulają ogonki liściowe, duże, trójkątne liście kilkakrotnie pierzasto dzielne, końcowe listki owalne, cienkościenne zarodnie na trzoneczkach z pierścieniem komórek otwierajacym je są na brzegach odcinków, gametofity zielone, długo zyją mają żebro, sporofit ma podziemne kłącze, korzenie i kilka-kilkanaście nadziemnych liści, liści po obumarciu są trwałe ich nasady otulają łodygę dając pozorny przyrst na grubość, nie przyrastają, ale pokrywają je coraz grubsze warstwy nasad liściowych, liście mają do 2 m, na 1 liściu jest część asymilacyjna, na szczycie bezizeleniowa część zarodnionośna, zarodnia ma krótki gruby trzoneczek, 1-2 warstwy komórek, przedrośla powstają w zarodni, sa plechowate, do 5 sm dł. mają żebro wzłuż plechy to pasmo grubościennych komórek, długosz królewski Osmunda regalis Leptopteris sp. Osmundastrum sp. Todea sp.
Rozpłochowce Hymenophyllales rozpłochowate Hymenophyllaceae kłacze, krótkie pędy, trójkątne, duże, pierzastodzielne kilkukrotnie liście, odcinki dalszych rzędów też są trójkątne, w kątach listków są okrągłe zarodnie na długich trzoneczkach, 1 warstwa komórek w listkach, w porze suchej wysycha w wilgotnej nabiera wody i funkcjonuje, rozpłoch Hymenophyllum sp. skaliżęs Trichomanes sp. 
Glejcheniowce Gleicheniales glejcheniowate Gleicheniaceae duże, tropikalne paprocie z pierzastodzielnymi, języczkowatymi liśćmi, odcinki języczkowate lub podługowate, na spodniej stronie mają 2 rzędy zielonych i okrągłcych kupków zarodnionośnych, pędy rozgałęzione, podziemne kłącze, Gleichenella sp. Gleichenia sp. Dipteridaceae ogonkowe, dłoniastodzielne liście, ogonki sa długie, odcinki dziela się na mniejsze odcinki, na spoodniej stronie liści są widoczne wiązki przewodzące, dłoniaste unerwienie i kupki zaro0dnionośne, krótki pęd, Dipteris sp. Cheiropleuria sp. Matoniaceae dłoniastodzielne, ogonkowe liście długie odcinki I rzędu z drobnymi, owalnymi odcinkami II rzędu, końce odcinków I rzędu mogą sie zawijać, liście mają długie ogonki, tworzą rozety, Matonia pectinata Phanerosorus sarmentosus.
Szparnicowce Schizaeales brzeżne zarodnie na trzoneczkach po dojrzeniu pękają szczelinami, wężówkowate Lygodiaceae wężówka Lygodium sp. cienkie, owłosione, wspinające sie i płożące kłącze, szybko rosną maja trójkątne dłoniastodzielne liście, odcinki sa rzadkie pokryte owalnymi, drobnym,i odcinkami, wężówka pogięta Lygodium flexuosum. Splątkowate Anemiaceae splątka Anemia sp. owłosione, pełzające się lub podniesione kłącze, liście rozgaęłzione na część asymilacyjna i zarodnionosną. Szparnicowate Schizaeaceae liście maja na szczycie merystem wierzchołkowy, część asymilacyjna pierzastodzielna, trójkątna, odcinki grube, część zarodnionośna ma grono zarodni na trzonku, szparnica Schizaea sp. Actinostachys sp.
Olbrzymkowce Cyatheales jedne są płożące, inne drzewiaste jest wysoka łodyga z pióropuszem liści na szczycie. Metaxyaceae pełzające kłącze, podnosi się, na szczycie owłosione, pierzastodzielne języczkowate liście, równowąskie listki, wiązki przewodzące proste lub rozgaęłzione, otwarte, Metaxya lanosa, Metaxya rostrata. Diksoniowate Dicksoniaceae drzewaiste paprocie, wysoka kłodzina, na szczycie pióropusz trójkątnych, kilkukrotnie pierzastodzielnych listków, odcinki zbliżając się do końca są coraz mniejsze, sa włoski zamiast łusek są też epifity, diksonia Dicksonia sp. Calochlaena sp. Lophosoria sp. Olbrzymkowate Cyatheaceae duże, drzewiaste paprocie, są kłącza i kłodziny zakończone pióropuszem pirzastodzielnych, zwężających się ku końcowi liści z równowąskimi odcinkami, liście są podługowate, mają włoski, na spodzie sori, syfonostela, są też epifity, olbrzymka Cyathea sp. Otężałkowate cibotiowate Cibotiaceae otężałek Cibotium sp. masywne, pełzające, lekko podnoszące kłącze, diktiostela lub syfonostela, owłosione przy ogonkach, 2-krotnuie, pierzstodzielne liście, listki podługowate, ogonki owłosione, otężałek siny Cibotium glaucum, otężałek królewski Cibotium regale. Culcitaceae pełzające lub podnoszące się kłacze, syfonostela, duże, trójkątne, kilkukrotnie pierzastodzielne, Culcita coniifolia, Culcita pilosa. Plagiogyriaceae gładkie, pełzające kłacze, może się pdomosić, pierzastodzielne liście lub pierzastopowcinane, języczkowate odcinki, młode liście mają liście ze śluzem, Plagiogyria sp. Loxsomataceae długie, pełzające kłącze, syfonostela, są włoski, kupki zarodni na końcach zyłek, zarodnie na trzoneczkach, liście dwukrotniepierzastodzielne, trójkątne, listki karbowane, Loxsoma cunninghamii, Loxsomopsis pearcei. Thyrsopteridaceae tylko Thyrsopteris elegans owłosione, podnoszące się lub wyprostowane kłacze, liście duże, trójkątne, 3-krotnie pierzastodzielne, końcowe odcinki języczkowate, odcinki wyższych rzędów trójkątne, kupki zarodnionośne są w dolnej części liścia, częsci zrodnionośnej, góna jest asymilacyjna.
Paprotkowce Polypodiales zawijki indusium boczne lub centralne trzonki zarodni, zielony gametofit, liście są różnie zbudowane, podziemne kłącze tworzy pod ziemia korzenie, nad ziemia liście, na spodzie liści są zgrupowania zarodni to kupki zarodnionosne-sori, sorus to liczba poj. są nerkowate, okrągłe, ;odłużne to cecha taksonomiczna, dojrzałe zarodnie sa brązowo-żółte, kupka ma łożysko-uwypuklenie dolnej epidermy liścia z zarodniami, narodnie mają długie, cienkie trzoneczki i otoczają je zawijki, są skurzaste lub błoniaste-wytwór epidermy lub łożyska, jest diktiostela, ogonek liściowy ma skomplikowaną budowę, wiązki przewodzące się rozgaęłziają przed wniknięciem do ogonka, zarodnie mają w okół pierścień z grubych komórek annuus, on rozrywa ściany zarodni z dojrzałemi zarodnikami. Saccolomataceae pełzające kłącze, krótkie kłodziny, liście 1-lubkilkukrotnie pierzastodzielne, listki lancetowate lub podługowate. Cystodiaceae Cystodium sorbifolium pierzastodzielne liście, są języczkowate, dłguie, pełzajace kłącze, krótkie kłodziny, listki owalne, karbowane. Lonchitidaceae kłącze podziemne, pióropusz rzadkich, trójkątnych, 2-3 razy pierzastodzielnych liści, końcowe odcinki owalne. Lindsaeaceae krótkie, pełzające kłącze, 2-3 pierzastodzielne liście, boczne zawijki, okrągławe listki, Lonchitis sp. Lindsaea sp.