Nury mają krótkie ogony, opływowe ciała, błony pławne, krótkie ogony, gniazdują na lądzie mniejsze perkozy mają rozszerzone łopatkowato palce, perkoz rdzawoszyi zamieszkuje brzegi stawów i jezior z bujną, wędruje nocą, zimą bywa na terenie całej Polski, je ryby, żaby, skorupiaki, gniazdo to pływająca wyspa z roślin. Głuptaki to wielkie ptaki morskie, polują skacząc pionowo z wysoka w dół, pływają po wodzie szukając ryb. Brodzące mają długie nogi, szyje i dzioby, czaple zginają szyje w locie, bociany mają wyprostowaną. Łabędzie to duże ptaki wodne, mają długie szyje, w locie wyglądają potężnie, pływają z gracją, nasze są białe, gniazdują na ziemi. Gęsi to duże, hałaśliwe ptaki wodne, latają szybko, formują klucze i szeregi, żerują na lądzie, mają mocne szyję, żyją podmokłych łąkach, polach, pastwiskach, gniazdują na ziemi lub wśród skał, dobrze pływają
Nur rdzawoszyi startuje z powierzchni wody, nurkuje na 9 m, łowi ryby, gniazdo to jamka wypełniona roślinkami na brzegu i wysepkach, samica składa 2 jaja, je ryby i mięczaki, w czasie godów tańczy, nurkuje i bawi się w berka
Głuptak sporadycznie do nas przylatuje, gniazdo to konstrukcja z wodorostów na półce skalnej, jedno jajo ma 8 cm średnicy, rodzice je wysiadują przez 43-45 dni, młode dojrzewa płciowo po 5 latach, głuptak szuka ryb pływając, poluje pikując z wysokości
Fulmar, petrel rzadko u nas bywa, są dwie odmiany barwne jasna i ciemna, samica składa na półce skalnej lub we wgłębieniu jedno białe jajo, na dziobie ma otwory, którymi wydala sól, zdenerwowany wymiotuje wydzieliną z żołądka na drapieżnika
Czapla purpurowa gniazduje w trzcinowiskach, czaple mają długie szyje i dzioby, zginają szyje w locie, purpurowa gniazduje nad zbiornikami wodnymi z dużą liczbą ryb, czapla nadobna i ślepowron także gniazdują nad wodami i polują na ryby
Bąk żyje na trzcinowiskach, moczarach, brzegach stawów, zagrożony wyciąga szyję i udaje trzcinę, aktywny w nocy, samiec ryczy jak krowa
Warzęcha żyje w koloniach na porośniętych trzciną moczarach, zaroślach olchowo-wierzbowych, zarośniętych brzegach jezior, składa 4 białe jaja w czerwonawe plamki w gniazdach z połamanych trzcin
Łabędź czarnodzioby, łabędź Bewicka, mały u nas przelatuje, zamieszkuje płytkie, żyzne, słodkowodne jeziorka, gdzie je rośliny wodne, jego lotki szeleszczą w czasie lotu, żyje w stadzie, zimuje na brzegach i w głębi lądu
Gęś krótkodzioba, bywa u nas zimą, gniazduje w tundrze i na stokach Islandii, Grenlandii i Szpicbergu, na ziemi wyścielone jest puchem, białawe jaja wysiaduje mama, młode szybko opuszczają gniazdka, ale potem jeszcze rodzice się nimi opiekują, u nas są stadnie na wybrzeżu i w głębi lądu, jedzą trawy, korzonki, rośliny uprawne
Gęś białoczelna wędruje w stadach, czasem zimuje, gniazduje w tundrze do Morza Arktycznego, gniazdo buduje z trawy, mchu i porostów na suchych podwyższeniach, pisklęta po kilku godzinach opuszczają gniazdo, po 5-6 tygodniach latają, para łączy się na całe życie
Bernikla kanadyjska pochodzi a ameryki Północnej, żyje w parkach, zdziczała w Anglii, Skandynawii, Niemczech, Holandii, do nas zalatuje, gniazduje w koloniach
Bernikla bialolica gniazduje na Grenlandii, na Szpicbergu i Nowej Ziemi na skałach i półkach skalnych, samica wysiaduje 4-5 bladozielonych jaj przez 4 tygodnie, zjada trawy, mchy, porosty, wodorosty, do nas zima zalatuje
Bernikla obrożna gniazduje na Grenlandii, na Szpicbergu i Syberii, najmniejsza, najciemniejsza gęś, zamieszkuje delty rzek, jezior i tundrę, je wodorosty, halofity i drobne, morskie zwierzęta, zimuje na mokradłach i w deltach rzek, gniazduje w stadach
Ohar gniazduje w jamkach np. po królikach i na wydmach na brzegach słonych jezior i wybrzeżu, gniazdka wyściela puchem
Świstun buduje gniazda wśród gęstych roślin na płytkich, słonowodnych jeziorach z bujną roślinnością od lasów mieszanych do krzewiastej tundry, je rośliny wodne, owady, mięczaki, , czasem gniazduje na północy
Cyranka zimuje w Afryce, w czasie godów oboje partnerzy odchylają głowę do tyłu, gniazduje na brzegu w pewnej odległości od wody, w kwietniu samiec ma barwy godowe
Krakwa zamieszkuje płytkie, żyzne jeziora, pośród gęstej roślinności buduje wyścielane puchem gniazda, mama sama wysiaduje 8-12 śmietankowo żółtych jaj, regularnie gniazduje
Płaskonos zamieszkuje zamulone, słodkie i słona jeziora, dziobem filtruje drobne zwierzęta i larwy z górnych warstw wody, gody ma późna jesienią i zimą, rzadko u nas gniazduje
Rożeniec zamieszkuje tereny zalewowe i stojące wody śródlądowe, u nas wiosną i jesienią odpoczywa na jeziorach, odcedza pokarm roślinny z wody
ogorzałka gniazduje na Islandii, w Skandynawii i Syberii, zimuje na Bałtyku, na przybrzeżnych mokradłach, w ujściach rzek, w zatokach, gniazduje na torfowych jeziorach z wysepkami, gniazdka wyściela puchem
Edredon żyje na wysepkach i w zatoczkach, wyścielone puchem gniazdu robi wśród krzewów lub na kamienistym brzegu, przez 4 tygodnie samica wysiaduje 4-6 zielonkawych jaj, wystraszony wzlatuje i brudzi jaja odchodami, pisklęta opuszczają gniazdo, tworzą żłobki, edredon je małże, nurkuje za nimi na 25 m, pod wodą wytrzymuje 3 minuty, zalatuje do nas zimą
Markaczka czarna kaczka żeruje na otwartym morzu, żeruje w grupach, gniazduje na jeziorach i wolnych ciekach pod krzewami, żyje w Skandynawii, Islandii, na Syberii, zimuje na Bałtyku, uhla żyje do północnej granicy lasu świerkowego, poza okresem lęgowym żyje w małych grupkach lub pojedynczo pływając po wodzie, rzadko u nas zimuje
Szlachar, tracz długodzioby żyje w zatokach z wysepkami, stojące wody, jeziora i rzeki na północy w lasach iglastych, poluje na ryby, ma ząbkowany dziób, pływa z głową pod wodą, jak zobaczy rybę nurkuje, gniazduje na ziemi w zaroślach, gniazdo wydziela puchem, rzadko lęgowy
Tracz bielaczek często u nas zimuje, poluje w grupach, gniazduje na pn Europy i Syberii, w lasach na wolno płynących rzekach i jeziorach, gniazduje w dziuplach lub między kamieniami, gniazda wyściela puchem, mama wysiaduje żółtawe jaja, u nas żyje na jeziorach. latem je też wodne owady, ryby je przez cały rok
Tracz nurogęś w czasie godów pływa po zarybionych rzekach lub jeziorach z drzewami na brzegach, gniazduje w dziuplach, gniazdo wyściela puchem, pisklęta skaczą z dziupli, rzadko tu gniazduje, zimuje w morskich zatokach i na wodach śródlądowych
Lodówka gniazduje na wysepkach na płytkich wodach w tundrze, nurkuje na 30 m, poluje na małże, pod wodą jak jak alka, zimą przelatuje nad Bałtykiem, bywa nad lądem
Podgorzałka żyje na stepach Euroazji, zamieszkuje płytkie jeziora, gniazduje na stawach i jeziorach porośniętych roślinami, samica składa 7-11 jaj, wysiaduje je 24-25 dni, je larwy owadów i rośliny wodne
Mandarynka zamieszkuje śródleśne, śródlądowe wody, sprowadzona z Chin, gniazduje w dziuplach lub budkach lęgowych
Kaczki pływające, właściwe mają ukośnie podniesione ogony, zanurzają tylko głowę i szyję, sprawnie chodzą po lądzie, głosy kaczorów różnią się, kaczki nurkujące, nurkują, pływają pod wodą, mają spadzisty tułów, głosy kaczorów różnych gatunków są podobne.
Drapieżne mają ostre szpony, zakrzywione dzioby, szybują i latają lotem szybowym, zwykle samice są większe
Błotniak łąkowy żyje na równinach z bagienną roślinnością, łata poruszając skrzydłami i szybując na przemian, poluje na drobne ptaki i ssaki, człowiek przetrzebił populację, zimuje w Afryce
Błotniak zbożowy żyje na wilgotnych i podmokłych łąkach, stepach, ma najlepiej widoczna szlarę, samiec kopuluje z kilkoma samicami, pisklęta latają po 6 tygodniach od wyklucia
Sęp płowy żyje na półpustyniach, stepach, w górach, je padlinę, gniazduje na skałach, samice w koloniach składają po jednym jaju w roku, jajo ma brązowo-czerwone plamki, rodzice karmią pisklę padliną, czasem zalatuje do nas
Trzmielojad, pszczołojad latem je poczwarki i larwy os, obserwuje z wysokości gniazda os, rozkopuje je na 40 cm, para tańczy nad gniazdami os, gniazduje w lasach na drzewach, zimuje w Afryce
Drzemlik najmniejszy drapieżny Europy, gniazduje w tundrze na Islandii i w Anglii, gniazdo robi w skale lub w jamce w ziemi, zimuje nad otwartymi terenami
kuraki mają krótki, mocny dziób, opierzone nogi, masywne ciała, masywne palce do grzebania w ziemi
Pardwa górska mieszka w Skandynawii i Alpach od pasma kosówki do granicy wiecznego śniegu, ma gęste, białe pióra, zima wykopuje jamkę w śniegu, samica składa 6-9 jaj, wysiaduje sama
Przepiórka zamieszkuje ciepłe, lekko wilgotne łąki i pola zbóż, z których samica wyprowadza pisklęta do kartoflisk, najmniejszy kurak, zagraża jej rolnictwo, żyje na niżu, je głównie ślimaki, owady, pająki, pędraki
Chruściele mają spłaszczone ciała, by biegać wśród roślin wodnych, są płochliwe, zamieszkują podmokłe tereny, palce łyski służą do biegania po hydrofitach
Drop żyje na stepach, przetrzebiły go pestycydy, odławianie i technizacja rolnictwa, gniazdo to zagłębienie w ziemi otoczone trawami, wyścielone kilkoma źdźbłami, samica składa i wysiaduje 2 oliwkowe jaja, pisklęta od razu opuszczają gniazdo
Wodnik ma najdłuższy dziób, rzadko opuszcza gęstą roślinność nadwodną, gniazdo z daszkiem wije wśród trzcin i turzyc, żeruje na częściowo wyschniętych błotach, zimuje na południu, czasem u nas, gniazduje na gęsto porośniętych wodach i mokradłach, podobnie jak kureczka nakrapiana
Ostrygojad zamieszkuje wydmy, słone mokradła i tereny zalewowe, gniazduje w koloniach, jaja składa w płytkim dołku, rodzice przez 27 dni wysiadują 3 szarożółte jaja w czarne kropki, pisklęta od razu opuszczają gniazdo, zagrożony lata wokół napastnika i krzyczy
Szablodziób żyje na słonych mokradłach i wybrzeżu, samica składa 3-4 jaja do gniazda z kilkoma źdźbłami, rodzice wysiadują, żerując płynie, kosi wodę na boki dziobem, przerzuca muł i łapie małe zwierzęta, gniazduje w lagunach i bagnistych zatokach, rzadki u nas, szczudłak rzadko pojawia się w lagunach
Kulon żyje na otwartych suchych terenach, ugorach, stepach, w czasie godów para odwraca się od siebie z dziobami w dół, na ziemi mama składa 2-3 jaja
Mornel żyje w górach poza granicą lasu, na stepach i wrzosowiskach, poza lęgami jest brzegach wód i łąkach, w czasie godów samiec lata i śpiewa, je drobne zwierzęta, gdy drapieżnik zagraża pisklętom udaje, że ma złamane skrzydło
siewki brodzą w płytkich wodach i na terenach podmokłych, maja długie dzioby i nogi, słaby dymorfizm płciowy
Sieweczka obrożna żyje na piaszczystym wybrzeżu, żwirowych brzegach, na brzegach słonych jezior, terenach podmokłych, łachach i w dolinach dużych rzek, gniazdo to płytki dołek, rodzice wysiadują 4 żółte jaja w ciemne plamki, poza lęgami jest w głębi lądu, wyjada drobne zwierzęta z błota
Sieweczka morska żyje na słonych brzegach nad jeziorem Neusiedler, na wybrzeżu i bagnach, biega i się zatrzymuje, do dołka wyścielanego muszelkami i kamykami składa piaskowe jaja w ciemne plamki, rodzice je wysiadują, w czasie godów samiec lata trzepocząc skrzydłami i śpiewa, zagrożony krzyczy
siewka złota gniazduje na brzegu Bałtyku, nad nami wędruje, wtedy żeruje na polach łąkach i bagnach, samiec wydaje trele w locie, rodzice wysiadują 3-4 oliwkowozielone w ciemnobrązowe plamki, gniazduje w tundrze
Kamusznik przewraca dziobem kamienie, by znaleźć jedzenie, gniazduje na pn Europy i Syberii, mieszka w tundrze z niską roślinnością i miejsca z kamykami i żwirem, w czasie godów samce latają nad terytorium lęgowym i śpiewają, gniazdko to dołek w ziemi
biegus malutki najmniejszy biegus Europy, gniazduje w Tundrze, zimuje w Afryce, na Półwyspie Iberyjskim i nad Morzem Śródziemnym, gniazdo to jamka wyścielana źdźbłami, samice wysiaduje 4 jaja i wodzi młode, biegus mały, Temmincka gniazduje na Syberii i w Skandynawii, nad nami wędrują
Biegus krzywodzioby gniazduje na Syberii w arktycznej tundrze, u nas jesienią jest na podmokłych brzegach zbiorników wodnych, wędruje z innymi biegusami, zimuje w Afryce, pokarmu szuka na powierzchni błota lub w błocie, regularnie przelatuje
kwokacz gniazduje na pon Euroazji, zamieszkuje otwarte tereny, moczary, bagna, brzegi lasów i zamulone jeziora, gniazdo to jamka wysłana źdźbłami, 4 żółtobrązowe jaja wysiaduje samiec przez 3 tygodnie, zaniepokojony rozkłada skrzydła, nad nami przelatuje
Brodziec krwawodzioby zamieszkuje środkową Europę, żyje na wilgotnych łąkach, moczarach, słonych bagniskach, wybrzeżu, przelatuje nad zabłoconymi strefami pływów, gniazdo to dołek w ziemi
piaskowiec żyje na piaszczystych wybrzeżach, zimuje na plażach, biega za falami i wyjada pokarm, gniazdo to jamka w ziemi, samica składa 4 zielone jaja w ciemne, gniazduje w Arktyce, jesienią bywa na wybrzeżu
Szlamik rdzawy żyje w Skandynawii i na Syberii, gniazdo to płytka jamka wysłana roślinami, gniazduje w pn tundrze, zimuje w pn Afryce i Basenie Morza Śródziemnego, żerując wciska dziób w muliste dno, u nas jesienią jest na terenach podmokłych
Kulik wielki największy siewkowaty, żyje na łąkach, bagnach, moczarach z niskimi roślinami, osuszanie terenów mu szkodzi, poza okresem lęgowym są na wybrzeżu w strefie pływów, w czasie lęgów samce latają nad terytorium lęgowymi tokują, gniazdo to jamka wyścielana źdźbłami, kulik mniejszy gniazduje na pn Euroazji, nad nami wędruje
Samotnik, stalugwa żyje w północnych iglastych lasach Euroazji i na bagnach, gniazda robi w opuszczonych gniazdach innych ptaków np. drozdów lub w jamce na ziemi, nad nami przelatuje rzadko gniazduje, przestraszony wzlatuje pionowo i krzyczy, tęczak, trawnik gniazduje wyjątkowo
Kuliczek piskliwy zamieszkuje piaszczyste i żwirowe zarośnięte wysepki i porośnięte roślinkami brzegi wód, kołysząc się biega, wzlatuje, lata nad wodą machając skrzydłami, gniazdo to płytka jamka wśród roślin, 4 żółtobrązowe jaja wysiadują oboje rodzice, poza okresem lęgowym żyje na zbiornikach śródlądowych
Płatkonóg szydłodzioby wiosłuje nogami i obraca się na wodzie, ma błony pławne, gniazduje na pn Euroazji i na wyspach Atlantyku, zamieszkuje suche miejsca nad słodkowodnymi jeziorami i arktyczne tereny podmokłe, samiec wysiaduje 4 jaja i prowadzi pisklęta, nad nami wędruje jesienią, płatkonóg płaskonogi gniazduje w tundrze nad brzegami mórz, rzadko zalatuje w czasie jesiennej wędrówki
wydrzyki są silne, kradną zdobycz innym ptakom, mewy maja długie skrzydła, nad morzem i w głębi lądu żyją w stadach
Wydrzyk pasożytny, ostrosterny ma 2 odmiany, 1 ciemnobrązowa, 2 ma jasny spód, gniazduje na północy Euroazji i Ameryki Północnej i u wybrzeży Atlantyku, zimuje w zachodniej Afryce, Zatoce Perskiej i w Ameryce Południowej, nad nami wędruje, spotkać go można na wybrzeżu i w głębi lądu, kradnie zdobycz innym ptakom, je ryby i mniejsze ptaki
mewa mała przelatuje, wtedy żyje nad wodami śródlądowymi, zimuje na wybrzeżu, lata nad taflą wody i łapie owady, gniazduje na bagnach, gniazdo buduje na kępach traw, mewa czarnogłowa przylatuje z Basenu Morza Śródziemnego, gniazduje na wysepkach na jeziorach i lagunach
Mewa pospolita żyje na pn-zachodnich wybrzeżach Europy i na wodach śródlądowych, gniazduje kolonijnie na skalistych, piaszczystych i trawiastych wyspach przybrzeżnych Morza Północnego, na ziemi, wśród niskich roślin wije gniazdo z suchych części roślin, przez 3 tygodnie rodzice wysiadują 3 brązowe jaja w ciemne plamki, mewy jedzą pędraki, skorupiaki, owady, padlinę i odpadki, przelatuje nad Polską, gniazduje nad Wisłą
Mewa trójpalczasta żyje w Skandynawii, Anglii i na wyspach Atlantyku, gniazduje na półkach skalnych i we wnękach na brzegu, gniazdo wije w błota, wodorostów, szczątków roślin i odchodów, rodzice wysiadują 2 jaja, puchowe pisklęta zostają w gnieździe, po 5-6 tygodniach latają
Mewa żółtonoga żyje na wyspach Atlantyku, w Skandynawii, Anglii i Europie Zachodniej, poza okresem lęgowym jest nad dużymi zbiornikami wodnymi na lądzie, gniazduje w stadach, gniazdo jest w jamce w ziemi
Rybitwy mają smukłe ciała, długie dzioby, elegancki lot, polują głową w dół, trzepoczą skrzydłami, mają wąskie skrzydła, rozwidlone ogony, gniazdują na ziemi i skałach
Rybitwa krótkodzioba żyje na południu Europy, gniazduje w piasku lub trawie, gniazdko to jamka wyścielona źdźbłami, puchate pisklęta przylegają do ziemi, gdy są zagrożone, zimuje w Afryce, do nas zalatuje, je ssaki, jaszczurki i owady
Rybitwa zwyczajna, najliczniejsza rybitwa środkowej Europy, zamieszkuje wody śródlądowe, wyspy, ujścia rzek, przybrzeżne łąki, gniazduje z innymi rybitwami, gniazdo do dołek w piasku lub żwirze wśród niskich roślin, czasem składa jaja na kożuchach z roślin wodnych, je ryby, larwy owadów, skorupiaki, rodzice wysiadują jaja
Rybitwa czubata gniazduje na piaszczystych brzegach morza, w czasie godów samiec daje samicy rybkę w prezencie, gniazduje kolonijnie w jamce z piasku, puchate pisklęta zostają w gnieździe, starsze ostrzykują drapieżniki odchodami, zimuje na wybrzeżach Afryki
Rybitwa popielata gniazduje na słabo zarosniętych wybrzeżach i skrajach bagien, samica składa do jamki w ziemi 2 oliwkowe jaja w ciemne plamki, rodzice je wysiadują, poluje na ryby i ptaki nurkując, zimuje na wybrzeżach południowej Afryki i Antarktydy
Rybitwa białoczelna nasza najmniejsza rybitwa, gniazduje na piaszczystych brzegach, wydmach i miejscach słabo zarośniętych na słonowodnych jeziorkach, gniazdo to jamka wyścielona kawałkami muszelek, samica składa 2-3 piaskowe jaja w ciemne kropki, rodzice wysiadują jaja, w czasie godów nie dają sobie ryb, u nas nad morzem i dużymi rzekami gniazduje
rybitwa czarna gniazduje na płytkich jeziorkach, stawach z kępami roślin, bagnach z oczkami wodnymi, przelatuje nad wybrzeżem, zimuje w tropikalnej Afryce, gniazdo robi na pływającej platformie z roślin lub kożuchu, 2-3 jaja w ciemne plamki wysiadują rodzice, u nas na bagnach w dolinach rzek
Nurzyki mają wąskie skrzydła, krótki ogon, na lądzie są wyprostowane, polują na wodzie
Nurzyk popielaty gniazduje na stromych skalnych zboczach z półkami i wnękami, gdzie składa 1 jajo, 3 tygodniowe pisklęta skaczą ze skał do wody, ale rodzice dalej je prowadzą, zimuje na Morzu Barentsa, pn Atlantyku i Pacyfiku
Gołębie maja małe głowy, szpiczaste, szerokie skrzydła, czasem latają lotem ślizgowym, kukułka ma 2 palce skierowane do przodu, 2 do tyłu, sowy są aktywne nocą, pióra twarzy tworzą wieńce szlarę, która kieruje dźwięki do uszu, maja haczykowate dzioby i okrągłą głowę
Pójdźka żyje na otwartych terenach z pojedynczymi drzewami i ich kępkami, w kamieniołomach, ruinach, stodołach, starych, gniazduje w budynkach i dziuplach drzew, osiadła na nizinach, zagrożona kuca i się chowa
Włochatka wiosną samiec śpiewa, by znaleźć partnerkę, śpiewa z przerwami przez cała noc, żyje w górskich lasach iglastych, na północy niżej, gniazduje w dziuplach np. dzięciołów, samica składa jaja na dnie dziupli, je małe ssaki, małe ptaki, owady, jej występowanie pokrywa się z występowaniem świerka
sóweczka najmniejsza sowa wielkości gila aktywna w dzień, śpiewa na gałęziach drzew, inny śpiew ma jesienią, żyje w lasach iglastych i mieszanych, u nas na północnym wschodzie i południowym zachodzie Polski, samica wysiaduje jaja w dziuplach dzięciołów, samiec ja karmi, je drobne ptaki i ssaki, gniazduje w górskich lasach szpilkowych
sowa błotna w czasie lotów klaszcze skrzydłami pod brzuchem, aktywna w dzień, zamieszkuje łąki i mokradła, naziemne gniazdo jest osłonięte wysokimi roślinami, samica składa jaja co 2 dni, wędrowna
Sowa uszata zaniepokojona podnosi uszka i rozciąga się w górę, jedna z najpospolitszych polskich sów, pisklęta krzyczą po wylocie, zamieszkuje rzadkie lasy, parki, zarośla, je małe ssaki jak gryzonie, małe ptaki i owady, gniazduje w opuszczonych gniazdach wron, srok i drapieżnych, samica wysiaduje jaja przez 4 tygodnie, pisklaki wykluwają się po kolei, są różnej wielkości, koczuje od wiosny do jesieni
Kraskowate pochodzą z tropików, są kolorowe, gniazdują w dziuplach na drzewach i w norkach na brzegach i w żwirowniach, jaskółki mają szpiczaste skrzydła, haczykowate ogony, opływowy kształt ciała, polują w locie z otwartymi dzióbkami na owady, maja krótkie nogi z małymi palcami, dzięcioły mają mocne dzioby do wybijania gniazd w korze i drewnie, długi, szorstki, lepki język do polowania na owady, szeroki ogon do podpierania się w czasie chodzenia po pniu
Dzięcioł zielonosiwy mieszka w południowej i południowo-wschodniej Polsce, samiec bębni, poluje na owady, gniazduje w leśnych zaroślach, parkach, wybija dziuple w miękkich drzewach liściastych, gdzie samica składa jaja
Dzięcioł trójpalczasty ma 3 palce, 2 skierowane do przodu, 1 do tyłu, żyje w górskich lasach, głównie w iglastych, często bębni, osiadły, częsty na południowym wschodzie kraju
Dzięcioł czarny wybija owalny otwór, dzięcioł białogrzbiety żyje w lasach liściastych i mieszanych z dużą liczbą spróchniałych i starych drzew na wschodzie Polski, obie płcie bębnią
Dzięcioł średni lubi dąbrowy, ale zamieszkuje różne lasy na ciepłych nizinach, rzadko bębni
Skowronki żyją na ziemi na otwartych terenach, tam gniazdują i żerują, obie płcie są brązowe, poza lęgami żyje w stadach
Dzierlatka śpiewa z podwyższeń na ziemi i w czasie lotu, wzlatuje i śpiewa, żyje na otwartych terenach, lubi lotniska, tereny wyścigów, budynki kolejowe i przemysłowe, miasta, gniazdo robi na ziemi z trwa i korzonków, osiadła, żyje obok ludzi
Skowronek borowy, lerka śpiewa w koronach drzew i w czasie lotu, żyje w na suchych, słabo zadrzewionych stokach, wrzosowiskach, górskich łąkach ponad lasem, skrajach lasów, gniazduje na ziemi, gniazdko ukrywa wśród roślin, jaja są białe w brązowe plamki, gniazduje na nizinach, wędrowny
pliszkowate są szczupłe, mają długi ogon, szpiczaste dzioby do łapania owadów, obie płcie są takie same
Świergotek łąkowy śpiewa w locie, żyje na wilgotnych łąkach, bagnach, górskich pastwiskach, poza lęgami żyje na wilgotnych łąkach, blisko rzek i na wybrzeżu, gniazduje na nizinach wędrowny, świergotek polny gniazduje na ugorach i terenach ruderalnych, odlatuje na zimę
Siwerniak zamieszkuje górskie łąki nad i pod granicą lasu, poza lęgami jest w pobliżu wód, gniazdo jest ukryte na ziemi, samica wysiaduje w nim 4-5 jaj przez 2 tygodnie, jaja są w ciemne w ciemne plamki, rodzice karmią pisklęta, po 16 tygodniach młode opuszczają gniazdo, gniazduje w Karpatach i Sudetach, wędrowny, w czasie wędrówek jest na niżu
Pliszki kiwają ogonami w górę i w dół, żerują na ziemi biegając na długich i cienkich nogach, samiec ma silniejsze kolory
Pliszka górska zamieszkuje brzegi szybko płynących rzek i potoków głównie w górach, czasem brzegi jezior, stawów i kanałów, gniazduje w pęknięciach murów i skał, pod mostami, w szparach skalnych, samica składa 4-6 jaj, wysiadują je oboje rodzice, pisklęta wylatują po 12-13 dniach, lęgi ma 2-3 razy w roku, je drobne bezkręgowce, wędrowna, rzadko zimuje, gniazduje w górach
Dzierzby maja haczykowaty dziób, jemiołuszka czubek i jaskrawy kolor
Dzierzba rudogłowa zamieszkuje otwarte tereny z kępkami drzew, pola i łąki z drzewkami owocowymi, gniazduje kilka m nad ziemią w rozwidleniu gałęzi, samica wysiaduje sama 4-6 zielonkawobiałych jaj w szarobrązowe plamki, samiec ja karmi, wędrowna
Szpaki są hałaśliwe, ruchliwe, mają szpiczaste dzioby, gniazdują w dziuplach, krukowate są czarne, chodzą lub skaczą
Wieszczek zamieszkuje wysokie góry nad granicą lasów, zimą schodzi w doliny, żeruje przy ludziach, u nas rzadki, w alpach towarzyszy szałasom, zaniepokojony woła, gniazduje w koloniach we wnękach i szczelinach w skałach, jaja wysiaduje tylko samica, podobny tryb życia ma wrończyk
Pokrzywnica zamieszkuje leśne zarośla, gęste krzewy, parki, ogrody, kosodrzewinę, miseczkowate gniazdko jest zamaskowane, wędrowna, gniazduje od nizin po pasmo lasów
Płochacz halny macha skrzydełkami i kiwa ogonkiem, gniazduje na stokach, pastwiskach, skalnych stokach nad lasami i na stosach drzew, tam gdzie niska trawa, u nas jest w Tatrach
Pokrzewkowate są małe, ruchliwe, jedzą owady, są płochliwe, gniazdują w gęstych zaroślach w lasach lub przy wodach, są płochliwe, kryptycznie ubarwione, słychać je, ale nie widać
Świerszczak zamieszkuje wilgotne łąki z krzewami, brzegi stawów i rozlewiska rzek, wilgotne lasy, gniazdo wije na ziemi w gęstych zaroślach, para razem wysiaduje 4-6 jaj, wędrowna, brzęczka żyje na trzcinowiskach
Trzciniak jest ruchliwy, żeruje w niedostępnych miejscach, samiec śpiewa na czubku trzciny, zamieszkuje rozległe trzcinowiska, gniazdo to mocno spleciony koszyk zawieszony na źdźbłach trzcin, je owady jak jętki i komarnice, oboje rodzice wysiadują jaja
łozówka żyje w kępach krzewów na słabo wilgotnych łąkach i wzdłuż rzek
Pokrzywka ogrodowa zamieszkuje lasy z gęstym podszytem, polne zarośla i ogrodowe krzewy, gniazduje nisko nad ziemią na krzewach, samiec znosi materiały do budowy gniazda i śpiewa, pokrzewka jarzębiata gniazduje w zaroślach, wędrowne
pokrzewka czarnołbista podniecona stroszy skrzydła, ogon, pióra na ogonie, zamieszkuje lasy liściaste i mieszane, zarośla, ogrody, parki, kępy drzew, poluje na owady, latem je owoce, rodzice karmią młode po opuszczeniu gniazda
Cierniówka śpiewa na gałęziach i podczas lotu, zamieszkuje otwarte tereny z ciernistymi krzewami i żywopłoty, gniazdo z trawy buduje nisko nad ziemią, rodzice wysiadują 3-6ciemno nakrapianych jaj, wędrowna
Zaganiacz oboje rodzice karmią młode, samiec śpiewa w koronach drzew liściastych, naśladuje inne ptaki, zamieszkuje parki, ogrody, luźne lasy liściaste i mieszane, aleje, gniazdko buduje kilka m nad ziemią
Zniczek podniecony stroszy czapeczkę, żyje w lasach iglastych i mieszanych i kępach świerków, robi kuliste gniazdo, samica składa 8-10 jaj, rodzice karmią pisklęta, wędrowny, je owady, małe pająki, larwy
Piecuszek lata z drzewa na drzewo, zamieszkuje świetliste lasy liściaste i mieszane, parki, ogrody, polne zarośla, wędrowny, żyje od nizin po wyżyny, świstunka górska gniazduje na ziemi w górskich lasach
świstunki są skromnie ubarwione, gniazda z traw, liści, mchu, piór i włosia robią na ziemi, mysikróliki gniazdują w iglastych lasach na gałęziach, muchołówki siadają na końcach gałązek i drutach, skąd wypatrują owadów, łapią je w locie
Kląskawka żyje na ekstensywnie użytkowanych łąkach, ugorach, bagnach, gniazdo wije na ziemi ukryte w gęstej roślinności, samica wysiaduje 4-6 jaj, wędrowna, żyje na na niżu i wyżej położonych terenach południowej Polski
Białorzytka łapie owady w locie, zamieszkuje rumowiska, kamieniste łąki i inne kamieniste tereny, tereny ruderalne, wędrowna, namurnik skalny żyje głównie na nasłonecznionych, trawiastych stokach w górach i na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej
Słowik rdzawy śpiewa w nocy, żyje w parkach, ogrodach w lasach południo-zachodniej Polski
Drozdowate mają długie nogi, ogon i duże oczy, młode mają plamki, latem jedzą owady i mięczaki, zimą owoce i jagody
paszkot poza okresem lęgowym żeruje stadnie na łąkach na dżdżownice, gniazduje w lasach, parkach, ogrodach w rozgałęzieniach wysokich drzew, zimą je jagody jemioły, żyje na nizinach i przedgórzu
Droździk jesienią i zimą żeruje w stadach z kosami i śpiewakami, śpiewa z wysokich miejsc, wędruje śpiewając w nocy, zamieszkuje północną Europę, gniazduje w świetlistych lasach i bagnach, u nas jest na północnym-wschodzie, rzadko gniazduje
Drozd obrożny jesienią w stadkach je jagody, gniazduje na pniach drzew i krzewów iglastych nisko nad ziemią, czasem w skalnych szczelinach, wędrowny, u nas w Karpatach i Sudetach
Wąsatka żyje na trzcinowiskach i bagnach z trzciną, gniazdo wije zamaskowane na trzcinie, w czasie lęgów samiec stroszy brodę i podnosi pionowo ogon, białawe jaja w brązowe plamki i kreski rodzice wysiadują przez 11-13 dni, ptaki latają nisko nad trzcinami, latem je owady, zimą nasiona trzcin
Czarnogłówka na niżu zamieszkuje tereny podmokłe, w górach lasy iglaste i mieszane, wybija dziuplę z pniu, samica składa 6-0 białych jaj w różowe plamki, które wysiaduje przez 13-15 dni, częściowo osiadła, żyje w wilgotnych lasach
Sikorki są małe, zwinne, szukają pokarmy skacząc po gałęziach i trzcinach, zimują w stadach, wróble mają mocne dzioby do rozłupywania ziaren i nasion, są małe, skaczą po ziemi, latają w stadach
Rzepołuch zimuje z dzwońcami, ziębami i innymi ziarnojadami, żyje w okolicach Bałtyku i Morza Północnego, do nas przylatuje na zimę, zimuje na ugorach i rumowiskach, gniazduje na terenach z niska roślinnością i niskimi krzewami, gniazduje w koloniach na ziemi lub w szczelinach skalnych, jaja wysiaduje samica
Łuszczaki mają silnie dzioby przystosowane do jedzenia nasion, każdy gatunek ma inny dziób, otwarte gniazda wiją na drzewach i krzewach, poza okresem lęgowym żyją w stadach, śnieżka jest wróblowata, gniazduje w pęknięciach skał i murów, żyje w Alpach, do nas rzadko zalatuje zimą, jest w pobliżu kolejek górskich i chatek
Zięba jer przylatuje na zimę z północy i północnego wschodu Europy, żeruje na polach, łąkach, w ogrodach, parkach, lasach, żeruje stadnie z innymi ziarnojadami, gniazduje nisko nad ziemią, samica składa ok, 6 jaj
Czeczotka gniazduje w górskich świetlistych iglastych lasach, je nasiona drzew liściastych, olchy i brzozy, na zime przylatują stada jaśniejszych i większych czeczotek, samica składa 4-6 jaj, są niebieskawe w brązowe plamki, żyje w górach
Makolągwa zamieszkuje otwarte zakrzewione tereny, nasypy kolejowe, wrzosowiska z jałowcami, winnice, cmentarze, ogrody, gniazduje w gęstych krzewach do 2 m nad ziemią, samica wysiaduje sama jaja, częściowo wędrowna
kulczyk pojawił się w środkowej Europie w 18 w, lubi otwarte tereny z kępkami drzew, rzadkie liściaste i mieszane lasy, śródpólne zadrzewienia, parki i ogrody, małe gniazdko wije na drzewach i wysokich krzewach, mama wysiaduje sama, wędrowny, osetnik żyje w rzadkich lasach iglastych w Alpach, rzadko zalatuje
Potrzeszcz największy trznadlowaty w Europie, , samce śpiewają z widocznych stanowisk, lubi otwarte rzadko zadrzewione i zakrzaczone tereny, pastwiska, bagna, ma falisty lot, zamaskowane gniazdko wije w jamce na ziemi, częściowo wędrowny, część zimuje, trznadelek gniazduje w północnej Europie w wilgotnej tundrze z wierzbami, rzadko do nas zalatuje
Ortolan zamieszkuje suche, otwarte z niską roślinnością, słabo zarośnięte drzewami i krzewami tereny np. miedze przy polach zbóż, gniazdko wyścielane korzonkami, źdźbłami i sierścią wije w jamce na ziemi, samica sama wysiaduje białawe, nakrapiane jaja, wędrowny
Potrzos zamieszkuje trzcinowiska, brzegi rzek i stawów z trzcinami i bagniska, 1-2 razy w roku buduje w kępie traw na ziemi gniazdko, gdzie samica składa 3-6 brązowych jaj w czarnobrązowe kropki i cieniutkie kreski i sama je wysiaduje, oboje rodzice karmią pisklaczki, gniazduje w zaroślach trzcin i turzyc na niżu, wędrowny
Trznadlowate mają potężne dzioby, jedzą nasiona, owoce i owady, żyją na otwartych terenach, gniazdują blisko ziemi, samce są bardziej kolorowe
Cierlik zamieszkuje suche otwarte tereny rzadko porośnięte drzewami i krzewami, sady, winnice, gniazdko wije nisko nad ziemią na krzewach, mama sama wysiaduje jaja, do nas zalatuje wyjątkowo, głuszek gniazduje na suchych, stromych, skalistych stokach i hałdach, żyje m.in. w dolinie Renu, do nas rzadko przylatuje
Na podstawie Rośliny i zwierzęta, książka z kluczem do rozpoznawania, część 4/5, dodatek do Gazety Wyborczej z 2008 r, na podstawie NASZA PRZYRODA Rośliny i zwierzęta Europy wydanej przez Reader's Digest Przegląd sp. z oo z 2003 r oraz Atlasu Ptaków Polski z 2017 roku.