biologia i ochrona przyrody

Zarówno brak kwiatów, plamki, łamliwe łodyżki, żółknięcie i opadanie liści mówi o brakach w glebie biogenów, opady wypłukują organiczną frakcje gleby, różne rośliny podbierają sobie biogeny, słońce i jego brak także wpływa na chemizm gleby.
Kiedy liście i łodygi fioletowieją oznacza to brak fosforu w glebie, taka roślina słabiej kwitnie i ma mniej owoców, brak azotu daje żółknięcie całych starszych liści powoduje. Brak potasu daje zwijanie liści w łódeczkę, żółknięcie ich krawędzi i opadanie, korzenie stają się długie i wątłe. Brak magnezu powoduje żółknięcie starszych blaszek liściowych i jaśnienie nerwów-mozaikowatość. Brak wapnia to zwinięte haczykowato starsze liście, zdeformowane młode listki, plamki na młodych owocach. Przy braku żelaza liście szybko brunatnieją i gniją. Brak siarki powoduje niesmaczne owoce, blednięcie liści i żółknięcie między nerwami. Widząc takie objawy trzeba dać dolistny rozpuszczalny nawóz z danym biogenem. Nawozimy w pochmurny dzień, kiedy nie pada, roślina musi być sucha. Gleby kwaśne lepiej przyswajają żelazo, obojętne azot, siarkę, fosfor, magnez, obojętne i zasadowe potas. Miernik ogrodniczy kosztuje 12 zł i można nim sprawdzić pH gleby. Na podstawie porad z magazynu Dobre Chwile z 8.09.2023 r

Coraz częściej zdarzają się chłodne, deszczowe lata, rośliny ozdobne pochodzące z cieplejszych stref klimatycznych nie zawsze wytrzymują chłód. Zimy są coraz dłuższe, podobnie jak wiosenne i jesienne okresy chłodu. Odbija się to na ogrodach np. późne przymrozki niszczą zawiązki owoców, pąki i kwiaty, przez co nawet silnie kwitnące drzewka i krzewy wydają mało owców np. porzeczki owocujące tylko na pokładających się gałązkach, które ominęła fala zimnego powietrza i mocno ukwiecone jabłka wydające mało owoców. Także rośliny ozdobne zostają porażone, szczególnie, gdy fala mroźnego powietrza zetnie pąki i kwiaty. Chcąc mieć piękny ogród można postawić na łąki kwietne i pozostawienie chwastów-to rośliny odporne na warunki atmosferyczne, kwitnące jeśli mają miejsce lub postawić na rodzime rośliny praz te pochodzące z północy.

Odporne rośliny to:
jarząb pospolity lubi lekkie, przepuszczalne, lekko kwaśne, piaszczyste gleby, ale toleruje też zasadowe, lubi słonce, półcień, umiarkowanie wilgotną ziemię, nie znosi cienia, ciężkiej, mokrej ziemi, odporna na mróz i zanieczyszczenie, siejemy nasiona i szczepimy
brzoza brodawkowata lubi suche, żyzne, przepuszczalne gleby, słońce, nie lubi zasadowych gleb, młode podlewamy, starsze są odporne na susze, znosi zanieczyszczenia, nie musi być nawożona
grab zwyczajny lubi świeże, żyzne gleby, znosi piaszczysto-gliniaste, wapienne, suche, mady, okresowo zalewane też, znosi cień, lubi słońce, odporny na mróz, dopiero dłuższe susze i zalewanie powoduje jego schnięcie, raz na rok dajemy wieloskładnikowe nawozy, lubi przycinanie, rozmnażamy z odrostów korzeniowych i sadzonek, nasiona potrzebują 4-6 miesięcy stratyfikacji
wiśnia ptasia lubi przepuszczalne, żyzne, próchnicze, wapienne gleby, słońce, półcień, umiarkowaną wilgotność gleby, znosi spadek temperatur do -27 st, nasiona siejemy do gruntu w listopadzie, by była stratyfikacja, sadzonki można sadzić wiosną
modrzew europejski lubi żyzne, przepuszczalne, lekko kwaśne, umiarkowanie wilgotne gleby, słońce, nie lubi gleb suchych, piaszczystych i mokrych, gliniastych, odporny na mróz, zanieczyszczenia, dobrze znosi cięcie
świerk pospolity lubi słońce, żyzne, próchnicze, świeże, piaszczysto-gliniaste, lekko wilgotne gleby, wilgotne powietrze, nie lubi cienia i zanieczyszczeń
cis pospolity lubi żyzne, ogrodowe gleby, od lekko kwaśnych do zasadowych, wilgotne, słońce i cień, mrozoodporny, przycinamy w marcu i kwietniu
wierzba krucha lubi żyzne, żwirowo-piaszczyste, umiarkowanie wilgotne do wilgotnych gleby, znosi okresowe zalewanie, lubi słońce
wierzba biała lubi żyzne, próchnicze, wilgotne gleby blisko wody, odporna na mróz, pędy łatwo ukorzeniają się, lubi przycinanie, lubi słońce, nie znosi suszy
lipa drobnolistna lubi przepuszczalne, piaszczysto-gliniaste, zasobne gleby, słonce i półcień, w pojemniku można sadzić przez cały sezon, bryłę korzeniową jesienią lub wiosną, lubi przycinanie, toleruje zanieczyszczenie
czeremcha zwyczajna  lubi żyzne, próchnicze, świeże, umiarkowanie wilgotne gleby, słońce, półcień, na suchych glebach choruje
buk zwyczajny lubi świeże, żyzne, piaszczysto-gliniaste lub gliniaste gleby, nie lubi wapiennych i zalewowych, lubi wilgotne powietrze, szkodzą mu majowe przymrozki, lubi słońce, toleruje cień, od czerwca podlewamy, woli chłodne lata
klon pospolity lubi słońce i półcień, każdą glebę oprócz podmokłych i kamienistych, mrozoodporny, młode okazy podlewamy, na piaszczystych glebach nawozimy nawozami organicznymi, sadzonki bezlistne sadzimy wczesną wiosną lub jesienią
bez czarny lubi słońce, ciepło, półcień, gorzej mu na południowym stanowisku, lubi przepuszczalne, próchnicze, średnio wilgotne, zasobne w wapń i azot gleby o pH 5,5-6,5, odporny na zanieczyszczenia i mróz, młode podlewamy w suszę, sadzimy na stałe miejsce jesienią i wiosną
kalina koralowa lubi słońce, żyzną, próchnicza, wilgotną glebę, na słabej kompostujemy, w suszę podlewamy, odmładzamy w lipcu-sierpniu przycinając pędy 30 cm nad ziemią, sadzimy sadzonki zielone, odkłady, szczepimy, dzikie z odrostów i nasion
głóg dwuszyjkowy lubią świeże, żyzne, przepuszczalne gleby, nie lubią przesadzania-mają gęste korzenie, lubią słonce i półcień, odporny na mróz, suszę i zanieczyszczenia
głóg jednoszyjkowy lubi świeże, żyzne, przepuszczalne gleby, nie lubią przesadzania-mają gęste korzenie, lubią słonce i półcień, odporny na mróz, suszę i zanieczyszczenia
liguster pospolity lubi żyzne, przepuszczalne, umiarkowanie wilgotne gleby, słońce, toleruje półcień i słabsze gleby, nawet piaszczyste, odporny na mróz, suszę i zanieczyszczenie, dobrze znosi cięcie formujące
jałowiec pospolity odporny na suszę, upał, mróz, zanieczyszczenia, dobrze znosi cięcie, lubi przepuszczalne, lekko wilgotne i umiarkowanie wilgotne, lekko kwaśne do kwaśnych gleby, ściółkowanie korą, słońce, nie trzeba podlewać, przycinać, nawożenia
dzika róża lubi słońce i półcień, wszystkie gleby oprócz kwaśnych, ubogich i podmokłych, odporna na mróz
wawrzynek wilcze łyko kwitnie od lutego do kwietnia, lubi półcień lub cień, gleby próchnicze, świeże, wilgotne, wapienne, o pH 4,5-7, chłodne, wrażliwy na suszę oraz nagrzewającą się, schnącą i kwaśną glebę, , musi mieć stale wilgotne gleby, odporny na mróz, do dołka dajemy kompost z liści lub ziemię ogrodową z odkwaszonym torfem, podlewamy przez cały czas
bluszcz pospolity lubi cień i półcień, świeże, żyzne, umiarkowanie wilgotne wapniowe gleby, trzeba go podlewać, źle znosi suszę, na zimę osłaniać podstawę
barwinek pospolity lubi półcień, cień, chłodne, wilgotne miejsca, próchnicze, zasobne, przepuszczalne gleby, sadzimy w rozstawie 30x40 cm
wrzos zwyczajny lubi słońce, lekkie, piaszczyste, ubogie, kwaśne gleby o pH 3,5-5, przed posadzeniem na glebach ciężkich dajemy 10 cm drenażu, nawozimy nawozami dla roślin kwasolubnych
stokrotka pospolita lubi przewiewne, żyzne, przepuszczalne, lekko kwaśne, umiarkowanie wilgotne, próchnicze gleby, słońce, półcień, siejemy nasiona, dzielimy kępy, ogrodowe odmiany wrażliwe na mróz, siejemy w czerwcu, latem pikujemy na stałe miejsce, na zimę mocno okrywamy roślinki, podlewamy, ogławiamy
przylaszczka pospolita lubi cień, półcień, miejsca pod drzewami i krzewami, próchnicze, stale wilgotne, wapienne gleby, nie lubi przesadzania, jak musimy to kwitnące wiosną
bodziszek czerwony lubi słońce, suche i średnio wilgotne gleby, znosi częściowy cień, na początku sezonu dajemy nawóz organiczny, kompost, wieloskładnikowy nawóz mineralny
firletka poszarpana lubi słońce i lekki cień, wszystkie gleby, byle przepuszczalne i wilgotne, przycinamy przekwitłe kwiaty, odporna na mróz, dzielimy kępki, siejemy nasiona, samosiewna
goździk siny lubi przepuszczalne gleby, piaszczysto-próchnicze, obojętne lub zbliżone do obojętnego, umiarkowanie suche, nie lubi podmokłych, mrozoodporny, sporadycznie można dawać rozcieńczone dawki nawozu wieloskładnikowego potasowo-fosforowego, siejemy nasiona w maju i czerwcu, można dzielić kępki, na 1m przypada 10-12 sztuk, lubi słońce
dąbrówka rozłogowa lubi próchnicze, świeżę, obojętne, umiarkowanie wilgotne gleby zasobne w biogeny, półcień, na bezśnieżną zimę przykrywamy ją gałązkami iglaków, wiosną usuwamy przemarznięte części, na wilgotniejszej ziemi znosi słońce
lilia złotogłów lubi słońce, żyzne, piaszczysto-gliniaste, umiarkowanie wilgotne gleby, sadzimy od końca września i w październiku na głębokości 10 cm, od wiosny zasilamy nawozimy dla kwitnących roślin, latem podlewamy, oddzielamy cebulki przybyszowe, szkodzą jej wiosenne przymrozki coraz częstsze i późniejsze
pierwiosnek lekarski lubi ciepłe miejsca, półcień lub słońce, przepuszczalne, umiarkowanie wilgotne gleby, mrozoodporny
nawłoć pospolita lubi gleby od suchych do wilgotnych, słońce i półcień, odporna na mróz i suszę, samosiewna, nad ziemią przycinamy przekwitłe okazy
konwalia majowa lubi próchnicze, przepuszczalne, wilgotne gleby o pH 7-7,1, półcień, kłącza dzielimy od połowy października do połowy listopada, kłącza dzielimy na 10-12 cm, sadzimy w rozstawie 20-25x10-12 cm
dzwonek skupiony lubi przepuszczalne, umiarkowanie wilgotne, obojętne do lekko zasadowych gleby, słońce, półcień, w gruncie mrozoodporna i tolerancyjna co do gleby, wycinamy przekwitłe pędy, dzielimy rozłogi lub siejemy nasiona, w doniczce podlewamy
krwawnik pospolity lubi słońce, suche gleby, przepuszczalne, umiarkowanie żyzne gleby lekko zasadowe do obojętnych, radzi sobie w półcieniu i na ubogich glebach, nie lubi gliniastych i kwaśnych, na wilgotnych glebach rozwija części zielone, odporny na mróz, zanieczyszczenie, choroby, szkodniki, wszystkie gatunki nadają się do bukietów
parzydło leśne lubi żyzne, próchnicze, obojętne, wilgotne gleby, półcień, cień, osłonięte od wiatru stanowisko, systematyczne podlewanie, nawożenie, mrozoodporna, znosi słońce
drżączka średnia lubi słońce, żyzną, próchniczą, [przepuszczalną glebę lekko kwaśną, czasem trzeba podlewać, wiosną przycinamy, nasiona siejemy od końca kwietnia do połowy maja, ale trzeba poczekać aż temperatura osiągnie 13 st, coraz później przychodzą stałe, sadzimy kilka nasion do dołka, dołki kopiemy spiralnie
trzęślica modra lubi wilgotne, średnio żyzne lekko kwaśne gleby, słońce i półcień, odporna na mróz, wytrzymała
śmiałek darniowy lubi słońce, umiarkowanie wilgotne, próchnicze gleby, znosi półcień i krótką suszę, odporna na mróz, dzielimy kępy lub siejemy nasiona, samosiewny
rajgras wyniosły lubi ciepłe, słoneczne miejsce, żyzne, próchnicze, przepuszczalne, umiarkowanie wilgotne, wapienne gleby, radzi sobie z suchymi, piaszczystymi, nie lubi zacienionych, zimnych, mokrych, wrażliwy na deptanie, spasanie, niskie koszenie
wytrzymałe są też rośliny górskie darenkowate, które chłoną wodę i utrzymują ciepło:
floks szydlasty lubi przepuszczalne, piaszczyste, obojętne i lekko kwaśne gleby, zaciszne, słoneczne stanowisko, znosi półcień, podlewamy w upalne, suche lata, co kilka lat pod koniec zimy wycinamy stare pędy, na zimę okrywamy suchymi liśćmi i słomą, dzielimy kłącza lub pobieramy sadzonki wierzchołkowe pobrane w sierpniu i wrześniu, ukorzeniami w skrzynkach z torfem pod osłonami, po 30-40 dniach się ukorzenią, wiosna sadzimy do gruntu, można podłożyć roślinki torfem z piaskiem, utrzymywać stale lekko wilgotne podłoże, płożące pędy wytworzą korzenie, odcinamy je od roślin matecznych pod koniec lata, sadzimy do doniczek, wiosną sadzimy do ziemi, od lipca do września można dzielić kłącza
goryczka bezłodygowa lubi przepuszczalne, niskowapienne, piaszczysto-gliniaste, próchnicze ziemie stale umiarkowanie wilgotne, lekko kwaśne, słońce, nienagrzewające się miejsce, źle zimuje w wilgotnym podłożu
janowiec skrzydlaty lubi słońce, suche, piaszczysto0gliniaste lub gliniaste gleby o pH 4-6, znosi mróz do -23 st
klarkia wdzięczna lubi średnio żyzne, przepuszczalne, wapienne, umiarkowanie wilgotne gleby, chłód, słońce, pod koniec maja siejemy do gruntu lub na przedwiośniu do skrzynki, pikujemy siewki do doniczek, siewki wietrzymy, w maju dajemy do ziemi
miłek letni lubi przepuszczalne, próchnicze,wilgotne gleby, słońce i lekki cień, kwitnie w połowie lata, wrażliwy na mróz
narcyz cyklamenowy lubi słońce, umiarkowanie wilgotne, lekkie, przepuszczalne gleby, szkodzą im bezśnieżne zimy, późne przymrozki, na przełomie września i października sadzimy zaprawione przeciw grzybom cebulki na głębokości 10-15 cm normalne i 8 cm miniaturowe, pod koniec lipca wykopujemy cebule, w suszę podlewamy, wiosną dajemy nawozy mineralne potasowo-fosforowe lub organiczne, ściółkujemy,
przelot pospolity lubi słońce, wapienne, przepuszczalne gleby, odporny na mróz, kwitnie od maja do sierpnia, na rabaty i do skrzynek
ramonda pirenejska lubi cień, chłodne stanowisko, glebę próchniczą, przepuszczalną, umiarkowanie wilgotną, wapienną,
rdest pokrewny kwitnie od czerwca do października, lubi gleby próchnicze, żyzne, gliniasto-piaszczyste,wilgotne lub średnio wilgotne, słońce i półcień, przemarza tylko w bezśnieżne zimy, rozmnażamy przez podział kępek i wysiew nasion, lepiej wysiać do skrzynek i posadzić do ogrodu po przymrozkach
Rozchodnik ogrodowy lubi słońce, przepuszczalne, słabo żyzne gleby ogrodowe, znosi suche ziemie, na żyznych i wilgotnych traci pokrój, odporny na mróz, wycinamy stare pędy
rozchodnik okazały lubi słońce, suche gleby, znosi półcień i jałowe gleby, mrozoodporny Rozchodnik karpacki lubi słońce, południowe miejsce, średnio żyzne, przepuszczalne, umiarkowanie suche gleby, nie znosi gleb gliniastych, ciężkich, podmokłych, mrozoodporny, od kwietnia do maja lub od października do listopada sadzimy co 50 cm, do dołków dajemy kompost, kilka tygodniu po posadzeniu podlewamy, starsze w czasie suszy, nawozimy mineralnymi potasowo-fosforowymi nawozami tylko na glebach bardzo ubogich, starszym dzielimy kępki
Rozchodnik ostry lubi ubogie, lekkie, piaszczyste gleby zasadowe, suche, piaszczyste, żwirowe, słońce, nie lubi nadmiaru wody i cienia, dzielimy okazy, pobieramy sadzonki pędowe, dzielimy kępki, siejemy nasiona, samosiewny, pędy same się ukorzeniają.
rozchodniki są odporne na suszę, lubią ubogie gleby, urosną na żyznych, lubią słońce, półcień, nie muszą być podlewane, są mrozoodporne, po zimę trzeba wyciąć uszkodzone pędy
rozwar wielkokwiatowy kwitnie od początku lata do końca września, lubi słońce, półcień, przepuszczalne, obojętne, umiarkowanie wilgotne gleby, , nie znosi nadmiernej wilgoci i ciężkiej gleby, przesadzania, znosi suszę, doniczkowe na zimę wkopujemy do gruntu, nasiona zbieramy z dojrzałych torebek, siejemy od marca do kwietnia do ciepłego inspektum do gruntu sadzimy we wrześniu, są sadzonki w doniczkach
sasanka zwyczajna lubi urodzajne, lekkie, piaszczyste, suche, dobrze zdrenowane, przepuszczalne, ubogie, wapienne, obojętne lin zasadowe gleby, słońce i lekki cień, dorosłe dobrze znoszą suszę, nasiona zbieramy gdy oddzielają się od koszyczka, siejemy w 2 połowie lipca, kiełkują po 4-6 tygodniach, zagęszczone kępki można wykopać i podzielić
szarotka alpejska lubi słońce, przepuszczalne, ubogie, zasadowe gleby, znosi wiatr, nie znosi nadmiaru wody, glebę trzeba wapnować na niewapiennych ziemiach, zwięzłe trzeba rozluźnić keramzytem i perlitem, , potrzeba wtedy drenaż, sadzimy wiosną lub jesienią, młode okrywamy na zimę, w doniczkach dołujemy lub zimujemy w jasnym pomieszczeniu, szkodzi im bezśnieżna zima i późne przymrozki, nasiona trzymamy kilka tygodni w lodówce, siejemy do żyznej gleby, kiełkują w jasnym miejscu w 12 st, siewki z 2 liśćmi pikujemy, sadzimy po przymrozkach, raz na kilka lat dzielimy kępy
tulipan dziki cebulki sadzimy we wrześniu i październiku, na przełomie czerwca i lipca wykopujemy cebule, trzymamy w chłodnym, suchym pokoju, lubi słońce, półcień, umiarkowanie wilgotne, obojętne gleby, mrozoodporny, najdłużej kwitnie w chłodne i słoneczne wiosny
ubiorek okółkowy i gorzki lubią przepuszczalne, wapienne, suche gleby, słońce, zasilanie nawozem organicznym lub dla roślin kwitnących, nie lubią kwaśnych gleb, znoszą półcień
ukwap dwupienny mrozoodporny, ale w 1 roku po posadzeniu potrzebuje okrycia, lubi osłonięte, słoneczne miejsca, w cieniu część zielna się rozrasta, nie lubi chłodnych, wilgotnych miejsc, w suszę podlewamy, czasem dajemy nawóz organiczny
wilczomlecz mirtowaty kwitnie od maja do lipca na żółto, lubi piaszczyste, średnio wilgotne, dobrze zdrenowane gleby, słońce i ciepło, w bezśnieżne zimy przemarza, ale wypuszcza nowe siewki, na skalniaki
żągwin ogrodowy lubi lekkie, przepuszczalne, niezbyt żyzne, umiarkowanie wilgotne, zasadowe, lekko zasadowe gleby, słońce, na zimę okrywamy stroiszem, dzielimy kępki, pobieramy sadzonki, z balkonów można zabrać do domu, można go zabezpieczyć agrowłókniną, styropianem itd. przesadzić wiosną do nowych doniczek dzieląc kępki, nie lubi cienia, mokrej, kwaśnej gleby, w kwietniu można przyciąć
rośliny te są skalniakowe, lubią słońce, suszę, światło, południową ekspozycję. W przypadku drzew i krzewów owocowych to tu nadmierne zagęszczenie gałęzi pomaga, bo gąszcz osłania przed chłodem.

Ważki.
Ważki są na Ziemi 300 mln lat, mają głowę, tułów i odwłok, głowa ma czułki, złożone oczy, wargę dolną i górną i żuwaczki, tułów to przedtułów z przednią para odnóży, góra to przedplecze, śródtułów ma przednią parę skrzydeł, drugą parę odnóży, góra to śródplecze, zatułów ma tyle skrzydła i ostatnią parę odnóży. Odnóże ma biodro, krętacz I, II, udo, goleń, stopę. Skrzydło ma węzełek wzmacniający skrzydło i pterostigmę stabilizujący lot. Odwłok ma 10 segmentów, szkielet jest z chityny ma część grzbietową tergit i brzuszną sternit. Na końcu odwłoku samca są przydatki analne i pierwotne i wtórne narządy kopulacyjne, samice mają pokładełka służące do składania jaj, pokładełka otaczają walwy. Każdy segment ma przetchlinki prowadzące do tchawek, czyli porów zakończonych cienką błonką, przez które zachodzi wymiana gazowa, larwy mają skrzelotchawki, jelito tylne i skrzela rektalne. Narządy analne służą do łapania samic. Wewnętrzna budowa ważki to chitynowy szkielet zewnętrzny zbudowany z segmentów, płatków i przyrostków połączonych szwami i listewkami. Układ nerwowy to zwój główny, pierścienie przełykowe otaczające przełyk i zwoje brzuszne rozgałęzione do ciała. Mięśnie to mięsień szyi porusza głową, mięśnie zginające nogi i mięśnie poruszające skrzydełkami. Narządy zmysłów to oczy złożone zbudowane z wielu oczek mających rogówkę i kryształowy stożek skupiający światło, od niego odchodzi nerw wzrokowy ze zwojem ocznym. Dotyk to receptory na powierzchni ciała. Dona warga ma 3 płatki, górna jeden, za dolną są żuwaczki, którymi rozdrabniany jest pokarm, warga dolna służy do łapania pokarmu. Układ pokarmowy to szczęki (żuwaczki), gardziel, żołądek żujący, miażdżący pokarm, żołądek, jelito przednie, środkowe i tylne i zamykany 3 klapami odbyt, tchawki to pory na całym ciele, rozgałęziają się na coraz mniejsze rureczki zakończone błoniastymi balonikami bez chityny wypełnionymi płynem-tracheolami, gdzie jest wymiana gazowa, przetchlinki zamykają się klapami z 2 płateczków są parami na wierzchu i po bokach odwłoku. Oddychanie to skurcz i rozkurcz mięśni tchawek, które powodują wydychanie i wdychanie powietrza. Serce jest po grzbietowej stronie ciała, składa się z rurki-aorty i 8 komór. Serce obsługują mięśnie skrzydlaste. Rozkurcz mięśni daje przenikanie krwi do komór przez pory, skurcz wyrzuca ją do aorty i stąd do ciała-układ otwarty. Układ wydalniczy to cewki Malpighiego-kanaliki odchodzące od układu pokarmowego między jelitem środkowym i tylnym wydalające kwas moczowy jako kryształki. Ważki składają jaja na roślinach wodnych, do wody, w mule, drewnie, są białe, żółte, szare, okrągłe lub podłużne. Rzadko zimują. Z jaj wydobywają się larwy, najpierw prolarwa, nimfa, otoczona błonką, która szybko pęka, wychodzi larwa II rzędu, deutonimfa to stadium trwa kilka lat. Larwy mają układ pokarmowy, oddechowy, krążenia, nie mają gonad i skrzydeł. Po kilku latach jest przeobrażenie niezupełne bez poczwarki. Larwa przyczepia się do gałązek, wykształca dorosłe organy dorosłe i linieje. Imago żyje kilka tygodni, larwa kilka lat.

Jętki
Jętki są podobnie zbudowane do ważek, takie same narządy wewnętrzne, kroczne odnóża, żyją na Ziemi 100 mln lat, maja aparat gębowy typu gryzącego, czułki, złożone oczy z przyoczkami, skrzydła skierowane do góry, żyjące w płynącej wodzie larwy mają stopę z pazurkiem i skrzelotchawki na odwłoku. Jętki po dojrzeniu kopulują, samce giną od razu, samice po złożeniu jaj. Z jaj wylęgają się larwy, które w ciągu kilku miesięcy lub lat-zależnie od gatunku przechodzą do 30 linień bez poczwarek. Ostatnia larwa-nimfa wylatuje z wody, ma skrzydła i tworzy niezdolne do rozrodu subimago. Stadium subimago trwa od 1 dnia do kilkunastu tygodni, potem linieje w imago, czyli imago doskonałe, które odbywa lot godowy. Dorosłe jętki żyją kilka dni.

Widelnice

Widelnice żyją w potokach górskich i strumykach. Mają aparat gębowy typu gryzącego, oczy złożone z przyoczkami, długie czułki, tułów z 3 segmentów-przedtułów, śródtułów, zatułów, lary mają pochewki skrzydłowe zamiast żyłkowanych skrzydeł dorosłych, odwłok z 10. narządy wewnętrzne jak u ważki. Kroczne odnóża. Larwy mają 2 wyrostki na odwłoku, skrzelotchawki są na odwłoku i przy dolnej wardze, samice noszą jaja pod odwłokiem, składają je do wody, tam wykluwają się larwy, po 1-3 latach na brzegu przeobrażają się w imagines, które nie jedzą, tylko korzystają z tłuszczu rozmnażając się.
Ważki to drapieżniki, polują na owady i ich larwy plankton i polują na larwy innych owadów i wodne owady, nimfy jętki i widelnice dorosłe nie jedzą, larwy glony i pokarm roślinny.

Świerszcze, koniki polne, pasikoniki
Świerszcze, pasikoniki, koniki polne mają czułki, oczy złożone, aparat gębowy typu gryzącego-ma dużą górną wargę, 5 głaszczek szczękowych, trójczłonowy głaszczek wargowy, oczy złożone z przyoczkami, są czułki. Narząd słuchu to narząd tympanalny, bębenkowy zrobiony ze skolopoforów rozpiętych na błonie bębenkowej-dwubiegunowej komórki nerwowej, dendryt ma sztyfcik rejestrujący drgania błony. Jest tułów z przedtułowiem, śródtułowiem i zatułowiem, przednie skrzydła są sztywne, zmienione w pokrywy skrzydłowe osłaniające tylne skrzydła, odnóża 3 pary są skoczne, samiec ma narządy strydulacyjne na pokrywach skrzydeł, na nogach narządy bębenkowe, samica pokładełko. Odwłok ma przysadki odwłokowe jako narząd dotyku i słuchu. Narządy wewnętrzne świerszczy, ważek, widelnic, jętek są takie same z racji bycia owadami. Świerszcze mają kilka stadiów larwy bez poczwarki, młodociane nie mają skrzydeł, gonad, rosną, linieją wchodząc w następne stadia, do osiągnięcia imago.
Świerszcze jedzą rośliny, pasikoniki owady, koniki polne trawę, zboża, liście.

Jeśli o poranku gwiazdnice, kurzyślady polny, malutki i błękitny, nagietek, malwa ogrodowa i wilec są otwarte zapowiadają piękną pogodę, jeśli zamknięte będzie padać. Kiedy rozchodnik ma kwiaty rozchylone wieczorem i na noc, rano będzie mżyć. Koniczyna, nagietek, malwy, szczawik zwijają liście na kilka godzin przed deszcze, stokrotki kilka godzin przed deszczem chylą się do ziemi. Orlica pospolita skręca liście ku górze kilka dni przed opadami, ku dołowi przed piękną pogodą. Jodły, świerki i modrzewie kierują gałęzie do góry, kiedy ma być słonecznie, w dół, by spływał po nich deszcz przed deszczem. Miłek wiosenny, nostrzyk lekarski, robinia akacjowa, porzeczki, wiciokrzewy pachną mocniej przed deszczem. Wierzby, czeremchy, kasztanowce, topola czarna, fuksje, poziomki, monstery, filodendrony i klony reagują na większą wilgotność wydzielając kropelki wody z solami mineralnymi na liściach, jest to płacz roślin, ale nie gutacja, która jest wiosną, gdy woda płynie od korzeni, ale nie ma parowania. Sosny zamykają łuski szyszek na deszcz, otwierają na słońce. Jeśli brzoza wypuszcza listki przed olchą zapowiada się pogodne lato, jeśli pierwsza wypuszcza liście olcha lato będzie zimne i deszczowe. Jeśli liście brzozy żółkną od wierzchołka wiosna przyjdzie wcześniej, jeśli od dołu wiosna się spóźni. Intensywne kwitnienie dziewanny przez całe lato oznacza długą ostrą zimę, jeśli ma przerwy w kwitnieniu, a kwiaty są małe i jest ich mało zima będzie łagodna https://zycie.pl/artykul/naturalne-pogodynki/1041242 Robinia silniej pachnie przed deszczem, zapach niesie się na większe odległości i wabi owady z dłuższych odległości, by zdążyły ją zapylić przed deszczem. Astrowate wyginają kwiaty do światła i w pochmurne dni zwijają koszyczki, tak robią osteospermum, gazanie, to zjawisko to fototropizm. Tulipany, krokusy reagują na spadek temperatury, kiedy spada ich płatki zamykają się, kiedy temperatura rośnie otwierają się, a zielona część rośnie, to termonastia. Nyktonastia to ruchy senne, groch zamyka się na noc, maciejka otwiera. Nagietki, malwy, fiołki, stokrotki, mniszek, wilce zwijają kwiaty przed deszczem, koniczyna, szczawik, kasztanowiec i czeremcha zwijają liście kilka godzin przed deszczem. Kwitnienie zimowitów oznacza, że za 4 tygodnie będzie zima https://e-ogrodek.pl/rosliny-przepowiadajace-pogode/ar/c9-16409907

Iglaki do półcienia

Jodła koreańska lubi przepuszczalne gleby od umiarkowanie wilgotnych do wilgotnych, od lekko kwaśnych do lekko zasadowych, nie lubi zasadowych, woli półcień, odporna na mróz i okresowe susze
Jodła balsamiczna lubi umiarkowanie wilgotne, kwaśne, żyzne gleby, półcień, osłonięte miejsca, lubi ciepłe, nie lubi suszy
Cyprysik Lawsona lubi umiarkowanie wilgotne gleby, żyzne, świeże i lekko kwaśne, pH ok. 6 lubi bardzo wilgotne powietrze, lubi ciepło i słońce toleruje półcień, strefa mrozoodporności 7, na zimę trzeba zabezpieczyć, wrażliwy na zasolenie gleby, zanieczyszczenia, suche powietrze, sadzonki pędowe z piętką z młodych osobników pobieramy wczesna wiosna i latem, ukorzeniami w w szklarenkach
Cyprysik groszkowy lubi gleby kwaśne, żyzne, przepuszczalne, wilgotne, słońce i lekki półcień, nie lubi mroźnych wiatrów, lubi duża wilgotność powietrza, sadzimy w słonecznym i osłoniętym od wiatru miejscu, lubi wilgotne powietrze, najlepsza gleba kompostowa z torfem, pH 5-6, od marca do września nawozimy płynnym nawozem, młode przesadzamy co 2-3 lata, starsze kiedy trzeba
Klon palmowy odmiany lubiące półcień, lubi wilgotne, przepuszczalne, lekko kwaśne gleby, nie znosi podmokłych i zlewnych, na zimę okrywamy chochołami lub agrowłókniną, ziemię wokół pnia ściółkujemy, klon podlewamy
Drzewa i krzewy do cienia
rododendrony sadzimy w grupie pod drzewami, w miejscu z dużą wilgotnością powietrza, nad zbiornikami wodnymi w żyzne, przepuszczalnej ziemi o pH 4-6, przed sadzeniem sprawdzamy kwasomierzem odczyn gleby, jeśli glebę pomieszamy z octem i na powierzchni będą pęcherzyki to gleba zasadowa, wilgotność sprawdzamy kopiąc 30 cm dołek, wlewamy wodę, gdy po 2 godzinach wsiąknie jest dobra przepuszczalność, po wyjęciu z doniczki wkładamy do wody na 15 minut, potem nacinamy bryłę, rozkładamy korzonki na boki, kopiemy dół o 30-40 cm głębokości i 100 cm średnicy, na dno dajemy kwaśną, przepuszczalną, żyzną glebę dla rododendronów-gleba dla rododendronów to mieszanka kwaśnego torfu, ziemi liściowej i przekompostowanej kory sosnowej w stosunku 2:1:0,5, wypełniamy tym dół, sadzimy roślinę 2-3 powyżej gruntu, gdy gleba nie jest przepuszczalna wykopujemy jeszcze 20 cm i kładziemy tam żwir, gruz, keramzyt, na to dajemy glebę, po posadzeniu podlewamy, ściółkujemy korą sosnową, cały czas ściółkujemy dobrze przekompostowaną korą sosnową, trocinami, skoszoną trawą, liśćmi, nie przycinamy, nawozy azotowe dajemy wiosną, potasowe jesienią, magnez i fosfor w sezonie, dobre są nawozy dla rododendronów, podlewamy regularnie przez cały rok, gdy liście są skierowane w dół podlewamy, w górę nie trzeba, na zimę owijamy 2 razy matą słomianą, agrowłókniną, u podłoża owijamy sznurkiem, zabezpieczamy gdy są pierwsze przymrozki, jesienią kopczykujemy korzenie
Hortensja bukietowa lubi żyzne, wilgotne, lekko kwaśne do kwaśnych gleby o pH 4,5-6, nawozimy dobrze przefermentowanym kompostem lub obornikiem, wieloskładnikowym nawozem niskowapiennym lub nawozami dla hortensji, przed zimą kopczykujemy korą, trocinami lub próchniczą ziemią, tniemy co roku na przełomie marca i kwietnia, sadzone wiosną tniemy krótko, sadzone latem wiosną za rok, grubsze pędy tniemy nad 2 parą pąków, wątłe wycinamy, starsze tniemy na 4-5 pąkiem, starym okazom wycinamy stare pędy nad szyjką korzeniową
hortensja pnąca lubi żyzne, próchnicze, wilgotne, ale nie mokre gleby, mrozoodporna, lubi półcień, potrzebuje podpór
Pieris japoński japoński kwitnie w od marca do maja, lubi półcień, przewiewne,próchnicze, umiarkowanie wilgotne gleby o pH 4,5-5,5kiedy sadzimy dół ma mieć 80 cm średnicy i 50 głębokości, boki i dół usypujemy podłożem dla różaneczników, można ogrodową ziemię wymieszać z torfem i korą, od wiosny do końca czerwca nawozimy nawozem dla różaneczników, podlewamy, trzeba mocno podlać jesienią, zimą okrywamy agrowłókniną
Oczar wirginijski lubi każe warunki świetlne, żyzne, próchnicze, wilgotne, kwaśne gleby, ale toleruje różne gleby, rozmnażamy odkładami, sadzonkami zdrewniałymi i z nasion, na zimę okrywamy, podlewamy w suszę
Fotergilla wczesnym latem ukorzeniami wierzchołkowe zielone sadzonki pobrane i ukorzenione późnym latem, można siać nasiona, lubi żyzne, próchnicze, przepuszczalne, wilgotne, lekko kwaśne gleby, nie znosi wapnia, zasadowej ziemi, wrażliwa na suszę, woli półcień, toleruje cień, wczesną wiosną, usuwamy uszkodzone, suche, chore, przemarznięte u podstawy pędy, odporna na mróz
Pnącza
Bluszcz pospolity lubi cień i półcień, świeże, żyzne, umiarkowanie wilgotne wapniowe gleby, trzeba go podlewać, źle znosi suszę, na zimę osłaniać podstawę
Winobluszcz pięcioklapowy mrozoodporny, tolerancyjny co do gleby, lubi słońce i półcień, trzeba go ciąć
Przywarka japońska lubi próchnicza, lekko wilgotna, kwaśna do obojętnej glebę, dużą wilgotność powietrza, północne, osłonięte, cieniste stanowisko, nie lubi wietrznych miejsc, wrażliwa na mróz, w górach i na pn-wsch się nie uda
ułudka wiosenna lubi cień, podlewanie w upały 2 razy dziennie, na zimę okrywamy stroiszem, wiosną usuwamy suche listki, kompostujemy lub dajemy wieloskładnikowy nawóz mineralny, którym nawozimy co 2-3 tygodnie do września, wiosną lub jesienią dzielimy kępki, w sierpniu pobieramy sadzonki wierzchołkowe, ukorzeniamy je w inspekcie, sadzimy wiosną do ziemi, nasiona siejemy do doniczek, trzymamy w świetle w ogrzewanej szklarni
Bluszczyk kurdybanek lubi każde warunki świetlne, średnio żyzne, próchnicze, umiarkowanie wilgotne gleby, małe dawki nawozów wieloskładnikowych i azotowych, późnym latem pobieramy sadzonki pędowe, kępy dzielimy wiosną lub jesienią, podlewamy w suszę, w doniczkach zawsze podlewamy, zimujemy w jasnym, chłodnym miejscu w temperaturze powyżej 0, można zostawić okryty w doniczce, którą okrywamy styropianem i stawiamy na nim
Runianka japońska lubi żyzne, próchnicze, przepuszczalne, wilgotne gleby, półcień i cień, okrywanie stroiszem na zimę, sadzonki zielne lub z odrostów korzeniowych
Epimedium wielkokwiatowe lubi wilgotne, żyzne, gliniaste gleby, półcień, starsze przycinamy wiosną, latem dajemy wieloskładnikowe nawozy, nie lubi suszy, dzielimy kępy po przekwitnięciu późną wiosną i latem, można oderwać nowe odrosty z kłączy
Byliny
Brunera szerokolistna lubi cień, żyzne, próchnicze, wilgotne gleby,kompostujemy glebę przed sadzeniem, co roku dajemy nawozy organiczne, w czasie kwitnienia biohumus, plewimy, podlewamy, zostawiamy suche liście na zimę,, wczesna wiosną co 2-3 lata dzielimy kępy, nie lubi podmokłych, sadzimy 7-9 roślin na 1 m2
Parzydło leśne lubi żyzne, próchnicze, obojętne, wilgotne gleby, półcień, cień, osłoni.ęte od wiatru stanowisko, systematyczne podlewanie, nawożenie, mrozoodporna, znosi słońce
Języczka pomarańczowa żyzne, gliniaste, obojętne, umiarkowanie wilgotne gleby, półcień, nie lubi mocnego słońca i suszy, mrozoodporna
Języczka Przewalskiego lubi półcień, żyzne, stale wilgotne gliniaste gleby, zimowe okrycia,sadzimy co 50-70 cm, 3 roślinki na 1 m3, woli wapienne gleby, zimowe okrycia, po odchwaszczeniu gleby kopiemy dołek głęboki na 45 cm, sadzimy tam roślinki, przysypujemy świeżą ziemią, wiosną dzielimy kępki, siejemy nasiona, lubi brzegi zbiorników wodnych
Tawułka Arendsa lubi żyzne, przepuszczalne, próchnicze, wilgotne, lekko kwaśne gleby, półcień, cień, ciepłe, osłonięte miejsca, na zimę kopczykujemy korą lub torfem, nie znosi mrozów i słońca, wiosna można zkompostować lub zobornikować, co 4-5 lat przesadzamy, wtedy jesienią dzielimy karpy, na zimę ściółkujemy je korą, ziemią liściową, kompostem, nadziemne części przycinamy
Tawułka chińska lubi głęboko uprawione, grubo ściółkowane korą sosnową, żyzne, próchnicze, lekko kwaśne, umiarkowanie wilgotne gleby, cień, półcień, nie lubi suszy, na zimę okrywamy stroiszem lub liśćmi, przed przymrozkami okrywamy włókniną, wiosną dzielimy kępki
Tawułka japońska lubi półcień, chłód, wilgotne, próchnicze, lekko kwaśne gleby, wrażliwa na suszę, w słońcu rośnie w pobliżu zbiornika wodnego, lubi cień, mrozoodporna
Tawułka pojedynczolistna lubi półcień, żyzne, wilgotne gleby, mrozoodporna, znosi słońce, wiosna usuwamy zeszłoroczne liście
Funkia lubi żyzne, próchnicze, lekko kwaśne,wilgotne gleby, półcień, posadzone kompostujemy na 2-3 cm, odporna na mróz
Żurawka drobnokwiatowa lubi półcień, żyzne, próchnicze, średnio wilgotne, obojętne do lekko kwaśnych gleby, wiosną i latem dajemy nawóz wieloskładnikowy, jesienią rozkładamy wokół kompost, zwiędłe liście i kwiaty usuwamy, na zimę okrywamy stroiszem w glebie
Żurawka drżączkowata lubi przepuszczalne, żyzne, próchnicze, obojętne gleby, półcień, nie znosi suszy, rozmnażamy sadzonki korzeniowe, w gruncie sadzimy co 35 cm
Tojeść rozesłana lubi wilgotne, gliniaste, żyzne gleby o pH 7, cień i półcień, ściółkujemy kompostem lub korą sosnową, na zimę okrywamy, można i latem dać nawóz mineralny, w marcu lub październiku dajemy kompost, sadzonki wierzchołkowe o 4-6 cm długości tniemy przez cały sezon nad węzłem 15 centymetrowego pędu, usuwamy im dolne liście, sadzimy w inspekcie lub glebie w mieszance torfu z piaskiem 1:1, wiosna i jesienią dajemy do gruntu co 30-50 cm
Pragnia syberyjska lubi próchnicze, przepuszczalne gleby obojętne, umiarkowanie wilgotne do umiarkowanie suchych, półcień, cień, znosi krótka susze, słabe gleby, odporna na mróz, pobieramy sadzonki pędowe i dzielimy kępy
Dąbrówka rozłogowa lubi próchnicze, świeże, zasobne w minerały, obojętne, umiarkowanie wilgotne gleby, półcień, im wilgotniejsze tym więcej słońca toleruje, przemarznięte pędy usuwamy wiosną, na zimę przykrywamy dąbrówkę gałązkami iglaków, jesienią dzielimy kępki, można ukorzenić rozetki liści
Konwalia majowa lubi próchnicze, przepuszczalne, wilgotne gleby o pH 7-7,1, półcień, kłącza dzielimy od połowy października do połowy listopada, kłącza dzielimy na 10-12 cm, sadzimy w rozstawie 20-25x10-12 cm
Na balkon
Begonia królewska lubi rozproszone światło, lekkie, przepuszczalne, lekko kwaśne gleby, podlewamy przegotowaną wodą, gdy wierzchnia warstwa podłoża przeschnie, w podstawce kładziemy wilgotne kamyki, nie lubi zraszania, zimą ograniczamy podlewanie, w czasie wegetacji dajemy rozcieńczone nawozy wieloskładnikowe, na balkon dajemy po 15 maja
Begonia stale kwitnąca lubi żyzne, próchnicze, lekko kwaśne, stale lekko wilgotne gleby, słońce, półcień, wrażliwa na suszę, nawozimy nawozami dla kwitnących roślin i ekologicznymi, nasiona siejemy do ciepłych, jasnych szklarni z 20-23 st, przykrywamy folią podlane, utrzymuje ziemie stale wilgotną, kiedy wyjdą kiełki otwieramy folię na coraz dłużej, kiedy są liście pikujemy do doniczek, sadzonki do gruntu na początku czerwca co 15-30 cm, do doniczek
Begonia zwisająca lubi żyzne, próchnicze, przepuszczalne, stale wilgotną glebę, gliniastą z domieszką kompostu, torfu i piasku, rozproszone światło, nie lubi zalewania, zimna, w październiku wykopujemy karpy, trzymamy w skrzynkach przysypane torfem w 2-10 st, w lutym-marcu sadzimy do skrzynek, trzymamy w jasnym pokoju w 18 st, wrażliwa na zimno, do ziemi w 2 połowie maja na głębokości 5-8 cm, z balkonu wnosimy w październiku do domu
Niecierpek lubi słońce i półcień, przepuszczalne, próchnicze, żyzne, lekko wilgotne gleby, nasiona siejemy w marcu i kwietniu na rozsadę, pod koniec maja sadzimy do ziemi
Bergenia sercowata urośnie wszędzie, ale woli próchnicze, umiarkowanie wilgotne, obojętne gleby, w słońcu trzeba więcej podlewać, bezpośrednie słońce może ją oparzyć, lubi półcień
Kopytnik pospolity lubi obojętne, wilgotne, próchnicze ziemie, półcień i cień
Begonia bulwiasta lubi ciepło, słońce, znosi półcień, najlepiej kwitnie w 20 st, lubi żyzne, próchnicze, przepuszczalne, lekko kwaśne gleby, do ziemi dodajemy perlit, keramzyt i piasek, na dnie musi być keramzyt, sadzimy w lutym i marcu, trzymamy w jasnym pokoju w 18-20 st, po zahartowaniu wynosimy na balkon w 2 połowie maja, po 15 maja można sadzić do ziemi, glebę utrzymujemy stale lekko wilgotną, w gruncie ściółkujemy glebę, warto dodać hydrożel, podlewamy umiarkowanie, regularnie, co 2-3 tygodnie przez cały sezon dajemy wieloskładnikowy nawóz i specjalistyczny dla kwitnących kwiatów, przed przymrozkami wykopujemy bulwy, podsuszamy przez 2 tygodnie czyścimy, trzymamy w piasku lub torfie w skrzynkach, trzymamy w ciemnym pomieszczeniu w 7-10 st, w lutym i marcu sadzimy do doniczek, podlewamy, rozmnażamy sadzonkami i dzieląc bulwy, na przełomie lutego i marca bulwy wkładamy do skrzynek w8-10 st, gdy kiełkują podcinamy do 2 pączków, cięcie zabezpieczamy węglem aktywnym, sadzonki dajemy do wilgotnej gleby w jasnym, ciepłym miejscu, regularnie podlewamy, po 3 tygodniach sadzimy do doniczek, od połowy grudnia do stycznia sadzimy bulwki w doniczkach, trzymamy w jasnym miejscu, pierwsze pędy odcinamy, sadzimy w podłożu do sadzonkowanie, przykrywamy szkłem i folią, utrzymujemy im 20 st, młode roślinki sadzimy na miejsce stałe
Barwinek pospolity lubi półcień, cień, chłodne, wilgotne miejsca, próchnicze, zasobne, przepuszczalne gleby, sadzimy w rozstawie 30x40 cm
Sępolia lubi ciepło, słońce, ale nie bezpośrednie nasłonecznienie, toleruje cień i półcień, podlewamy miękką wodą w temperaturze pokojowej, lubi wilgotne powietrze, między podlewaniami ziemia musi przeschnąć, podłoże to ziemia liściowa, torf i piasek w proporcjach 1:1:1 lub lekka ziemia torf i perlit w proporcjach 1:1:1
Cyklamen lubi półcień, stale lekko wilgotne gleby, lubi chłód od 10 do 15 st, nocą chłodniej, wodę lejemy do podstawki, nadmiar usuwamy, rozmnażamy z nasion, do domu i na balkon
Miodunka plamista lubi cień i półcień, żyzne, próchnicze, przepuszczalne, lekko kwaśne do obojętnych, umiarkowanie wilgotne gleby, nielubi suszy i słońca, ziemie wokół ściółkujemy kompostem, nasiona siejemy, wiosną i jesienią dzielimy kępki
Fuksja lubi torfowe, próchnicze gleby o pH 6-6,5, półcień i cień, osłonięte od wiatru miejsca, wilgotne powietrze i gleby, podlewamy, nawozimy co tydzień, zimuje w 2-3 st, przed zimą skracamy pędy zostawiamy 2-3 pary liści, zimą rzadko podlewamy, traci liście, wiosną puści nowe, w marcu przenosimy do cieplejszego, jasnego pokoju, przycinamy, przesadzamy, ścinamy wierzchołki, usuwamy parę dolnych liści, sadzonki pobieramy od grudnia do marca z dwuletnich pędów lub jednorocznych z piętką, ukorzeniamy je w wilgotnym perlicie lub piasku pod przykryciem folią w 22-24 st, po 2-3 tygodniach przesadzamy do zasobnej ziemi, usuwamy wierzchołek i po 2 miesiącach przesadzamy do stałych pojemników i nawozimy
Tawułka Arendsa lubi żyzne, przepuszczalne, próchnicze, wilgotne, lekko kwaśne gleby, półcień, cień, ciepłe, osłonięte miejsca, na zimę kopczykujemy korą lub torfem, nie znosi mrozów i słońca, wiosna można zkompostować lub zobornikować, co 4-5 lat przesadzamy, wtedy jesienią dzielimy karpy, na zimę ściółkujemy je korą, ziemią liściową, kompostem, nadziemne części przycinamy
Tawułka chińska lubi głęboko uprawione, grubo ściółkowane korą sosnową, żyzne, próchnicze, lekko kwaśne, umiarkowanie wilgotne gleby, cień, półcień, nie lubi suszy, na zimę okrywamy stroiszem lub liśćmi, przed przymrozkami okrywamy włókniną, wiosną dzielimy kępki, w doniczce nie dopuszczamy do przeschnięcia gleby, musi być drenaż, zimujemy pod zadaszeniem owinięte matą słomianą, juta, kilkoma warstwami włókniny, tekturą falistą, podlewamy w ciepłe dni
Tawułka japońska lubi półcień, chłód, wilgotne, próchnicze, lekko kwaśne gleby, wrażliwa na suszę, w słońcu rośnie w pobliżu zbiornika wodnego, lubi cień, mrozoodporna