biologia i ochrona przyrody

W tym wpisie opisuję balkonowe kwiaty jesieni, wiele roślin jednorocznych w gruncie w swoich strefach klimatycznych jest wieloletnich, doniczkowe osobniki również mogą kwitnąć przez wiele lat, aksamitki, cynie, kocanki wynosimy na balkon po przymrozkach, zimujemy w domu, chryzantemy zimujemy w chłodnym jasnym pomieszczeniu, potem stopniowo hartujemy, astry, wrzosy i wrzośce przykrywamy agrowłókniną i gałązkami iglaków, wrzosy i wrzośce odsłaniamy w dzień i podlewamy kiedy jest powyżej 0.

Cynie w doniczkach uprawiamy niskie odmiany, lubią słońce, tolerują upały i susze, potrzebują miejsca osłoniętego od wiatru, żyznych, próchniczych, przepuszczalnych gleb, doniczki muszą mieć drenaż, trzeba cynie podlewać, od maja do września co tydzień podlewamy płynnym nawozem, podlewamy wieczorem, nasiona zimujemy w suchych, ciemnych pojemnikach, w lutym w domu lub szklarni wysiewamy nasiona, ziemia musi mieć pH 5,8-6,2, zależnie od odmiany sadzimy pojedynczo lub w grupkach, przykrywamy nasiona ziemią i folią, którą codziennie na kilka godzin odsłaniamy, nasiona podlewamy, po 10 dniach kiełkują, do gruntu sadzimy w maju, gdy temperatura nie spada poniżej 18 st. zimujemy w domu

Dalie lubią słońce, gleby żyzne, próchnicze, umiarkowanie wilgotne, przepuszczalne,ciężkie ziemie rozcieńczamy piaskiem, sadzimy w skrzynkach lub doniczkach, wyższe niż 1 m potrzebują donicy wysokiej na 45-50 cm 0 średnicy 30-35 cm, do 1/3 doniczki musi być drenaż z potłuczonej ceramiki, keramzytu lub żwiru, na niego kładziemy 1/3 uniwersalnej ziemi do kwiatów, kładziemy karpie i przykrywamy następną warstwą ziemi, do kwietnia-maja trzymamy je na słonecznym parapecie, potem stopniowo hartujemy wystawiając na zewnątrz, kwitnące trzeba nawozić, dalie są wrażliwe na przeciągi i ulewy, przekwitnięte zimujemy w doniczce w pomieszczeniu, można oczyścić karpie z gleby i zimować w torfie w piwnicy

Astry astry lubią umiarkowanie wilgotną, przepuszczalna glebę o pH 6.0, słońce i półcień, w ogrodzie lubią rozstaw 20-20 małe astry, średnie odmiany 50x50, duże 80-90, na balkonie potrzebują takich doniczek, astry podlewamy, wieloletnie zimujemy na parapecie

Wrzosy i jesienne wrzośce w doniczkach lubią stale wilgotną, kwaśną glebę do wrzosów, po zakupie warto przesadzić do większej doniczki i nowego podłoża dla wrzosów, wrzosy lubią słońce, warto posadzić je na grobie ziemnym zakopując w ziemi doniczkę, wtedy przeżyją zimę, inaczej warto zabrać je do domu kiedy temperatura spada, wrzosy lubią szerokie doniczki o 15 cm średnicy, na dno sypiemy keramzyt, na niego glebę dla wrzosów, na tej samej głębokości co w sklepie sadzimy wrzosy, na wierzch dajemy korę sosnową, która zapobiegnie parowaniu wody, doniczka musi mieć otwory i podstawkę na wodę, stanowisko musi być osłonięte od wiatru, woda musi nie mieć wapnia, doniczki zimujemy w jasnym, chłodnym pomieszczeniu

Chryzantemy w doniczkach najlepsze są drobnokwiatowe, lubią jasne stanowisko, stale lekko wilgotne podłoże, trzeba pilnować, by gleba nie wyschła, kwitną od 2 do 12 tygodni, wodę lejemy do podstawki, by nie zmoczyć roślinek, zimujemy w domu lub piwnicy

Jeżówka lubi żyzne, próchnicze, przepuszczalne podłoże, słońce, osłonięte miejsca, ciepło, pH gleby 5,5-7,5, toleruje gliniaste gleby, wieczorem podlewamy, na dnie doniczki musi być drenaż, zimujemy ją w pokoju, w gruncie wytrzymuje mrozy, ale doniczka ma za mało gleby, by chronić korzenie

Aksamitki, śmierdziuchy lubią słońce, żyzną, przepuszczalną glebę, wysiewamy nasiona do mieszanki torfu, piasku i ziemi ogrodowej w jednych proporcjach lub używamy specjalnej gleby do wysiewu nasion, podlewamy regularnie, ale nie przelewamy, w doniczce musi być drenaż, można zebrać nasiona, doniczki wystawiamy, gdy skończą się przymrozki, aksamitki są wrażliwe na mróz, zimujemy na parapecie w domu

Kocanki ogrodowe, nieśmiertelniki, suchotniki lubią przepuszczalne, lekko kwaśne gleby, poradzą sobie w każdej ziemi ogrodowej, lubią umiarkowanie wilgotne i wilgotne gleby piaszczysto-gliniaste, wysiewamy nasiona do doniczek w marcu i kwietniu, zimujemy w chłodnym, jasnym pomieszczeniu, rozsadzamy wiosną, doniczki muszą mieć drenaż, w gruncie są jednoroczne

Bluszcz lubi cień i półcień, świeże, żyzne, umiarkowanie wilgotne wapniowe gleby, trzeba go podlewać, źle znosi suszę, na zimę osłaniać podstawę lub zabrać do domu

Winobluszcz lubi żyzne, wilgotne gleby, słońce i lekki cień, sadzimy go przez cały sezon, ale nie w przymrozki, potrzebuje podpór, młode osobniki i osłonięte od deszczu podlewamy, doniczka musi być duża i głęboka, trzeba go przesadzać, na zimę zabieramy do domu

Rozchodnik ma mięsiste, trójkątne liście i mięsiste łodygi, lubi wysokie doniczki słońce, mieszamy ziemię dla kwiatów z keramzytem lub żwirkiem albo używamy ziemi dla sukulentów, podłożu dla kaktusów trzeba dodać ziemi, nawozimy długo działającym nawozem lub 2 razy wiosną nawozem dla kaktusów i sukulentów, podlewamy by ziemia była wilgotna, potem czekamy aż przeschnie, zimą co tydzień, do domu zabieramy kiedy temperatura spadnie do 10 st.

Rojniki są małe, lubią piaszczysto-gliniaste gleby, przepuszczalne, zwięzłe mieszamy ze żwirem, tolerują jałowe ziemie, lubią słońce, susze, nie tolerują nadmiaru wilgoci, trzeba osłaniać przed deszczem, rozmnażamy z rozetek, zimujemy na parapecie

Trzmielina ma trujące owoce, lubi słońce, ciepłe, osłonięte miejsce, wilgotne gleby, wrażliwa na suszę, odmiany o barwnych liściach wolą półcień, wrażliwa na upał, trzeba ją osłaniać, zimujemy w 8-10 st w piwnicy, trzeba ją przesadzać

Bukszpan nadaje się do donicy, młode przesadzamy co roku, starsze co 2-3 lata, potem trzeba posadzić w gruncie, wiecznie zielony lubi żyzną, próchniczą, przepuszczalną glebę, obojętną lub lekko zasadową, umiarkowanie suchą, słońce, cień i półcień, woli piaszczyste i gliniaste gleby, potrzebuje okrycia na zimę, raz na początku wiosny obcinamy pędy o 1.3 długości, drugi raz w połowie lata

Ogrody sensoryczne powstały do terapii osób słabowidzących i niewidomych oraz ludzi z zaburzeniami integracji sensorycznej, ale każdy może taki ogródek odwiedzić i założyć. Zadaniem tych ogrodów jest angażowanie innych zmysłów niż wzrok, ale również wzrok ma znaczenie. Dla wzroku ważne są kolory i kształty kwiatów, które mają cieszyć oczy od wczesnej wiosny do późnej jesieni. Początkowo to łany cebulic, śnieżników, puszkinii, przebiśniegów, przylaszczek, zawilców, ranników, pełników, ziarnopłonu, potem kolorowe tulipany, orliki, ale też krokusy, narcyzy, lato to pora dzwonków, chabrów, maków, malw, liliowców, lilii, irysów, frezji, mieczyków, dalii, cynii, aksamitek, które kwitną też jesienią, jesień to pora astrów i wrzosów. Zieleni dostarczają różnokształtne tuje, cyprysiki i inne iglaki. Ale ogród sensoryczny to też inne zmysły np. węch, w tym celu przydają się pachnące kwiaty jak lilie, lawenda, jaśmin gwiazdkowy, jaśminowiec wonny, lilaki, bez czarny, piwonie, bratki, fiołki, surfinie i petunie. Smakować można zioła-miętę, rozmaryn, tymianek, majeranek, czosnek niedźwiedzi, kwiaty nasturcji, bratka, fiołka. Jadalne są płatki dzikiej róży. Skosztować można owoców berberysu, wartościowe są krzewy i drzewka owocowe, które wiosną mają kwiaty, latem i jesienią owoce-jabłonie, grusze, śliwy, wiśnie, czereśnie, porzeczki, maliny, jeżyny bezkolcowe oraz byliny truskawki i poziomki. Efekty głosowe zapewniają zapylacze jak pszczoły, trzmiele, latające ważki, śpiewające ptaki, dlatego warto zrobić oczko wodne oraz rośliny jadalne dla ptaków jak berberys, owocowe drzewka i krzewy, które przyciągają ptaki. Ważne są szeleszczące trawy, rechoczące żaby, świergoczące świerszcze, uciekające zwinki. Dobrym pomysłem są dzwonki wietrzne, można zainwestować w fontannę lub mechanizmy kraników z rurek. Dotyk to miękkie trawy, miły w dotyku starzec popielny, czyściec wełnisty, karmnik ościsty, rojniczek pospolity, kopytnik pospolity, bergenia sercowata, miechunka, której jagody można jeść, mikołajek iberyjski, ozdobne trawy np. kostrzewy. Ogrody sensoryczne są dostosowane do różnych stopni niepełnosprawności np. brak schodów, stopni, stromizm, wybojów, podzielone są na sektory wzroku, słuchu, smaku, dotyku i węchu, co jest ważne, bo nie każdy pachnący kwiat jest jadalny. Ogrody sensoryczne są wykorzystywane w hortiterapii. Dla wiosennych kwiatów potrzebne są drzewa, sosny, jodły, świerki, modrzewie, klony, jawory, brzozy, wierzby drzewiaste i krzewiaste, robinie, kasztanowce, orzechy, buki, graby, dęby, wiązy, topole, olchy. Oczywiście w małym ogródku można sadzić tylko jadalne i nietrujące, pachnące i ładne rośliny w jednym miejscu jak bzy, lilaki, forsycje, fiołki, bratki, owocowe rośliny, przyprawy, miechunki, róże, a w drugiej części ogrodu rośliny ozdobne, pachnące, ale nie do jedzenia, astry, dalie, cynie, liliowce, lilie, kosaćce.

Kaktusowa i półkaktusowa mają pełne koszyczki, brzeżne języczkowate kwiaty są szpiczaste, zwinięte w rurki szersze u półkaktusowatych, rurki są proste lub zgięte na zewnątrz, ciekawe odmiany to bordowa Black Narcissus, żółta środkiem, czerwona brzegiem Bora Bora, różowo-biała Cabana Banana, biała My love, biała z zaróżowionymi kwiatami Kiev, Trelyn Rhianon z różowoczerwonymi płatkami z żółtymi nasadami

Kulista ma pełne kwiatostany z łyżeczkowato pogiętymi kwiatami języczkowatymi, piękne przykłady to Ewelina biała z różowym środkiem, amarantowa Addison June, jaskrawopomarańczowa Mirella

Kołnierzykowa to półpełna dalia ma kołnierzyk otaczający 2 okółki z kwiatów języczkowatych w kontrastującym kolorze, Fasion Monger ma kremowy kołnierzyk i malinowe okółki, Fancy Pants jest różowa z żółtym kołnierzykiem, Jaga czerwono-biała

Peoniowa ma półpełne kwiaty z 2 języczkowatych okółków, środek ma rurkowate kwiaty, są delikatne, Classic Rosamunde jest jasnoróżowa, Fascination ciemno różowa, Bishop of Oxford łososiowa

Pomponowa ma zwisające kwiaty języczkowate, mniejsze i bardziej wygięte niż kulista, jest pełna, piękne są cytrynowożółta Potgieter, biała White Aster, ciemnobordowa Dawson Royal, czerwona Glow

Anemonowa półpełna, ma wyrośnięte rurki w środki, trzeba usuwać przekwitnięte kwiaty, Life Style jest różowo-fioletowa z żółtym środkiem, Polka jest różowo-żółta, Take Off liliowa z kremowym środkiem, The Phantomróżowo-bordowa, Purpinca bordowa, Toto biało-żółta

Dalie kwitną od lata do przymrozków, lubią słońce, gleby żyzne, próchnicze, umiarkowanie wilgotne, przepuszczalne,ciężkie ziemie rozcieńczamy piaskiem, glebę kompostujemy przed posadzeniem, sadzimy karpy co 20-30 cm od końca kwietnia do końca maja,przykrywamy agrowłókniną, wysokie odmiany co 70-80 cm, karpa musi być przykryta 5 cm gleby, gdy dzielimy karpy sadzimy po 3 nowe karpki, można w marcu zasadzić w skrzynce, wtedy trzymamy karpę 3 godziny w letniej wodzie,by przyspieszyć kiełkowanie, regularnie podlewamy, nawozimy do polowy sierpnia mineralnymi nawozami, jesienią ziemie kompostujemy, jesienią karpy wykopujemy, suszymy w cieple, potem przechowujemy w ażurowych skrzynkach, przysypane torfem,wiórkami lub piaskiem w piwnicy w 4-10 st.

Zanim napiszę o Maksie europejskie organizacje felinologiczne powinny zarejestrować kota ukrainian lewkoj, to miks kota szkockiego zwisłouchego, który z racji na zgięte uszka jest narażony na choroby ucha środkowego i głuchotę, ponieważ ucho nie może się oczyszczać, często ma deformacje kończyn i sfinksa dońskiego, którego noworodki szybko umierają z racji wychłodzenia, muszą być trzymane w cieple. Sfinks doński i szkocki zwisłouchy to rasy powstałe naturalnie, są słabsze, ale ich potomek, lewkonijka jest już zdrowa. Mutacja odpowiedzialna za powstanie sfinksa jest dominująca. Ciekawostka, w zimie sfinksom rośnie delikatne futerko, latem pocą się ałą skórą, jak my.

Owczarek belgijski Maks został porzucony przez Rosjan uciekających z Mikołajewa. Mieszkańcy podmiejskiej miejscowości zaopiekowali się nim i oddali 19 Pułkowi Gwardii Narodowej Ukrainy. Psa nazwano Maks i nauczono ukraińskich komend. Potwierdziło się, że psy jak ludzie rozumieją języki i mogą się ich uczyć. Maks ma 3 lata i pomaga Ukraińcom. Owczarki belgijskie są inteligentne, przyjazne, mądre, nadają się jako psy rodzinne i jako psy mundurowe szukające bomb, ludzi pod gruzami, narkotyków oraz na psy stróżujące. Mają stojące czujne uczy. Są 4 odmiany groenedael ma długą, grubą, czarną sierść, torvueren ma grubą sierść, czarną, brązową, szarą i czerwonawą na jednym psie, malinois ma krótką, przylegającą sierść, może być czarna, szara, brązowa i czerwona, laekonois ma średnią, szorstką, półkręconą sierść, brązową, płową, czarną. Rasa jest wrażliwa, lojalna, kocha człowieka, robi wszystko by był szczęśliwy, szybko się uczy, nadaje się na psa przewodnika. Potrzebują dużo uwagi i czułości od wszystkich domowników, psy tej rasy opiekują się dziećmi i bawią się z nimi, pilnują ich. Owczarki potrzebują ruchu, nuda sprawi, że będą niszczyć rzeczy w domu, ktoś musi z nimi być i zajmować się z nimi, muszą się wybiegać, najlepiej im na wsi, gdzie mogą biegać po polach i po dużych podwórkach. Psa łatwo szkolić, potrzebuje ruchu, mogą grozić mu epilepsja, zaćma dysplazja stawu biodrowego. Waży 30 kg, żyje 13 lat [https://myanimals.com/pl/rasy/owczarek-belgijski-wszystko-o-tej-rasie/]

Nury mają krótkie ogony, opływowe ciała, błony pławne, krótkie ogony, gniazdują na lądzie mniejsze perkozy mają rozszerzone łopatkowato palce, perkoz rdzawoszyi zamieszkuje brzegi stawów i jezior z bujną, wędruje nocą, zimą bywa na terenie całej Polski, je ryby, żaby, skorupiaki, gniazdo to pływająca wyspa z roślin. Głuptaki to wielkie ptaki morskie, polują skacząc pionowo z wysoka w dół, pływają po wodzie szukając ryb. Brodzące mają długie nogi, szyje i dzioby, czaple zginają szyje w locie, bociany mają wyprostowaną. Łabędzie to duże ptaki wodne, mają długie szyje, w locie wyglądają potężnie, pływają z gracją, nasze są białe, gniazdują na ziemi. Gęsi to duże, hałaśliwe ptaki wodne, latają szybko, formują klucze i szeregi, żerują na lądzie, mają mocne szyję, żyją podmokłych łąkach, polach, pastwiskach, gniazdują na ziemi lub wśród skał, dobrze pływają

Nur rdzawoszyi startuje z powierzchni wody, nurkuje na 9 m, łowi ryby, gniazdo to jamka wypełniona roślinkami na brzegu i wysepkach, samica składa 2 jaja, je ryby i mięczaki, w czasie godów tańczy, nurkuje i bawi się w berka

Głuptak sporadycznie do nas przylatuje, gniazdo to konstrukcja z wodorostów na półce skalnej, jedno jajo ma 8 cm średnicy, rodzice je wysiadują przez 43-45 dni, młode dojrzewa płciowo po 5 latach, głuptak szuka ryb pływając, poluje pikując z wysokości

Fulmar, petrel rzadko u nas bywa, są dwie odmiany barwne jasna i ciemna, samica składa na półce skalnej lub we wgłębieniu jedno białe jajo, na dziobie ma otwory, którymi wydala sól, zdenerwowany wymiotuje wydzieliną z żołądka na drapieżnika

Czapla purpurowa gniazduje w trzcinowiskach, czaple mają długie szyje i dzioby, zginają szyje w locie, purpurowa gniazduje nad zbiornikami wodnymi z dużą liczbą ryb, czapla nadobna i ślepowron także gniazdują nad wodami i polują na ryby

Bąk żyje na trzcinowiskach, moczarach, brzegach stawów, zagrożony wyciąga szyję i udaje trzcinę, aktywny w nocy, samiec ryczy jak krowa

Warzęcha żyje w koloniach na porośniętych trzciną moczarach, zaroślach olchowo-wierzbowych, zarośniętych brzegach jezior, składa 4 białe jaja w czerwonawe plamki w gniazdach z połamanych trzcin

Łabędź czarnodzioby, łabędź Bewicka, mały u nas przelatuje, zamieszkuje płytkie, żyzne, słodkowodne jeziorka, gdzie je rośliny wodne, jego lotki szeleszczą w czasie lotu, żyje w stadzie, zimuje na brzegach i w głębi lądu

Gęś krótkodzioba, bywa u nas zimą, gniazduje w tundrze i na stokach Islandii, Grenlandii i Szpicbergu, na ziemi wyścielone jest puchem, białawe jaja wysiaduje mama, młode szybko opuszczają gniazdka, ale potem jeszcze rodzice się nimi opiekują, u nas są stadnie na wybrzeżu i w głębi lądu, jedzą trawy, korzonki, rośliny uprawne

Gęś białoczelna wędruje w stadach, czasem zimuje, gniazduje w tundrze do Morza Arktycznego, gniazdo buduje z trawy, mchu i porostów na suchych podwyższeniach, pisklęta po kilku godzinach opuszczają gniazdo, po 5-6 tygodniach latają, para łączy się na całe życie

Bernikla kanadyjska pochodzi a ameryki Północnej, żyje w parkach, zdziczała w Anglii, Skandynawii, Niemczech, Holandii, do nas zalatuje, gniazduje w koloniach

Bernikla bialolica gniazduje na Grenlandii, na Szpicbergu i Nowej Ziemi na skałach i półkach skalnych, samica wysiaduje 4-5 bladozielonych jaj przez 4 tygodnie, zjada trawy, mchy, porosty, wodorosty, do nas zima zalatuje

Bernikla obrożna gniazduje na Grenlandii, na Szpicbergu i Syberii, najmniejsza, najciemniejsza gęś, zamieszkuje delty rzek, jezior i tundrę, je wodorosty, halofity i drobne, morskie zwierzęta, zimuje na mokradłach i w deltach rzek, gniazduje w stadach

Ohar gniazduje w jamkach np. po królikach i na wydmach na brzegach słonych jezior i wybrzeżu, gniazdka wyściela puchem

Świstun buduje gniazda wśród gęstych roślin na płytkich, słonowodnych jeziorach z bujną roślinnością od lasów mieszanych do krzewiastej tundry, je rośliny wodne, owady, mięczaki, , czasem gniazduje na północy

Cyranka zimuje w Afryce, w czasie godów oboje partnerzy odchylają głowę do tyłu, gniazduje na brzegu w pewnej odległości od wody, w kwietniu samiec ma barwy godowe

Krakwa zamieszkuje płytkie, żyzne jeziora, pośród gęstej roślinności buduje wyścielane puchem gniazda, mama sama wysiaduje 8-12 śmietankowo żółtych jaj, regularnie gniazduje

Płaskonos zamieszkuje zamulone, słodkie i słona jeziora, dziobem filtruje drobne zwierzęta i larwy z górnych warstw wody, gody ma późna jesienią i zimą, rzadko u nas gniazduje

Rożeniec zamieszkuje tereny zalewowe i stojące wody śródlądowe, u nas wiosną i jesienią odpoczywa na jeziorach, odcedza pokarm roślinny z wody

ogorzałka gniazduje na Islandii, w Skandynawii i Syberii, zimuje na Bałtyku, na przybrzeżnych mokradłach, w ujściach rzek, w zatokach, gniazduje na torfowych jeziorach z wysepkami, gniazdka wyściela puchem

Edredon żyje na wysepkach i w zatoczkach, wyścielone puchem gniazdu robi wśród krzewów lub na kamienistym brzegu, przez 4 tygodnie samica wysiaduje 4-6 zielonkawych jaj, wystraszony wzlatuje i brudzi jaja odchodami, pisklęta opuszczają gniazdo, tworzą żłobki, edredon je małże, nurkuje za nimi na 25 m, pod wodą wytrzymuje 3 minuty, zalatuje do nas zimą

Markaczka czarna kaczka żeruje na otwartym morzu, żeruje w grupach, gniazduje na jeziorach i wolnych ciekach pod krzewami, żyje w Skandynawii, Islandii, na Syberii, zimuje na Bałtyku, uhla żyje do północnej granicy lasu świerkowego, poza okresem lęgowym żyje w małych grupkach lub pojedynczo pływając po wodzie, rzadko u nas zimuje

Szlachar, tracz długodzioby żyje w zatokach z wysepkami, stojące wody, jeziora i rzeki na północy w lasach iglastych, poluje na ryby, ma ząbkowany dziób, pływa z głową pod wodą, jak zobaczy rybę nurkuje, gniazduje na ziemi w zaroślach, gniazdo wydziela puchem, rzadko lęgowy

Tracz bielaczek często u nas zimuje, poluje w grupach, gniazduje na pn Europy i Syberii, w lasach na wolno płynących rzekach i jeziorach, gniazduje w dziuplach lub między kamieniami, gniazda wyściela puchem, mama wysiaduje żółtawe jaja, u nas żyje na jeziorach. latem je też wodne owady, ryby je przez cały rok

Tracz nurogęś w czasie godów pływa po zarybionych rzekach lub jeziorach z drzewami na brzegach, gniazduje w dziuplach, gniazdo wyściela puchem, pisklęta skaczą z dziupli, rzadko tu gniazduje, zimuje w morskich zatokach i na wodach śródlądowych

Lodówka gniazduje na wysepkach na płytkich wodach w tundrze, nurkuje na 30 m, poluje na małże, pod wodą jak jak alka, zimą przelatuje nad Bałtykiem, bywa nad lądem

Podgorzałka żyje na stepach Euroazji, zamieszkuje płytkie jeziora, gniazduje na stawach i jeziorach porośniętych roślinami, samica składa 7-11 jaj, wysiaduje je 24-25 dni, je larwy owadów i rośliny wodne

Mandarynka zamieszkuje śródleśne, śródlądowe wody, sprowadzona z Chin, gniazduje w dziuplach lub budkach lęgowych

Kaczki pływające, właściwe mają ukośnie podniesione ogony, zanurzają tylko głowę i szyję, sprawnie chodzą po lądzie, głosy kaczorów różnią się, kaczki nurkujące, nurkują, pływają pod wodą, mają spadzisty tułów, głosy kaczorów różnych gatunków są podobne.

Drapieżne mają ostre szpony, zakrzywione dzioby, szybują i latają lotem szybowym, zwykle samice są większe

Błotniak łąkowy żyje na równinach z bagienną roślinnością, łata poruszając skrzydłami i szybując na przemian, poluje na drobne ptaki i ssaki, człowiek przetrzebił populację, zimuje w Afryce

Błotniak zbożowy żyje na wilgotnych i podmokłych łąkach, stepach, ma najlepiej widoczna szlarę, samiec kopuluje z kilkoma samicami, pisklęta latają po 6 tygodniach od wyklucia

Sęp płowy żyje na półpustyniach, stepach, w górach, je padlinę, gniazduje na skałach, samice w koloniach składają po jednym jaju w roku, jajo ma brązowo-czerwone plamki, rodzice karmią pisklę padliną, czasem zalatuje do nas

Trzmielojad, pszczołojad latem je poczwarki i larwy os, obserwuje z wysokości gniazda os, rozkopuje je na 40 cm, para tańczy nad gniazdami os, gniazduje w lasach na drzewach, zimuje w Afryce

Drzemlik najmniejszy drapieżny Europy, gniazduje w tundrze na Islandii i w Anglii, gniazdo robi w skale lub w jamce w ziemi, zimuje nad otwartymi terenami

kuraki mają krótki, mocny dziób, opierzone nogi, masywne ciała, masywne palce do grzebania w ziemi

Pardwa górska mieszka w Skandynawii i Alpach od pasma kosówki do granicy wiecznego śniegu, ma gęste, białe pióra, zima wykopuje jamkę w śniegu, samica składa 6-9 jaj, wysiaduje sama

Przepiórka zamieszkuje ciepłe, lekko wilgotne łąki i pola zbóż, z których samica wyprowadza pisklęta do kartoflisk, najmniejszy kurak, zagraża jej rolnictwo, żyje na niżu, je głównie ślimaki, owady, pająki, pędraki

Chruściele mają spłaszczone ciała, by biegać wśród roślin wodnych, są płochliwe, zamieszkują podmokłe tereny, palce łyski służą do biegania po hydrofitach

Drop żyje na stepach, przetrzebiły go pestycydy, odławianie i technizacja rolnictwa, gniazdo to zagłębienie w ziemi otoczone trawami, wyścielone kilkoma źdźbłami, samica składa i wysiaduje 2 oliwkowe jaja, pisklęta od razu opuszczają gniazdo

Wodnik ma najdłuższy dziób, rzadko opuszcza gęstą roślinność nadwodną, gniazdo z daszkiem wije wśród trzcin i turzyc, żeruje na częściowo wyschniętych błotach, zimuje na południu, czasem u nas, gniazduje na gęsto porośniętych wodach i mokradłach, podobnie jak kureczka nakrapiana

Ostrygojad zamieszkuje wydmy, słone mokradła i tereny zalewowe, gniazduje w koloniach, jaja składa w płytkim dołku, rodzice przez 27 dni wysiadują 3 szarożółte jaja w czarne kropki, pisklęta od razu opuszczają gniazdo, zagrożony lata wokół napastnika i krzyczy

Szablodziób żyje na słonych mokradłach i wybrzeżu, samica składa 3-4 jaja do gniazda z kilkoma źdźbłami, rodzice wysiadują, żerując płynie, kosi wodę na boki dziobem, przerzuca muł i łapie małe zwierzęta, gniazduje w lagunach i bagnistych zatokach, rzadki u nas, szczudłak rzadko pojawia się w lagunach

Kulon żyje na otwartych suchych terenach, ugorach, stepach, w czasie godów para odwraca się od siebie z dziobami w dół, na ziemi mama składa 2-3 jaja

Mornel żyje w górach poza granicą lasu, na stepach i wrzosowiskach, poza lęgami jest brzegach wód i łąkach, w czasie godów samiec lata i śpiewa, je drobne zwierzęta, gdy drapieżnik zagraża pisklętom udaje, że ma złamane skrzydło

siewki brodzą w płytkich wodach i na terenach podmokłych, maja długie dzioby i nogi, słaby dymorfizm płciowy

Sieweczka obrożna żyje na piaszczystym wybrzeżu, żwirowych brzegach, na brzegach słonych jezior, terenach podmokłych, łachach i w dolinach dużych rzek, gniazdo to płytki dołek, rodzice wysiadują 4 żółte jaja w ciemne plamki, poza lęgami jest w głębi lądu, wyjada drobne zwierzęta z błota

Sieweczka morska żyje na słonych brzegach nad jeziorem Neusiedler, na wybrzeżu i bagnach, biega i się zatrzymuje, do dołka wyścielanego muszelkami i kamykami składa piaskowe jaja w ciemne plamki, rodzice je wysiadują, w czasie godów samiec lata trzepocząc skrzydłami i śpiewa, zagrożony krzyczy

siewka złota gniazduje na brzegu Bałtyku, nad nami wędruje, wtedy żeruje na polach łąkach i bagnach, samiec wydaje trele w locie, rodzice wysiadują 3-4 oliwkowozielone w ciemnobrązowe plamki, gniazduje w tundrze

Kamusznik przewraca dziobem kamienie, by znaleźć jedzenie, gniazduje na pn Europy i Syberii, mieszka w tundrze z niską roślinnością i miejsca z kamykami i żwirem, w czasie godów samce latają nad terytorium lęgowym i śpiewają, gniazdko to dołek w ziemi

biegus malutki najmniejszy biegus Europy, gniazduje w Tundrze, zimuje w Afryce, na Półwyspie Iberyjskim i nad Morzem Śródziemnym, gniazdo to jamka wyścielana źdźbłami, samice wysiaduje 4 jaja i wodzi młode, biegus mały, Temmincka gniazduje na Syberii i w Skandynawii, nad nami wędrują

Biegus krzywodzioby gniazduje na Syberii w arktycznej tundrze, u nas jesienią jest na podmokłych brzegach zbiorników wodnych, wędruje z innymi biegusami, zimuje w Afryce, pokarmu szuka na powierzchni błota lub w błocie, regularnie przelatuje

kwokacz gniazduje na pon Euroazji, zamieszkuje otwarte tereny, moczary, bagna, brzegi lasów i zamulone jeziora, gniazdo to jamka wysłana źdźbłami, 4 żółtobrązowe jaja wysiaduje samiec przez 3 tygodnie, zaniepokojony rozkłada skrzydła, nad nami przelatuje

Brodziec krwawodzioby zamieszkuje środkową Europę, żyje na wilgotnych łąkach, moczarach, słonych bagniskach, wybrzeżu, przelatuje nad zabłoconymi strefami pływów, gniazdo to dołek w ziemi

piaskowiec żyje na piaszczystych wybrzeżach, zimuje na plażach, biega za falami i wyjada pokarm, gniazdo to jamka w ziemi, samica składa 4 zielone jaja w ciemne, gniazduje w Arktyce, jesienią bywa na wybrzeżu

Szlamik rdzawy żyje w Skandynawii i na Syberii, gniazdo to płytka jamka wysłana roślinami, gniazduje w pn tundrze, zimuje w pn Afryce i Basenie Morza Śródziemnego, żerując wciska dziób w muliste dno, u nas jesienią jest na terenach podmokłych

Kulik wielki największy siewkowaty, żyje na łąkach, bagnach, moczarach z niskimi roślinami, osuszanie terenów mu szkodzi, poza okresem lęgowym są na wybrzeżu w strefie pływów, w czasie lęgów samce latają nad terytorium lęgowymi tokują, gniazdo to jamka wyścielana źdźbłami, kulik mniejszy gniazduje na pn Euroazji, nad nami wędruje

Samotnik, stalugwa żyje w północnych iglastych lasach Euroazji i na bagnach, gniazda robi w opuszczonych gniazdach innych ptaków np. drozdów lub w jamce na ziemi, nad nami przelatuje rzadko gniazduje, przestraszony wzlatuje pionowo i krzyczy, tęczak, trawnik gniazduje wyjątkowo

Kuliczek piskliwy zamieszkuje piaszczyste i żwirowe zarośnięte wysepki i porośnięte roślinkami brzegi wód, kołysząc się biega, wzlatuje, lata nad wodą machając skrzydłami, gniazdo to płytka jamka wśród roślin, 4 żółtobrązowe jaja wysiadują oboje rodzice, poza okresem lęgowym żyje na zbiornikach śródlądowych

Płatkonóg szydłodzioby wiosłuje nogami i obraca się na wodzie, ma błony pławne, gniazduje na pn Euroazji i na wyspach Atlantyku, zamieszkuje suche miejsca nad słodkowodnymi jeziorami i arktyczne tereny podmokłe, samiec wysiaduje 4 jaja i prowadzi pisklęta, nad nami wędruje jesienią, płatkonóg płaskonogi gniazduje w tundrze nad brzegami mórz, rzadko zalatuje w czasie jesiennej wędrówki

wydrzyki są silne, kradną zdobycz innym ptakom, mewy maja długie skrzydła, nad morzem i w głębi lądu żyją w stadach

Wydrzyk pasożytny, ostrosterny ma 2 odmiany, 1 ciemnobrązowa, 2 ma jasny spód, gniazduje na północy Euroazji i Ameryki Północnej i u wybrzeży Atlantyku, zimuje w zachodniej Afryce, Zatoce Perskiej i w Ameryce Południowej, nad nami wędruje, spotkać go można na wybrzeżu i w głębi lądu, kradnie zdobycz innym ptakom, je ryby i mniejsze ptaki

mewa mała przelatuje, wtedy żyje nad wodami śródlądowymi, zimuje na wybrzeżu, lata nad taflą wody i łapie owady, gniazduje na bagnach, gniazdo buduje na kępach traw, mewa czarnogłowa przylatuje z Basenu Morza Śródziemnego, gniazduje na wysepkach na jeziorach i lagunach

Mewa pospolita żyje na pn-zachodnich wybrzeżach Europy i na wodach śródlądowych, gniazduje kolonijnie na skalistych, piaszczystych i trawiastych wyspach przybrzeżnych Morza Północnego, na ziemi, wśród niskich roślin wije gniazdo z suchych części roślin, przez 3 tygodnie rodzice wysiadują 3 brązowe jaja w ciemne plamki, mewy jedzą pędraki, skorupiaki, owady, padlinę i odpadki, przelatuje nad Polską, gniazduje nad Wisłą

Mewa trójpalczasta żyje w Skandynawii, Anglii i na wyspach Atlantyku, gniazduje na półkach skalnych i we wnękach na brzegu, gniazdo wije w błota, wodorostów, szczątków roślin i odchodów, rodzice wysiadują 2 jaja, puchowe pisklęta zostają w gnieździe, po 5-6 tygodniach latają

Mewa żółtonoga żyje na wyspach Atlantyku, w Skandynawii, Anglii i Europie Zachodniej, poza okresem lęgowym jest nad dużymi zbiornikami wodnymi na lądzie, gniazduje w stadach, gniazdo jest w jamce w ziemi

Rybitwy mają smukłe ciała, długie dzioby, elegancki lot, polują głową w dół, trzepoczą skrzydłami, mają wąskie skrzydła, rozwidlone ogony, gniazdują na ziemi i skałach

Rybitwa krótkodzioba żyje na południu Europy, gniazduje w piasku lub trawie, gniazdko to jamka wyścielona źdźbłami, puchate pisklęta przylegają do ziemi, gdy są zagrożone, zimuje w Afryce, do nas zalatuje, je ssaki, jaszczurki i owady

Rybitwa zwyczajna, najliczniejsza rybitwa środkowej Europy, zamieszkuje wody śródlądowe, wyspy, ujścia rzek, przybrzeżne łąki, gniazduje z innymi rybitwami, gniazdo do dołek w piasku lub żwirze wśród niskich roślin, czasem składa jaja na kożuchach z roślin wodnych, je ryby, larwy owadów, skorupiaki, rodzice wysiadują jaja

Rybitwa czubata gniazduje na piaszczystych brzegach morza, w czasie godów samiec daje samicy rybkę w prezencie, gniazduje kolonijnie w jamce z piasku, puchate pisklęta zostają w gnieździe, starsze ostrzykują drapieżniki odchodami, zimuje na wybrzeżach Afryki

Rybitwa popielata gniazduje na słabo zarosniętych wybrzeżach i skrajach bagien, samica składa do jamki w ziemi 2 oliwkowe jaja w ciemne plamki, rodzice je wysiadują, poluje na ryby i ptaki nurkując, zimuje na wybrzeżach południowej Afryki i Antarktydy

Rybitwa białoczelna nasza najmniejsza rybitwa, gniazduje na piaszczystych brzegach, wydmach i miejscach słabo zarośniętych na słonowodnych jeziorkach, gniazdo to jamka wyścielona kawałkami muszelek, samica składa 2-3 piaskowe jaja w ciemne kropki, rodzice wysiadują jaja, w czasie godów nie dają sobie ryb, u nas nad morzem i dużymi rzekami gniazduje

rybitwa czarna gniazduje na płytkich jeziorkach, stawach z kępami roślin, bagnach z oczkami wodnymi, przelatuje nad wybrzeżem, zimuje w tropikalnej Afryce, gniazdo robi na pływającej platformie z roślin lub kożuchu, 2-3 jaja w ciemne plamki wysiadują rodzice, u nas na bagnach w dolinach rzek

Nurzyki mają wąskie skrzydła, krótki ogon, na lądzie są wyprostowane, polują na wodzie

Nurzyk popielaty gniazduje na stromych skalnych zboczach z półkami i wnękami, gdzie składa 1 jajo, 3 tygodniowe pisklęta skaczą ze skał do wody, ale rodzice dalej je prowadzą, zimuje na Morzu Barentsa, pn Atlantyku i Pacyfiku

Gołębie maja małe głowy, szpiczaste, szerokie skrzydła, czasem latają lotem ślizgowym, kukułka ma 2 palce skierowane do przodu, 2 do tyłu, sowy są aktywne nocą, pióra twarzy tworzą wieńce szlarę, która kieruje dźwięki do uszu, maja haczykowate dzioby i okrągłą głowę

Pójdźka żyje na otwartych terenach z pojedynczymi drzewami i ich kępkami, w kamieniołomach, ruinach, stodołach, starych, gniazduje w budynkach i dziuplach drzew, osiadła na nizinach, zagrożona kuca i się chowa

Włochatka wiosną samiec śpiewa, by znaleźć partnerkę, śpiewa z przerwami przez cała noc, żyje w górskich lasach iglastych, na północy niżej, gniazduje w dziuplach np. dzięciołów, samica składa jaja na dnie dziupli, je małe ssaki, małe ptaki, owady, jej występowanie pokrywa się z występowaniem świerka

sóweczka najmniejsza sowa wielkości gila aktywna w dzień, śpiewa na gałęziach drzew, inny śpiew ma jesienią, żyje w lasach iglastych i mieszanych, u nas na północnym wschodzie i południowym zachodzie Polski, samica wysiaduje jaja w dziuplach dzięciołów, samiec ja karmi, je drobne ptaki i ssaki, gniazduje w górskich lasach szpilkowych

sowa błotna w czasie lotów klaszcze skrzydłami pod brzuchem, aktywna w dzień, zamieszkuje łąki i mokradła, naziemne gniazdo jest osłonięte wysokimi roślinami, samica składa jaja co 2 dni, wędrowna

Sowa uszata zaniepokojona podnosi uszka i rozciąga się w górę, jedna z najpospolitszych polskich sów, pisklęta krzyczą po wylocie, zamieszkuje rzadkie lasy, parki, zarośla, je małe ssaki jak gryzonie, małe ptaki i owady, gniazduje w opuszczonych gniazdach wron, srok i drapieżnych, samica wysiaduje jaja przez 4 tygodnie, pisklaki wykluwają się po kolei, są różnej wielkości, koczuje od wiosny do jesieni

Kraskowate pochodzą z tropików, są kolorowe, gniazdują w dziuplach na drzewach i w norkach na brzegach i w żwirowniach, jaskółki mają szpiczaste skrzydła, haczykowate ogony, opływowy kształt ciała, polują w locie z otwartymi dzióbkami na owady, maja krótkie nogi z małymi palcami, dzięcioły mają mocne dzioby do wybijania gniazd w korze i drewnie, długi, szorstki, lepki język do polowania na owady, szeroki ogon do podpierania się w czasie chodzenia po pniu

Dzięcioł zielonosiwy mieszka w południowej i południowo-wschodniej Polsce, samiec bębni, poluje na owady, gniazduje w leśnych zaroślach, parkach, wybija dziuple w miękkich drzewach liściastych, gdzie samica składa jaja

Dzięcioł trójpalczasty ma 3 palce, 2 skierowane do przodu, 1 do tyłu, żyje w górskich lasach, głównie w iglastych, często bębni, osiadły, częsty na południowym wschodzie kraju

Dzięcioł czarny wybija owalny otwór, dzięcioł białogrzbiety żyje w lasach liściastych i mieszanych z dużą liczbą spróchniałych i starych drzew na wschodzie Polski, obie płcie bębnią

Dzięcioł średni lubi dąbrowy, ale zamieszkuje różne lasy na ciepłych nizinach, rzadko bębni

Skowronki żyją na ziemi na otwartych terenach, tam gniazdują i żerują, obie płcie są brązowe, poza lęgami żyje w stadach

Dzierlatka śpiewa z podwyższeń na ziemi i w czasie lotu, wzlatuje i śpiewa, żyje na otwartych terenach, lubi lotniska, tereny wyścigów, budynki kolejowe i przemysłowe, miasta, gniazdo robi na ziemi z trwa i korzonków, osiadła, żyje obok ludzi

Skowronek borowy, lerka śpiewa w koronach drzew i w czasie lotu, żyje w na suchych, słabo zadrzewionych stokach, wrzosowiskach, górskich łąkach ponad lasem, skrajach lasów, gniazduje na ziemi, gniazdko ukrywa wśród roślin, jaja są białe w brązowe plamki, gniazduje na nizinach, wędrowny

pliszkowate są szczupłe, mają długi ogon, szpiczaste dzioby do łapania owadów, obie płcie są takie same

Świergotek łąkowy śpiewa w locie, żyje na wilgotnych łąkach, bagnach, górskich pastwiskach, poza lęgami żyje na wilgotnych łąkach, blisko rzek i na wybrzeżu, gniazduje na nizinach wędrowny, świergotek polny gniazduje na ugorach i terenach ruderalnych, odlatuje na zimę

Siwerniak zamieszkuje górskie łąki nad i pod granicą lasu, poza lęgami jest w pobliżu wód, gniazdo jest ukryte na ziemi, samica wysiaduje w nim 4-5 jaj przez 2 tygodnie, jaja są w ciemne w ciemne plamki, rodzice karmią pisklęta, po 16 tygodniach młode opuszczają gniazdo, gniazduje w Karpatach i Sudetach, wędrowny, w czasie wędrówek jest na niżu

Pliszki kiwają ogonami w górę i w dół, żerują na ziemi biegając na długich i cienkich nogach, samiec ma silniejsze kolory

Pliszka górska zamieszkuje brzegi szybko płynących rzek i potoków głównie w górach, czasem brzegi jezior, stawów i kanałów, gniazduje w pęknięciach murów i skał, pod mostami, w szparach skalnych, samica składa 4-6 jaj, wysiadują je oboje rodzice, pisklęta wylatują po 12-13 dniach, lęgi ma 2-3 razy w roku, je drobne bezkręgowce, wędrowna, rzadko zimuje, gniazduje w górach

Dzierzby maja haczykowaty dziób, jemiołuszka czubek i jaskrawy kolor

Dzierzba rudogłowa zamieszkuje otwarte tereny z kępkami drzew, pola i łąki z drzewkami owocowymi, gniazduje kilka m nad ziemią w rozwidleniu gałęzi, samica wysiaduje sama 4-6 zielonkawobiałych jaj w szarobrązowe plamki, samiec ja karmi, wędrowna

Szpaki są hałaśliwe, ruchliwe, mają szpiczaste dzioby, gniazdują w dziuplach, krukowate są czarne, chodzą lub skaczą

Wieszczek zamieszkuje wysokie góry nad granicą lasów, zimą schodzi w doliny, żeruje przy ludziach, u nas rzadki, w alpach towarzyszy szałasom, zaniepokojony woła, gniazduje w koloniach we wnękach i szczelinach w skałach, jaja wysiaduje tylko samica, podobny tryb życia ma wrończyk

Pokrzywnica zamieszkuje leśne zarośla, gęste krzewy, parki, ogrody, kosodrzewinę, miseczkowate gniazdko jest zamaskowane, wędrowna, gniazduje od nizin po pasmo lasów

Płochacz halny macha skrzydełkami i kiwa ogonkiem, gniazduje na stokach, pastwiskach, skalnych stokach nad lasami i na stosach drzew, tam gdzie niska trawa, u nas jest w Tatrach

Pokrzewkowate są małe, ruchliwe, jedzą owady, są płochliwe, gniazdują w gęstych zaroślach w lasach lub przy wodach, są płochliwe, kryptycznie ubarwione, słychać je, ale nie widać

Świerszczak zamieszkuje wilgotne łąki z krzewami, brzegi stawów i rozlewiska rzek, wilgotne lasy, gniazdo wije na ziemi w gęstych zaroślach, para razem wysiaduje 4-6 jaj, wędrowna, brzęczka żyje na trzcinowiskach

Trzciniak jest ruchliwy, żeruje w niedostępnych miejscach, samiec śpiewa na czubku trzciny, zamieszkuje rozległe trzcinowiska, gniazdo to mocno spleciony koszyk zawieszony na źdźbłach trzcin, je owady jak jętki i komarnice, oboje rodzice wysiadują jaja

łozówka żyje w kępach krzewów na słabo wilgotnych łąkach i wzdłuż rzek

Pokrzywka ogrodowa zamieszkuje lasy z gęstym podszytem, polne zarośla i ogrodowe krzewy, gniazduje nisko nad ziemią na krzewach, samiec znosi materiały do budowy gniazda i śpiewa, pokrzewka jarzębiata gniazduje w zaroślach, wędrowne

pokrzewka czarnołbista podniecona stroszy skrzydła, ogon, pióra na ogonie, zamieszkuje lasy liściaste i mieszane, zarośla, ogrody, parki, kępy drzew, poluje na owady, latem je owoce, rodzice karmią młode po opuszczeniu gniazda

Cierniówka śpiewa na gałęziach i podczas lotu, zamieszkuje otwarte tereny z ciernistymi krzewami i żywopłoty, gniazdo z trawy buduje nisko nad ziemią, rodzice wysiadują 3-6ciemno nakrapianych jaj, wędrowna

Zaganiacz oboje rodzice karmią młode, samiec śpiewa w koronach drzew liściastych, naśladuje inne ptaki, zamieszkuje parki, ogrody, luźne lasy liściaste i mieszane, aleje, gniazdko buduje kilka m nad ziemią

Zniczek podniecony stroszy czapeczkę, żyje w lasach iglastych i mieszanych i kępach świerków, robi kuliste gniazdo, samica składa 8-10 jaj, rodzice karmią pisklęta, wędrowny, je owady, małe pająki, larwy

Piecuszek lata z drzewa na drzewo, zamieszkuje świetliste lasy liściaste i mieszane, parki, ogrody, polne zarośla, wędrowny, żyje od nizin po wyżyny, świstunka górska gniazduje na ziemi w górskich lasach

świstunki są skromnie ubarwione, gniazda z traw, liści, mchu, piór i włosia robią na ziemi, mysikróliki gniazdują w iglastych lasach na gałęziach, muchołówki siadają na końcach gałązek i drutach, skąd wypatrują owadów, łapią je w locie

Kląskawka żyje na ekstensywnie użytkowanych łąkach, ugorach, bagnach, gniazdo wije na ziemi ukryte w gęstej roślinności, samica wysiaduje 4-6 jaj, wędrowna, żyje na na niżu i wyżej położonych terenach południowej Polski

Białorzytka łapie owady w locie, zamieszkuje rumowiska, kamieniste łąki i inne kamieniste tereny, tereny ruderalne, wędrowna, namurnik skalny żyje głównie na nasłonecznionych, trawiastych stokach w górach i na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej

Słowik rdzawy śpiewa w nocy, żyje w parkach, ogrodach w lasach południo-zachodniej Polski

Drozdowate mają długie nogi, ogon i duże oczy, młode mają plamki, latem jedzą owady i mięczaki, zimą owoce i jagody

paszkot poza okresem lęgowym żeruje stadnie na łąkach na dżdżownice, gniazduje w lasach, parkach, ogrodach w rozgałęzieniach wysokich drzew, zimą je jagody jemioły, żyje na nizinach i przedgórzu

Droździk jesienią i zimą żeruje w stadach z kosami i śpiewakami, śpiewa z wysokich miejsc, wędruje śpiewając w nocy, zamieszkuje północną Europę, gniazduje w świetlistych lasach i bagnach, u nas jest na północnym-wschodzie, rzadko gniazduje

Drozd obrożny jesienią w stadkach je jagody, gniazduje na pniach drzew i krzewów iglastych nisko nad ziemią, czasem w skalnych szczelinach, wędrowny, u nas w Karpatach i Sudetach

Wąsatka żyje na trzcinowiskach i bagnach z trzciną, gniazdo wije zamaskowane na trzcinie, w czasie lęgów samiec stroszy brodę i podnosi pionowo ogon, białawe jaja w brązowe plamki i kreski rodzice wysiadują przez 11-13 dni, ptaki latają nisko nad trzcinami, latem je owady, zimą nasiona trzcin

Czarnogłówka na niżu zamieszkuje tereny podmokłe, w górach lasy iglaste i mieszane, wybija dziuplę z pniu, samica składa 6-0 białych jaj w różowe plamki, które wysiaduje przez 13-15 dni, częściowo osiadła, żyje w wilgotnych lasach

Sikorki są małe, zwinne, szukają pokarmy skacząc po gałęziach i trzcinach, zimują w stadach, wróble mają mocne dzioby do rozłupywania ziaren i nasion, są małe, skaczą po ziemi, latają w stadach

Rzepołuch zimuje z dzwońcami, ziębami i innymi ziarnojadami, żyje w okolicach Bałtyku i Morza Północnego, do nas przylatuje na zimę, zimuje na ugorach i rumowiskach, gniazduje na terenach z niska roślinnością i niskimi krzewami, gniazduje w koloniach na ziemi lub w szczelinach skalnych, jaja wysiaduje samica

Łuszczaki mają silnie dzioby przystosowane do jedzenia nasion, każdy gatunek ma inny dziób, otwarte gniazda wiją na drzewach i krzewach, poza okresem lęgowym żyją w stadach, śnieżka jest wróblowata, gniazduje w pęknięciach skał i murów, żyje w Alpach, do nas rzadko zalatuje zimą, jest w pobliżu kolejek górskich i chatek

Zięba jer przylatuje na zimę z północy i północnego wschodu Europy, żeruje na polach, łąkach, w ogrodach, parkach, lasach, żeruje stadnie z innymi ziarnojadami, gniazduje nisko nad ziemią, samica składa ok, 6 jaj

Czeczotka gniazduje w górskich świetlistych iglastych lasach, je nasiona drzew liściastych, olchy i brzozy, na zime przylatują stada jaśniejszych i większych czeczotek, samica składa 4-6 jaj, są niebieskawe w brązowe plamki, żyje w górach

Makolągwa zamieszkuje otwarte zakrzewione tereny, nasypy kolejowe, wrzosowiska z jałowcami, winnice, cmentarze, ogrody, gniazduje w gęstych krzewach do 2 m nad ziemią, samica wysiaduje sama jaja, częściowo wędrowna

kulczyk pojawił się w środkowej Europie w 18 w, lubi otwarte tereny z kępkami drzew, rzadkie liściaste i mieszane lasy, śródpólne zadrzewienia, parki i ogrody, małe gniazdko wije na drzewach i wysokich krzewach, mama wysiaduje sama, wędrowny, osetnik żyje w rzadkich lasach iglastych w Alpach, rzadko zalatuje

Potrzeszcz największy trznadlowaty w Europie, , samce śpiewają z widocznych stanowisk, lubi otwarte rzadko zadrzewione i zakrzaczone tereny, pastwiska, bagna, ma falisty lot, zamaskowane gniazdko wije w jamce na ziemi, częściowo wędrowny, część zimuje, trznadelek gniazduje w północnej Europie w wilgotnej tundrze z wierzbami, rzadko do nas zalatuje

Ortolan zamieszkuje suche, otwarte z niską roślinnością, słabo zarośnięte drzewami i krzewami tereny np. miedze przy polach zbóż, gniazdko wyścielane korzonkami, źdźbłami i sierścią wije w jamce na ziemi, samica sama wysiaduje białawe, nakrapiane jaja, wędrowny

Potrzos zamieszkuje trzcinowiska, brzegi rzek i stawów z trzcinami i bagniska, 1-2 razy w roku buduje w kępie traw na ziemi gniazdko, gdzie samica składa 3-6 brązowych jaj w czarnobrązowe kropki i cieniutkie kreski i sama je wysiaduje, oboje rodzice karmią pisklaczki, gniazduje w zaroślach trzcin i turzyc na niżu, wędrowny

Trznadlowate mają potężne dzioby, jedzą nasiona, owoce i owady, żyją na otwartych terenach, gniazdują blisko ziemi, samce są bardziej kolorowe

Cierlik zamieszkuje suche otwarte tereny rzadko porośnięte drzewami i krzewami, sady, winnice, gniazdko wije nisko nad ziemią na krzewach, mama sama wysiaduje jaja, do nas zalatuje wyjątkowo, głuszek gniazduje na suchych, stromych, skalistych stokach i hałdach, żyje m.in. w dolinie Renu, do nas rzadko przylatuje

Na podstawie Rośliny i zwierzęta, książka z kluczem do rozpoznawania, część 4/5, dodatek do Gazety Wyborczej z 2008 r, na podstawie NASZA PRZYRODA Rośliny i zwierzęta Europy wydanej przez Reader's Digest Przegląd sp. z oo z 2003 r oraz Atlasu Ptaków Polski z 2017 roku.