biologia i ochrona przyrody

Łoś Alces alces żyje na północy Euroazji i Ameryki Płn. zyje w lasach z dużą ilością terenów podmokłych i bagien, czyli w łęgach, lubi obecność rzek i jezior, unika terenów skalistych. Łoś jest największym jeleniowatym Cervidae, waży do 800 kg. Ma brązowe futro, długą głowę z małym czołem, małe oczy, ruchome uszy, dobrze rozwiniętą, zwisającą górną wargę, ma krótką szyję, masywny tułów, długie kończyny z wąskimi racicami, na brodzie ma woreczek skórny z tłuszczem porośnięty długą sierścią-brodę, na grzbiecie garb. Ma największe poroże ze wszystkich zwierząt, poroże ma krótki pień podtrzymujący obie łopaty, łopaty sa poziome, mają kilka sęków, poroże to kostny twór wyrastający z kości czołowej, składa się z pnia możdżenia, który jest pokryty skórą i odrostków, młode poroże pokryte jest owłosioną, unaczynioną skórą-scypułem, po pewnym czasie scypuł złuszcza się, zostaje kostne poroże, kość z czasem traci swa gęstość, porowacieje, w końcu łamie sie i odpada, zwierzę zrzuca poroże, rana zarasta scypułem, rosną nowe odrosty, naczynia odżywiają rosnącą kość, dojrzałe poroże nie ma naskórka. Je rośliny, liście i młode pędy, głównie sosny zwyczajnej oraz wierzby, klonu, jarzębiny, brzozy, dębu, jałowca i kruszyny, jedzą dużo roslin wodnych, uzupełniająć jony sodu, aktywny przez cały dzień, najbardziej o świcie i zmierzchu, dobrze pływa, szybko biega-dp 56 kg/h. Po za okresem godowym prowadzi samotniczy tryb życia, we wrześniu i październiku samce przywołują samice, inaczej klępy lub łosze słyszanymi z odległości 3 km głosami. Ciąża trwa 8 miesięcy, samica rodzi 1-2 młode, ktore po 3 tygodnie chodzą za matka, która karmi je mlekiem przez 5 miesięcy, dojrzewają w wieku 1,5-2 lata. młode to cielę. Wyjątkiem w samotniczym zyciu jest obecność cieląt przy matce, w wieku 10 miesięcy oddalaja się od niej, samotnośc jest uzasadniona trudnymi warunkami, osobniki zajmujące duże terytoria nie muszą zima konkurować o pożywienie. Loś na moczarach porusza się po kępach trawy wyrastających na powierzchnię i stabilnych, poruszając się po bagnach mozna wykorzystać ślady łosi.
Poroże tyki z długimi odnogami-badylarz w kształcie łopat z krótszymi łaszynkami, to łopatacz, nogi badyle, ogon kwiat, w gwarze cielę nazywa się łoszakiem, a samica klempą lub łoszą.

Łasicowate Mustelide:
Łasica Mustella nivalis zmaieszkuje Europę, Pn Azję i PN Afrykę, zamieszkuje niziny i góry ponad 2000 m. n.p. m.długie, smukłe ciało do 30 cm długości z ogonem, krótkei kończyny, małe zaokraglone uszka, jasnobrunatnożółtawe futro, , spód białawy, zimą zmieniaja kolor na biały, nocny i naziemny tryp zycia, je ptaki, gryzonie, gady i owady, które wyciąga z norek, żyje samotnie lub w rodzinnych grupach, samica rodzi 4-7 młodych.
Łasica górska Mistella altaica żyje między Rosja a Chinami, kolor brunatnożółtawy, spód białawy, mniejsza od łasicy, nocny tryb życia, je głównie gryzonie, ptaki, płazy, gady, ryby i owady, po miesięcznej ciąży rodzi do 8 młodych, przez 2 miesiące karmi je mlekiem, zagrożona wydziela śmierdzący płyn z gruczołów odbytowych i krzyczy.
Kałanek łasica syberyjska Mustela sibirica żyje w Chinach, Japonii, Rosji, Korei, Tajlandii, długie ciało, krótkie łapki, rudawa sierść na twarzy i szyi biała plama, 40 cm dł. nocny tryb życia i o zmiechrzu, gdy mało jedzenia poszukuje go, gniazda buduje w dziuplach, norach innych zwierząt i między kamieniami, slepe nowordoki otwieraja oczka po miesiącu po 2 tyg. mają mleczne zęby.
Łasica długoogonowa Mustella frenata nogi krótkie, brązowe łapki, wierzch rudobrązowy, spód żółty, białą plama na podbródku, nocny i samotny drapieżnik polega na słuchu i węchu, dobrze sie wspina. Ameryka Pd.
Mustella africana mała brązowe, biały pasek na brzuchu, zyje w amamzonii.
Soból Martes zibelina zamkieszkuje lasy sosnowe i świerkowe pn Azji, od Syberii po Chiny, gęsta, miękka, ciemnobrunatna sierść, żółtoczerwonawa plama na gardle, żeruje za dnia, żyje na ziemi, dobrze się wspina, wiewiórki i inne gryzonie, owoce i jagody.
Kuna domowa kamionka Martes foinaciemne, brązowe futro, plama na gardle i szyi jest biała, zyje w Europie, zach i śr Azji, na nizinach i w górach, lubi otwarte i skaliste tereny, u nas lubi wsie i miasta, nocny tryb życia je króliki, myszy i inne gryzonie, dobrze sie wspina, zagrozona przenosi młode w zębach, wiedzie samotniczy tryb życia poza okresem rozrodczym.
Kuna leśna tumak Martes martes mieszka w Europie od Skandynawii po Bałkany, Azji Mniejszej, na zachodzie Syberii, lubi lasy wysokopienne, żyje na nizinach, w lasach i górach do 2000 m. n. p. m, waży do 2,5 kg, ogon ma 25 cm, brunetne futro z żótawą plamą na gardle i przodzie piersi, dobrze sie wspina, je drobne ptaki i ssaki, poluje nocą wspina sie na drzewa, chroni sie w dziuplach, między korzeniami i skałami, nie buduje nor, ciąża trwa 9 miesięcy, rodzi się 3-6 młodych, przez 6-7 tyg. sa karmione mlekiem, potem upolowanymi przez mamę zdobyczami.
Kuna amerykańska Martes americana brązowe futro, rudawa plama na piersi, je małe ssaki, owoce, warzywa, padlinę, żaby, ryby, gady, płazy, owady, poluje nocą i o zmierzchu, samitniczy tryb zycia, młode rodzą się w dziupli lub między skałami.
Kuna żółtogardła Martes flavigula żółe gardło, kremowy tułów, czarnawe łapki, głowa, gfutroa uszami i ogon, żyje w środkowej Azji, przez 3-4 miesiące mlode są z mamą poza tym samotnicza.
Kuna wodna Martes pennanti brazowe futro, ciemniejszy tył ciała, białe plamy na piersi i brzuchu zyje w Ameryce Pn. poluje na małe kręgowce, owady, po 12 miesiącach ciąży rodzą się 3 młode, po 7 tygodniach otwierają oczy, gniazdo jest w dziupli.
Norka amerykańska Mustella vison pochodzi z Kanady i Stanów Zjednoczonych, ma płaską głowę, krótkie, szerokie uszy, wydłuzona sylwetka, brązowe futro z białymi plamkami od spodu, poluje nocą, zyje pojedynczo lub w grupach rodzinnych przy rzekach i jeziorach, poluje na wodne zwierzęta, dobrze sie wspina i pływa.
Norka europejska Mustella lutreola żyje w Europie, brązowe futro, białe plamy pod brodą i na gardle, je ssaki, ryby, płazy, gady i owady, rodzi 2-7 młodych.
Gronostaj Mustella erminea zyje w Europie, Azji i Ameryce Pn na terenach otwartych, skrajach lasów, kamienistych terenach górskich na dużych wysokosciach, smukłe, wrzecionowate ciało do 30 cm dł, płaska głowa, mały pysk, krótkie kończyny, wierzch brunatny, spód żółtawy, zzimą te z zimniejszych stref bieleją, czubek ogona zostaje czarny, aktywny przez cała dobę, kryjówka do nory opuszczone przez inne zwierzęta, je ptaki, norniki i inne gryzonie, gady, płazy i owady, by zdezorientować ofiarę robi zygzakowate skoki.
Borsuk pospolity Meles meles żyje w lasach, na nizinach, formacjach krzewiastych, w Europie i Azji, w poblizu pól i domów, masywne ciało waży do 20 kg, krótkie kończyny, ogon ma 12-20 cm, futro na plecach czarne, na bokach szare, od spoduciemnie, glowa w podłużne białoczarne pasy, wszystkożerny, nocny, wykopuje nory, do których jest kilka wejść, zima wpada w letarg.
Borsuk amerykański Taxidea Taxus zyje w Ameryce od Kanady do Meksyku, szarorude futro, spód szyi ciemniejszy, głowa czarna w białe podłuzne pasy, biała pręga idzie od nosa przez kark do grzbietu, krótkie nogi, masywna sylwetka, nocny samotnik z obszarów otwartych, je ssaki, gady, owady, pestki słonecznika, kukurydzę i inne rosliny, kopie nory w ziemi, je gryzonie i jadowite węże.
Rosomak Gulo gulo żyje w zimnych lasach Skandynawii pn Azji i Ameryki Pn, z ogonem ma dł 1,3-1,5 m, 40-45 cm wys, waży do 30 kg, długi pysk, mocne łapy z długimi, zakrzywionymi pazurami, gęste, czarnobrązowe futro z jasną plama na głowie i szarożółtym pasem po bokachje renifery, kozice, młode losie, zima padline, dobrze sie wspina, zjada rybołowa zwyczajnego polując w gniazdach.
Balizaur Arctonyx collaris zyje w Chinach, Indochinach i Sumatrze, żółtobrunatny lub szary, łapy i brzuch czarne, gardło jasne, o zmierzchu i nocą poluje, kopie w ziemi, dobrze pływa, je robaki, drobne bezkręgowce i korzonki, których poszukuje ryjąc w ziemi silnymi zębami.
Ratel Mellivora capensis zamieszkuje całą Afrykę, Półwysep Arabski, zachodnią Azję, Nepal, Indochiny oprócz puistyń i lasów deszczowych, ma krótkie, masywne łapy z długimi zakrzywionymi pazurami, popielatobiałąwe futro na grzbiecieod spodu i po bokach czarniawe, jasna pręga idzie od oczu do ogona, wzystkożerny, sierśc długa i szorstkaje miód, owoce, jagody, korzonki, ptaki ,gady, drobne ssaki, gęste futro chroni go przed ukąszeniami węży, na które poluje.
Fretka Mustella furo pochodzi z Ameryki Pn i Hiszpanii, kolor od brunatnego przez nakrapiane do białego, małe zwierzę, smukłe, krótkie łapki, ogon ma 7-20 cm dł, o zachodzie i w nocy poluje na ptaki i drobne ssaki, je owoce i rosliny, ciekawska, ruchliwa, zaprzyjażnia sie z ludźmi i domowymi zwierzętami. Z tchórzem łączy sie w tchórzofredkę.
Tchórz zwyczajny Mustella putorius żyje w Europie, Azji, Ameryce Pn, zróznicowane siedliska zamieszkuje gł w pobliżu cieków wodnych, mieszka w poblizu ludzi, giętkie, smukłe ciało, krótkie łapki, ogon do 15 cm dł. futro brunatnoczarne, czarnobiałe na pysku, tworzy maskę, silna, krótka żuchwawydłuzone, zaostrzone zęby, dobrze rozwinięte kły, aktywny o zachodzie słońca i w nocy, je ptaki, ssaki, owoce, zagrozony wystrzykuje z gruzołów odbytowych cuchnącą ciecz.
Tchórz stepowy Mustela eversmanii żółte futro, czarnobrązowe lapy, dobrze pływa i nurkuje, drapieznik, aktywny nocą, zyje w Europie Wschodniej.
Tchórz czarnołapy Mustela nigripes z Ameryki Pn, żółtawe futro, szary spód, czarne łapy i twarz, mięsożerny, samice są mniejsze, nocny tryb zycia.
Zorilla Ictonyx striatus zyje w całej Afryce na pd od Sahary, zamieszkuje sawanny, półjałowe obszary, lasy i wydmy, ma wydłuzona sylwetkę, spiczasty pysk, ogon długości ciała, gęste, lśniące czarne futro z białawymi, szerokimi pręgami, na głowie są 3 duże, białe plamy, długie, ostro zakończone pazury przednich łap, prowadzi nocny tryb życia, przebywa głównie na zimei, je jaja drobne kręgowce, węże.
Poecilogale albinucha nocna, z pd Afryki, czarny spód, żółte podłuzne pasy na grzbiecie, biała szyja i głowa.
Prewiaska Vormela peregusna tchóz marmurkowy, ma duże óżłtawe i brązowe plamy na plecach przypominające żyłkowanie marmuru, żyje na Wschodie Europy po Mongolię w Azji, od spodu futro czarniawe, biały ogon z czarnym czubkiem, je susły, chomiki, inne gryzonie, jaszczurki, owady i larwy, zagrozona wydziela cuchnącą ciecz z gruczołów odbytowych.
Wydra Lutra lutra zyje na całej ziemi poza Australią i Madagaskarem, ma długie ciało, krótkie lapy z błona pławną, potężny ogon, oczy, uszy i nos są przesunięte do góry by mogła obserwować okolicę spod wody, futro ma krótką, ciemnobrunatną z wierzchu, kremową od spodu, duzo czasu spędza w rzekach i jeziorach, błona pławna ułatiwa poruszanie sie po błotnistych brzegach, dobrze sie wspina i skacze, je ryby, skorupiaki, żyje samotnie lub w grupach rodzinnych, aktywna przez całą dobę, przy ludziach nocą, norę kopie przy rzece lub jeziorze, ma wejście z wody na głębokości 1 m, komin wentylacyjny, parzenie jest zimą po 2 miesiącach rodzi się 2-3 młode karmione mlekiem 2 miesiące, mama uczy je pollować wypuszczając na lądzie zywe ryby, oraz wynurza sie trzymając młode na plecach i zanurze się by utrzymały sie na wodzie.
Wydra morska Enhydra lutris zyje u wybrzeży Pacyfiku, ma 1,2 m długości z 30 cm ogonem, waży do 37 kg, szeroka głowa, krótka szyja, stopy spięte błona pławną, czarnobrunatne futro, głowa, pierś i gardło są szarokremowe, zyje samotnie lub w grupach rodzinnych, je ryby i zwierzęta wodne, łapie zdobycz z zasadzki lub pościgupływa szybko po dnie poruszając piasekstrasząc drobne zwierzęta chwytane w całości lub wykorzystywane jako przynęty dla ryb, zanurzona wytrzymuje 5-6 minut.
Wydra wielka Pteronura brasiliensis ariraria żyje w rzekach i jeziorach Brazylii i Gujany i pn Argentyny, ciemnobrązowa sierść, na brodzie i gardle jest biaława, przekracza 1 m dł, waży do 35 kg, ogon ma do 70 cm, jest spłaszczony, słuzy jako broń, poluje za dnia zyje w rodzinnych grupach po 5-8 osobników, teren łowiecki grupy ma 10 km2, je ryby, drobne ssaki, gady i ptaki, w płytkich wodach poluje sama, w głebokich stadnie odcinając ofiarą drogę ucieczki, jak inne wydry teren znaczy moczem i odchodami.
Wydra karłowata Aonyx cinerea żyje w Azji pd-wsch i na archipelagu malezyjskim, ma niepełne błony pławne na łapach, mniejsza od innych wydr, ma szczątkowe pazury, je mięczaki i słodkowodne skorupiaki, dobrze rozwinięte trzonowce, zyje w grupach do 10 osobników, wydaje ponad 12 odgłosów o róznym znaczeniu.
Wydrzyca afrykańska Aonyx capensis żyje od Liberii do Etiopii i od dorzecza Kongo do Afryki pd, zyje na stawach, trzęsawiskach i ciekach wodnych przepływających przez lasy deszczowe, ma masywne ciało do 1 m długości, ma 40 cm gruby ogon, waży 15-25 kg, żyje w niewielkich grupach rodzinnych, parach lub samotnie, ciąża trwa 2 miesiące, rodzi się 1-3 młode, pozostaja przy mamie 60 dni, usamodzielniają sie i dojrzewaja płciowo po roku.
I kilka innych gatunków
Skunks zwyczajny Mephitis mephitis należy do skunksowatych, zyje w Ameryce Pn, ma czarne futro z 2 białymi paskami od karku po nasadę ogona, gruczoły okołoodbytowe wystrykują cuchnącą ciecz, je gryzonie, jaja, owady, żyje w norach z 1 samcem i wieloma samicami, zimą zostaje w norze.
skunks długoogoniasty Mephitis macroura zyje w Ameryce Pn i Srodkowej ma czarny spód i boki oraz biały wierzch ciała, zamieszkuje zróznicowane tereny od stepów po lasy, raz w roku po 2 miesiącach ciąży rodzi 6 mlodych, mięsożerny.

Magnetotropizm to kierunkowy wzrost części ciała roślin zależny od pola magnetycznego Ziemi. Tropizmy to ruchy wzrostowe polegające na kierunkowym wzroście części rościn zaleznym od jakiegoś czynnika. Magnetotropizm korzeniowy pierwszy raz wykazano u zbóż i fasoli, kiedy w korzenie rosły na południe wg pola Ziemi. Okazało się, że nasiona kiełkują na pn lub pd. Jeśli zarodki sąodpowiednio ulozone rośnie szybkość kiełkowania, szybkośc ukorzeniania i rozwój siewek jest lepszy. Trudno jest zbadać jednoznanczy wpływ pola, dlatego, że rozwój i kielkowanie zależy od gatunku rośliny, wilgotności gleby, pogody, temperatury, parametrów pola. Jedna z teorii mówi, że pole wpływa na jony i cząsteczki o wrażliwych magnetycznie jak żelazo i wpływa na reakcje chemiczne w komórkach, pole przyspiesza dyfuzję jonów i elektrony atomów. Inna teoria mówi o zmianie przepuszczalności błon komórkowych i szybszej dyfuzji cząsteczek i jonów. Teoria bioplazmy mówi, że bioplazma to przestrzen pomiędzy atomami w komórkach żywych, na którą działają pola elektryczne i magneyczne. Wg kolejnej teorii pole magnetyczne oddziałuje na organizmy żywe poprzez nieskompensowane spiny elektronowe,działanie na ciekłe kryształy i na poruszające się ładunki elektryczne. Kolejni nauczkowcyn sądzą, że pole zwiększa aktywność enzymów, wykazano, że w nasionach soi, przenicy, jęczmienia i slonecznika wzrosła aktywność lipazy, amylazy i katalazy, które rozkładają materiały zapasowe z nasion, dzięki czemu zarodek sprawniej pobiera cukry, tłuszcze i białka,potrzebne mu do rozwoju i szybciej je metabolizuje. Aktywność enzymów rośniu w polu magnetycznym w komórkach roślinnych i zwierzęcych. Inne teorie dopatrują się reakcji wrażliwej magnetycznie wody, która stanowi główny składnik komórek oraz oddziaływania na pole biomagnetyczne komórek. Ja uważam, że wszystko to działa jednocześnie. Bardzo wrażliwe są rosliny strączkowe we wczesnym okresie życia. Siewki o lepszej aktywności enzymów są silniejsze, zdrowsze, większe i lepiej się rozwijają. Dorosłe rosliny z tych siewek szybciej kwitną, dają więcej kwiatów i owoców, plony są większe. Zaobserwowano to u łubinu białego, rochu, fasoli, pomidora, kapusty, sałaty, papryki, ogórka, melona, soi, bawełny, słonecznika, łubinu, rzodkiewki, orzeszków ziemnych, buraka cukrowego, ziemniaka, lnu, gryki, peluszki, cebuli. Także nasiona w polu M szybciej pęcznieją i kiełkują, rosnie ich zdolność kiłekowania. Krótkotrwałe działanie pola nie ma znaczenia. W komórkach pole powoduje zmianę stosunków wodnych, większą ilość cukrów, w siewkach rośnie sucha masa, wzrost, rosnie synteza białek i nukleinowych, ale spada zużycie tlenu, rosnie ilość plastydów i barwników fotosynteztycznych i kwiatów żeńskich u dyniowatych. Pole M chroni też przed promieniowaniem radioaktywnym, zwiększa przeżywalność nasion, zwiększa ich siłę kiełkowania, pozwala też zbożom kiełkować w temp. 65-70 st. C. Pole szczególnie poprawia przeżywalność słabych nasion, zwiększa wzrost roślin, przyspiesza go i rosliny uprawne mogą zagłuszać chwasty, tylko teoretycznie, bo one też reagują na pole [https://docplayer.pl/5705692-Wplyw-pola-magnetycznego-na-kielkowanie-i-poczatkowy-wzrost-roslin-uprawnych.html]. W ten sposób można by przyspieszyć wzrostlasów i drzewostanów i odtworzenie ekosystemów leśnych z silniejszymi drzewami. Inni uważają, że pole magnetyczne działa na komórki korzeni jak grawitacja, oddziałuje ono na amyloplasty. Jeszcze inni, że pod wpływem pola M zmienia się ukłąd auksyn w komórce.

Wiele zwierząt, gł. ptaki, ale też pszczoły, ryby, owady, walenie, muchy, nawet ludzie mają zdolnośc do wyczuwania linii zeimskiego pola magnetycznego. Także krowy ustawiają się w linii pólnoc-południe. Zwierzęta i ludzie maja fotoreceptor światła niebieskiego kryptochrom, znajduje się on w siatkówce oka, pole magnetyczne, działa jak czujnik pola magnetycznego, indukuje powstanie rodników, które reagują ze sobą, skąd przez gałąź oczną nerwu trójdzielnego informacja idzie do mózgu, drugi mechanizm to obecność magnetydu u nasady dzioba lub w pobliżu kości sitowej. Gołębie mają też neurony GPS, które reagują na pole magnetyczne Ziemi, ale ten mechanizm nie jest poznany. Krypochrom połączony jest z białkami MagR, które maja pętle z atomami żelaza, ono reaguje na pole, generując impuls nerwowy
Najnowsza hipoteza mówi, że zmysł magnetorepcji polega na kwantowej koherencji. Magnetorecepcja to zdolność wyczuwania linii pola magnetycznego. Są tu dwa mechanizmy, pierwszy to obecność w ciele magnetydu regującego na linie pola magnetycznego, cząsteczki magnetydu są narządzie podobnym do błednika, narząd ten jest u nasady dzioba, druga droga to reakcja kryptochromu na pole magnetyczne.
Znaleziono także kryształki biologicznego magnetydu we wszystkich komórkach mózgu, który także możereagowac na linie pola.
Receptory pola magnetycznego to magnetoreceptory. Magnetoreceptory to receptory zmiany i kierunku pola magnetycznego, w górnej części dzioba gołębia są cząsteczki magnetydu Fe2O3, one magnezują się zgodnie z kierunkiem i zwrotem zewnętrznego pola magnetycznego, komóki z magnetydem połączone sa kanałami jonowymi, które mogą się otwierać i zamykać zgodnie z efeltem magnetycznym, gdy pole jest ustawione równolegle do błony komórkowej powoduje przyciąganie magnesików, co zamyka kanały jonowe, gdy prostopadle magnesiki odpychają się, kanały otwierają, w stanie posrednim kanały a półotwarte. Gołębie przelatując przez linie pola, zależnie od ich kierunku optwierają lub zamykaja kanały jonowe, czyli białka przebijające błonę komórkową, otwarte kanały daja przepływ jonów, zmianę polaryzacji oraz generuje się impuls nerwowy, który idzie do mózgu.
U ludzi dużo magnetydu jest w kości sitowej.
http://www.foton.if.uj.edu.pl/documents/12579485/86eb16ca-684c-4eb7-be29-741f1d295646
http://kopalniawiedzy.pl/kryptochrom-czujnik-magnetyczny-Steven-Reppert-pole-magnetyczne-Ziemia-ludzki-kryptochrom-2-hCRY2,13323

Mak wschodni wieloletni kwitnie w maju i czerwcu, kwiaty mają 10-15 cm, rośnie do 100 cm, rozeta pierzastodzielnych liści, słabo ulistniona lub bezlistna łodyga, kwiaty białe lub różowe, lubi żyzne, przepuszczalne, próchnicze podłoże, słońce, suche miejsce, sadzonki pobieramy po kwitnieniu lub jesienią, tniemy korzenie na 8 cm, wsadzamy do skrzynek, gdy wypuszczą nowe korzonki dajemy do doniczek lub gleby, do gruntu dajemy wiosną lub jesienią

Mak polny kwitnie od maja do sierpnia, ma pierzastodzielne liście, słabo rozgałęzione łodygi, dorasta do 90 cm, ma czerwone, białe, żółte, pomarańczowe 4-płatkowe kwiaty, lubi przepuszczalne, średnio zasobne, umiarkowanie wilgotne gleby i słońce, w marcu wysiewamy nasiona do gruntu

Mak syberyjski, nagołodygowy dwuletni, ma szarozielone, pierzaste liście, ma 25-50 cm, ma bezlistne łodygi, łososiowe, białe, różowe, żółte, pomarańczowe, czerwone kwiaty, kwitnie od czerwca do września, lubi słońce, obojętne, żyzne, przepuszczalne, próchnicze gleby, piaszczysto-gliniaste, średnio suche, nie lubi mokrych, wysiewamy latem, kiedy siejemy do doniczek od stycznia do marca kwitnie w tym samym roku, musimy utrzymać luźne, przepuszczalne podloże

Mak alpejski dwuletni ma pierzastodzielne liście, białe, pomarańczowe, żółte, łososiowe kwiaty, nierozgałęzioną, bezlistną łodygę, kwitnie od maja do sierpnia, lubi przepuszczalne, dobrze zdrenowane, umiarkowanie wilgotne gleby, do gliniastego podłoża z gliną dodajemy gruzu wapiennego, lubi słońce

Mak lekarski, trzeba mieć pozwolenie, dorasta do 150 cm, ma różowe, białe, fioletowe kwiaty, otwarte lub pełne, omszone, jajowate, zaostrzone, karbowane liście, lubi żyzne, odpowiednio ciężkie, próchnicze, lekko zasadowe lub obojętne gleby, słońce

Mak biedronkowy jednoroczny, ma 50-60 cm, pierzastodzielne liście, czerwone kwiaty z czarnymi plamkami, odporny na suszę, kwitnie od czerwca do sierpnia, nasiona wczesną wiosną wysiewamy do szklarenek, inspektów i doniczek, siewki wsadzamy do gruntu po 15 maja, lubi przepuszczalne, próchnicze, średnio suche gleby, słońce, wrażliwy na zimno, trzeba chronić siewki przed przymrozkami

Mekonops bukwicolistny, z rodzaju mekonops, nie jest makiem, ale z rodziny makowatych, potocznie zwany makiem błękitnym lub niebieskim, kilkuletni, ma owalnosercowate liście rozety i mniejsze łodygowe, niebieskie kwiaty, rośnie do 70-100 cm, kwitnie w czerwcu i lipcu, lubi półcieniste i cieniste, wilgotne miejsce, nie lubi słońca, lubi chłód i wilgoć, nadaje się na chłodne i mokre lata, lubi żyzne, przepuszczalne, kwaśne, wilgotne, ale nie mokre, dobrze zdrenowane podłoże, im niższe pH tym kwiaty bardziej niebieskie, w wyższych pH są fioletowe, nie lubi suszy, słońca i ciepła, latem podlewamy, zraszamy, nawozimy wieloskładnikowymi nawozami, warto glebę wokół kompostować, na zimę okrywamy suchym igliwiem lub suchym torfem

Chaber białawy bylina, kwitnie od czerwca do sierpnia, lubi przepuszczalne, wapienne gleby, suche i słoneczne miejsca, wabi pszczoły i motyle, nasiona wysiewamy do zimnego inspektu lub rozsadnika, w kwietniu i maju, do gruntu sadzimy we wrześniu co 45 cm, kwiaty są lilioworóżowe, ma sztywne łodygi, powcinane, pierzastodzielne liście spodem białawe, kwiaty rosną na szczytach pędów

Chaber wielkogłówkowy bylina, ma 90-120 cm wysokości, grube, sztywne, puste pędy, lancetowate, ząbkowane liście odziomkowe krótkoogonkowe, łodygowe siedzące, kwitnie w lipcu i sierpniu, 10-centymetrowe żółte kwiaty otaczają łuski, wysiewamy od lutego do sierpnia, jeśli w październiku i listopadzie do skrzynek, musimy je wynieść na zewnątrz, by wykiełkowały, siewki trzymamy w 15 stopniach, w jasnym miejscu przez całą zimę, do gruntu dajemy w kwietniu i maju, lubi słońce, przepuszczalne, żyzne gleby

Chaber górski bylina, rośnie do 60 cm, kwitnie od maja do lipca, koszyczki mają 6 cm, brzeżne kwiaty są niebieskie, środkowe czerwone, liście krótkoogonkowe, lancetowate, owłosione, pędy są sztywne, gęsto ulistnione, miododajna roślina, lubi ciepłe, miejsce, półcień, gleba przepuszczalna, zasadowa, od suchej do średnio wilgotnej, nie znosi mokrego i ciężkiego podłoża

Chaber piżmowy jednoroczny, lubi ciepłe, słoneczne miejsca, suche, lekkie, przepuszczalne, zasadowe, żyzne gleby, nie lubi wilgotnych i gliniastych gleb, wiosna kompostujemy, kwitnie od czerwca do września, ma białe, fioletowe, niebieskie, czerwone, różowe, żółte kwiaty, pierzastodzielne, długoogonkowe liście, proste, rozgałęzione pędy, rośnie do 40-80 cm

Centaurea cineraria ma 20-40 cm wysokości, srebrzystoszare, powcinane, owłosione liście, kwitnie na żółto od czerwca do sierpnia, lubi słońce, nie ma wymagań glebowych, rośnie na każdej glebie, nawet jałowej, suchej,. kamienistej, na zimę trzeba go okrywać

Chaber bławatek, jednoroczny, w kwietniu wysiewamy nasiona, ma białe, różowe, niebieskie kwiaty, całobrzegie podługowate liście, lubi przepuszczalne, żyzne, zasobne w składniki pokarmowe gleby, słońce, podlewanie, nawozimy nawozami organicznymi z fosforem i potasem, miododajny, można w marcu wysiać do inspektu, zakwitnie po 2 tygodniach

Chaber nadobny wieloletni ma srebrzystozielone, pierzastodzielne liście, odcinki zaokrąglone, duże, różowe kwiaty, ma 15-20 cm, kwitnie w maju i czerwcu, lubi przepuszczalną, słabo wilgotną i suchą glebę, słońce i półcień, roślina okrywowa