biologia i ochrona przyrody

W weekend były 2 kępki przebiśniegów, a dzisiaj było 5

Jeszcze jest bardzo zimno, ptaki stołują się na rozsypanych ziarnach i rozłupanych orzechach, przylatują sójki, raniuszki, sikorki, wróble, kosy, które wchodzą pod dom po jedzenie, bażanty wyjadają ziarnka z jabłek, których ludzie nie zebrali, a które opadły. Przed pogorszeniem pogody podchodzą pod sam dom i śpią na gałęziach drzewek owocowych. Dzięcioły żerują na gałęziach. Sroki żerują na odpadkach. Z krzaków widać rogi daniela. Wiewiórka podbiera orzechy. Lis biega po działce sąsiada szukając żeru. Sarny przebiegają przez pola za domami.

Orzechy włoskie i leszczyna mają jeszcze pączki, które są od jesieni. W innych miejscowościach już są bazie, ale po niedzielnym spacerze stwierdziłam, że u mnie jeszcze nie kwitną wierzby, w końcu ich zapylacze jeszcze śpią w ulach, barciach i norkach-trzmiele. Nasze wierzby są mądre i wiedzą, że przemarzłyby im pąki. Za to są pąki na malinach i porzeczkach czarnych, co świadczy o tym, że idzie ku dobremu. Pojawiły się nieśmiało przebiśnieżki malutkie jak zapałeczki-2 kępki za domem, w ogródeczku przylaszczka ma jeden pączek, który rozwinąłby się, gdyby zima nie wróciła. Wyszły też liście liliowców. Wyszła już maleńka zielona trawka. Dawniej w styczniu były już maleńkie pokrzywki i podagryczniczki, w tym roku tylko maleńka trawa długa jak dziecięcy palec. Dzięcioły stukają już w lampy wołając partnerki. Duże gołębie grzywacze szukają na sosnach miejsc pod gniazdka. Pomimo śniegu liście są na poziomkach. Przy pniakach i murze widać zielony mech. Gdyby nie było co chwila świeżej dostawy śniegu można by poczuć, że już za chwilę wiosna. Bobry na rzecze budują tamy z gałęzi, które podbierają do palenia. Można uciąć gałązki wiśni do wazonu, które po pewnym czasie obsypią się białym kwieciem, można uciąć gałęzie porzeczki czarnej i agrestu, by swoim aromatem cieszyła domowników. Te wszystkie zwierzęta i rośliny pokazują, że idzie wiosna, że zima kiedyś się skończy nawet jeśli nie pogoda nie będzie wiosenna to będzie zielono, kwietnie i radośnie, ptaki znowu zaczną śpiewać, już śpiewają żerując na berberysie i rzucanym im ziarnie.

Pączek przylaszczki

Krwawnik pospolity lubi słońce, suche gleby, przepuszczalne, umiarkowanie żyzne gleby lekko zasadowe do obojętnych, radzi sobie w półcieniu i na ubogich glebach, nie lubi gliniastych i kwaśnych, na wilgotnych glebach rozwija części zielone, odporny na mróz, zanieczyszczenie, choroby, szkodniki, wszystkie gatunki nadają się do bukietów

krwawnik kichawiec ma białe kwiaty w baldachogronach są jak pomponiki, rozmnaża się przez rozłogi, długotrwała bylina, lubi słońce, suche miejsca, przepuszczalne, słabo żyzne ziemie, odporny na mróz i suszę, na rabaty, obrzeża, do pojemników

krwawnik wiązówkowaty, talerzowaty ma piękne żółte kule baldachogron, lubi przepuszczalne, piaszczysto-gliniaste, zasobne w składniki pokarmowe gleby, umiarkowanie wilgotne i lekko suche, słońce i półcień, ma 80-150 cm, pierzastodzielne liście, kwitnie od lipca do sierpnia, mrozoodporny, późną jesienią przycinamy tuż nad ziemią, do ogrodów naturalistycznych, na rabatach mieszanych, do suchych bukietów, kępki dzielimy jesienią, sadzimy w rozstawie 40 na 30 cm,

krwawnik tarczowaty osiąga 50 cm wysokości, ma żółte kwiaty w baldachogronach, kwitnie od czerwca do października, lubi słońce, tolerancyjny dla gleby, lubi średnio wilgotne i suche o pH 6,6-7,2, na łąki kwietnie i skalniaki, wycinanie przekwitłych kwiatostanów powoduje ponowne kwitnienie

krwawnik syberyjski kwitnie do czerwca do września na różowo, ma lancetowate, ząbkowane liście, lubi słońce, każdą glebę, nie lubi zbyt mokrych, wycinanie zwiędłych kwiatostanów pobudza do kwitnienia, do pojemników, naturalistycznych ogródków, na bukiety

Krwawnik wełnisty, kutnerowaty wzniesiony i płożący pokrój, 10-20 cm wysokości, powcinane, sztywne liście, kwitnie od czerwca do lipca, ma żółte kwiaty w baldachogronach na końcach ulistnionych łodyg, owoce to niełupki, lubi słońce, ciepło, piaszczysto-gliniaste podłoże, średnio żyzne, przepuszczalne, suche, toleruje gleby jałowe, wrażliwy na mróz, potrzebuje okryć, ścinamy przekwitłe kwiatostany, po 3-4 latach odmładzamy kępy, rozmnażamy z kłącza, na skalniaki, zielone dachy, zadarnienia

Krwawnik ogrodowy Moonshine ma srebrne łodygi i liście, żółte kwiaty w podbaldachach, kwitnie od maja przez całe lato, usuwamy zwiędłe kwiatostany, lubi słońce, półcień, lekkie, lekko wilgotne, przepuszczalne gleby, mrozoodporny, nawozimy wiosną, na rabaty, skalniaki, do pojemników, sadzimy w grupkach po 3-10 roślin co kilka do kilkunastu cm, inne ogrodowe krwawniki są różowe, czerwone, purpurowe, białe, kwitną przez całe lato, późną jesienią przycinamy je nad ziemią

różowy krwawnik ogrodowy

inne odmiany ogrodowe krwawnika:

Canea ciemnokarmonowe kwiaty, Cassis wiśniowe kwiaty, Cerise Queen dorasta do 1 m, ciemnozielone liście, jasno czerwone kwiaty z białymi środkami,Credo kremowe kwiaty, Fire King różowo-czerwone pachnące kwiaty, Fanal jasno czerwone kwiaty, Kelwayi karminowo-czerwone kwiaty, Lilac Beauty, Lavender Beauty kwiaty liliowo-fioletowe lub różowe z białymi środkami, delikatne, Paprika szarozielone liście, czerwonopomarańczowe i żółte kwiaty, Red Beauty srebrzyste liście, różowoczerwone kwiaty, Red Velvet krwistoczerwone kwiaty, Rosea ma kwiaty różowe, lilafioletowe, lila, Sammetriese kwitnie 2 tygodnie później niż inne odmiany, ma czerwone kwiaty i rośnie do 75 cm, Terracotta ma pomarańczowe kwiaty, które kremowieją, Walther Funcke ma rdzawopomarańczowe kwiaty,

Ziołowe mieszanki na choroby serca i układu krążenia u psów i kotów-20 g ziela miłka wiosennego, 20 g liści rozmarynu, 20 g kwiatów lawendy 20 g liści ruty zwyczajnej wzmacnia i tonizuje, rano i wieczorem dajemy 0,5 szklanki z łyżeczki mieszanki lub 1 łyżkę wyciągu olejowego raz dziennie

po 12,5 g kwiatu arniki, liści oleandra, 40 g ziela miłka, 55 g owoców głogu 1 łyżeczka wyciągu olejowego na dzień-wzmacnia i tonizuje

20 g kwiatów bzu czarnego, 20 g kwiatów arniki, 20 g ziela mieszanka rozszerza naczynia krwionośne, ułatwia przepływ krwi podajemy szklankę odwaru z 1 łyżeczki mieszanki

po 35 g ziela rozmarynu, owoców głogu, 5 g ziela dziurawca, wywar z 1 łyżeczki mieszanki 2 razy dziennie rano i po południu po pół szklanki, rozszerza naczynia krwionośne, ułatwia przepływ krwi

15 g ziela serdecznika, 10 g ziela fiołka trójbarwnego, 10 g kwiatu lipy, 20 g kwiatów głogu, 215 g ziela rozmarynu, odwar z łyżeczki mieszanki do picia 3 razy dziennie po pół szklanki, rozszerza naczynia krwionośne, ułatwia przepływ krwi

15 g kwiatów głogu, 15 g owoców głogu, 15 g kwiatów arniki odwar z łyżeczki mieszanki 2-3 razy dziennie po pół szklanki wzmacnia i tonizuje układ krążenia

Profilaktyka chorób układu pokarmowego

30 g ziela krwawnika, 35 g ziela rdestu, łyżka mieszanki na szklankę wrzątku, parzymy 15 minut, przestudzony napar podajemy w ciągu dnia na rozkurczenie mięśni gładkich układu pokarmowego

45 g liści melisy, 30 g bobrka trójlistnego 70 g ziela dziurawca, łyżka mieszanki na 200 ml wrzątku, 3 razy pół szklanki naparu po posiłkach, działa rozkurczająco

30 g ziela dziurawca, 20 g korzenia lukrecji, napar z pół łyżki mieszanki na 2/3 szklanki wody podajemy 3 razy dziennie między posiłkami w stanach skurczy układu pokarmowego

20 g kłącza pięciornika, 30 g kory dębu, 3 g liści szałwii łyżeczkę ziół macerujemy w szklance wody przez kilka godzin, potem robimy odwar, kilka razy po łyżeczce na biegunki

20 g kory kruszyny, 20 g owoców anyżu, 20 g owoców szakłaka pospolitego, 30 g owoców kopru, 30 g korzenia lukrecji, odwar z łyżki mieszanki na szklankę wody podawany po łyżce kilka razy dziennie na zaparcia

25 g owoców anyżu 25 g owoców kminku zwyczajnego, 25 g owoców kolendry, 25 g owoców kopru-łyżeczka mieszanki na szklankę wrzątku, 2-3 razy dziennie po kilka łyżek jako lek wiatropędny

25 g ziela piołunu, 25 g ziela centurii pospolitej (tysiącznika), 25 g liści bobrka, 6 g korzenia goryczki, 6 g kłącza tataraku, łyżka stołowa mieszanki na szklankę wrzątku, parzymy, studzimy, podajemy kilka razy dziennie na trawienie

25 g ziela drapacza lekarskiego, 25 g ziela piołunu, 25 g ziela centurii, 1-2 łyżeczki mieszanki na szklankę wrzątku, małe porcje podawane w ciągu dnia na trawienie

20 g liści bobrka, 35 g ziela krwawnika, 10 g ziela centurii, 45 g owoców kopru, 3 łyżki mieszanki na 150 ml wrzątku, parzymy 15 minut, cedzimy, małe ilości między posiłkami na trawienie

Mieszanka żółciopędna 25 g ziela krwawnika, 25 g kwiatów kocanki, 25 g korzenia cykorii, 25 g ziela glistnika, 2 łyżeczki ziół na szklankę wrzątku, kilka łyżek rano na czczo i na noc

30 g ziela glistnika, 100 g kwiatów kocanki, 30 g liści ruty zwyczajnej, 50 g kory szakłaka, łyżka stołowa ziół na na szklankę wrzątku, na czczo rano i na noc, działa żółciopędnie

30 g siemienia lnianego, 30 g nasion kozieradki, 20 g kłącza tataraku, łyżka stołowa ziół na na szklankę wrzątku, na czczo rano i na noc, działa żółciopędnie

50 g kłącza tataraku, 50 g ziela rzepika pospolitego, 50 g kory kruszyny, łyżka stołowa ziół na na szklankę wrzątku, na czczo rano i na noc, działa żółciopędnie

12 g korzenia mniszka, 12 g liści mięty pieprzowej, 8 g koszyczków kocanek, 8 g ziela krwawnika, 8 g kory kruszyny, łyżeczka mieszanki na szklankę wrzątku, małe ilości do picia przed jedzeniem

20 g owoców głogu, 20 g ziela melisy, łyżka mieszanki na szklankę wrzątku, napar 2 razy dziennie tonizuje układ pokarmowy

20 g kwiatów lawendy, 20 g kwiatów nagietka, 50 g szyszek chmielu, łyżka mieszanki na szklankę wrzątku, kilka łyżek w ciągu dnia tonizuje układ pokarmowy

20 g kwiatów nagietka, 50 g szyszek chmielu, łyżka stołowa ziół na szklankę wrzątku, przed snem uspokaja układ pokarmowy

50 g szyszek chmielu, 50 g liści melisy, łyżka stołowa ziół na szklankę wrzątku, przed snem uspokaja układ pokarmowy

100 g ziela krwawnika, 50 g kory wierzby łyżka stołowa na szklankę wrzątku, kilka łyżek dziennie w profilaktyce zapaleń gruczołów okołoodbytowych

15 g kory kruszyny, 10 g liści melisy, 10 g ziela krwawnika, 5 g kwiatów arniki, łyżka ziół na szklankę wody, 2-3 łyżki odwaru rano i wieczorem w leczeniu zapaleń gruczołów okołoodbytowych

50 g kory kasztanowca, 50 g kory dęby, 20 g ziela skrzypu, 20 g liści melisy, gotujemy całość w 1 l wody, studzimy, cedzimy, przykładamy w pobliże gruczołów okołoodbytowych

30 g kwiatów kasztanowca, 30 g kwiatów rumianku, 20 g liści szałwii,gotujemy całość w 1 l wody, studzimy, cedzimy, przykładamy w pobliże gruczołów okołoodbytowych

30 g kłącza pięciornika, 30 g liści szałwii, 20 g kwiatów rumianku, 20 g korzenia kozłka lekarskiego, 15 g kwiatów arniki, całość gotujemy w 1,5 l wody przez 5 minut, okłady w profilaktyce zapaleń gruczołów okołoodbytowych

15 g kwiatów lipy, 15 g siemienia lnianego, łyżka mieszanki na szklankę wrzątku, kilka łyżek dziennie, działa powlekająco w chorobach układu pokarmowego

20 g liści prawoślazu, 20 g korzenia prawoślazu, 30 g siemienia lnianego, łyżka ziół na szklankę wrzątku, kilka łyżek dziennie powleka układ pokarmowy

30 g korzenia mniszka lekarskiego, 40 g kłącza pięciornika, 40 g korzenia prawoślazu, łyżka ziół na szklankę wrzątku, kilka łyżek dziennie powleka układ pokarmowy

15 g siemienia lnianego, 15 g korzenia prawoślazu, 10 g liści mięty pieprzowej, odwar z łyżki stołowej na szklankę wody, 2-3 łyżki 3 razy dziennie jaki lek powlekający

20 g siemienia lnianego, 20 g kwiatów malwy, 20 g korzenia lukrecji, 20 g liści prawoślazu, odwar z łyżki mieszanki na szklankę wody małymi porcjami w ciągu dnia osłania układ pokarmowy

25 g siemienia lnianego, 25 g liści malwy, 25 g korzenia prawoślazu, 25 g ziela lukrecji, 2 łyżki ziela macerujemy kilka godzin w 1 litrze wody, potem 5 minut gotujemy, podajemy 5-6 razy dziennie porcjami, osłania przewód pokarmowy i tonizuje jego pracę

55 g liści prawoślazu, 25 g korzenia prawoślazu, 15 g korzenia lukrecji, 15 g lici malwy, 2 łyżki stołowe mieszanki zalewamy 3 szklankami wody, macerujemy 6 godzin, potem gotujemy 5 minut, małe porcje między posiłkami osłaniają układ pokarmowy

mieszanki ziołowe stosowane w profilaktyce chorób układu moczowego u kotów i psów

20 g ziela skrzypu, 35 g liści brzozy, 25 g korzenia cykorii, łyżka mieszanki na szklankę wrzątku, kilka łyżek 3-4 razy dziennie jako lek moczopędny

50 g owoców pietruszki, 20 g owoców jałowca, 30 g ziela skrzypu, łyżka mieszanki na szklankę wrzątku, kilka łyżek 3-4 razy dziennie jako lek moczopędny

50 g owoców pietruszki zwyczajnej, 30 g ziela skrzypu polnego, 20 g ziela tymianku, łyżka mieszanki na szklankę wrzątku, kilka łyżek 3-4 razy dziennie jako lek moczopędny

50 g liści mącznicy lekarskiej, 50 g korzenia pietruszki zwyczajnej, 30 g ziela komosy białej, łyżka ziół na szklankę wrzątku, 3 razy dziennie po 4-5 łyżek

ciasteczka z ziłami 1 szklanka mąki pszennej, 2 szklanki mąki gryczanej, 1 jajo, 203 łyżki sezamu lub nie, 1 łyżka oleju, duża garść suszonych ziół, woda, mąkę z sezamem i drobno posiekanymi ziołami mieszamy, dodajemy olej i jajko, rozrabiamy z wodą na gładką masę, gnieciemy, wałkujemy na grubość 1 cm, 20 minut pieczemy w 180 st, potem 30 minut w 160 st

Wyciągi olejowe 1 część suszu ziołowego na 3 części oleju lub 1 część świeżych rozdrobnionych ziół na 1 część oleju, rozdrobnione fragmenty roślin zalewamy olejem słonecznikowym, słoik ustawiamy w ciepłym miejscu, codziennie potrząsamy, po 2-3 tygodniach zlewamy macerat. Suszone lub świeże zioła zalewamy olejem, słoik wstawiamy do wody, ogrzewamy przez 20 minut, wyciągamy z wody, odstawiamy na dobę do maceracji, cedzimy zioła i trzymamy w ciemnej szafce.

Maści przetarty surowiec mieszamy z wazeliną białą lub linomagiem w stosunku 1:1

na podstawie książki DR. N. Wet. Jarosława Sobolewskiego Recepty Ziołowe Stosowane w Profilaktyce Chorób Psów i Kotów Jak samodzielnie przygotować mieszanki ziołowe autorstwa, wydawnictwo Ridero IT Solution, 2017 r https://docer.pl/doc/s15x5se

Zwierzęta tak samo jak my chorują i tak samo jak my potrzebują leczenia, mają te same choroby serca, trzustki, płuc, zatrucia, działają na nie inne wirusy, ale te same bakterie i grzyby. Jako, że działają na nas też inne trucizny, inne rośliny są bezpieczne dla psów i kotów, inne dla nas, jako, że dawka czyni truciznę, te trujące rośliny też są lecznicze, jak wrotycz na robaki, ale o ile u ludzi trujące zioła są przez lata praktykowane w medycynie ludowej i sprawdzone przez wiele pokoleń, o tyle w przypadku zwierzą stosujemy tylko dawki zalecone przez weterynarza. Bezpieczne rośliny lecznicze możemy podawać na własną rękę, ich działanie zależy od sposoby podania np. zewnętrznie przy chorobach skórnych, liszajach, podrażnieniach, odmrożeniach, ranach można przemywać zmiany zwykłym naparem z rumianku, dziurawca, krwawnika, ale podanie wewnętrzne już musi mieć dokładnie obliczoną dawkę. Są też choroby powodujące przeciwwskazania do podawania danego ziela.

Zioła stosowane wewnętrznie to maceraty, napary, wywary, maceraty, wyciągi alkoholowe, olejowe, syropy, w celach leczniczych ważna jest dawka, którą oblicza się na jednostkę masy, tak jeśli dla człowieka określimy roboczo dawkę 1 szklanka, to pies o masie 45 kg musi dostać dawkę dla dziecka o tej samej masie, mały piesek-małej rasy i szczeniak dużej potrzebuje dawki dla niemowlęcia i dwulatka, kot dla noworodka, trudno, ale nie niemożliwe przeliczyć dawkę dla szczeniąt małych ras i kociąt. Weterynarze określili dokładnie, że zwierzętom podaje się zależnie od sposobu podania 2-3 g suszu na 1 kg masy ciała, wyciągi wodne i olejowe, gdzie na 1 l wody przypada 10 g surowca. Łyżka liści i kwiatów to 5 g, ziela 8, korzeni, owoców, nasion 10-12 g. napar to dana ilość rozdrobnionego surowca zalana wrzątkiem i parzona pod przykryciem 20-30 minut, odcedzona. Z twardych części, korzeni, kłączy nasion lepszy odwar-zalewamy je zimną wodą, podgrzewamy nie dopuszczając do wrzenia przez 30 minut, macerat-surowce zalewamy letnią wodą, odstawiamy na 6-12 godzin, cedzimy, dajemy do picia. Macerat do okładów-rozdrobniony surowiec zalewamy wrzątkiem, by zrobić gęstą papkę, po przestudzeniu układamy ją na gazie, przykładamy do chorego miejsca i przykrywamy ceratką, ocieplamy, trzymamy do wystygnięcia ponad 30 minut. Okłady i przymoczki grubą warstwę ligniny lub gazy nasączamy wyciągiem ziołowym przykładamy na chore miejsce, przykrywamy ceratką, zostawiamy na 30 minut. Parówki ziołowe w małym pomieszczeniu sypiemy zioła do miski i zalewamy wrzątkiem, do zakończenia parowania trzymamy tam zwierzę. W przypadku stosowania ziół może wystąpić alergia, świąd, linienie, kichanie, kaszel, wtedy przerywamy leczenie. Bezpieczne zioła dla zwierząt to kwiat nagietka, który leczy choroby skóry, wyciąg z nagietka chroni bezwłose rasy przed oparzeniami słonecznymi dzięki polifenolom, wyciąg leczy inne uszkodzenia skóry, w tym te trudno gojące. Rumianek-kwiat doustnie działa przeciwzapalnie, przeciwalergicznie, uspakaja. Liść pokrzywy przeciwzapalny, przeciwświądowy, przeciwalergiczny.

https://najzdrowsze.pl/ziola-stosowane-u-psow-i-kotow-zastosowanie-w-profilaktyce/

zioła stosowane w kuchni, te które zwierzęta mogą bezpiecznie podgryzać jak mięta, melisa, bazylia. Bazylia poprawia morfologię krwi psa, przeciwbakteryjna, przeciwzapalna, reguluje glikemię, przeciwutleniająca, przeciwwirusowa, reguluje pracę wątroby, chroni śluzówkę żołądka, uspokaja, pobudza wydzielanie soku żołądkowego i apetyt, zwiększa trawienie i przyswajanie pokarmu. Szałwia wzmacnia dziąsła, przeciwgrzybicza, przeciwbakteryjna, przeciwobrzękowa, przeciwzapalna, hamuje rozwój płytki nazębnej. Rozmaryn przeciwutleniający, poprawia pracę układu pokarmowego, poprawia trawienie, zwalcza patogeny, chroni wątrobę, zapobiega próchnicy, wyłapuje wolne rodniki i metale ciężkie, uspokaja. Fenkuł wspomaga pracę wątroby, układu pokarmowego, odpornościowego, przeciwzapalny, przeciwbólowy, wyksztuśny, łagodzi wzdęcia, pozwala utrzymać prawidłową masę ciała, poprawa stan skóry, sierści, przeciwnowotworowy, u starszych psów hamuje degenerację oczu, łagodzi nietrzymanie moczu po sterylizacji, zapobiega zaparciom. Można dodawać psu do karmy te zioła https://sytamicha.pl/pl/blog/Ziola-dla-psa-czyli-jakie-ziola-moze-jesc-pies/24

U kotów: bazylia przeciwbakteryjna, przeciwwirusowa, poprawia trawienie i nastrój. Melisa uspokaja, łagodzi stres, nerwice, problemy lękowe, kocimiętka daje poczucie relaksu, szczęścia i rozluźnienia, kot staje się skłonny do zabawy, pieszczot, nie każdy kot jest tak samo podatny na jej działanie, w nadmiarze daje rozstrój żołądka. Tymianek przeciwpasożytniczy, poprawia stan skóry i sierści, niektóre koty relaksuje i pobudza do zabawy. Rozmaryn-przeciwwskazania to ciąża, padaczka, młody wiek, roczny kot i starsze usprawnią trawienie, dostaną przeciwutleniacz, dawkujemy małe ilości w karmie. Koper ogrodowy poprawia trawienia, obniża ciśnienie, zwiększa apetyt, pomaga w niewydolności nerek. Pietruszka wspiera pracę układu odpornościowego, moczopędna i przeciwzapalna. Rumianek w małych ilościach uspokaja, może uczulać koty. Świetlik służy do przemywania podrażnionych oczu, zioła te można dodawać do karmy, rumianek w małej ilości, jeśli kot nie jest uczulony https://zooart.com.pl/blog/ziola-dla-kota-czy-sa-potrzebne-i-bezpieczne zioła przyprawowe-mięta, tymianek, rozmaryn leczą u zwierząt niestrawność. Koper i anyż wzdęcia. Szałwia, rumianek, tymianek, nagietek, czarnuszka leczą stany zapalne skóry i lekkie rany. Szałwia i świetlik zapalenia spojówek. Skrzyp, nasiona lnu, olej lniany, nasiona czarnuszki i olej z czarnuszki lecz gojenie ran, niegrzybicze dermatozy, poprawiają stan skóry, sproszkowanie liście chryzantem z kłączem tataraku to preparat na pchły i kleszcze-napar do pryskania. Maść z gorzknika kanadyjskiego, sproszkowanego czosnku i octu jabłkowego stosuje się zewnętrznie na nużycę, wewnętrznie czosnek jest dla nich trujący https://apetete.pl/blog/czy-psa-lub-kota-mozna-leczyc-ziolami/

Drzewa i krzewy owocowe oprócz jedzenia dla nas dają też owoce ptakom, drzewa i krzewy ozdobne iglaste i liściaste są miejscem gniazdowania. Są też rośliny ozdobne jadalne dla ptaków

Czeremcha zwyczajna lubi żyzne, próchnicze, świeże, umiarkowanie wilgotne gleby, słońce, półcień, na suchych glebach choruje

Czeremcha amerykańska lubi wilgotne, żyzne, przepuszczalne, głębokie gleby, znosi suche, jałowe i piaszczyste-staje się krzewem, lubi słońce i półcień, znosi czasowe braki słońca, od razu po zebraniu od września do listopada wysiewamy nasiona-na 1 ar dajemy 2 kg nasion, wrażliwa na wiatr, zasolenie gleby, nadmiar wilgoci, przemarzają pąki w czasie późnych przymrozków

Szakłak pospolity lubi słońce, lekki cień, wapienne gleby, mrozoodporny, lubi wilgotne podłoże, radzi sobie na każdej ziemi, na suchej ma więcej kolców, znosi cięcie, dwupienne, rozmnażamy z nasion, by były owoce muszą być obok 2 okazy męski i żeński

Śnieguliczka biała lubi słońce, półcień, umiarkowanie wilgotne i umiarkowanie suche, przepuszczalne, zasobne w składniki pokarmowe gleby, wiosna cięcie prześwietlające, latem formujące, sadzimy grupami w żywopłoty

Śnieguliczka koralowa lubi średnio żyzne, próchnicze, umiarkowanie wilgotne, przepuszczalne, piaszczysto-gliniaste gleby kwaśne do obojętnych, słońce, półcień, odporna na mróz, suszę cień, rozmnażamy z sadzonek półzdrewniałych, przez odkłady i jesienny wysiew nasion, po cięciu się zagęszcza, co kilka lat przycinamy wszystkie gałązki, w suszę podlewamy, w sezonie kompostujemy

Śnieguliczka Chenaulta lubi słońce, półcień, żyzne, lekko wilgotne gleby, odporna na mróz, w mroźne zimy przemarza, ale odbija od korzeni, rozmnażamy z sadzonek zdrewniałych i odrostów korzeniowych

śnieguliczka Doorenbosa lubi każde warunki świetlne, każe warunki wodne gleby-suche i wilgotne, każdą żyzność-żyzne i ubogie ziemie, odporna na mróz, zanieczyszczenie, znosi cięcie, sadzimy pojedynczo i w grupach

ogółem śnieguliczki lubią żyzne, przepuszczalne, umiarkowanie wilgotne ziemie, ale toleruj jałowe, suche, piaszczyste, kamieniste, lubią półcień i słońce, z odsłoniętymi korzeniami sadzimy późną jesienią i wczesną wiosną, pojemnikowe przez cały sezon, wiosna pobieramy duże ukorzenione odrosty korzeniowe i sadzimy w nowym miejscy, sadzonki zdrewniałe traktujemy ukorzeniaczem, sadzimy w pojemniku z przepuszczalnym, wilgotnym podłożem, można zebrać dojrzałe owoce, usunąć miąższ, podsuszyć nasiona, wysiać nasiona w doniczkach z torfem i piaskiem, na przełomie wiosny i zimy prześwietlamy zagęszczone gałęzie, usuwamy chore, porażone, uszkodzone, suche, zbędne odrosty, latem formujemy żywopłot

Szakłak wiecznie zielony wytrzymuje do -23 st, na wschodzie trzeba go zabezpieczać na zimę, lubi żyzne, przeciętne, umiarkowanie wilgotne, lekko rozluźnione gleby, słońce, osłonięte od wiatru, ciepłe miejsca

Pokrzyk wilcza jagoda lubi cień, ciepłe miejsca, zasobne w biogeny, próchnicę i azot gleby o pH 5-6, umiarkowane podlewanie

Róża psia lubi słońce, półcień, odporna na suszę, zanieczyszczenia, mróz, choroby, nie lubi gleb bardzo kwaśnych, podmokłych, ubogich, resztę gleb toleruje

Róża pomarszczona lubi każdą glebę ogrodową, żyzną, przepuszczalną, lekko kwaśną, wilgotną i umiarkowanie wilgotną, słońce, półcień, znosi piaszczyste gleby, nie lubi podmokłych gleb, bardzo kwaśnych i zasadowych, znosi zasolenie gleby, zanieczyszczenie powietrza, można dzielić rozrośnięte okazy, pobrać odrosty korzeniowe, wysiać nasiona

Róża błyszcząca lubi słonce i półcień, tolerancyjna do gleby, lubi każdą przeciętną ogrodową, słońce, półcień, odporna na zanieczyszczenie

Dereń biały lubi próchnicze, gliniaste, stale wilgotne, lekko wapienne i obojętne gleby  o pH 7-7,5, słońce, półcień, toleruje gleby podmokłe, znosi susze, mrozoodporny, tniemy w marcu 10-20 cm nad ziemią wycinamy słabe, chore, cienkie gałęzie, można zostawić 5 cm pieńków, wyjdą nowe pędy, sadzimy go płytko, bryłę korzeniową przykrywamy cienką warstwą gleby

Dereń rozłogowy lubi przeciętne gleby ogrodowe, odporny na dłuższe susze, zanieczyszczenia i zimno, lubi słońce i półcień, woli wilgotne gleby, znosi okresowe zalewanie, w suszę i upały warto podlewać

Dereń jadalny lubi zaciszne miejsce, słońce, półcień, średnio żyzne, piaszczysto-gliniaste, przepuszczalne, zasobne w wapń, stale umiarkowanie wilgotne gleby o pH 7-7,5, obojętne lub zasadowe, gorzej znosi kwaśne, sadzonki z gołymi korzeniami sadzimy wiosną lub jesienią z pojemnika przez cały sezon, w dole kładziemy próchniczą zwięzła glebę, by utrzymała wodę i biogeny, korzenie kilka minut moczymy w wodzie, sadzimy na takiej głębokości, na jakiej rosły, ziemię wokół ubijamy po posadzeniu i podlewamy, nawozimy na początku sezonu, lubi obornik i kompost i inne organiczne nawozy, po kwitnieniu prześwietlamy koronę, usuwamy zagęszczone gałęzie, cięcie formujące zaczynamy w 1 roku po posadzeniu, tworzymy trapez, by dolne korzenie dostały światło, nie lubi zastoin mrozowych i przelania, toleruje wiatr, korona rośnie 3-4 lata po ukorzenieniu, ma silne korzenie, nie znosi przesadzania, sadzimy co 3-4 m, wiosna kompostujemy, obornikujemy lub dajemy nawóz naturalny, bez doniczki sadzimy wiosna i jesienią, w doniczce przez cały sezon, po posadzeniu tym z odkrytymi korzeniami przycinamy pędy boczne o 1/3

Dereń świdwa lubi każe gleby, woli przepuszczalne, próchnicze, żyzne, lekko wilgotne, obojętne i lekko zasadowe, odporny na zanieczyszczenie, mróz, suszę, lubi każde warunki świetlne, rozmnażamy przez sadzonki pędowe, odkłady, sadzonki korzeniowe, sadzimy w marcu i kwietniu oraz we wrześniu i październiku, tak samo przesadzamy

Berberys Julianny lubi żyzne, próchnicze, przepuszczalne, umiarkowanie wilgotne gleby, słońce, półcień, nie lubi ciężkich, mokrych, zimnych gleb, odporny na zanieczyszczenie powietrza, wytrzymuje do -20 st, na zimę trzeba okrywać, zmarznięte pędy wiosną wycinamy, po 2-3 latach przycinany zagęści się, rozmnażamy przez półzdrewniałe sadzonki pędowe,

Berberys ottawski lubi słońce i lekki cień, odporny na pyły i dymy, mrozoodporny, lubi obojętne, piaszczyste, umiarkowanie wilgotne, przepuszczalne gleby, odporny na zasolenie gleby, owoce są jadalne dla ludzi

Berberys zwyczajny lubi słońce i półcień, przepuszczalne, lekkie, piaszczyste, umiarkowanie żyzne, wilgotne z domieszką gliny gleby, woli okresowe susze od zalania, mrozoodporny, można ciąć po przekwitnięciu lub późną zimą, w pojemnikach podlewamy, wiosną nawozimy

Berberys Thunberga lubi żyzne, przepuszczalne ziemie, umiarkowanie wilgotne, lekko kwaśne i kwaśne, radzi sobie na każdej glebie ogrodowej, słońce, półcień, znosi zanieczyszczenia, mróz, nawet jak przemarznie zregeneruje się wiosną, dobrze znosi cięcie, rozmnaża się przez samosiew, odkłady i sadzonki pędowe

Ałycza lubi słońce i półcień, żyzne, próchnicze gleby, znosi nawet lekkie, piaszczyste, kamieniste gleby, ziemia musi by przepuszczalna, nie znosi zastoin wody i nadmiaru wilgoci, musi mieć drenaż, zaciszne, osłonięte od wiatru miejsce, wrażliwa na mroźne, suche wiatry, trzeba osłonić, wiosną sadzimy co 2,5-3 m, w żywopłotach w 1 m2 dajemy 4 w rzędzie lub 8 w 2 rzędach, przed sadzeniem godzinę moczymy w wodzie, podlewamy w suszę, lubi obornik i kompost, na zimę ściółkujemy igliwiem, przez 1-2 lata po posadzeniu owijamy agrowłókniną, sadzonki po posadzeniu przycinamy do 20 cm, wiosną zostawiamy 20 cm przyrostu, w żywopłotach tniemy regularnie

Rokitnik zwyczajny lubi słońce i półcień, znosi piaszczyste, słabe, wapienne gleby, odporny na mróz, suszę i zanieczyszczenie, nie lubi wilgotnych i okresowo zalewanych ziem, sadzimy jesienią, krzewy męskie i żeńskie 1-2 m od siebie, w pierwszym roku w suszę podlewamy, można usuwać zagęszczone i rozrośnięte pędy, nie potrzebuje nawozów

Ognik szkarłatny lubi żyzne, przepuszczalne, piaszczysto-gliniaste, gliniaste, obojętne lub lekko zasadowe, ubogie w wapń gleby umiarkowanie wilgotne, słońce, odporny na suszę i zanieczyszczenie, mrozoodporny, w marcu wycinamy martwe, uszkodzone pędy, formujemy 2 razy w r w czerwcu i końcem sierpnia

Liguster zwyczajny lubi żyzne, przepuszczalne, umiarkowanie wilgotne gleby, słońce, toleruje półcień i słabsze gleby, nawet piaszczyste, odporny na mróz, suszę i zanieczyszczenie, dobrze znosi cięcie formujące

Liguster jajolistny lubi słońce i półcień, osłonięte od wiatru miejsca, każdą glebę, potrzebuje osłon na zimę, pierwszy raz tniemy wiosną młode ligustry, co wiosną zostawiamy pół m pędów, ale nie musimy ciąć

Bez czarny lubi słońce, ciepło, półcień, gorzej mu na południowym stanowisku, lubi przepuszczalne, próchnicze, średnio wilgotne, zasobne w wapń i azot gleby o pH 5,5-6,5, odporny na zanieczyszczenia i mróz, młode podlewamy w suszę, sadzimy na stałe miejsce jesienią i wiosną

Bez koralowy lubi żyzne, próchnicze, umiarkowanie wilgotne gleby, słońce, jasnolistne wolą półcień, mrozoodporny, znosi suszę

Cis lubi gleby od lekko kwaśnych do zasadowych, żyzne, każdą ogrodową, wilgotne podłoże, cień, półcień, nie wolno przesuszyć gleby przy młodych cisach, w marcu, kwietniu tniemy koronę, mrozoodporny, nie lubi za suchych i za mokrych b\gleb, lubi wilgotne powietrze

jarzębina, jarząb pospolity lubi lekkie, przepuszczalne, lekko kwaśne, piaszczyste gleby, ale toleruje też zasadowe, lubi słonce, półcień, umiarkowanie wilgotną ziemię, nie znosi cienia, ciężkiej, mokrej ziemi, odporna na mróz i zanieczyszczenie, siejemy nasiona i szczepimy

Kalina koralowa lubi słońce, żyzną, próchnicza, wilgotną glebę, na słabej kompostujemy, w suszę podlewamy, odmładzamy w lipcu-sierpniu przycinając pędy 30 cm nad ziemią, sadzimy sadzonki zielone, odkłady, szczepimy, dzikie z odrostów i nasion

Kalina hordowina lubi słońce i półcień, gleby głębokie, zasadowe, gliniaste, odporna na wiatr, toleruje lekko kwaśne ziemie-pH 6,1, gleba musi być odchwaszczona, lekko wilgotna, przed posadzeniem kalinę podlewamy, po posadzeniu plewimy, podlewamy, usuwamy stare i chore pędy, rośnie w Europie i Azji, wiosną i latem zasilamy wieloskładnikowym nawozem z węglanem wapnia, owoce są przez cała zimę, kwitnie w czerwcu, owoce zawiązuje w lipcu

Kruszyna pospolita lubi ubogie, wilgotne, kwaśne gleby, ale rośnie na każdej, ubi słonce i półcień, mrozoodporna, nie potrzebuje cięcia i nawożenia, w sierpniu świeże nasiona siejemy w zimnym inspekcie i szklarni, potrzebują stratyfikacji w 5 st, można siać do gruntu, siewki z 1-2 liścmi sadzimy do doniczek, wiosną lub latem do gruntu

Trzmielina lubi żyzne, próchnicze, wilgotne do lekko suchych, przepuszczalne, próchnicze, zasobne w składniki pokarmowe gleby, słońce, lekki cień, nie lubi zastoin wody i zbitych gleb, raz nawozimy w marcu-kwietniu, 2 w czerwcu, w doniczce co 2-3 tygodnie, trzmielina Fortune,a lubi słońce, cień, półcień, umiarkowanie wilgotne, żyzne, próchnicze gleby, wysoko azotowe nawozy, może przemarzać w mroźne, bezśnieżne zimy, dobrze znosi cięcie, trzmielina oskrzydlona lubi słońce i lekki cień, wapienne, żyzne, przepuszczalne gleby, nie lubi ciężkich i podmokłych, odporna na zasolenie, mróz i zanieczyszczenie, trzmielina pospolita lubi żyzne, próchnicze, lekko wilgotne gleby wapienne, słońce, radzi sobie w półcieniu i z każdą glebą ogrodową, odporna na susze i krótkotrwałe zalanie, odporna na wiatr i mróz, lubi cięcie, nasiona po zbiorze wysiewamy do gruntu-potrzebują wilgoci i stratyfikacji, można pobrać odrosty i sadzonki pędowe

Tarnina lubi żyzne, zasadowe gleby, słońce i lekki cień, mrozoodporna, nie potrzebuje nawożenia i podlewania

Świdośliwa lubi gleby lekko kwaśne do lekko zasadowych, pH 6,2-7,5, stale lekko wilgotne, nie lubi za suchych i za mokrych, tolerancyjna co do zasobności gleb, z nagimi korzeniami sadzimy od października do zamarznięcia ziemi, doniczkowe przez cały sezon, dołek musi być 20 cm głębszy od długości korzeni, ma mieć 80 cm średnicy, gleby ubogie kompostujemy, sadzonkę podlewamy, duże odmiany sadzimy co 1,5 m w rzędzie, między rzędami 3,5-4 m, niskie częściej, w mokre lato nie podlewamy, w suche utrzymujemy glebę lekko wilgotną, tniemy w 1 roku późnym latem modelując roślinę, prześwietlamy ją wiosną od 4-5 r

Jeżyna lubi żyzne, zasobne, przepuszczalne, stale lekko wilgotne, lekko kwaśne gleby, słoneczne, osłonięte, ciepłe miejsce, sadzimy wiosną lub jesienią w przekopanej z kompostem lub obornikiem ziemi 1,5-2 m od siebie, po posadzeniu podlewamy młode rośliny, ziemie wokół ściółkujemy, jeżyny nawozimy, dajemy podpory

jarzębinogrusza lubi lekkie, próchnicze gleby, odporna na mróz, lubi słońce, osłonięte od wiatru miejsca, podsypywanie ziemią kompostowa i obornikiem, w 1 i 2 r stosujemy nawozy azotowe wiosną, w kolejnych NPK wiosna lub jesienią, potrzebuje przycinania i prześwietlania korony

Aronia lubi żyzne, próchnicze, przepuszczalne, zasobne, lekko wilgotne, obojętne lub lekko kwaśne gleby, radzi sobie na słabszych, słońce, nie lubi gleb piaszczystych, kamienistych i bardzo wilgotnych, odporna na mróz i suszę

bluszcz pospolity potrzebuje przycinania, sadzonki ukorzeniają się w wodzie i żyznej ziemi, lubi rozproszone światło, toleruje cień, ale słabiej rośnie i kwitnie, osłonięte od wiatru miejsce, lubi żyzne, przepuszczalne, lekko kwaśne do zasadowych gleby, najlepiej pH 6,5, regularne podlewanie, wilgotne powietrze, tniemy wiosną w 2 połowie lata

hortensja pnąca kwitnie na przełomie czerwca i lipca, białe, płonne kwiaty otaczają płodne zielonkawe kwiaty, zakwita po kilku latach od posadzenia, lubi żyzne, próchnicze, wilgotne gleby, zaciszne, cieniste miejsca z dużą wilgotnością powietrza, w 2 lata po posadzeniu buduje korzenie, mrozoodporna, długowieczna, sadzimy je w odległości od podpór, które muszą być solidne i trwałe, można sadzić przy porowatych ścianach, murkach, ogrodzeniach

milin amerykański pnącze co roku przyrasta na 2-4 m, dorasta do 15 m, owija się wokół podpór, liście z 9-11 przylistków, lejkowate kwiaty zebrane w baldachy, lubi żyzne, świeże, próchnicze, przepuszczalne, głęboko przekopane gleby o pH 5,5-7,5, słońce, osłonięte miejsce, południowo-wschodnią i południowo-zachodnią stronę, młode podlewamy, ściółkujemy wokół pnia, 2-3 razy w sezonie nawozimy, rozmnażamy przez sadzonki korzeniowe, odkłady i nasiona, po posadzeniu przycinamy na 15 cm, potem na przełomie marca i kwietnia lub jesienią zostawiamy 3-5 młodych pąków, wycinamy zeszłoroczne pędy, na zimę kopczykujemy i owijamy agrowłókniną

Powojnik lubi gleby żyzne, próchnicze,wapienne o pH 6-7,lubią umiarkowanie wilgotną glebę, dół mieć ocieniony, górę w słońcu, wielkokwiatowe i pełnokwiatowe lubią słońce, pastelowe północne balkony, nie lubią suszy, suchego powietrza i wiatru, potrzebuje podlewania i corocznego przycinania, ziemie ściółkujemy korą, doniczkę można wkopać do wyłożonego kamykami dołu o wymiarach 60x60x60 cm

Wiciokrzewy lubią przepuszczalne, żyzne, próchnicze, umiarkowanie wilgotne gleby, przewiercień lub wapienne gleby, pomorski ich nie znosi, dołki muszą być kilka razy większe od bryły korzeniowej, na dnie dajemy kompost lub dobrze rozłożony obornik, sadzimy 5-10 cm głębiej niż w doniczkach, w rozstawie co 1 m, przestrzeń wokół pni ściółkujemy korą, która chroni przed nagrzaniem i parowaniem, lubią słońce i półcień, tnąc zostawiamy 2-4 najsilniejsze pędy, skracamy je o 1/3

Wiciokrzew przewiercień lubi umiarkowanie wilgotne, obojętne, piaszczyste gleby, słońce, cień i półcień, wytrzymuje do -30 st, wiciokrzew japoński lubi słońce, półcień, żyzne, przepuszczalne, umiarkowanie wilgotne gleby, osłonięte i zaciszne miejsca, zimą przemarza, do cieplejszych regionów, rozmnażamy przez odkłady i sadzonki zielne, wiciokrzew pomorski lubi przepuszczalne, żyzne, lekko kwaśne do obojętnych gleby umiarkowanie wilgotne, rozproszone światło, nie znosi gleb ubogich, na zimę podstawę pędów przykrywamy grubą warstwą ściółki, nie znosi suszy, podlewamy, nawozimy nawozami mineralnymi lub organicznymi z duża ilością potasu i fosforu, sadzimy jesienią i wiosną 30-40 cm od ścian, wiciokrzew pospolity lubi żyzne, próchnicze, przepuszczalne, lekko wilgotne gleby, rozproszone światło, wiciokrzew Browna lubi żyzne, próchnicze, gliniaste, piaszczysto-gliniaste, przepuszczalne, umiarkowanie wilgotne, obojętne, lekko zasadowe gleby, rozproszone słońce, nie lubi suszy, niskiego pH, silnego mrozu, rzadko przycinamy

Winobluszcz pięciolistkowy lubi przepuszczalne gleby, każde warunki świetlne, sadzonki pobieramy na przełomie lata i jesieni, w piaszczystej glebie ukorzeniamy w 13-16 st, latem pobieramy 30 cm sadzonki, w słońcu liście czerwienieją na jesień, trójklapowy lubi słońce,umiarkowanie wilgotne i umiarkowanie żyzne gleby ogrodowe, musi mieć osłonięte miejsce, lubi uszczykiwanie, oba kwitną latem

winobluszcz zaroślowy lubi słońce, toleruje półcień i cień, ale słabiej rośnie, lubi odstęp 1-1,5 m, żyzne, wilgotne gleby, wytrzymuje -30 st, sadzimy kiedy temperatura jest na plusie, z odkrytymi korzeniami sadzimy nie w upały, używamy podpór, glebę pod niego kompostujemy lub obornikujemy, po posadzeniu glebę ubijamy, od razu podlewamy, przywiązujemy do podpór, uszczykujemy wierzchołki pędów

Winorośl pachnąca lubi żyzne, próchnicze gleby, słońce i półcień, odporna na suszę, zimno, zasolenie, zanieczyszczenie powietrza, w lutym i na początku marca oraz latem nad pąkiem przycinamy starsze pędy, młode przyrosty, usuwamy najstarsze pędy, w mniejszych ogrodach przycinamy co roku w większych co 2-3 lata

Jałowiec chiński lubi suche, słoneczne miejsce, piaszczysto-gliniaste gleby o pH 5,5-7, żółte odmiany wola półcień, sadzonki sadzimy na wyplewionej, spulchnionej, wymieszanej z nawozem ziemi, dołek ma być 2 razy głębszy i większy niż bryła korzeniowa sadzonki, ziemię z dołków mieszamy z torfem lub kompostem, zbite z piaskiem, na dnie dołka sypiemy te ziemię, wkładamy na tej samej głębokości co w doniczce roślinę, ziemię po zasypaniu dołka ugniatamy, mocno podlewamy, sadzimy przez cały rok jeśli pogoda pozwala, ziemie wokół sadzonki ściółkujemy korą sosnową, podlewamy przez cały sezon, jesienią i w bezśnieżne zimy, wczesną suchą wiosną, w doniczce podlewamy gdy ziemia przeschnie, w czasie kwitnienia dajemy nawozy wieloskładnikowe, mrozoodporny, młode dobrze znoszą cięcie, starszych nie przycinamy, nie goja się rany

Jałowiec pospolity odporny na suszę, upał, mróz, zanieczyszczenia, dobrze znosi cięcie, lubi przepuszczalne, lekko wilgotne i umiarkowanie wilgotne, lekko kwaśne do kwaśnych gleby, ściółkowanie korą, słońce, nie trzeba podlewać, przycinać, nawożenia

Jałowiec sabiński lubi słońce, lekki cień, odporny na mróz, słone powietrze, zanieczyszczenia, lubi każdą przepuszczalną glebę, nie lubi podmokłej i ciężkiej, po posadzeniu ściółkujemy korą sosnową i podlewamy, młode podlewamy w suszę, mroźne bezśnieżne zimy, jeśli po posadzeniu daliśmy kompost lub nawóz mineralny, następny raz dajemy za 2 lata, w lutym i marcu usuwamy chore i porażone pędy, w czerwcu i lipcu przycinamy wybujałe pędy o połowę, młode przycinamy

Głogi lubią świeże, żyzne, przepuszczalne gleby, nie lubią przesadzania-mają gęste korzenie, lubią słonce i półcień, odporne na mróz, suszę i zanieczyszczenia,

Irga pozioma ma białe kwiaty, czerwone owoce, lubi umiarkowanie wilgotne, żyzne, przepuszczalne gleby, słońce, półcień, ciepłe, zaciszne miejsca, młode podlewamy latem, starsze znoszą przejściową suszę, wytrzymuje do -22 st, trzeba okrywać na zimę, ukorzeniamy sadzonki zielne, pędy się same ukorzeniają i z nasion, tolerują słabsze gleby