Przyroda, strona 39

Metan to kolejny gaz, który może byc wykrozystany jako paliwo, bakterie metanowe z rodzaju Pseudomonas sp. zyja w glebie, oczyszczalniach ścieków, bagnach, układzie pokarmowym przezuwaczy. Rozkłądają związki organiczne do metanu i redukują CO2 do metanu.
Metanogeneza, fermentacja metanowa zachodzi w warunkach beztlenowych, jej etapy to hydroliza czyli rozpad złozonych związków organicznych jak lipidy, białka, kwasy tłuszczowe, węglowodany do prostych związków, cukrów prostych, aminokwasów, niższych kwasów organicznych, gdy powstaja kwasy np. walerianowy, mrówkowy, propionowy to acidogeneza, gdy cudzozywne rozkładaja glukozę do octanu, a samożywne robią octan z CO2 i H2 to acetogeneza, octanogeneza to przemiana kwasów org. i alkoholi do octanu, metanogeneza to redukcja CO2 do CH4.
Fermentacja psychrofilna zachodzi pon. 25 st.C m. in. w szambie, ściekach, mezofilna w temp. 30-4 st. w komorach fermentacyjnych to produkcja biogazu i termofilna w temp. powyżej 40 st. C.
Szlak metanogenezy: hydroliza białek, tłuszczów, węglowodanów do cukrów, kwasów tłuszczowych, aminokwasów, kwasogeneza (acidogeneza) do kwasów tluszczowych i alkoholi, powstanie kwasów organicznych mrówkowego, propionowego, mlekowego, bursztynowego, które albo redukcyjne bakterie siarkowe przekształcaja w octany na drodze octanogenezy, podlegają metanogenezie do metanu albo bakterie fermentacyjne przekształacają je w octany albo sole propioniany, maslany, waleriany, kaproniany, które bakterie syntroficzne zmieniaja w wodór, CO2 lub octany, je bakterie metanogenne zmieniają w CH4, kwasy mogą zmieniac się w mrówczany, wodór, CO2, które bakterie metanogenne zmieniają w metan lub bakterie homooctanowe zmieniają w octany, z nich bakterie metanogenne robia CH4, końcowym etapem tych reakcji obok CH4 jest CO2.
tu sa bakterie hydrolizujące związki org. obligatoryjne beztlenowce: Bacillus sp. gramm-dodatnie pałeczki, Pseudomonas sp. gramm-ujemne tlenowe batkerie, Clostridium sp. gramm-ujemne laseczki, Bifidobacterium sp. gramm-dodatnie, beztlenowe bakterie, zamieszkuja układ pokarmowy i pochwę, fakultatywne: Streptococcus sp. paciorkowce gramm-dotatnie, stanowią florę układu oddechowego, pokarmowego, skóry, jamy ustnej człowieka, Enterobacter sp. gramm-ujemna, ma kształt prętka, tworzy przetrwalniki, bezwzględne beztlenowce: Aerobacter sp., Lacobacillus sp. gramm-dodatnia laseczka kwasu mlekowego, zmienia laktozę i inne cukry w kwas mlekowy, tworzy florę jelitową czlowieka, używana w kiszeniu kapusty, ogórków, jest w mleku, ogórkach, maslance, Micrococcus sp. gramm-dodatnia kulista bakteria, zyje w glebie, wodzie, kurzu, Flavobacterium sp. gramm-ujemna pałeczka, te bakterie lubią pH 6 i temp. ok. 30 st. C.
Batkerie octanowe robia octany, są tu bakterie syntroficzne hydrolizujące kwasy tłuszczowe, organiczne, alkohole, aldehydy i ketony, współpracuja z metanogennymi oraz homooctanowe robią CH4 z CO2 i H2 np. Syntrophomonas wolfei beztlenowa, gramm-ujemna z wielowarstwową ściana komórkową i S. wolinii. Bakterie metanogenne tracą aktywność przy steżeniu tlenu 0,01 mg/dm3, rozkłądają kwas octawy i tworzą metan z CO2 i H2, octany przyswajają Methanosarcina spp sa kolonijne, zyją w morzu, układzie pokarmowym, wodach podziemnych, Methanosaeta spp żyje na terenach podmokłych. Methanobacterium sp. to pałeczki, Methanospirillum sp. to krętki, Methanococcus sp. to ziarniaki. Optymalna temperatura metanogenezy to 35-45 st. C, a pH 7. Bakterie metanogenne to metanogeny.
Metanogeny wykorzystywane są w oczyszczalniach do rozkładania ścieków, produktem ubocznym jest biogaz, który może byc wykorzystany jako paliwo.

Owoce mięsiste powstają z zalążni słupka i stanowia owocnię zbudowaną z jednowarstwowego engzokarpu, czyli skórki, endokarpu, czyli miąższu zbudowanego z wielu warstw komórek i jednowarstwoej błonki otaczającej gniazda nasienne endokarpu, kóra może u pestkowców zrastać się z łupiną nasienną tworząc pestkę. Owoce mięsiste służą endzoochorii, czyli rozsiewaniu nasion przez zwierzęta, które je zjadają. Częśto również dno kwiatowe mięśnieje i wytwarza warstwy skórki i miąższu u szupinki u jabłka, gruszki i hipancjum u róży lub stanowi mięsiste, jadalne miejsce dla wielu owocków u malin, jeżyn, truskawek i poziomek. Czasem cały kwiatostan zmienia się w owoc jak u ananasa, a u figi ma jeszcze dodatkowy twór sykonium. Owoce stanowią jedzenie dla ludzi i zwierząt, często enzymy trawienne uszkadzają łupinę nasienną, by nasionko mogło wykiełkować, a nie zjedzone podnosza temperaturę dla zarodka. Kiedy dojrzewa owoc mięsisty obecny w zalążni czy dnie kwiatowym chlorofil rozkłada się, za to są syntetyzowane inne barwniki wyróżniające owoc i zachęcające roślinożerców do jego zjedzenia, zostają rozlożone ściany komórkowe, a łyko tłoczy do komórek substancje zapasowe jak cukry do komórek owocni. Dojrzewająćy owoc nie zwiększa liczby komórek, ale powiększa ich rozmiary w miarę pakowania w nie substancji odżywczych, nie tylko cukrów, ale tłuszczy jak u oliwki i awokado. Komórki owoców wypełnia woda z rozkładu celulozy i rozpuszczone w niej substancje odżywcze, często odkładana jest w nich skrobia, która rozkłada się na glukozę, z której powstaje sacharoza i inne cukry proste. Obecne w komórkach owoców amylazy rozkładają skrobię do cukrów prostych, dojrzałe owoce nie mają skrobii. w owocach odkąłdaja się też kwasy owocowe np. cytrynowy. Dojrzewanie owoców stymuluje etylen. Kolor owocom nadaja odpowiednie barwniki, które przyciągają zjadające je zwierzęta i ludzi i informują, że owoc nadaje się do zjedzenia, czyli, że nasiono dojrzalo odpowiednio, że trzeba pozbawić je utrudniającej kiełkowanie owocni. Oliwki, ogórki, cukinia i awokado mają chlorofil. Te barwniki mają też odżywcze znaczenie dla nas. Najwięcej barwników odkłada sie w skórce by oszczędzić zasoby i energie ich tworzenie dla rośliny macierzystej.

Rośliny mięsożerne rosną na terenach z niedostatkiem N i P dlatego pobierają go z żywych organizmów mają zdolność zwabić, unieruchomić, zabić, strawić i przysfowić ofiarę. Do tego służy pułapka z przekształconego liścia. W Polsce jest kilkanaście gatunków:
Aldrowanda pęcherzykowata Aldrovanda vesiculosa łodyga rozgałęziona, brak korzeni, liście w okółkach, liście dzielą się na 2 części z długimi cszczecinkami, kwiaty drobne, białe, długoszypułkowe, płatki i działki równe.
Rosiczka okrągłolistna Drosera rotundifolia łodyga prosta, wzniesiona, liście rozety długoogonkowe, okrągłe, mają włoski gruczołowe z lepką wydzieliną unieruchamiająca owada, przylistki do połowy zrośnięte z liśćmi, kwiaty na łodygach kwiatostanowym zebrane w grono, drobne, białe, 5-płatkowe, promieniste kwiaty, owoce to trójkomorowe torebki, roslina lecznicza, pomaga przy gorączce, bólach menstruacyjnych, bólu zebów.
Rosiczka długolistna Drosera anglica łodyga to wzniesiony głąbik, liście rozety podłużne, owalne, z włoskami gruczołowymi na trzoneczkach, długoogonkowe, przylistki zrośnięte z liścmi do połowy, 6-płatkowe, białe kwiaty w gronach, owoce to gładkie torebki.
Rosiczka pośrednia Drosera intermedia łodyga to kłabik, liście rozety długoogonkowe, łopatkowate, zrośnięte z liśćmi u nasady, włoski na powierzchni górnej liści na trzoneczkach, 6-płatkowe, białe kwiaty w gronach, owoce to kuliste, bruzdkowane torebki.
Rosiczka owalna Drosera obovata łodyga to głąbik, liście szerokie, krótkie, łopatkowate, czerwonawe z włoskami gruczołowatymi, kwiaty białe, 6-płatkowe, drobne, w gronach, owoce to torebki.
Pływacz drobny Utricularia minor łodyga łodyga ma zielona część pływająca i bezzieleniową ukorzeniającą się, liście pływające nerkowate, rozgałęzione widlasto kilkakrotnie, w części ukorzeniającej się mają pęcherzyki z powietrzem, żółte, obupłciowe, grzbieciste kwiaty, działki i płatki dwuwargowe, dolna warga jajowata, kwiaty zebrane sa w grona, owoce to kuliste torebki.
Pływacz krótkoostrogowy Utricularia ochroleuca łodyga długa, rozgałęziona, liście rozdzielone na orzęsione, ostre łatki z pęcherzykami powietrza, kwiaty grzbieciste, żółe, ostroga odstaje od wargi.
Pływacz średni Utricularia intermedia łodyga ma część pływającą i nadwodną, pływająca jest podzielona, nadwodna prosta, liście pod wodą są nerkowate, widlasto podzielone na drobne łatki, liście nad wodą mają postać pęcherzyków, kwiaty na szypułkach zebrane są w grona na szczycie łodygi, kielich i korona dwuwargowe, korona żółta, górna warga niepodzielna, dolna okrągła, ostroga przylega do górnej wargi, owoce to kuliste torebki.
Pływacz zachodni Utricularia australis pęd podwodny rozgałęziony, nadwodny prosty, liście podwodne ułożone okółkowo, nitkowate, rozgałezione, na końcach maja pęcherzykowe aparaty chwytające, nadwodne są guzkowate, duże żółte kwiaty z dwuwargową korona i kielichem, zebrane są w grona na szczycie pędu ziemnego.
Pływacz zwyczajny Utricularia vulgaris podwodny pęd rozgałęziony, ma nitkowate, widlasto rozgałęzione liście z pęcherzykowatymi paratami chwytającymi na końcach, pęd nad powierzchnią wody jest prosty ma pęcherzykowate liście, kwiaty są żółe, grzbieciste, ostroga stożkowata, szypułki dłuższe od przysadek, żółte kwiaty zebrane są w grona nad wodą, owoce to torebki z wieloma nasionami.
Tłustosz alpejski Pinguicula alpina łodyga to wzniesiony, nierozgałeziony głąbik, liście jajowate, podłużne, cąłobrzegie, z podwiniętymi brzegami tworzą rozetę, grzbieciste, dwuwargowe kwiaty z 5 łatkami, wargi zrośnięte śa w ostroge, dolna warga ma żółe plamki, kwiaty białe, 3 małe łatki na górnej wardze, 2 szerokie i długie na dolnej, owoce to podłuzne torebki z dziubkami, brązowe, okragłe nasiona.
Tłustosz pospolity Pinguicula vulgaris łodyga to głąbik, jasnozielone, mięsiste liście, całobrzegie, jajowate, obejmuja nasadami łodygi kwiatowe, kwiaty fioletowe, dwuwargowe, grzbieciste, rozdęty, dwuwargowy kielich, korona ma biała plamke u gardzieli, wargi rpzechodża w długą ostrogę, 1 słupek ze spiralnie zwiniętymi znamionami i 2 pręciki, owoce to torebki, drobne nasiona mają siateczkowatą okrywę.

mikoryza to współpraca grzybów z roślinami polegająca na wzajemnej komunikacji i korzyściach. Grzyby wytwarzają hormony roślinne i enzymy, które korzystnie wpływają na wzrost i procesy życiowe rośliny i oddają nadmiar biogenów, które pobierają z gleby i wykorzystują, a dostają od niej cukier powstały na drodze fotosyntezy. Grzyby pozwalają terż roslinom komunikować się ze sobą tworząc podziemne sieci, którymi płyną informacje i substancje chemiczne jak hormony i czynniki wzrostu. Strzępki grzyba rozprzestrzenione w podłożu pobierają biogeny z większej powierzchni niż zajmuje sfera włośnikowa rośliny i niewykorzystane przez siebie oddają roślinom. Strzepki również gromadzą toksyny i metale ciężkie szkodliwe dla roślin. Grzyby produkują glikoproteinę, glomalinę, która ułatwia pobieranie wody i minerałów z podłoża. Wyróżniamy mikoryzę zewnętrzną (ektomikoryzę), która mają workowce i podstawczaki, jest w klimacie umiarkowanym i polega na tym, że strzępki oplatają korzenie tworząc mufkę i zastępują funkcję włośników, które zanikają i wewnętrzną (endomikoryzę), kiedy strzępki wnikają do przestrzeni międzykomórkowej i do środka komórek, ale tam są trawione, dotyczy ona 80% roślin. Strzępki tworzą wezikule, czyli kłębuszki i drzewiaste arbuskule, jest u Glomeromycota. Stadium pośrednie, kiedy korzeń otoczony jest opilśnią, a wśrodku ma strzępki grzyba to mikoryza ektoendotroficzna lub mikoryza erikoidalna, jest u wrzosowatych. Mikoryza arbutolidalna jest u chruszczyny Arbutus sp. i gruszyczki Pyrola sp. polega na wnikaniu grzybni pojedynczą warstwą pomiędzy komórki skórki. Mikoryza monotropoidalna jest u roslin pozbawionych chlorofilu, czyli pasożytów, tu grzybnia pomaga transport asymilatów i minerałów z rośliny gospodarskiej, tu jest współpraca grzyni z haustoriami, którymi pasożyty pobierają wodę, asymilaty i minerały gospodarzowi, mikoryza storczykowata u storczykow, nasiona storczyków nie mają bielma, grzybnia odżywia je poprzez podaż minerałów oraz dostarczanie substancji odżywczych i hormonów ze strzępek grzybni. Sieci grzybni w ciele rosliny nazywamy sieciami Hartiga. W mikoryzie arbutoidalnej jest pojedyncza sieć Hartiga. Endomikoryza to inaczej mikoryza arbuskularna. 

O tym, że zwierzęta kochają wie każdy właściciel czworonoga, każdy z nas doświadczył radości kotów i psów, kiedy wracał po nieobecności do domu, na każdego jego właściciel czekał i wychodził mu naprzeciw. Zwierzę, które ma stały dostęp do karmy i wody ociera się o nogi, łasi, mruczy lub merda ogonem, tuli się i bawi. Dokarmiane koty po zaspokojeniu głodu wchodzą na kolana, tulą się, mruczą, każą głaskać pokazując gdzie, a dokarmiane psy bronią przed obcymi. Naukowcy nawet odkryli, że zwierzęta podczas kontaktu z ludźmi wydzielają oksytocynę, hormon, który wydziela się podczas kontaktu matki z dzieckiem lub zakochanych. Ale nie tylko zwierzęta kochają, bardzo często spotykamy się z sytuacjami, że domowe zwierzęta mają swoje sympatie i antypatie, przyjaźnie są wewnątrzgatunkowe i międzygatunkowe np. pies zaprzyjaźniony z kotem. Czytałam o kotce która bardzo kochała suczkę, która ją wychowywała. Nie tylko domowe zwierzęta kochają, silne relacje rodzinne łączą słonie, gdzie całe stado jest silnie ze sobą związane. Tylko samotnicze zwierzęta jak tygrysy łączą się w pary w czasie rui, a matki wychowują dzieci dopóki te są bezradne. Matka w obronie tych dzieci jest gotowa samotnie walczyć ze stadem hien. Wybór partnera, miłość do potomstwa są instynktami, które u ludzi, innych ssaków i ptaków przebiegają w ten sam sposób. Zakochanie jest wtedy, gdy wydzielane przez odpowiedniego dla nas partnera feromony połączone z odpowiednim receptorem węchowym powodują sygnał nerwowy płynący do układu limbicznego, że trafiliśmy na odpowiedniego partnera, w odpowiedzi mózg wydziela dopaminę, która informuje o szczęściu, spełnieniu, radości, a miłość matki do dziecka to oksytocyna wydzielana podczas kontaktu fizycznego. Co innego dojrzała miłość polegająca na przywiązaniu, zaufaniu budowanymi latami, tak samo kochają nas zwierzęta, dzięki przywiązaniu i zaufaniu, które rodzi się z czasem. Jeśli chodzi o małżeństwa to wiele gatunków ptaków łączy się na całe życie. Zdarzały się historie, że zdrowy bocian został na zimę w Polsce, chociaż mógł odlecieć, ale jego partnerka była okaleczona i nie mogła latać. Pan bocian nauczył dzieci latać, odprawił do Afryki i został z ukochaną. Więzy rodzinne i stadne są silne u małp i zwierząt żyjących w stadach. Zwierzęta maja te same neuroprzekaźniki i neurohormony co ludzie, uczucia powstają w układzie limbicznym, kora mózgowa, którą się od nich różnimy odpowiada za uświadamianie i hamowanie emocji (dzięki temu możemy powstrzymać popęd płciowy, agresję czy zrobić coś mimo strachu), dzięki możemy być mili dla kogoś kogo nie lubimy. Chociaż sama budowa układu limbicznego jest różna dla określonych gatunków np. drapieżniki maja bardziej rozwinięte jądra migdałowate odpowiedzialne za agresję, gatunki stadne korę starą odpowiedzialną za zachowania opiekuńcze. Także tutaj zachodzi interpretacja bodźców zapachowych, wydzielanych w czasie sanów emocjonalnych innych organizmów np. dlatego w niektórych miejscach czujemy się szczęśliwi w innych przerażeni, gdyż cząsteczki zapachowe wydzielane przez osoby lub inne organizmy, które tam były pozostały i my je czujemy, zwierzęta mają wrażliwszy zmysł węchu więc łatwiej rozróżniają nasze uczucia, swoje uczucia oraz są bardziej zdolne do współodczuwania niż ludzie. One porozumiewają się zapachami. Każdy stan emocjonalny zmienia biochemię, co przekłada się na zapach potu czy łoju. U nas aktywność układu limbicznego jest maskowana przez korę mózgową, dlatego wielu z nas zatraciło tę wrażliwość. Zwierzęta są od nas wrażliwsze, a ich emocje silniejsze. Miłość to akceptacja takiego jakim ktoś jest, przywiązanie, chęć ochrony, radość z obecności tego kogoś i zwierzęta to wykazują wobec przedstawicieli swojego gatunku oraz między gatunkami np. przyjaźń domowych zwierzaczków lub miłość psa i kota do pana. Zwierzęta nawet bardziej od ludzi, którzy kalkulują, analizują i szukają dziury w całym (takie mamy mózgi) są zdolne do miłości i współczucia.