biologia i ochrona przyrody

Różę nazywamy królową kwiatów, piwonię cesarzową. Ma ponad 700 odmian i gatunków, red charm ma duże, ciężkie, pełne, purpurowe kwiaty, są odmiany drzewiaste i itoh o kwiatach jasnożółtych, herbacianych, pomarańczowych, niektóre zmieniają kolor w czasie przekwitania, inne pachną zepsutą rybą. Pochodzą z Chin, są lecznicze, w Chinach korzenie i kwiaty piwonii lekarskiej dodawano do potraw, robiono z nich też napary, leczy reumatyzm i problemy z trawieniem. W starożytnej Grecji i średniowiecznej Europie były symbolem uzdrowienia, w Chinach honoru, bogactwa, majestatu, w Japonii szczęścia. Są też odmiany o białych, różowych, białoróżowych kwiatach.
Piwonia lekarska lubi żyzne, przepuszczalne, gliniaste, lekko kwaśne do lekko zasadowych, umiarkowanie wilgotne gleby, słońce i półcień, zacisze, lubi wapń w glebie, dobrze przefermentowany obornik i kompost, nasiona siejemy po zbiorze, po 6 tygodniach są siewki, można podzielić kępy, nie lubi ulew, deszcz je łamie, ma kwiaty półpełne i pełne, przez pierwsze 2-3 lata od posadzenia osłaniamy na zimę
Piwonia Wittmanna lubi słońce, półcień, umiarkowanie wilgotne, ogrodowe, żyzne gleby, kwitnie od maja, ma pojedyncze różowokremowe kwiaty
Piwonia Młokosiewicza odkryta w 1897 r przez Polaka Ludwika Młokosiewicza, ma duże kremowe i żółte kwiaty do 12 cm średnicy, lubi słońce, ciepło, toleruje cień, ale słabo rośnie w cieniu, lubi żyzne, zasobne w humus, utrzymująće wilgoć, przewiewne, przepuszczalne w głębszych warstwach gleby, po pierwszych przymrozkach ziemię wokół rośliny przykrywamy stroiszem lub liśćmi, podlewamy, plewimy, raz na jakiś czas dajemy wieloskładnikowy nawóz mineralny, kompost lub obornik, nie lubi przesadzania, w 1 miejscu rośnie 20 lat, dzielimy kępy, karpy i siejemy nasiona
piwonia delikatna ma różowe i czerwone, pojedyncze, podwójne, pełne kwiaty, lubi rozproszone światło słoneczne i lekki cień, zacisze, tolerancyjna względem gleby, lubi pH gleby ok. 6, przed sadzeniem ziemie przekopujemy, zasilamy kompostem lub ziemią gnojową 1-3 10-litrowe wiadra na 1m2, lubi umiarkowanie wilgotne gleby, podlewamy w suszę, ściółkujemy ziemię wokół korą, wokół sypiemy kompost lub ziemię gnojową
Piwonia chińska lubi żyzne, próchnicze, lekko kwaśne, umiarkowanie wilgotne, uprawione na minimum 50 cm, gleby, słońce, półcień, odporna na mróz, strefa mrozoodporności 5, jeśli musimy przesadzamy od połowy sierpnia do połowy września, lubi osłonięte od wiatru miejsca, ma odmiany o kwiatach pojedynczych-płatki w 1 okółku, japońskie, oprócz 1 okółka płatków, w środku są zmienione w płatki cienkie pręciki w innym kolorze, anemonowe-płatki zewnętrzne w kilku okółkach, środkowe szerokie, kuliste, pełne-najczęstsze w ogrodach, piwonie podlewamy, ściółkujemy, młodsze na zimę okrywamy stroiszem, agrowłókniną zimową, kopczykujemy, wcześniej przycinamy
Piwonia drzewiasta lubi żyzne, próchnicze, przepuszczalne, wapienne, zasadowe, umiarkowanie wilgotne gleby, słońce, półcień, ma kwiaty pojedyncze, półpełne, pełne, dochodzą do 15 cm średnicy, wrażliwa na mróz, w cieplejszych rejonach grubo ściółkujemy, w chłodnych nie przetrwa zimy, sadzimy na przełomie sierpnia i września w rozstawie 100x100 cm, dołki mają 60 cm głębokości, na dnie dajemy kom post, sadzimy kilkanaście cm głębiej niż rosły w doniczce, kwitną kilka lat po posadzenie, rozmnażamy dzieląc bryłę korzeniową we wrześniu, regularnie dajemy nawozy organiczne, ściółkujemy, nie tniemy, usuwamy tylko, suche, chore, uszkodzone pędy
Piwonia odmienna lubi lekko zasadową, głęboką glebę, nie lubi podmokłych i suchych ziem, woli piaszczyste gleby, rośnie 50 lat w ogrodzie, owoce i korzenie w Mongolii leczą bóle brzucha, niestrawność, choroby nerek, moczenie nocne, krwawienia, zaburzenia krzepliwości, wyczerpanie, choroby układu oddechowego, owoce zwalczają wolne rodniki
Piwonia himalajska lubi żyzne, przepuszczalne, lekko wilgotne gleby, słońce, półcień, sadzimy na głębokości 3 cm, kompostujemy po kwitnieniu raz w roku, odporna na mróz i czasową suszę
Wczesne kwitną początkiem czerwca, późne później, nasiona piwonii wysiewamy od razu po zbiorze, nasiona podlewamy, skaryfikujemy, by ułatwić kiełkowanie, przykrywamy lekko glebą, najpierw rośnie korzeń, po kilku latach listki, trzeba plewić, ale nie wyrwać nasion i siewek

Cykl życiowy motyla. Dorosły motyl składa jaja na łodygach, liściach lub innych częściach roślin, które jedzą gąsienice, czasami samica składa jaja w pobliżu żywicielskiej rośliny. Jaja zależnie od gatunku są okrągłe, spłaszczone, wrzecionowate, wydłużone, rowkowane, z wgłębieniami i żeberkami, na wierzchołku jaja jest mikropyle-otworek, przez który wnika plemnik. Jaja są żółte, pomarańczowe, zielone, białe, szare, bielinek bytomkowiec ma wydłużone, pokłonnik i paź żeglarz okrągłe, paź królowej jajowate, mieniak stożkowate, szlaczkoń wrzecionowate. Jaja mogą mieć kropki,kreski, wzorki, stadium jaja trwa 3-7 dni, niektóre gatunki zimują jako jajo. Z jaja wychodzi larwa, która zjada osłonkę jajową, larwa gąsienica żeruje na roślinach. Gąsienica ma głowę i segmentowane tułów i odwłok. Głowa ma 2 łukowato ułożone proste oczka, narządy przędne, aparat gryzący, tułów ma 3 pary odnóży członowanych i 5 par nieczłonowanych posuwek, pazie mają z przodu wypustki osmantidia, które wydzielają odstraszające zapachy, włoski są obronne. Larwy są roślinożerne, żerują wewnątrz korzeni, liści jak przeziewnik, owoców, część je produkty spożywcze, larwy rosną, linieją, ćma trociniarka aż 72 razy. Stadium larwy trawa zależnie od motyla od kilku tygodni do kilku lat. Po pewnym czasie oskórek twardnieje,gąsienica zmienia się w poczwarkę, to przepoczwarzenie zupełne-holometabolia. Poczwarka rozwija się pod oskórkiem, gdy jest dojrzała egzoszkielet rozchodzi się osłaniając ją. Poczwarka jest zamknięta, jednolita. W środku komórki z tarczek imaginalnych dzielą się i różnicują w dorosłe organy, a narządy gąsienicy rozkładają się i są pożywieniem dla różnicujących się komórek. Dorosłe motyle-imago nie rosną, latają, rozmnażają się, niektóre latają kilkanaście km. Motyle zapylają kwiaty aparatem ssącym. Rusałka admirał i zmierzchnica trupia główka przylatują do nas z Basenu Morza Śródziemnego. Większość dorosłych motyli żyje 2-3 tygodnie. Samice znajdują partnerów, rośliny żywicielskie dla gąsienic i składają jaja https://kwiecien.academy/cykl-zycia-motyla/ http://apollo.natura2000.pl/motyle.php?dzial=2&kat=11 

Czosnki ozdobne mogą być wysokie na 1,5 m i niskie na 20 cm, są odmiany z kulistymi, fioletowymi kwiatostanami o 30 cm średnicy, większość lubi słońce, żyzne, próchnicze, przepuszczalne gleby, przed sadzeniem ziemię odchwaszczamy i kompostujemy, bo rosną kilka lat w 1 miejscu, wczesną wiosną tuż przed kwitnieniem zasilamy nawozem wieloskładnikowym, wysokie 2-3 razy w sezonie, podlewamy w upał. Po 4-5 latach zagęszczają się, wtedy w lipcu i sierpniu, kiedy liście zżółkną wykopujemy cebule, oddzielamy cebulki przybyszowe, trzymamy w zacienionym, przewiewnym miejscu, w innym miejscu sadzimy na przełomie września i października. Czosnki ładnie wyglądają z turzycami, miskantami i innymi trawami, w kilka-kilkanaście okazów z takimi samymi czosnkami, z różami. Kocimiętki, przywrotniki, floksy z racji niskiego pokroju zasłaniają żółknące liście czosnku. Nawet suche liście oddają cebulom substancje zapasowe na następny sezon, a kwiaty są po wyschnięciu liści.
Czosnek niedźwiedzi lubi półcień i cień, żyzne, próchnicze, przepuszczalne, lekko kwaśne, stale lekko wilgotne gleby, podlewamy zwłaszcza wiosną, wiosną kompostujemy, dobrze zimuje w suchszej ziemi, po przekwitnięciu liście żółkną. W doniczkach lubi ziemię do kwiatów z 1/3 żwirku, północne parapety, podlewanie, gdy ziemia przeschnie na 1-2, co 2 tygodnie dajemy płynny nawóz w czasie podlewania. Czosnek najzdrowszy jest surowy. 5 wiązek umytych i osuszonych liści siekamy, dajemy 100 ml oliwy, sól, mieszamy, trzymamy kilka miesięcy w słoiku. Czosnek to przyprawa do kanapek, sałatek, surówek, zup, sosów, dressingów. Czosnek leczy nadciśnienie, miażdżyce, choroby serca, nadciśnienie. Czosnkowa oliwa 1 l oliwy tłoczonej na zimno zalewamy 25 umytych osuszonych liści bez ogonków, trzymam y w ciemnym chłodnym miejscu 4-5 tygodni, wyjmujemy liście, można 3 miesiące przechowywać w piwnicy nie w lodówce. Czosnek jest przeciwcukrzycowy, obniża ciśnienie, cholesterol, przeciwmiażdżycowy, przeciwzakrzepowy, przeciwbakteryjny, przeciwgrzybiczy, fungistatyczny, przeciwpasożytniczy, żółciopędny, odtruwający, przeciwnowotworowy, przeciwpierwotniakowy, leczy nadciśnienie, cukrzycę, miażdżycę, hiperlipidemię, hipercholesterolemię, przeziębienie, choroby zatok, serca, grypę, choroby oskrzeli, zapalenie żył, zaburzenia przepływu żółci, zapobiega zawałom, zatorom, zakrzepicy, chorobom bakteryjnym
nalewka i intrakt 1 część ziela na 5 części 40-60% alkoholu, macerujemy 7 dni, przy miażdżycy i nadciśnieniu 1 mały kieliszek raz dziennie rano, przez przeziębieniach i chorobach układu oddechowego 5-10 ml na miodzie kilka razy dziennie.
Napar 1-2 łyżki mleka parzymy w 200 ml mleka lub wody, pijemy 3-4 razy dziennie. U nas chroniony, rośnie w lasach, ale można uprawiać w ogrodzie.

Glicynia kwitnie w maju, powtarza kwitnienie na przełomie sierpnia i września, okręca si zgodnie ze wskazówkami zegara wokół podpór, wytwarza liliowe i białe kwiaty zebrane w grona. Lubi słońce, osłonięte od wiatru stanowisko, przepuszczalne, zasobne w próchnicę podłoże zbliżone do obojętnego, południowe ściany domu. Przez pierwsze 2-4 lata po posadzeniu regularnie podlewamy, wiosną nawozimy przekompostowanym obornikiem, osłaniamy na zimę, po 4 latach nie nawozimy, bo nawóz ogranicza kwitnienie powodując rozrost rośliny macierzystej. Najlepsze są sadzonki na własnych korzonkach, które odbijają po zimie. Przez pierwsze 2-4 lata nie przycinamy, potem rośnie 1-2 m rocznie. Przycinamy pędy boczne co pobudza zawiązywanie się kwiatów, pędy prowadzimy poziomo po podporach. 2 razy w roku tniemy, w marcu i kwietniu usuwamy uszkodzone pędy i prześwietlamy te nadmiernie zagęszczone, zeszłoroczne pędy tniemy nad pierwszym pąkiem jeśli chcemy mieć dużo kwiatostanów, lub nad drugim, gdy chcemy mieć większe kwiatostany. Na przełomie lipca i sierpnia część nowych pędów przywiązujemy poziomo do podpór, resztę przycinamy nad 4-5 liściem. Glicynie prowadzimy n a stabilnych kratownicach, pergolach, trejażach, bramkach, muszą być stabilne, utrzymać nacisk silnie wijących się pędów i ciężar rośliny. Glicynia ma pachnące kwiaty ze słodkim nektarem, kwitnie późną wiosną, długo żyje.

Przetacznik kłosowy, siwy lubi próchnicze, mineralne, przepuszczalne, piaszczyste, lekko kwaśne do zasadowych, umiarkowanie suche gleby, słońce, półcień, na zimę okrywamy, rozmnażamy przez podział i sadzonki, ma szarozielone, owłosione pędy, języczkowate liście, kwiaty zebrane w kłosy, działki owłosione, owoce to ogruczolone torebki z 5 gruczołkami, osiąga 50 cm, kwitnie od czerwca do września, nie lubi zalewania
Przetacznik długolistny osiąga 20 cm, ma lancetowate liście całobrzegie, niebieskofioletowe kwiaty zebrane w grona, długie liście, kwitnie od czerwca do połowy sierpnia, lubi słońce, przepuszczalne, wilgotne, żyzne, lekko kwaśne do kwaśnych gleby, przycinamy przekwitłe kwiatostany, w 3 roku wykopujemy, do dołka wkładamy ziemię zmieszaną z kompostem, znowu sadzimy, mocno podlewamy, wiosną i jesienią siejemy nasiona, od wiosny do początku lata sadzonkujemy pędy, wczesną wiosną i po kwitnieniu dzielimy kępy
Przetacznik rozesłany kwitnie od maja do czerwca ma duże różowe kwiaty, równowąskie, karbowane liście, płożący pokrój, lubi lekko wilgotne do suchych, ciepłe, wilgotne, obojętne, przepuszczalne, dobrze zdrenowane podłoża, słońce, ciepłe miejsca, odporny na mróz, nie znosi zastojów wody
Przetacznik goryczkowy kwitnie od maja do lipca, tworzy darń, osiąga 30-60 cm, ma jasnoniebieskie kwiaty w luźnych gronach, kwitnie ku górze, lubi słońce i lekki cień, żyzne, próchnicze, przepuszczalne, stale umiarkowanie wilgotne, obojętne do lekko kwaśnych gleby, odporny na mróz i krótkie susze wiosną dajemy wieloskładnikowy nawóz, w upały podlewamy
Przetacznik pagórkowy lubi żyzne, świeżę, przepuszczalne, piaszczysto-próchnicze, obojętne do lekko zasadowych gleby, słońce, odporny na mróz, kwitnie od maja do sierpnia, w marcu i kwietniu siejemy nasiona, wiosną i po kwitnieniu dzielimy kępki, robimy sadzonki wierzchołkowe, ma 20-60 cm, owalne, gładkie liście, niebieskie kwiaty w gronach, tworzy luźne kępy, na początku sezonu nawozimy
Przetacznik armeński ma niebieskie kwiaty z jasnymi żyłkami na płatkach i białym środkiem, igiełkowate, mięsiste liście, kwitnie od maja, lubi słońce, lekkie, przepuszczalne gleby, obcinamy przekwitłe kwiatostany, dzielimy kępy wiosną i po sezonie, odporna na mróz
Przetacznik szypułkowy ma niebieskie kwiaty z białym środkiem, drobne liście, pokładające się ciemne łodygi, 10-15 cm wysokości, lubi słońce i półcień, średnio żyzne, umiarkowanie wilgotne podłoże, odporny na mróz i suszę, kwitnie od lipca do września
Przetacznik bobowniczek ma małe, skórzaste, owalne, błyszczące liście, niebieskofioletowe kwiaty, czerwone łodygi, sadzimy na 0-10 cm głębokości, nasiona siejemy jesienią lub wiosną, sadzonki pobieramy latem, wczesną wiosną i jesienią dzielimy kępki, sadzimy w płytkiej wodzie lub stale wilgotnej glebie, lubi żyzne gleby, nawożenie, słońce i półcień

Odmiany ogrodowe mogą mieć różne kolory kwiatów