Kalendarz prac pielęgnacyjnych
styczeń
Naziemne kaktusy śpią, pilnujemy by temperatura w ich pokoju nie spadała poniżej 3-5 st, w bezmroźne dni wietrzymy pokoje, chroniąc kaktusy przed przeciągami, raz na tydzień sprawdzamy stan kaktusów, widząc zgniliznę izolujemy chore okazy. Sprawdzamy czy nie ma szkodników, w wyższych temperaturach atakują wełnowce, roztocza i tarczniki, szkodniki niszczymy. Ciepłolubne kaktusy kwitnące zimą jak Rhipsalis i zygokaktusy trzymamy w cieple, podłoże musi być lekko wilgotne, tym bardziej im cieplej w domu. Przesadzane rośliny wyjmuje z gleby, usuwamy chore korzenie, skracamy długie, przez 2 dni trzymamy kaktusy w ciepłym i suchym miejscu, potem trzymamy w pustych doniczkach. W temperaturze pokojowej wysiewamy rebutie i parodie, wysiewając inne gatunki trzeba je podgrzewać, trzeba w pustym pokoju wyregulować temperaturę przed wysianiem nasion. Przygotowujemy skrzynki, miski i doniczki do sadzenia, zamawiamy brakujące, określamy ich rozmiary, naprawiamy stare szklarenki i robimy nowe.2. luty
luty
przesadzamy te okazy, których nie przesadziliśmy jesienią, w połowie lutego w cieplejsze lata sadzimy kaktusy do ciepłych inspektów. Szklarnie wietrzymy, jeśli nie możemy, cieniujemy kwiaty w południe, by słońce ich nie uszkodziło. Siewki na górnych półkach zaczynają rosnąć więc je zraszamy, podlewamy gdy trzeba. Domowe siewki dogrzewamy. Siewki wysiane w styczniu przyzwyczajamy do mniejszej wilgotności. Szczepimy na odcinkach pędów Eriocereus jusbertii, szczepione okazy tydzień trzymamy w ciepłym, suchym miejscu.
Marzec
Kaktusy szklarniowe zaczynają wegetację. W ciepłą ładną pogodę podlewamy je pierwszy raz w roku, używamy ciepłej wody, musi być taka, by utrzymać w niej rękę, domowe kaktusy trzymamy w ciepłym miejscu blisko okna, ale nie podlewamy ich. Ostatni miesiąc sterylizacji parowej podłoża, przed sadzeniem gleba musi odpocząć 2 tygodnie na powietrzu. Kiedy pojawiają się zawiązki korzeni (połowa marca) sadzimy kaktusy i podłoże utrzymujemy lekko wilgotne. Kaktusy z parapetu, balkonu i tarasu też zaczynają róść. Kontrolujemy siewki wysiane w styczniu i lutym, gdy na ziemi pojawią się strzępki grzybny odsuwamy je patyczkiem i opryskujemy uprawę, przy silniejszej mykozie dajemy przeschnąć podłożu i pikujemy siewki, resztę nasion trzymamy w suchym miejscu do sierpnia. Bielimy wapnem sufity nad kaktusami, szklarenek i inspektów, jeśli zdarzy się oparzenie trzymamy kaktusa w cieniu do zagojenia
kwiecień
Od początku kwietnia kaktusy muszą iść na letnie stanowiska, czyli do zaokiennych szklarenek, nieogrzewanych inspektów, na balkon, wystawiamy je w słoneczny ciepły dzień, mało mamy takich dni w kwietniu ostatnimi laty, więc jeśli trafi się ciepły rok. Kaktusy ocieniamy, szczególnie te uprawiane bez światła słonecznego lub maja go mało, stopniowo przyzwyczajamy je do słońca, szczególnie te zimujące w ciemności. Rośliny podlewamy umiarkowanie i w słoneczne dni, w pochmurne w ogóle nie zwilżamy roślin. Kaktusy w szklarni i domu wietrzymy tylko w ciepłe dni przez krótki czas. Jeśli podkładki rosną szczepimy kaktusy z jesieni ubiegłego roku i siewki ze stycznia i lutego tego roku. Szczepimy tylko w ciepłe i suche dni. Najlepszy czas na szczepienie sadzonek i siewek na Eriocereus jusbertii. Zrazy zrastają się z nim zanim zacznie pełną wegetację, szczepione kaktusy trzymamy w cieniu, w ciepłym, suchym miejscu, by rany się zagoiły, a zrazy zrosły z podkładkami. Po tygodniu usuwamy gumki i aparaty do szczepień, rośliny uprawiamy tak, by się rozrosły. W 2 połowie kwietnia w ładną pogodę wysiewamy większość gatunków, najbardziej efektywny jest siew do hermetycznych słoi. Pod koniec kwietnia kwitną rebutie i mammillarie, chronimy je przed wilgocią powietrza, która skleja pyłek. Teraz przenosimy włosianym pędzelkiem pyłek na słupki.
Maj
Pełnia rozwoju kaktusów, wierzchołki błyszczą, pojawiają się zawiązki nowych cierni i pąki kwiatowe, dalej kwitną rebutie i mammillarie, zakwitają pierwsze gymnokalicja, G. bruchii, G. uruguayensis, inne gatunki maja pąki, również noktokaktusy i inne mają pąki. Gdy ktoś nie kwitnie ogądamy korzenie, sadzimy jak sadzonkę lub szczepimy. Kaktusy wietrzymy, by nie cieniować. W czasie ogrodników mało podlewamy, zbyt mokre podłoże zmrozi korzenie, roślina przestanie róść i zmarnieje. Po 15 hartujemy kaktusy w ogrodzie. Można je posadzić w grządce wytworzą mocne tkanki, po szczepieniu i przeniesieniu w lepsze warunki zrazy szybko się rozrosną i będą silne. epifity wystawiamy do półcienia w ogródku. Dalej pikujemy siewki i kontrolujemy ich zdrowie, gdy pojawi się mykoza opryskujemy fungicydem, ale nie gdy są rozgrzane słońcem, w ciepłe dni szczepimy sadzonki i siewki, do jesieni się rozrosną.
Czerwiec
odkrywamy szklarenki i zdejmujemy okna inspektowe, w miastach przemysłowych otwieramy okna i okrywamy zbiory folią od góry przed pyłem, przepływ powietrza musi być z boku. Kiedy temperatura spada, pojawiają się deszcze, dawniej w drugiej dekadzie czerwca ograniczamy podlewanie. Czerwiec to szczyt kwitnienia, jedne gatunki otwierają kwiaty rano, inne w południe, inne wieczorem, co ważne przy zapylaniu pędzelkiem. Owoce dojrzewają i opadają, pojawiają się mrówki, które trzeba tępić. Szczepione rośliny przeszczepiamy, by uzyskać rośliny mateczne, pobieramy nowe pędy. By nie wyschły ich resztki na podkładce przykrywamy im wierzchołki odciętymi częściami podkładki, potem usuwamy z nich areole, co zmusi je do wydania pędów. Siejemy astrofyty i ciepłolubne kaktusy, mają najlepszą zdolność kiełkowania, zygokaktusy śpią.
Lipiec
W gorące dni wietrzymy kolekcję w dzień i w nocy, szybko schnący substrat odlewamy wieczorem, kiedy kaktusy nie są nagrzane słońcem. Uprawom w kruszywach i pożywce zostawiamy w podstawce wodę na 2-3 dni lub do wyschnięcia. Kiedy kaktusy rosną słabiej, patrzymy czy nie wchodzą w okres spoczynku, słabiej podlewamy, by nie gniły, zgnilizna szybko rozprzestrzeniłaby się na całą roślinę, najbardziej narażone są rebutie, parodie, lobiwie i górskie kaktusy. W upały nasila się zgnilizna szyjki korzeniowej, najbardziej narażone są siewki posadzone w zbyt próchniczej ziemi, gdy pojawi się zgnilizna wyjmujemy siewki z ziemi, trzymamy do wyschnięcia korzeni lub wkładamy do lodówki do 3-4 st na kilka dni lub do ochłodzenia, potem posadzone zaczną się rozwijać. Kaktusom służy ciepły, łagodny deszczyk, warto wystawiać je na taki deszcz, szczególnie uprawiane w kruszywie mineralnym, deszcz wypłucze sole, potem trzeba je podlać pożywką, szkodzi im gwałtowna ulewa i pochlapanie błotem
sierpień
w pierwszej połowie sierpnia uprawiamy je tak jak pod koniec lipca, połowa sierpnia to ostateczny termin szczepień, później kaktusy się zrosną, ale przyrosty są słabe, wtedy zaczyna się najlepszy okres jesiennych siewów. Spada liczba kwiatów, rośnie liczba owoców. Często je zbieramy, nasionka czyścimy, wkładamy do papierowych torebek, które podpisujemy, najlepiej kiełkują świeżo zebrane nasiona, dlatego najlepiej siać je od razu. Teraz są najpiękniejsze i najdłuższe ciernie, pojawiają się gęste wełniste włoski, kaktusy szykują się do snu. Warto je wietrzyć lub trzymać na zewnątrz. W sierpniu mnożą się szkodniki, głównie wełnowce, w bezwietrzną, pochmurną pogodę opryskujemy. Epifity pod koniec sierpnia stawiamy w słońcu, zygokaktusy zaczynają róść, uprawiamy je tak by pięknie i bujnie kwitły. Kaktusy w kruszywach ostatni raz podlewamy pożywką, później miękką lub zakwaszoną wodą, można dodać do niej kwaśny fosforan potasu, potrzebny do prawidłowego rozwoju tkanek roślinnych. W najbardziej słonecznych miejscach kładziemy ariokaktusy by bujnie kwitły
wrzesień
w ciepłe, słoneczne dni kaktusy dalej rosną, babie lato jest dla nich zdrowe, kwitną jesienne mammillarie, zakwitają neoporterie i ariokaktusy, które kwitną do października, Copiopoa najsilniej rosną, zwłaszcza gdy mają kontakt z poranną rosą. Kiedy w 2 połowie września nadchodzą chłody wietrzymy tyko w cieple, słoneczne dni, usuwamy zwiędłe kwiaty, inaczej zgniją, a zgnilizna rozprzestrzeni się na pędy-tak giną ariokaktusy po pierwszym kwitnieniu, usuwamy pąki kwiatowe, które już się nie rozwiną. W ciepłe dni opryskujemy środkami grzybo i owadobójczymi. Epifity przenosimy do zamkniętych pokojów, zygokaktusy trzymamy na parapecie bez grzejnika, podlewamy i nawozimy
październik
Wszystkie kaktusy wnosimy do domu, w inspektach zostają do listopada najbardziej zahartowane okazy. Przed wniesieniem do domu nie podlewamy ich, po wniesieniu trzymamy w cieple, by podłoże wyschło, potem trzymamy w chłodzie, tak samo przygotowujemy do zimowania rośliny wyjęte z podłoża. Siewki trzymamy na półeczce w szklarni lub pomiędzy szybami okiennymi ile się da. Wykopujemy z grządek kaktusy w ogródku. Peireskiopsisy zimujemy w temperaturze pokojowej, by przeżyły zimę, trzeba zwilżać powietrze, bo nie znoszą suchego, trzymamy je w naczyniu np. pustym akwarium, regularnie podlewamy, wstawiamy je do skrzyneczki, skrzyneczkę do plastikowej, nadmuchanej powietrzem torby, którą zawiązujemy, trzymamy w chłodnej szklarni, ale podgrzewamy półkę ze skrzyneczką, wystarczy żarówka 25-40 watowa.
listopad i grudzień
Obniżamy temperaturę w szklarniach do 8-10 st, ale oświetlamy je, by kaktusy się nie wyginały. Ciepłolubne ogrzewamy bardziej, wszystkie przenosimy z inspektów. W listopadzie wyjmujemy z ziemi kaktusy, którym skracamy korzenie, po wyjęciu z podłoża suszymy je, otrzepujemy z ziemi i przycinamy, zimujemy je w pustych doniczkach korzeniami w dół, zimujemy je w jednym miejscu. Można owinąć je w papier i ułożyć w skrzynkach lub pudełkach. Piwnicę, gdzie zimujemy kaktusy trzeba odkazić wapnem, nie wolno trzymać w tym samym miejscu ziemniaków. Siewki nie przekraczające rozmiarem pestki czereśni zostawiamy w ziemi, żeby nie uschły. Szczepione okazy zostawiamy w podłożu, które zwilżamy. Spoczywające kaktusy raz w tygodniu przeglądamy, gdy zaczynają gnić wycinamy zmiany, ranę przysypujemy aluminiowym proszkiem, węglem drzewnym, siarczanem miedzi lub wapnem ogrodniczym, roślinę trzymamy przez kilka dni nad grzejnikiem lub przy piecu ogrzewającym pokój. Nadgniły okaz można po usunięciu zmian zaszczepić, najlepszą do tego podkładką jest Trichocereus pachanoi. Przez całą zimę można czytać poradniki do uprawy kaktusów, zamawiać nasiona i zrobić spis roślin do wymiany.
Na podstawie książki Kaktusy Zdeneka Fleischera i dr. Bohumila Schutza, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 1978