biologia i ochrona przyrody

Szkarłupnie Echinodermata to wodne zwierzęta, najlepiej zorganizowane bezkręgowce, układ ambulakralny o funkcji czuciowej, ruchowej i wydalniczej, należą do wtóroustych Deuterostomia, nie maja głowy, otwór gębowy jest bo brzusznej stronie ciała, jest wodny układ ruchu, systme nóżek ambulakralnych, których jest wiele. Larwa to trochofora. Wspólne cechy wtóroustych, pragęba gastruli przekształca sie w odbyt, otwó gębowy powstaje wtórnie na przeciwnym biegunie ciała, jest bruzdkowanie promiensite zdeterminowane, gastrulacja przez inwaginację, wszystkie szkarłupnie sa w morzu, sa osiadłę lub wolnozyjące, 7000 przetrtwało do dziś, 13000 wymarło, zwykle symetria 5-promienista, są 5-ramienne lun wielokrotniśc 5, u dorosłych to cecha wtórna, larwy sa dwuboczne, symetrię promienista wymusza osiadły tryb życia, brak odcinka głowowego,   jest układ wodny, ambulakralny, wapienny szkielet wewnętrzny, sa jadalne, mają znaczenie w morskich biocenozach, jedza koralowce, sa odporne na ich jad, padlinożerne oczyszczaja morza, niszczą rafy koralowe, sa skałotwórcze, znaczenie w badanich embriologicznych. Są tu:
Rozgwiazdy Asteroidea mają 2000 gat, prowadzą przydenny tryb żcyia, rozgwiazda pełza po dnie, sa drapieżnikami, ciało spłąszczone grzbieto-brzusznie, ma tarczę i ramiona, tarcza jest pomiędzy ramionami, jest ich 5 lub więcej, ramiona zwężaja sie ku końcowi, jest rózny stosunek tarczy do ramion, ciało szkarłupni ma strone oralną (ustną) i aboralną (przeciwustną), ustna ma otwór gębowy i bruzdy w ramionach, w bruzdach są nóżki ambulakralne, po przeciwustnej stronie są odbyt, ujścia narządów rozrodczych, płytka sitowa. Oś tworząca otwór gebowy i odbytowy to os oralno-aboralna, ma rózna długość, wężowidła, rozgwiazdy i liliowce maja krótką, kolonie też, strzykwy maja długą, jezowce równą średnicy ciała. Ciało pokrywaja kolce wapienne, niektóre maja rózki wapienne, narządy wewnętrzne sa połzozone radialnie w osi ramion lub interradialnie, między ramionami, ściana ciała to orzęsiony naskórek z wastwą tk. łącznej robiącej szkielet wapienny, sa mięśnie okrężne i nabłonek perytonealny, szkielet wapienny tworza płytki, zmieniaja sie w inne twory pelicelaria, które chwytaja drobny pokarm, przeciwustna storna ma płytkę sitową madrytorową, ma wiele otwóków. Jama ciała to obszerna celoma wysielona nabłonkiem peryotalnym, płyn celomatyczny wypełnia celome ma skłąd podobny do wody morskiej, układ nerwowy nie ma zwojów. Ma promienista budowe i 3 częściektonauralnąhyponeuralna i endoneuralną, każda ma piercień i odchodzące od niego promieniście pnie, części łączy sieć neuronów, narządy zmysłów są słabo rozwinięte, sa prymitywne oczka, informują o natężeniu światła, pierwotne komórki zmysłowe w naskórku. Układ pokarmowy to otwór gębowy, krótki przelyk, obszerny żoładek, krótkie jelito tylne zakończone otworem odbytowym, po str. przeciwustnej zołądek ma 2 częsci duża oralną i spłąszczoną, mniejsza aboralną, któa ma 5 uchyłków wrastających do ramion, gdzie rozdzielaja sie na 2 gałęzie, każda ma gruczoły wydzielające enzymy trawienne, tam trawiony pokarm jest magazynowany, węzowidła nie maja jelita tylnego i odbytu. Jezowce mają w jamie gębowej aparat zujący z płytek wapiennych i mięśni, jest on ruchomy. Układ oddechowy to skrzela skórne, cienkoscienne uwypuklenia ścian ciała, do nich wchodzi celoma, wymiana gazowa jest przez nóżki amburaklarne, układ wodny, ambulakralny ma promienista symetrie, wypełnia go płyn podobny w skłądzie do celomatycznego, który kontaktuje się ze środowiskiem, płytka sitowa ma otwórki, którymi woda wpływa pod płytką jest ampula, to zbiornik wody, do niej wchodzi kanał kamienny połaczony z kanałem okręznym, od niego odchodza kanały boczne do ramion, maja odgałąezienia zakończone banieczkami (ampułkami), z banieczek wyrastają nózki ambulakralne. Banieczki wychodza na zewnątrz przez otworki w płytkach wapiennych, od kanału okrężnego odchodza kieszenie Tudermana, tam powst. amebocyty, w kanale okrężnym sa pęcherze Poliego magazynujące płyn, ampułka i nózka otaczają mięśnie, ich skurcz przesuwa wodę do środka nozka sie rusza bo woda sie rusza, cecha synapomorficzna. Układ hemalny ma zatoki i kanały ograniczone nabłonkiem perytonnealnym, sa tu 2 lub 3 kanały okrężne, oralny, aoralny i gastralny, oralny otacza przełyk, gastralny zółądek, aboralny jelito tylne, kanały łączy zatoka osiowa otaczająca kanał kamienny układu wodnego, zatoka osiowa ma gruczoł osiowy robiący celomocyty. Od kanałów okrężnych ida odgałęzienia, od oralnego do ramion, gastralnego do pokarmowego, aboralnego do gonad, układ wypełnia płyn podobny do celomatycznego, przenosi substancje z układu pokarmowegodo narządów, układ wydalniczy do komórki ameboidalne płynu celomatycznego, wychwytuja produkty przemiany materii i usuwają na zewnątrz nóżkami ambulakralnymi, skrzelami też, część produktów jest magazynowana w scianie ciała, układ rozrodczy to 5 par gonad po stronie aboralnej, gonady sa tez miedzy ramionami, w okresie rozrodczym rozrastają się i wrastają do ramion, rozgwiazdy sa rozdzielnopłciowe, bruzdkowanie cąlkowite promieniste, są larwy z symetria dwuboczna, zyja w planktonie, to witelaria, liliowce i rozgwiazdy maja dwuręsce bipinnaria bez ramion i ramiennicę brachiolarię, węzowidła opchiopluteriusa, jezowce auricularię doliolarię. Duża zdolnośc do regeneracji, odtwarzają całe ramiona, cały organizm może powstać z 1/5 częsci tarczy, są tu rozgwiazdy Asteroidea, mają 5 lub więcej ramion, węzowidła Ophiuroidea, jezowce Echinoidea, liliowce Crinoidea, mają łodygę przytwierdzającą je do podłoża, kielich z otworem gębowym, odbytowym i narzadami oraz ramiona, 5 rozgaęłzionych ramion, odbyt jest na rurce odbytowej lub obok otworu gębowego, ogórki morskie, strzykwy Holothuroidea, w razie zagrożenia wyrzucają w strone drapieznika swoje narządy, jest to ewiceracja i reszta ucieka i je odbudowuje.
Jezowce mają kuliste ciało pokryte od zewnątrz kolcami, układ szczękowy to latarnia morska Latarnia Arystotelesa, obejmuje cały układ pokarmowy i otwór gębowy, wyrastają ząbki slużace do rozdrabniania pokarmu, ciało ma guzki, kolce i szcyzpczyki z węglanem wapnia. Rozgwiazdy maj zwykle 5 ramion i tarczę.
Węzowidzła maja tarcze i 5 lepiej wyodrębnionych rmaion.

Szopowate Procyonidae

Bassaricyon alleni Ameryka Pd, samotniczy, nocny tryb życia, nadrzewny, je owoce i owady, jasnobrązowy wierzch, kremowy spód, białawy nosek, małe okrągłe uszka, zamieszkuje wilgotne lasy.
Bassaricyon beddardi brązowy wierzch, pręgi na bokach przy szarawym spodzie, pręgowany ogon dłuższy niz reszta ciała, tępo zaokrąglony, pręgi na pyszczku tworza maske, zamieszkuje wilgotne lasy Ameryki Pd je owoce i owady.
Olingo puszystoogonowy Bassaricyon gabbii szarobrązowy wierzch, jaśniejszy spód, żółtawy brzuch, spłaszczona głowa i krótki, zaostrzone uszy, spłąszczony, pręgowany ogon, waży do 1,5 kg, żyje w deszczowych lasach Ameryki Pd wszystkożerny, nocny, nadrzewny, je głównie owoce.
Bassaricyon lasius brązowy wierzch, żółtawy spód, długi, pręgowany ogon, tylne nogi dłuższe od przednich, samotniczy, nocny, nadrzewny tryb życia, wszystkożerny, żyje w wilgotnych lasach Ameryki Pd.
Bassaricyon neblina brunatny grzbiet, szarobrązowe boki, jasny spód, zewnętrzna strona lapek ciemniejsza, nadrzewny, samotniczy, nocny, wszytskożerny, z lasów deszczowych ameryki Pd.
Bassaricyon pauli brązowy wierzch i pyszczek, żółtokremowy spód, duzy, puszysty ogon, nadrzewny, nocny, wszyskotżerny, zyje w deszczowych lasach Ameryki Pd.
Szop pracz Procyon lotor pochodzi z Ameryki Pn i Środkowej, obmywa jedzenie przed spożyciem by wypłukać niejadalne części, oraz wyczuc fakturę pokarmu, dzieki rozmiękczeniu przez wode poduszeczek na łapkach, łatwo przysotsowuje sie do środowiska, kiedys miekszał tylko w lasach, dziś wszędzie gł w poblizu rzek, jezior, moczarów, pól uprawnych i osad ludzkich, dobrze porusza sie po lądzie, wspina i pływa, aktywny noca, krepy, wątłe kończyny, ma do 1 m długości, ogon ma 20-40 cm, krótki szpiczasty pysk, szarożółtawe futo z czarnymi cętkami, ogom na białoczarne pierścienie, pysk czarnobiałą maskę, latem i jesienia je rosliny, głównie żołędzie i owoce, zima i wiosną poluje na owady, ryby, płazy, ptaki i gryzonie, szopy w poblizu ludzi szukaja jedzenia na wysypiskach, na północy maja sen zimowy, od stycznia do marca trwa okres godowy, ciąża trwa 9-10 tygodni, rodzi sie 2-7 młodych, mleko piją przez ponad 3 miesiące, przez pierwsze 60 dni mlode nie opuszczaja norki w dziupli drzewnej, wychodząc umieją sie wspinac i sa aktywne, mama opiekuje sie nimi i obserwuje je przez rok, ich wrogowie do sowy, rysie, wilki, pumy i orły.
Bassariscus sumichrasti rzadki, mieszka tylko w lasach pd Meksyku i Ameryki Środkowej, ma szpiczaste uszy i długi ogon od 39 do 53 cm, nadrzewny, wydziela pizmowy zapach, aktywny noca nie znaczy terenu zapachem, wszystkożerny, je drobne zwierzęta: gryzonie, ptaki, owady i rosliny: jagody i inne owoce, szary wierzch, białe okulary, czarnobiałe pręgi na ogonie, ciemniejsze pręgi na pyszczku, długi ogon.
Szop rakojad Procyon cancrivorus wystepuje w lasach Ameryki Środkowej i Południowej od Panamy po Argentynę, brazowy wierzch, jasniejszy spód, czarne okulary, biała maska, czarnobiałe pręgi na długim ogonie, żyje w środowisku wilgotnym, w poblizu rzek, jezior, bagien, je jagody i inne owoce, gryzonie, drobne ssaki, ptaki, głównie skorupiaki, łatwo sie uczy, bardzo inteligentny, nocny, samotniczy tryb życia, dobrze sie wspina.
Procyon pygmaeus szarobrązowe futro, czarne okulary, biała maska na pysku, brazowoczarne pręgi na ogonie, nocny, wszystkożerny, dobry wspinacz, żyje w Meksyku i na półwyspie Jukatan.
Kotofredka Bassariscus astutus norka kalifornijska, zamieszkuje skaliste obszary Stanów Zjednoczonych, gł. Oregon, Teksas, Kolorado i Środkowy Meksyk, waży do 1 kg, ma 60-80 cm długości, polowa to ogon w jasne i ciemne pierścienie, smukła budowa, krótkie łapy maja długie pazury schowane do połowy, oczy sa powyżej pyska, żywe, uszy zaokrąglone, pysk wystający, jasnoszare futro, policzki i czoło maja ciemna maskę z białą obwódka oczu, nocne, naziemne zwierzę, dobrze sie wspina, kryjówki ma w załomach skalnych i dziuplach drzew, je ptaki, owady, gryzonie, owoce gł. jagody, ciąża trwa 2 miesiące, rodzi sie 3-4 mlodych karmionych piersia przez 4 miesiące.
Kotofredka środkowoamerykańska Bassariscus sumichrasti brazowy wierzch, jasno i ciemno pręgowany poprzecznie ogon, okrakłe uszka, ostry pyszczek w ciemniejsze pasy, nocny, nadrzewny, wszystkożerny tryb zycia, mieszka w tropikalnych lasach po 2 miesiącach ciąży rodzi się 1 młode.
Ostronos rudy Nasua nasua, najbardziej znany ostronos, koati, ma długi, giętki nosek, wystepuje w lasach ameryki Środkowej, ma smukłe ciało, ogon ma 32-70 cm gługości, jest jasno i ciemno prązkowany, unosi się w czasie ruchu, gęste, długie, brunatne futro, pierś, szyja i podbródek sa białe, małe oczka i uszka, krótkie kończyny, zyje w grupach do 40 osobników, zwinny na ziemi i drzewach, dobrze pływa, aktywny w dzieńwiększośc czasu spędza szukając pozywienia: owoców, larw, gadów, jaj, gryzoni, skorpionów, pająków, roślin.
Ostronos białonosy Nasua narica żyje w lasach Ameryki, od Kaliforni po Urugwaj brunatne ciało, biała pierś, podbródek, szyja, nos i brwi, przednia część piersi, dzienny tryb zycia, żyja w stadach do 25 osobników, wsystkożerny, je bezkręgowce  ptaki, jaszczurki, jajka i owoce.
Nasuella olivacea ciemny wierzch i ogon, jasniejszy spód, futro szare, żyje w Andach, Wenezueli, Kolumbii i Ekwadorze, okrągłe uszka, długi pysk, krótkawy ogon, wszystkożerny.
Nasuella meridensis szare futro, ogon ma ciemniejsze pręgi, zyje Peru i Wenezueli na 2000-4000 m.n.p.m.
Kinkażu Potos flavus chwytacz zyje w lasach tropikalnych między Meksykiem a stanem Mato Grosso w Brazylii, ma długie ciało, krótkie kończynykolor sierści od kasztanowooliwkowego po kasztanowożółtawy, głowa jest zaokrąglona, krótki pysk, chwytny ogon, żyje prawie tylko na drzewach przechodzi z gałęzi na gałąz asekurując sie ogonem, ma długi język do 12 cm, chwyta nim owady pod korą drzew, je tez owoce i drobne bezkręgowce, po ciązy trwającej 4 miesiące samica rodzi 2 młode, którymi opiekuje sie przez 4 miesiące od narodzin.
Panda mała Ailurus fulgens panda czerwona rzadkie zwierze z lasów Chin, płn Birmy i Nepalu, waży do 4,5 kg, masywne ciało, okrągła głowa, proporcjonalny pysksilne kończyny z ostrymi pazurami schowanymi do połowy, futro rdzawokasztanowe z jasnymi plamami na pysku układającymi się w maske, puszysty ogon o 34-45 cm długości ma ciemniejsze i jasniejsze obrączkowanie, czarne łapy, stopy pokrytę gęstym, białym futrm, je rosliny, głównie pędy bambusa, drobne zwierzęta i jaja, duże, spłaszczone trzonowce nadaja sie do jedzenia pedów bambusa, terytorialna, porusza sie ciągle tymi samymi trasami, zyje w parach lub małych grupkach, mlode rodzą sie po 90-150 dniach ciązy pozostaja przy mamie przez rok, aktywna nocą, dzień przesypia zwinięta w kłebuszek w rozgałezieniach drzew, kolor futra maskuje ja w promieniach slońca, ogon nie jest chwytny.
Hienowate Hyaenidae
Protel Proteles cristata zamieszkuje Afryke Środkową i Pd, ma 85-105 cm długości i 45-50 wysokości, długie kończyny, 5 palców na przednich łapach, 4 na tylnych, brunatnożółtawa sierść tworzy grzywę na grzbiecie, słabe, zredukowane uzebienie poza kłami, które sa dobrze rozwinięte, je owady głównie termity, wydobywa ofiary z kopców, których nie rizbija i łapie te na zewnątz, zyje w parach lub samotnie, aktywny gl. nocą, chroni sie w jamach mrównika, tam samica rodzi 2-4 dzieci, którezostają w norze przez 4-6 tygodni, 4 miesiące trwa odstawienie od piersi.
Hiena pręgowana Hyaena hyaena mieszka na stepach sawanny Azji Zachodniej i Afryki Sr-Pn, ma do 1 m dł. i 65-80 cm wys. duża glowę, długie kończyny, łapy z niechowającymi sie pazurami, szarożółtawe futro maszerokie, wzdłuzne, czarne pręgi, długi, gęsty ogon, grzywa na grzbiecie, mocne zęby, dobrze rozwinięte kły i trzonowce mocne szczęki i ich mięśnie pozwalaja kruszyc nawet kości udowe, je padline, poluje na gazele, zebry i gnu, goni je i powala, aktywna noca, w dzień chowa sie w wygrzebanej w ziemi norze lub wśród roslin, gdzie wychowuje tez młode, ciąża trwa 3 miesiące, miot ma 1-2 młode karmione mlekiem do 2 lat, aż potrafia samodzielnie polować, hieny zyja w klanach o rozwiniętej hierarchi, zawsze przewodzi samica.
Hiena cętkowana Crocuta crocuta zamieszkuje sawanny i stepy Afryki na pd od Sahary, ma krępa sylwetkę, do 90 cm dlugości, waży 80 kg, ogon ma 30-36 cm dł, długie kończyny, łapy maja niechowające sie pazury, żuchwa najmocniejsza wśród drapiezników miażdży nawet duże kości, szarożółtawe futro z ciemnymi okrąłymi plamami, padlinożerna i drapieznik, łapie gnu, gazele i zebry, goni je i rozszarpuje, połyka duże kawałki mięsa, zbiera pozostałości po lwach, poluje sama lub gromadnie po kilkadziesiąt osobników porozumiewających się długimi okrzykami, atakuje gł nocą, dzień w większości spędza w norze.
Hiena brunatna Hyaena brunnea żyje na suchych i półpustynnych obszarach Afryki Pd, zwłaszcza na Kalahari, ma brunatne futro z długim wlosiem, ogon ma 20 cm, krótki pysk, długie, ostro zakończone uszy, padlinożerna, je resztki zostawione przez szakale i sepy, w potrzebie poluje na ptaki i antylopy, może jeśc owoce i grzyby, dzieki czemu nie musi duzo pic, wodę czerpie z roslin i grzybów.

Szklarnia jest potrzebna do uprawy wrażliwszych warzyw i owoców, a niedługo będzie potrzeba do uprawy większości roślin uprawnych, małe szklarenki dla zaspokojenia potrzeb rodziny i duże na skalę przemysłową są nam potrzebne. Jeśli budowa szklarni nie narusza sąsiednich działek ani na nie nie wpływa i zajmuje do 25 m2 w mieście i 35 m2 powierzchni, 5 m wysokości przy dachach stromych i 4 m przy dachach płaskich na wsi trzeba zgłosić budowę w urzędzie miasta lub gminy albo w starostwie 21 dni przed budową, jeśli nie ma odpowiedzi odmownej można budować. Większa budowa lub rozbudowa domu potrzebuje pozwoleń. Większe szklarnie potrzebują pozwolenia danej instytucji.

Szkielet najlepiej zbudować z drewna, jest lekkie, łatwe w obróbce, bezpieczne, ale delikatne i wrażliwe na uszkodzenia np. przez wiatr, stal jest wytrzymała, ale ciężka i nieporęczna, tanie i lekkie jest aluminium. Do wypełnienia nadaje się folia, tania, lekka, ale trzeba ją wymieniać co kilka lat, podatna na darcie, szkło jest wytrzymalsze, ale kruche, lepsze szkło hartowane, szkło jest ciężkie, poliwęglan jest lekki, tani, ale łatwo go zarysować i trudno czyścić, poliwęglan dobrze izoluje ciepło, w cieplejsze okresy można szklarnię wietrzyć, ale zimą przepuszcza za mało światła, którego i tak jest wtedy mało, poliwęglan w ogóle mniej przepuszcza światła niż szkło, które jest odporne na wiatr.

Szklarnia musi być daleko od drzew, budynków, osłonięta od wiatru, stać w słonecznym miejscu, zaleca się ustawienie długim bokiem w kierunku północ-południe. Teren pod szklarnię musi płaski. Budynek musi stać minimum metr od sąsiedniej działki. Nieogrzewana szklarnia musi mieć korytarzyk, wiatrołap na zimę i otwierane, przewietrzające okienka na lato lub maty cieniujące przed nagrzaniem

Większe szklarnie potrzebują stabilnych fundamentów, do których trzeba ją przytwierdzić w lekkich szklarniach kopiemy doły, instalujemy kotwy, do których przymocujemy szkielet i potem zalewamy betonem, jeśli poziom szklarni jest równy. Większe, drewniane szklarnie potrzebują betonowych fundamentów, potrzebują ich też drewniane szklarnie, by chronić drewno przed wilgocią, tu potrzebna jest ława zbrojona belkami, pozioma izolacja papą, pionowa masą bitumiczną, w tym przypadku głębokość wykopu 80-140 cm głębokości, robimy podkładkę z papy, gdzie ustawiamy stalowe kotwy pod słupy lub słupy, fundament chroni ziemie przed wypłukaniem biogenów. Mając fundamenty budujemy konstrukcję, jej elementy trzeba zaimpregnować, od zachodu robimy drzwi, by wiatr nawiewał do szklarni (cyrkulacja zachodnia). By było najlepsze światło kąt dachu musi mieć 25-35 st, ale dobre są szklarnie półokrągłe. Przykrycie szklarni można zrobić ze szkła lub poliwęglanu, konstrukcja wymaga odpowiednich łączeń ze szkieletem. Szklarnia potrzebuje podłoża albo ze wzbogaconej minerałami ziemi ogrodniczej, którą wymieniamy przy kolejnych uprawach, trzeba ją nawozić albo z mat glebowych. Jeśli uprawiamy rośliny doniczkowe można wylać beton lub położyć kostkę. Szklarnia potrzebuje konserwacji [https://www.homebook.pl/artykuly/3553/budowa-szklarni-jak-zbudowac-szklarnie-ogrodowa]

w zimne okresy sprawdza się poliwęglan jako wypełnienie, który lepiej izoluje ciepło, w cieplejsze okresy można szklarnię wietrzyć. Elementy nośne muszą mieć do 15 cm średnicy, często stosuje się wylewkę.

Szklarnię trzeba ogrzewać, można to robić przy pomocy elektrycznych grzejników, olejowych grzejników lub konwektorowych grzejników, jest to kosztowne, małe szklarenki można ogrzać kablami grzejnymi. Można zapewnić nadmuch ciepłego powietrza, tak jak nawiew klimatyzacji, taki nawiew szybko nagrzeje szklarnię, ale szybko się wychłodzi, kiedy skończymy nawiewać, potrzeba do tego odpowiednich instalacji. Można użyć pieca, trzeba go pilnować i dokładać do niego. W małych szklarenkach można stosować ogrzewanie kanałowe. Można dać ogrzewanie gazowe, ale pod ziemią grozi wybuchem. Szklarnię można ogrzewać wodą z kotła grzewczego poprzez rury, to rozszerzenie c.o. Można zrobić z plastikowych pojemników system grzewczy, pomalować je czarną farbą, wypełnić wodą, zamknąć i ustawić po nasłonecznionej stronie szklarni [https://www.dom.pl/ogrzewanie-szklarni-bez-szkody-dla-srodowiska.html].

Inspekt to skrzynia bez dnia ze szklanym dachem, służąca do upraw wiosną, jesienią i w zimne lata. W inspekcie można hartować rośliny, przyspieszać ich wzrost, rozsadzać, je wydłużać, wysiewać i ukorzeniać. Inspekty trzeba wietrzyć, sprawdzać czy nie ma w nich grzybów, ślimaków i owadów. Inspekt można zbić z desek jak psią budę, zamiast dachu dać otwieraną szybkę, zamiast dnia nogi jak u stołu, można skrzynkę położyć na ziemi, jeśli w środku będą doniczki może mieć dno, jeśli nie to można przykryć nią kawałek gruntu, wierzch musi być przykryty szybka, którą można uchylać, otwierać i zamykać [https://zielonyogrodek.pl/ogrod/warzywnik-i-sad/5062-budowa-inspektu-krok-po-kroku]

Prostsza i tańsza jest folia, na rośliny jednoroczne jak pomidory, ogórki, sałata, pietruszka, papryka, dynia, cukinia nada się jednoroczna, na wieloletnie byliny folia wieloletnia. Tunel musi mieć stelaż, folia musi przepuszczać 90% światła i rozpraszać 35%, by oświetlić rośliny równomiernie. Na uprawy wczesnowiosenne i późnojesienne nada się folia o wysokiej przepuszczalności światła i małym współczynniku rozproszenia. Folia perforowana nada się dla roślin klimatu umiarkowanego, w środku jest chłodniej, przewiewnie i spada ryzyko rozwoju grzybów. Folia z siatką polipropylenową jest odporna na czynniki mechaniczne, trochę obniża przepuszczalność światła, folia z oknami ma okienka, które można otwierać i zamykać zależnie od pogody, folia wielowarstwowa jest wytrzymała, ale przepuszcza znacznie mniej światła [https://ogrodosfera.pl/blog/jaka-folie-do-tunelu-ogrodniczego-wybrac] do budowy folii potrzebny jest stelaż, może być drewniany lub metalowy z palików wbitych w grunt, folią można przykryć kawałek działki bez wylewki, po prostu paliki stelażu wkopujemy do gruntu, na rusztowaniu rozkładamy folię. W środku dalej trzeba plewić, nawozić, podlewać, usuwać ślimaki i inne szkodniki. Można kupić gotowe stelaże, które kładzie się na działce i rozkłada na nich folię.

Kiedy wprowadzono obostrzenia w związku z lockdownem, okazało się, że wcześniej ruch uliczny i kolejowy zagłuszał pracę sejsmografów, czyli zagłuszał słabe drgania sejsmiczne. Wiadomo, że ruch uliczny powoduje drgania, czasem tak silne, że drżą talerze, bibeloty na półkach i okna, teraz okazało się, że drgania antropogeniczne bywają silniejsze od tych naturalnych. Pytanie jaki to ma wpływ na przyrodę? Trzęsienia ziemi są większym zagrożeniem dla żywych organizmów i mienia niż wichury, powodzie, grady i burze. Ruch tektoniczny trwa cały czas, tak jak ruchy kontynentów, trzęsienia ziemi są naturalne dla Ziemi, pytanie czy ruch uliczny ma na nie wpływ. Fale rozchodzące się w ośrodku (skała macierzysta, grunt) mogą się wzmacniać lub wyciszać zależnie od kierunku fali. Fale celowo generowane o odpowiedniej długości, częstotliwości, promieniu, kierunku mogłyby wyciszać wstrząsy sejsmiczne, ale fale generowane przez ruch lądowy są chaotyczne, mają różne parametry, tak samo jak fale sejsmiczne na danym terenie. Rozedrgana skorupa ziemska może być bardziej podatna na trzęsienia ziemi (kiedy kierunki fali są takie same), niestabilny grunt jest bardziej podatny na osuwiska i uskoki, może nie od razu, ale podczas długotrwałych drgań. Szum sejsmiczny obniżył się nawet o połowę w miejscach, gdzie było największe natężenie ruchu. Wyciszenie sięga setek metrów w głąb ziemi i wiele km od miejsc, które wcześniej generowały takie wstrząsy. Szum sejsmiczny to fale akustyczne wywołane drganiami skorupy ziemskiej o częstotliwościach na granicy słyszalności i poniżej albo drgania skorupy ziemskiej na granicy wyczuwalności i nie wyczuwalne dla ludzi. Dodatkowe przyczyny to ograniczenie budów na dużą skalę. Działalność człowieka może przyczyniać się do powstawania trzęsień ziemi, przynajmniej tych słabych, ale mogących uszkodzić budynki, może również udawać te słabsze. Czy trzeba poszerzyć pojęcie indukowanych trzęsień ziemi, przynajmniej tych o małych magnitudach (magnituda to logarytm dziesiętny maksymalnej amplitudy znormalizowanego zapisu fali sejsmicznej)? Potrzeba dalszych badań, czas lockdownu jest zbyt krótki by ocenić to w praktyce, ale w teorii ruch śródlądowy może mieć wpływ na trzęsienia ziemi

Szuwar wąskopałkowy wolne lub wolnopływające wody, litoral jezior i starorzecza, najdalej wysunięty w głąb toni wodnej szuwar, dominuje pałka wąskolistna Typha angustifoliae prosta wzniesiona, sztywna, walcowata łodyga, długie, zielone, wzniesione, rynienkowate liście, jednopienna roślina rozdzielnopłciowa, kolby męskie wyżej, żeńskie niżej, owoce to jednonasienne orzeszki, roślina ozdobna, poza nią są tatarak zwyczajny, sitowiec nadmorski, łączeń baldaszkowy, kropidło wodne, rzepicha ziemnowodna, strzałka wodna, oczeret jeziorny, jeżogłówka pojędyncza i gałęzista, żabieniec babka wodna, ponikło błotne, skrzyp bagienny, manna mielec, trzcina pospolita, szczaw lancetowaty, marek szerokolistny, pałka szerokolistna, oczeret Tabernemontana, rzęsa drobna, rzęsa trójrowkowa, żabiściek pływający, rdestnica pływająca i

grążel żółty Nuphar luteum długie, czołgające się rozgałęzione kłącze, ma blizny po opadłych liściach, pływająće, długoogonkowe liście, owalne, nasady głęboko wcięte, sercowate, żółte kwiaty z 5 działkami i wieloma pąłtkami, trójkanciaste szypułki, owoce to butelkowate torebki, roslina ozdobna, nadaje się na oczka wodne, można nią karmic świnie.

Szuwar tatarakowy porasta płytkie wody stojące i cieki środowisk synantropijnych, gaunki to tatarak zwyczajny, sitowiec nadmorski, łączeń baldaszkowaty, kropidło wodne, rzepicha ziemnowodna, strzałka wodna, oczeret jeziorny, jeżogłówka pojedyncza i gałęzista, żabieniec babka wodna, ponikło błotne, skrzyp bagienny, trzcina pospolita, szczaw lancetowaty, oczeret Tubarnemontana, marek szerokolistny, pałka szerokolistna, rzęsa drobna, turzyca dzióbkowata Carex rostrata łodyga prosto wzniesiona, gładka, są rozłogi, liście sine, długie, cienkie, zgięte łukowato, podsadki mają krótkie pochwy są dłuższe od kłosów, kwiaty zebrane w kłosy meskie, są szczytowe, wąskie, wałeczkowwate, wzniesione, żeńskie są jajowate, krótkei, żółte, przysadki jajowate, zaostrzone, brunatne, pęcherzyki mają krótki dzióbek z rozwartymi ząbkami, słupek ma 3 znamiona, owoce to orzeszki.

Szuwar trzcinowy stojące lub wolnopłynące wody, wody żyzne, duża ilość roślin, dominuje trzcina pospolita, pozosttałe gatunki to żabieniec babka wodna, ponikło blotne, skrzyp bagienny, manna mielec, szczaw lancetowaty, oczeret Tunbernemontana, marek szerokolisttny, płaka szerokolisna, rzęsa drobna i trójrowkowa, żabiściek pływający, grążel żółty, oczeret jeziorny Szuwar jeżogłówki gałęzistej porasta płytkie cieki i zbiorniki wodne, litoral, gdzie dominuje jeżogłówka, reszta gatunków jak w powyższym, szuwar przęstki pospolitej, wolnopłynące cieki, płytkie wody porasta dominuje przęstka pospolita sztywna wzniesiona, prosta lub rozgałęziona łodyga, liście okółkowe równowąskie, drobne, zielone kwiaty w kątach liści, pozostałe gatunki jak wyżej oraz bobrek trójlistkowy Menyanthes trifoliata prosta, naga łodyga, ulistnienie skrętoległe, całobrzegie, lancetowate liście wyrastają po 3 na długich ogonkach. Białe kwiaty zebrane są w grona na długich szypułkach, pięciodziałkowy, dzwonkowaty kielich, pięciopłatkowa korona, płatki sa wewnątrz owłosione, znamię słupka dwudzielne, owoce to kuliste torebki, roslina lecznicza, liście pomagają przy szkorbucie, migrenach, nerwicach, anemii, krzywicy, reumatyzmie, osłabieniu, pasożytach, pobudzają wydzielanie soku żołądkowego. Szuwar strzałki wodnej i jeżogłówki pojedynczej,wody w pobliżu typowo wodnych siedlisk, domimują dwa gatunki od, których jest nazwa reszta jak w trzcinowym, szuwar ponikła blotnego, które dominuje, porasta starorzecza, rośliny jak w trzcinowym, szuwar skrzypowy, dominuje skrzyp bagienny, reszta roślin jak wyżej, porastapłytkie rzeki i jeziora. Szuwar mannowy, dominuje manna mielec, wysychające okresowo cieki i jeziora, szuwar trawiasty, oprócz gatunków jak w powyższych szuwarach są:

mozga trzcinowata Phalaris arundinacea rozłogi, pędy płonne i generatywne, źdźbło gładkie, grube, stywne, liście szorstkie, równowąskie, maja krótkie, poszarpane języczki, kwiaty czerwone, zebrane w klapowane wiechy, kłoski gęsto ułożone na gałązkach, wrzecionowate, owoce to oplewione ziarniaki, plewki są owłosione, roslina pastewna i energetyczna.

Turzyca zaostrzona Carex acuta pełzające kłącze i podziemne rozłogi, liście z weirzchu zielone i błyszcząće, od spodu szarawe i matowe, podługowate, długie, wąskie, wyższe od łodygi, pochwy jasnobrunatne, postrzępione, kwiaty zebrane w kłosy, szczytowe męskie, długie, cienkie, palczaste, 3 pręciki w kwiecie, dolne, długie, szypułkowe, zwisające, szypulkowe kwiaty żeńskie, szypułki krótkie, słupek ma 2 znamiona, przysadki lancetowate, zaostrzone, dłuższe od pęcherzyków, męskie kwiaty mają dłuższe przysadki, podsadki liściowate, większe od kwiatostanu, owoc to odwrotnie jajowaty, ukryty w pęcherzyku, brązowy orzeszk, pęcherzyk eliptyczny, zielony, potem brązowy, ma brodawki, nerwy i krótki dzióbek.

Przytulia błotna Galium palustre łodyga wiotka, pokładająca się, liście podługowate, okółkowe, 4-krotne, białe kwiaty zebrane w wiechy szczytowe, pylniki czerwone, owoce to brodawkowane rozłupnie.

Kosaciec żółty Iris pseudacorus łodyga prosta, obła na przekroju, wzniesiona, rozgałęziona, zaostrzone, równowąskie liście pochwami obejmują lodygę, żółte, szypułkowe kwiatyz 6 działkami, 3 działki lancetowate, 3 duże, słupek z trójkomorowa zalążnią, znamię trójdzielne, 3 pręciki, owoce to trójkomorowe, graniaste torebki, roślina ozdobna.

Spirodela wielokorzeniowa Spirodela polyrhiza długie, rozgałęzione korzenie, okrągławe liście, zredukowane kwiaty, oowoce to orzeszki.

Mamy szuwary wielkoturzycowe, tu jest szuwar kosaćcowy, porastają go turzyce, kosaciec żółty dominuje, pporasta tereny przejściowe między wodą a lądem, rosną tu Szalej jadowity Cicuta virosa naga,m dęta, rozgałęziona łodyga, liście pierzastosieczne, piłkowane, odcinki lancetowate, dęte ogonki i pochwy liściowe, baldachy złożone z baldaszków, wiele szczeciniastych pokrywek, białe wkiaty, kielich ząbkowany, owoc to kulista rozłupnia, rozłupki mają 5 żeberek. kłącze kuliste, rośnie w rowach, na torfowiskach.

Kłoć wiechowata Cladium mariscus kwiaty zebrane w wiechy szczytowe, proste łodygi, dlugie, stojące liście, ostre, cienkie, owoce to jajowate orzeszki z dzióbkami

tojeść bukietowa Lysimachia thyrsiflora prosta łodyga, liście jasnozielone, naprzemianległe, lancetowate, drobne kwiaty, pręciki dłuższe od płatków, kwiaty 7-krotne, wyrastające w kątach liści, zebrane w grona Płatki korony jasnożółte, tępe, górą czarno kropkowana, roślina ozdobna,

Kropidło piszczałkowate Oenanthe fistulosa słabo rozgałęziona łodyga, liście peirzaste, odcinki całobrzegie, białe kwiaty w baldachach, kolczaste owoce

gorysz błotny Peucedanum palustre łodyga wzniesiona, rozgałęziona w górnej części, dęta, głęboko bruzdowana, liście 2–3-krotnie pierzaste, złożone z wąskojajowatych lub lancetowatych całobrzegich odcinków, białe kwiaty w baldachach zlożonych, okrągłe, czerwonobrunatne i szerokooskrzydlone owocki

Wiechlina błotna Poa palustris luźne kępy, proste źdźblo, lancetowate liście maja 1 nerw i 2 rowki po jego bokach, języczek dlugi, pochwa otwarta do połowy, kwiaty zebrane w rozpierzchłe wiechy, kłoski są drobne, owalne, owoce to szare, oplewione ziarniaki, plewki owlosione. Roślina pastewna i łąkowa.

Jaskier wielki Ranunculus lingua grube kłącze, wzniesiona łodyga, owłosiona, liście odziomkowe lancetowate, łodygowe też, ale węższe, żółte, 5-krotne talerzykowate kwiaty, owoce zbiorowe z orzeszkami

Tarczyca pospolita Scutellaria galericulata wzniesiona, prosta, ulistnienie nakrzyżległe, liście podłużnie lancetowate z sercowatą nasadą i karbowane , kwiaty grzbieciste, fioletowo niebieskie, krótkoszypułkowe, rosna wkątach liści, rurka zgięta,kielich spłaszczony

pozostałe gatunki jak wyżej

Szuwar turzycy prosowej porasta podmokłe siedliska lądowe, dominują turzyce, poza nimi szalej jadowity, kłoć wiechowata, przytulia błotna, kosaciec żółty, tojeść bukietowa, kropidło piszczałkowate, gorysz błotny, mozga trzcinowata, wiechlina błotna, jaskier wielki, tarczyca pospolita, żabieniec babka wodna, ponikło błotne, skrzyp bagienny, manna mielec, trzcina pospolita, szczaw lancetowaty, oczeret Tunrenemontana, marek szerokolistny, pałka szerokolistna, przytulia błotna, tojeśc pospolita

Krwawnica pospolita Lythrum salicaria prosta, kanciasta, owłosiona, rozgaęłziona łodyga, ulistnienie naprzeciwległe, liście rozety są sercowate, owłosione na nerwach, łodygowe są lancetowate, górne leża skrętolegle, podsadki sa małe, kwiaty są fioletowe, okółkowe, zebrane w grona, długie działki kieliszka, krótkie działki kielicha, 6 działke i płatków, 12 pręcików, kilich owłosiony, owoce to torebki, roslina miododajna, ozdobna i lecznicza, ziele rozszerza naczynia krwionośne, działa przeciwgorączkowo i przeciwzapalnie.

Tojeść pospolita Lysimachia vulgariskrótko owłosiona górą omszona i rozgałęziona, tępokanciasta łodyga, liście podłużne jajowate, naprzeciwległe  ogruczolone, kwiaty złote, na długich szypulkach zebrane w wiechy, owoce to orebki, ziele lecznicze, działa przeciwzapalne, przeciwgorączkowo, moczopędnie, roślina ozdobna

Karbieniec pospolity Lycopus europaeus pełzające kłącze z rozłogami, wzniesiona, rozgałęziona łodyga, ulistnienie nakrzyżległe, liście eliptyczne, pierzastodzielne, ząbkowane, kwiaty w okółkach rosną w kątach liści, korona biała z czerwonymi plamkami, podzielona na kilka łatek, owłosiona rurka gardzieli, kielich ma 5 ząbkowanych działek, 2 pręciki i 2 prątniczki. Roslina lecznicza, ziele obniża wydzielanie tyroksyny, reguluje gospodarkę jodem, leczy nadczynnośc tarczycy.

Wierzbownica błotna Epilobium palustre rozgałęzione rozlogi, łodyga pojedyncza lub rozgałęziona, liście równowąskolancetowate, naprzeciwległe, całobrzegie lub odległe i słabo ząbkowane drobne, różwe kwiaty zerbane w szczytowe, sercowato wycięte grono, owoce to torebki, nitkowate rozłogi.