biologia i ochrona przyrody

Wiele roślin uprawnych potrzebuje nawożenia, szczególnie te rosnące długo w jednym miejscu, wieloletnie drzewa i krzewy oraz byliny, nawożone rośliny bujniej owocują. Drzewka i krzewy nawozimy wiosną granulowanymi lub rozpuszczonymi w wodzie nawozami mineralnymi albo organicznymi-przekompostowanym obornikiem lub kompostem. Nawóz dajemy na szerokość korony. Mineralne nawozy muszą mieć dużo azotu, fosforu, potasu-można stosować jednoskładnikowe nawozy oraz magnez, wapń, żelazo, bor, najlepsze są gotowe mieszanki biogenów z podanym dawkowaniem. Młode drzewka w pierwszym roku wzrostu pierwszy raz nawozimy w połowie maja, drugi raz w połowie czerwca, gdy wiosenny przyrost jest silny, nawozimy raz a solidnie na początku maja, starsze drzewka potrzebują mniej azotu. Starsze drzewka nawozimy co roku wiosną nawozami mineralnymi lub co 3-4 lata kompostem albo obornikiem. Co 3-4 lata jesienią wapnujemy glebę pod drzewkami celem zrównoważenia jej pH.

Wiosną drzewka ściółkujemy kompostem, robimy warstwę grubości 2-5 cm wokół drzewka i mieszamy z ziemią w pochmurny dzień. Obornik najlepiej stosować przed posadzeniem drzewka w ilości 120 g na m2, rozkłada się on w miesiąc uwalniając przyswajalne dla roślin składniki odżywcze, można zrobić z niego roztwór wodny do podlewania drzewek.

Dobierając nawóz warto poznać chemizm gleby w ogrodzie, uniwersalne nawozy stosujemy dla roślin w wieku do 4 lata stosujemy w dawce 40-60 g/m2, dla starszych 60-80 g/m2. Glebę azotujemy na przełomie marca i kwietnia, w 1 i 2 roku dajemy 50g, w 3 i 4 dajemy 80 g. Na lekkich glebach wystarczy 60-120 kg azotu na hektar. W dawkach: 1/3 w marcu, 1/3 po kwitnieniu, 1/3 po 20 czerwca , na ciężkich 2/3 w marcu i 1/3 po kwitnieniu, jeśli przyrosty były duże nawozimy dolna dawką wiosną następnego roku, jeśli nie było przyrostu nie dajemy 2 i 3 dawki. Jako źródło fosforu dobra jest mączka kostna lub granulat o składzie 8% azotu, 24% fosforu, 21% potasu i 9% siarki dajemy wiosną 4-6 kg/100m², podczas sadzenia można zmieszać nawóz z mączką kostną, którą samą stosujemy co 2-3 lata. Źródłem potasu jest siarczan potasu, przed owocowaniem dajemy 3-6 kg na 100 m² , w trakcie owocowania 2-4. Można użyć popiołu drzewnego, zależnie od drewna udział potasu się zmienia, najlepiej mieszać go z kompostem i dawkować 30-50 g/m2. Wiosenne źródło magnezu to saletrzak magnezu, dajemy go dla młodych drzewek od 1-4 lat 2,2-4,4 kg saletrzaka/100m², powyżej 4 lat 3,6-7,3kg/100m² [https://poradnikogrodniczy.pl/nawozenie-drzew-owocowych-wiosna.php]

Maliny ukorzeniają się na głębokości 5-25 cm, porzeczki i agrest na głębokości 10-35 cm, porzeczka czarna i malina są wrażliwe na zasolenie. Jagodowe krzewy lubią żyzne, umiarkowanie przepuszczalne gleby o dobrej strukturze, nie lubią ciężkich, za lekkich i zlewnych gleb. Agrest lubi pH 5,5=6,2, malina pH 5,5-6,5, porzeczki 6-6,7. Przed posadzeniem krzewów mieszamy podłoże z obornikiem lub kompostem, które rozkładając się dostarczą składników odżywczych, w pierwszych latach uprawy stosujemy nawóz zielony np. z gorczycy. Przed nawożeniem nawozami trzeba zbadać chemizm gleby, niezdrowe jest też przenawożenie. Wiosną stosujemy nawozy azotowe, latem i jesienią potasowe i fosforowe, jagodowe nawozami azotowymi nawozami co roku, agrest i porzeczki potrzebują 80-120 kg azotu na hektar, maliny 60-100 kg na Ha. Pierwszą dawkę dajemy na początku kwitnienia, drugą po kwitnieniu, trzecią 2 tygodnie później. Saletrę amonową i mocznik dajemy dolistnie. Jagodowe potrzebują 2 razy więcej potasu niż fosforu, wiosną dajemy siarczan potasu, wczesną jesienią sól potasową. Na kwaśnej glebie dajemy po zakończeniu kwitnienia ok. 500kg/ha dolomitu na gleby ubogie, 300kg/ha na gleby średnio zasobne, wtedy nie stosujemy innych nawozów ani obornika. Gdy jest zimno i wilgotno, a rośliny kwitną dajemy dolistnie nawóz z borem. Nadmiar azotu i potasu dają uwodnienie owoców [https://muratordom.pl/ogrod/pielegnacja-roslin/nawozenie-malin-porzeczek-i-agrestu-kiedy-i-jak-stosowac-nawozy-aa-WC14-SNRK-aatU.html].

Jeżyna lubi wilgotne, żyzne, lekko kwaśne, zasobne gleby, nie lubi podmokłych i zlewnych gleb, przed posadzeniem mieszamy glebę z kompostem. Nawozy dla jeżyn muszą mieć dużo azotu i potasu, nadają się saletra amonowa lub siarczan potasu. Co 2 lata obornikujemy je dawką 2-5 cm obornika na m2, gdy nie ma obornika jesienią rozprowadzamy po ziemi 1 m2 30 g siarczanu potasu, 30 g superfosfatu, wiosną 50 g saletry amonowej , po 25 g na początku maja, 25 w połowie czerwca, jeśli stosujemy obornik, zmniejszamy dawki nawozów o połowę. Potrzebuje podlewania [http://www.wodr.poznan.pl/baza-informacyjna/technologia/produkcja-roslinna/produkcja-ogrodnicza/sadownictwo/item/2773-jagodnik-przydomowy-je%C5%BCyna-bezkolcowa

https://zielonyogrodek.pl/ogrod/warzywnik-i-sad/4384-uprawa-jezyn-w-ogrodzie]

Truskawki i poziomki nie lubią przenawożenia, bezpieczne są nawozy organiczne. Wiosna usuwamy uszkodzone i chore części bylin, potem kompostujemy, można ściółkować grubą warstwą materiału jako wolno działający nawóz i ochrona przed chwastami. Nawozy mineralne tylko dla truskawek i poziomek [https://muratordom.pl/ogrod/pielegnacja-roslin/wiosenna-pielegnacja-truskawek-i-poziomek-aa-XQjn-SWFo-jBWt.html]

Morwa czarna nie potrzebuje nawozów. Borówkę nawozimy regularnie nawozami zapewniającymi kwaśne pH. Lubi kwaśną, próchnicza, przepuszczalną, wilgotną glebę. Ja obkładam sosnowymi gałązkami.

Ogrodnicy radzą stosować nawozy dla borówek, pierwsze nawożenie jest po przekwitnięciu pod koniec marca, drugie na początku czerwca, jesienne nawożenie jest w październiku. Nawóz sypiemy wokół krzaczka lub podlewamy rozpuszczonym w wodzie, specjaliści stosują dolistne nawozy. Na zimę ściółkujemy korą iglaków, igliwiem, szyszkami, trocinami na sezon do trzech. Nawozy wiosenne i jesienne mają inny skład pierwiastków [https://www.medme.pl/artykuly/nawozenie-borowki-amerykanskiej-jak-czym-i-kiedy-program,73136.html].

Niebieskie strefy to miejsca, gdzie ludzie są najzdrowsi i najszczęśliwsi, żyje tam najwięcej seniorów, 100-latków, najmniej jest chorób serca, demencji, nowotworów, ludzie najdłużej są sprawni fizycznie i umysłowo. Miejsca te to Nicoya na Kostaryce, włoska Sardynia, japońska Okinawa, grecka Ikaria, Loma Linda w Kalifornii. Wszystkie są w strefie podzwrotnikowej i wzrotnikowej, gdzie jest wysoki indeks UVB dający szybka syntezę witaminy D, która wraz z wapniem i fosforem reguluje wszyskie procesy życiowe jak rawienie komórkowe, syntezę hormonów trzustki, hormonów sterydowych, pracę mięśni, serca, naczyń krwionośnych, pod wplywem UV powstaje tlenek azotu,który rozszerza naczynia krwionośne,ułatwia rozprowadzanie tlenu i glukozy po ustroju, obniża cisnienie tęnicze, modzel świetlny chroni przed przenikaniem przez skórę toksyn ze środowiska. Swiatło słoneczne stymuluje wydzielanie serotoniny, endorfin, reguluje rytm snu i czuwania czyni ludz szczęsliwymi. Szczęsliwe życie sprawia, żeludzie nie czują ppotrzeby pić ani palić, więc malo osób sięga tam po używki, ukształtowanie terenu jest pofałdowane, górskie, ludzie codziennie podejmują wysiłek, sport poprawia krążenie, oddychania,spala nadmiar kalorii. Ludzie jedzą malo mięsa a Adwentyści Dnia Siódmego często w ogóle. Dieta opiera się na roślinach, rosliny zapewniają odpowiednią dawkę mikro i makroelementów, witamin, błonnik chroni przed zaparciami, jest pożywką dla bakterii jelitowych, które chronią przed chorobotwórczymi zarazkami, tworzą witaminy K i B12, stymulują tkankę limfatyczną jelitową do pracy, ułatwiają trawienie. Ponadto bakterie glebowe tworzą witaminę B12, ludzie uzupełniająją jedząc owoce z ziemi, owoce i warzywa kolorowe maja przeciwutleniacze chroniące przed stresem oksydacyjnym. Ludzie jedzą dużo roslin strączkowych. Ludzie tam jedzą orzechy, oleje roślinne w tym oliwę z oliwek, mają one niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe i tluszcze roslinne, nnośniki witamin A, E, D, K. Znaczenie ma dieta śródziemnomorska ograniczająca produkty zwierzęce. Owoce mają cukry będące paliwem dla serca, mózgu, mięśni oddechowych. Ludzie dużo się ruszają w swoim tempie, pasterze codziennie chodzą ok.8 km. Ludzie są dużo na świeżym powietrzu, ciepły klimat sprawia,że powietrze jest czyste. Ruch, zdrowia dieta, słońce to fizjologiczne czynniki, natomiast za dobry nastrój odpowiadaja również czynniki społeczne, czyli więzy rodzinne, rodziny razem jedzą posiłki, dużo ze sobą spędzaja czasu,rozmawiają, ludzie mają w sobie oparcie, cieszą się sobą, ludzie spotykaja się z przyjaciółmi. Każdy ma pasję, coś co sprawia mu przyjemność, kiedy ludzie robią toco sprawia im przyjemnośc nie myslą o kłopotach, żyją daną chwilą, może to być ogródek, rzeźbiarstwo, fotografia, taniec, sport, cos co czlowiek kocha robić. Wiara, która sprawia,że ludzie mniej się boją, są bardziej optymistyczni i mniej zestresowani, współne rytuały religijne i rodzinne daja poczucie bezpieczeństwa i wspólnoty, człowiek jest stadny, potrzebuje stada. Seniorzy są dlugo aktywni, czują się potrzebni, maja kontakt z rówiesnikami, dziećmi,wnukami, prawnukami, jest wymiana mądrości pokoleń. Ludzie dużo czasu spędzają posród przyrody, jej kolorów, zapachów i dźwieków. Na Okinawie jest pojęcie ikigai, czyli to co czyni człowieka szczęśliwym, dla mnie to pasja. Co jedzą ludzie długowieczni? Soje, fasolę, groch, soczewicę, orzechy, oleje, warzywa, owoce, mąke pełnoziarnistą, ryż, ryby morskie, pomidory, paprykę, chilli, dynię,cukinię, ogórki, czosnek, cebule,sałatę,oliwki, awokado,melony, arbuzy, winogrona, cytrusy, bakłaażany, karczochy, zioła, kurkumę,cynamon, miód,cukier trzcinowy, stulatkowie zachowujaumiar w jedzeniu i piciu.

Czy u nas to mozliwe? Pokolenia przedwojenne,wojenne i powojenne sąnajzdrowsze,jak żyli?Jedli malo mięsa, cukier jedl,ale mało,jak był kg cukru na miesiąc na osobę, to nikt nie zjadł całego kg w miesiąc, bo to niemożliwe, szczypta na chleb lub do kogla-mogla, dziś litrowy napój to 18 łyżeczek naraz,do tego schabowy i kilka obiadow w jedna godzinę, dawniej jedli nalesniki, kalafiora,brokuła,fasolkę, placuszki ziemniaczane, jeden obiad,nie przekraczano limitów kalorii,ludzie więcej się ruszali, dojść na przystanek, z przystanku do pracy i odwrotnie, dziś bez samochodu 50 m nie przejdą,ludzie byli bardziej wierzący, były silniejsze więzi rodzinne, rodziny spotykały się w Święta, były rodziny wielopokoleniowe, seniorzy opiekowali się wnukami, ludzie pracowali fizycznie, ale praca dawała satysfakcję, najszczęśliwsze zawody,to te które widzą efekty swojej pracy, stolarze, kucharze,piekarze,ogrodnicy, sadownicy, warzywnicy, krawcowie,szewce, rekawicznicy,ciktórzy od razu widzą efekty swojej pracy. Ludzie jedli dużo warzyw, owoców, kiszonek zimą, przetworów,jedli ziemniaki i kasze,chleb razowy domowej roboty,sery, dżemy (z pozostałości cukru z roku), masło, jogurty, maślanki, serwatki sami robili, sami piekli chleb i bułki, jedli mniej konserwantów. Ludzie opalali się, bo ot było modne, dzieci naświetlano lampami UVB na krzywicę. Seniorzy spotykali się na gry w karty lub wspólne szydełkowanie, ludzie byli dłużej aktywni, starsze dzieci opiekowały się młodszymi dziecmi, każdy czułsię potrzebny, bez komputerów i TV dzieci całymi dniami bawiły się na podwórkach, jeździły na rowerkach, grały w piłkę. Jedyne co to w strefie klimattu umiarkoanego na przednówku,kiedy skończyły się jedne warzywa i owoce, a zanim pojawiły się następne był łód, co sprzyjało chorobom oraz osłabieniu wiosennemu, dziś cały rok mamy dostęp do warzyw i owoców, w strefie zwrotnikowej i podzwrotnikowej jest dłuższy czas wegetacji i dłuższy czas uprawy warzyw i owoców. Warto jeśc sezonowych roślin, zioła, cynamon, kurkumę, a zimą sklepowe, dużo kiszonek, jabłka,gruszki, śliwki, wiśnie, czereśnie, jagody, borówki, maliny, porzeczki, jeżyny,jeżynomaliny, truskawki, poziomki, mirabelki, głóg, tarninę, jarzębinę, bez czarny, pomidory, ogórki, sałatę, paprykę, marchew, ogórki, dynię, cukinię, kapustę, cebulę, czosnek, chili, sałatę, selery, pory, kalarepę, brukselkę, rzepę, rzodkiewkę, rzeżuchę, jarmuż, kalafiory, brokuły, kolendrę, bazylię, miętę, oregano, czomber, czarnuszkę, sezam,mak, orzechy włoskie,laskowe, arbusy, ananasy, kiwi, cytrusy:grejpfruty, pomarańcze, mandarynki,klementynki, brzoskwinie, morele, kaki, arbuzy, mango, oliwki, awokado, fasolę, soję, ciecierzycę, buraki, ziemniaki, kasze, ryż, fasolkę szparagową, bób, orzechy włoskie i laskowe, pinie, nasiona dyni i słonecznika, mniszka lekarskiego, kwiaty bratka, liście komosy białej, pięciornika gęsiego, cykorię, pokrzywy, szpinak, kwiaty i ziele jasnoty białej, bakalie, suszone pomidory,kiszone warzywa, młode pąki imęskie kwiatostany modrzewiu, sosny, jodły i świerku, ziele i kwiaty stokrotek, jak najwięcej surowych, wyjątek to ziemniaki, jarzębina i bez,które trzeba ugotować, przyprawy jak mak, kminek, len. Opalać się, spacerowaćna świeżym powietrzu, mieć pasję,przyjaciół, utrzymywać tradycje, dbać o relacje rodzinne, uprawiać sporty, zrezygnować z samochodu na rzecz spaceru, roweru, ewentualnie transportu publicznego, wierzyć, mieć hobby, przebywać na łonie natury. Warto mieć ogródek, kwiaty to relaks, piękno, kontakt z odwiedzającymi je ptakami, uprawa to ruch na świeżym powietrzu, najzdrowsze pokolenia miały pola lub działki, patrzenie na ogród to przyjemność, drzewa, krzewy i krzewinki owocowe to jedzenie, ograniczyć lub rzucić mięso. Doceniajmy piękno przyrody,śpiew ptaków, piekno zieleni,kwiatów, drzew, błekit nieba, światło sloneczne, nocne błyskawice, kontakt ze zwierzętami. Psy smuszaja do spacerów,koty grzeją, mruczą,każde zwierzę łagodzi stres i obniża ciśnienie. używajmy najprostszych środków czyszczących, do higieny używajmy mydła, najlepiej szarego, ograniczmy kontakt z chemią.

Kuroczub Pucrasia macrolopha on czarna głowa, niebieski tułów, brązowe skrzydła, rdzawobrązowa plama na piersi, białe pasy na żółtym karku, ona brazowa w ciemne plamki, białe podgardle, brązowe pasy na głowie i policzkach, żyje w parach lub samotnie, spiewa pieśni godowe, śpi na drzewach, wschodnia Azja.
Kuropatnik Ithaginis cruentus on szary lub niebieski wierzch, zółty lub zielony spód, czarna brew, puprpurowe podgardle i ogon, ona brązowa, iglaste lasy i krzewy w góach Tybetu, Himalajów.
Kuropatwiak rdzawy Galloperdix spadicea brazowy, rdzawawy tułów, szara głowa i ogon, samiec spiewa w porze godowej, jedzą nasiona, jagody, mięczaki i owady, gniazdują na drzewach, połykaja żwir, żyją na płd od Gangesu.
Kuropatwiak siwogłowy Galloperdix lunulata ona brazowa, ciemna czapeczka i brwi, on szara głowa i skrzydła, ceglasty wierzch, żółty spód, brazowe skrzydła, spód czarno nakrapiany wierzch biało, w gnieżdzie wyłożonym liścmi samica składa do 5 jaj, ona wysiaduje, oboje sie opiekują mieszka w drzewostanach, je częsci roślin i bezkręgowce, lasy Indii.
Kuropatwiak cejloński Galloperdix bicalcarata on biały spód z brązową pajęczynką, brazowy wierzch w białe kropki, głowa gęsto kropkowana, ona brazowa, szara twarz, białe podgardle i pierś, oboje mają rózowy dziób i czerwone nogi, je owoce, nasiona, pająki, mieczaki i owady ze sciołki, samica skłąda 2-5 jaj w zagłebieniu, deszczowe lasy Sri Lanki.
Kakapo Strigops habroptila papuga nielot, waży do 4 kg, ma zielone pióa, szarą puchową twarz i niebieski dziób, żyje w lasach Nowej zelandii, aktywna noca, dobrze sie wspina mocnymi nogami, je owoce, nasiona, korę i pyłek kwiatowy, w okresie godowym samce rywalizują o samice, pary sa tylko w czasie godów, samica składa 1-2 jaja, wysiaduje je przez 30 dni, samice jedzące duzo białka powijaja samczyki-pisklęta, gniazduje w dziuplach.
Kukawka kalifornijska Geococcyx californianus samiec brązowe pióra w białe plamy na piersi, bokach i grzbiecie, białe policzki z czerwona plamą,białawy brzuch i uda, długi ogon, szare nogi, długi dziób, brazowy czubek na głowie, samica biała lub brązowa pierś i brzuch, brazwy, biało nakrapiany wierzch,  zyje na płd-zachodzie USA i w Meksyku, gniazduje na kaktusach, je gryzonie, gady, owody, skorpiony, w porze godow samiec kukaniem wabi partnerkę, przynosi jej jedzenie, je po kopulacji, składa 3-7 jaj, wysiaduje je 18 dni, żyje w parach.

Frankolin malowany Francolinus pictus twarz rdzawa, pierś brązowożóła w czarne plamki, biała pierś, bgęsto plamkowana na górze, na dole rzadko, brązowy, czarno plamkowany brzuch, brązowy wierzch, samica ma białą plamę na gardle, żyje na polach, łakach, podmokłych terenach, zadrzewieniach, marzec-czerwiec samica składa i wysiaduje 4-6 jaj, monogamia, zyje w Indiach i na Sri Lance.
Frankolin chiński Francolinus pintadeanus białe pasy pod okiem, pierś, brzuch i spód i gardło, na bokachspodu są czarne prązki, wierzch czarny w białe prązki, brązow skrzydła, podogonie i plamy na plecach, samica od maja do września składa 4-5 jaj, zyje w lasach, polach i zaroślach, Chiny, indie, Wietnam Kambodża, je pędy, owoce, nasiona i owady.
Frankolin indyjski Francolinus pondicerianus brązowa głowa, żóła twarz w brązowe pasy, niebieska szyja w żółte pasy, boki w brązowobiałe pasy, żółty spód w białe pasy, długi ogon, je pędy, nasiona, kłącza, owoce, żyje w zaroślach i na polach, samica znosi 6-9 jaj, wysiaduje je 18-19 dni, żyje w Azji.
Frankolin bagienny Francolinus gularis samiec brązowy wierzch, biały, czarnio prązkowany spód, ceglaste boki i ogon, samica ceglastobrązowa, spód ma ceglasty, żyje w trawach, na polach i plantacjach, gniazdo wśrod roslin wyścielane roślinami, samica w maju-czerwcu skłąda 3-4 jaja i wysiaduje je, je nasiona, pędy, owady, owoce, zyje w Azji. Frankolin czubaty Dendroperdix sephaena czarna maska na oku i opaska nad okiem, biała brew, biała szyja w brązowe kropy, brazowe skrzydła w białe kropy, bezowy tułów w białe kropki, biegnąc stawia brązowy czubek, żyje w zaroslach, je termity, bezkręgowce, nasiona, owoce, pędy, bulwy, kwiaty, liście, samica skłąda 4-9 jaj wysiaduje je przez 19 dni, gniazdo w ziemi wyścielane trawą.
Frankolin jasnogłowy Peliperdix coqui brązowa głowa, ciemna czapeczka, szyja, boki iwerzch, białe, czarno prązkowane, biały brzuch i pierś, szare skrzydłą i ogon, czarna maseczka, pomarańczowe nogi, głowa samca jednolicie ruda, spód prązkowany, samica ma biały wzorek na głowie, pisklęta podobne do mamy, żyje na sawannie, je nasiona, owoce, pędy, owady, gniazda wykopane w ziemi wyłożone trawą liścmi i częsciami roslin, samica 4-5 jaj, oboje rodzice opiekuja się pisklętami przezkilka miesięcy, zyje w Afryce.
Frankolin białogardły Peliperdix albogularis białe gardło jasno brązowa twarz, brązowe plamy na policzkach, jasno brązowy spód i szyja, szary prązkowany wierzch, brązowe skrzydła samica ma kreskowany wierzch, boki i pierś też, samiec ma rdzwopłowy spód, żyje na sawannie, je nasiona, termity i inne owady, gniazow ykopane w ziemi, wyłozone trawą i częściami roślin, samica znosi 4-7 jaj, Afryka.
Frankolin jarzębaty Peliperdix schlegelii żółta głowa, szara czapeczka, brunatny, prązkowany grzbiet, jasny, prązkowany spód, zyje na sawannie, je liście drzewa Isoberinia doka, termity i owady, w gnieżdzie wyścielanym trawami i częsciami roslin, wykopanym w ziemi samica znosi 2-5 jaj, od września do listopada, Afryka.
Frankolin czarnogardły Peliperdix lathami brązowe pióa, białę gardło, czarno nakrapiany spód, żyje w lasach iz aroślach, je owoce, nasiona, zielone częsci roślin, termity, chrzaszcze, mrówki i slimaki, gniazdo w liściach wśród gałęzi drzew, samica znosi 2-3 jaja, Afryka.
Frankolin zebroszyi Scleroptila streptophora biała, czarno poprzecznie prązkowana pierś, brązowe pióra na ciele w czarne plamki, żółe nogi, biało-brązowe pasy na twarzy, je owady i ansiona, gniazda w zagęłniach skał wypełnionych ściółką, samica składa 4-5 jaj, osiadły, zamieszkuje uprawy i łąki, na wys. 600-1800 m.n.p.m w Afryce.
Frankolin rudoskrzydły Scleroptila levaillantii brązowa głowa i kark, ciało brązowe w ciemne cętki i białe pasy, je bulwy ic ebulki kosaćcowatych i amarylkowatych, żyje na terenach trawiastych i w zaroślach, na skrajach lasów w Afryce, samica przez cały rok składa 3-12 jaj w rowkach wyłożonych liśćmi, częsciami roślin i trawą.
Frankolin szaroskrzydły Scleroptila afra białe podgardle, bezowy wierzch i boki w brązowe plamki, czarna czapeczka, żyje w trawach i zaroślach na wys. 1800-2750 m.n.p.m je bezkręgowce gł. mrowki, prostoskrzydłe, chrzaszcze,  bulwy, cebule, podziemne części kosaćcowatych, amarylkowatych i ciborowatych, w gnieżdzie w ziemi wysłanym liśćmi samica składa 3-8 jaj, wysiaduje je 21-22 dni, osiadły, zyje w RPA i Losotho.
Frankolin rdzawolicy Scleroptila finschi szara pierś, brązowy tułów i skrzydłą z plamami brązowymi, rdzawe plamy na policzkach, żyje w lasach, na sawannach i terenach trawiastych, w ukrytych w krzakach, wykopanych w ziemi gniazdach samica skłąda 5 jaj, osiadły, monogamiczny, żyje  w Afryce.
Frankolin górski Scleroptila psilolaema biała szyja w czarne kropki, bezowy spód w brązowe kropki, żóława głowa w czarne pasy, brazowy wierzch w poprzeczne brązowe prążki, żółte nogi i dziób, łaki i wrzosowiska 1800-4000 m.n.p.m żyje w stadkach rodzinnych dorosły i 4-5 piskląt, monogamiczny i osiadły, Etiopia, Kenia, Uganda.
Frankolin rdzwoboczny Scleroptila shelleyi bezowa twarz, białe podgardle, żółte brwi, spód biały, boki i wierzch rdzawe w brazowe plamy, brazowe skrzydłą w białe palmy, biały brzuch w czarne poprzeczne prązki, zamieszkuje w sawannach, na formacjach trawiastych i w luźnych lasach 700-3000 m.n.p.m w Afryce, je podziemne częsci roślin i nasiona oraz slimaki, termity, mrówki, prostoskrzydłe, przez cały rok w dołkach wykopanych w ziemi, wyścielanych liśćmi i innymi częściami roslin samica skłąda 4-5 jaj, wysiaduje je 21-22 dni.
Frankolin zbroczony Scleroptila gutturalis brzegi brązowych, uplamionych skrzydeł szare, żółty spód w rdzawobrązowe plamy, brazowa głowa, białe podgardle i brwi, rdzawe plamy na skrzydłach, żyje w sawannie, zaroślach i lasach, je podziemne częsci roślin, nasiona owoce i owady, w zagłębionym w ziemi gnieździe składa 5-8 jaj, żyje w Afryce.

Bambusówka górska Bambusicola fytchii brązowa szyja w ciemniejsze palmy, szary spód w czarne, biało otoczone, zlewające sie plamy, brązowe skrzydła w czarne plamki, samiec ma ostrogi, monogamia, samiec zostaje z samicą w czasie wysiadywania jaj i wodzenia kurcząt, w płytkim zagłębieniu w trawie samica składa 4-7 jaj, wysiaduje 18-19 dni, oboje rodzice opiekują się pisklętami, żyją w środkowo wschodniej Azji.
Bambusówka chińska Bambusicola thoracicus brazowa czapeczka, podgardle ic zoło szare, brązowe brwi, rdzawy sp[ód, boki w czarne plamy, brązowe skrzydła w białe plamy, szare nogi i dziób, moniogamia samiec zostaje w czasie wysiadywania jaj i wodzenia piskląt, w zagłębieniu w ziemi samica znosi 4-7 jaj wysiaduje je 18-19 dni, oboje rodzice wodzą pisklęta, zyje w Chinach i na Tajwanie.
Kur bankiwa Gallus gallus samiec czerwony grzebień i korale, czerwona szyja i kark, czarny tułów, czarny ogon z białą opaską, rdzawobrązowa nasada ogona i skrzydła, samica czerwony grzebień, brązowy, ciemny wierzch i jasny brązowy spód, je ziarno, korzenie, bezkręgowce, owoce, nasiona, na wiosnę samiec łączy się z kilkoma samicami budującymi w ściółce gniazda i składającymi 4-9 jaj, wysiaduja je 18-20 dni, żyja w lasach, zaroślach, drzewostanach, płn Indie i płd-wsch Azja.
Kur siwy Gallus sonneratii samiec czerwone korale i grzebień, szara pierś, biały, czarno nakrapiany grzbiet, szary, nakrapiany krzyż, brązowe końce skrzydeł, czarny ogon z zielonym połyskiem, kura ma brązową głowę i szyję, czekoladowy wierzch i ogon, spód i boki białę w brązowe plamy, kogut ma czerwone nogi, ona żółte, spi na gałęziach drzew, żyje w parach lub małcyh grupach, za dnia chodzi po ziemi, żyje w lasach, zaroslach, je owoce, liście, gałązki, paki, kwiaty, owady, mięczaki, pajęczaki, robaki, larwy, kogut ma 3-5 kur, samica składa 3-5 białych, nakrapianych jaj, wysiaduje je przez 20-21 dni, sama wodzi kurczęta, żyje w południowo-zachodnich Indiach.
Kur cejloński Gallus lafayettii kogut czerwone korale, twarz i grzebień z żółtą plamą, brązowożółta szyja, brązowa pierś i grzbiet, czarny, opalizujący na niebiesko tył, kura brązowy wierzch i brązowa szyja w białe palmki, spód biały w brązowe plamki, ona ma żółte nogi, on czerwone, samica składa 2-9 jaj, wysiaduje je 20-21 dni i sama wodzi, je owoce, nasiona, bezkręgowce i gady, śpi na drzewach 3-4 m nad ziemią, zyje  w Cejlonie.
Kur zielony Gallus varius kogut biały, duży, bulwiasty grzebień, brązowa głowa, szyja i pierś, brązowy tył w inym odcieniu, rdzawe pokrywy skrzydeł, brązowy, długi ogon, kura brazowa, naga twarz, bez grzebienia, szare nogi, samica składa 6-10 jaj, wysiaduje je przez 21 dni, wodzi je sama, je nasiona, owoce, drobne bezkręgowce, za dnia jest na ziemi wśród bambusa, śpi na bambusie kilka m nad ziemią żyje na Bali, w Komodo, Jawie, Flores, Lembok i innych.
Olśniak himalajski Lophophorus impejanus kogut brązowy ogon, ciemny spód, niebiesko opalizujące plecy, zielono głowa i grzbiet na karku brązowa opaska, szmaragdowe plamy na skrzydłach i okulary, kura brązowa w jasniejsze plamki, niebieskie okulary, białe podgardle, je nasiona, bezkręgowce, bulwy, korzenie, zyje w lasach sosnowo-dębowych na wys od 2400 do 4500 m.n.p.m. w wsch. Azji.
Olśniak białosterny Lophophorus sclateri samiec niebieskie okulary, czarny tułów, opalizujące zgniłozielone skrzydła, brązowy kark, biały tył pleców i ogon, koniec ogona brązowy, kura brazowa w białe podłuzne plamki, ma niebieskie okulary i biały koniec ogona, je korzenie, bulwy, stawonogi, gryzonie, nasiona, owoce i kwiaty, żyje w Birmie, Indiach i Tybecie.
Olśniak zielonosterny Lophophorus lhuysii kogut zielona głowa z czubkiem, brazowy kark, niebieskie, opalizujące skrzydła, białe plecy, granatowy spód, zielony ogon z białym końcem, kura brązowa w białe plamki, żyje w górach środkowych Chin, je owoce, nasiona, bulwy, korzenie, kwiaty, liście, bezkręgowce.
Trapogon rudolicy Tragopan melanocephalus kogut niebieska twarz, czerwony kark i szyja, spód brązowy w białe, duże kropy, wierzch brązowy w białe, drobne kropki i ciemne kropki, 2 zielone rogi, kura brązowa, biały brzuch, je liście, pędy, nasiona, owoce, bezkręgowce, gniazduje od maja do czerwca w dziuplach, żyje w parach lub pojedynczo w Himalajach, w okresie godowym samiec śpiewa. Trapogon czerwony Tragopan satyra kogut spód czerwony, brzuch w białę korpki, wierzch brązowy w białę kropki, niebieskie korale, czarno-rdzawy grzebień z piór, czarne podgardle, kura brązowa, jasniejszy spód, je nasiona, zielone części roślin, żyje w Himalajach, zimą schodzi nożej, samotnik, w grupach rodzinnych lub w parach, monogamia, w opuszczonych przez inne ptaki gniazdach samica składa 3-6 jaj, wysiaduje je 28 dni, młode opuszczają gniazdo po wylęgu, żyje w Himalajach.
Trapogon żółtolicy Tragopan blythii on żółta twarz, czarne brwi, czerwone podgardle, kark i szyja, czarna czapeczka, szary, prązkowany poprzecznie spód, brązowy wierzch w białe kropki, kura brązowa w czarne kropki, składa 2-4 jaja, wysiaduje je przez 28 dni, je bezkręgowce, owoce, nasiona, kwiaty, liście, bulwy i korzenie, wschodnia Azja.
Trapogon modrolicy Tragopan temminckii kogut wierzch i spód brązowe w białe kropki, czerwona pierś i podgardle, czarna głowa, niebieskie okulary, cieliste nogi, kura brazowa, na spodzie ma białobrązowe kropki, róóżwe nogi, je owoce, nasiona, bulwy, liście, kwiaty, Indie, Chiny, Wietnam, Tybet.
Trapogon plamisty Tragopan caboti czarna głowa, czerwona twarz i grzebień, czarny wierzch w białe kropy, jasnobezowy spód, brązowe kury mają brązowe okulary i białe kropki, siedzi na gałęziach w lasach borealnych i iglastych, je nasiona i owoce marona, paproci, wiśni górskiej, malin, jagód, winogronów, żyje na ziemi lub w gałeziach, w marcu-kwietniu składa 2-12 jaj, wysiduje je 28 dni, żyje w płd-wsch Chinach.
Górak rudogardły Tetraophasis obscurus rude, biało otoczone gardło, niebieska szyja, brązowy, plamkowany wierzch, pióa na brzuchu brązowe, biało otoczone, brązowy ogon, żyje w góskich lasach iglastych i zaroślach rododendronów w Chinach. 
Górak płowogardły Tetraophasis szechenyii jasnopłowa plama na podgardłu, szary kuper, pierś, spód, brązowe skrzydła w białe pasy poprzeczne, czerwone okulary, bezowe plamy układają się w rzędy po bokach ciała, żyje w Himalajach 3300-4600 m.n.p.m.
Bażant kasztanowaty Syrmaticus ellioti samiec białą szyja z czarnym paskie, rdzawobrązowa pierś, biały brzuch, białe boki w brązowe plamy, jasne nogi, czerwone okulary, niebieskie plamy na skrzydłąch, ogon w brązowobiałę paski, samica brązowa, biał brzuch, ogon w brązowbiałe pasy, czarne gardła, je owoce, nasiona i liście, żyje w płd-wsch Chinach.
Bażant birmańska Syrmaticus humiae głowa i szyja samca niebieskie, rdzawe okulary, brązowy tułów, niebieski pasek i 2 białe na skrzydłach, ogon w brązowy deseń, cieliste nogi, ona spód beżowy, jasny brzuch w beżowe plamki, brązowy deseń na wierzchu, rudy spód ogona, białe jaja, gniazdo z piór i gałęzi, je owoce, naisona, liście, bulwy, kwiaty, Chiny, Indie, Birma, Tajlandia.
Bażant tajwański Syrmaticus mikado on czarny, białę prązki na ogonie, czerwone okulary, ona brązowa na spodzie białe plamki na wierzchu ciemniejsze plamki, czerwone okulary, lata jak kura, grzebie w ziemi po deszczu, je owoce, liście, nasiona, pąki, kwiaty bezkręgowce, w marcu-czerwcu w gniezdzie z opadłych liści, trawy, gałezi samice razem skąłdają kremowe jaja i potem opiekują się pisklętami, zyje na Tajwanie.
Bażant japoński Syrmaticus soemmerringii oboje brązowi w deseń, czerwone okulary, je owady, stawonogi, korzenie, liście i nasiona, Honsiu, Kiusiu, Sikoku.
Bażant królewski Syrmaticus reevesi on żółtobrązowy wierzch, czekoladowo otoczone pióra, biała głowa, czarna opaska na oczach, brązowy spód, białe plamy na piersi, ona szara, wierzch w czarnobrązowe palmy, spód w brązowe, żyje w lasach liściastych i mieszanych z przewagą dębu środkowych Chin, je owoce, nasiona, żołedzie, liście, kwiaty, pąki, owady, mięczaki, dżdżownice, kłącza, tokuje od marca do połowy lipca sa gody, gniazda w ziemi wyścielane igłami, liścmi i częściami roślin, samica składa 6-10 jaj, wysiaduje je 24-25 dni.
Bażant złocisty Chrysolophus pictus on złota głowa, czerwony tułów, zielona plama na grzbiecie i niebieska na plecach,pomarańczowa nasada ogona, długi, brązowy, prążkowany poprzecznie ogon, ona szara w jaśniejsze, poprzeczne prązki, samiec skupia 8 kur, kura składa 6-16 jaj, wysiaduje je 22-23 dni, żyje w lasach gróskich i skalistych, je częsci roślin, środkowe Chiny.

Bażant diamentowy Chrysolophus amherstiae on głowa, szyja, tułów czarne, grzbiet w czarnobiałe poprzeczne pasy, biały brzuch, czarnobiały ogon z pomarańczowymi piórami po bokach, samica brązowa, prążkowana, bezowy brzuch, je bezkręgowce i pedy bambusa, żyje w lasach, w maju są lęgi, ona składa 6-12 jaj, wysiaduje 22-23 dni, płd-wsch Chiny.
Bażant himalajski Catreus wallichii przód ciała szary w białe plamki, tył brązowy, ogon szary w czarne, poprzeczne prązki, ona latem składa 10-11 jaj, je bezkregowce i pokarm roslinny, zyje w Azji.
Bażant zwyczajny Phasianus colchicus on brązowy tułów w ciemne prązki poprzeczne, skrzydła rdzawe i żółte w czarne kropki, czarna, opalizująca na zielono głowa, żółty dziób, czerwona, bezpióra maska, czarny ogon, ona zgniło brązowa w brązowe kropki na wierzchu ciała, pola, tereny trawiaste, mokradła, rzeki, ugory, rozlewiska i nieużytki Europy i Azji, zimuje w stadach, w czasie godów samiec przynosi samicy jedzenie, gniazdo chronione w trawach wyścielane puchem i trawami, 1 lęg w roku, samica składa 10-12 jaj, wysiaduje je przez 24-28 dni, je nasiona, owoce, ziarniaki, pąki, owady, mięczaki, gryzonie, płazy, gady, dżdżownice.
Bażant pstry Phasianus versicolor on zielono opalizujący tułów, niebiesko szyję, błekitne skrzydła w brązowe, grube pasy, bezowy, czarno poprzecznie prązkowany ogon, czerwona twarz i korale, ona brązowa, jaśniejszy brzuch, bezowe jaja, je części roślin i bezkręgowce, zyje w wschodniej Azji.
Uszak biały Crossoptilon crossoptilon białę pióra, czarna czapeczka i koniec ogona, czerwone okulary, rózowe nogi i dziób, żyje na skałach, samica skłąda 4-7 jaj, wysiaduje je 24-25 dni, je nasiona, owoce, bezkręgowce, bulwy, pędy, Chiny.
Uszak popielaty Crossoptilon harmani ciemny przód, skrzydła i ogon, czerwona maska, szary tył, białe podgardle, je częsci roslin, owoce, nasiona i bzkregowce, umiarkowane lasy Chin i Indii.
Uszak brunatny Crossoptilon mantchuricum czarny tułów, biała obroża, plecy niebieskie, szary, czarno zakończony ogon, żyje w lasach mieszanych, je nasiona, owoce, grzyby, bezkregowce, samica skłąda 4-14 jaj, wysiaduje je 27 dni, wschodnie Chiny. Uszak siwy Crossoptilon auritum szary tułów, rózowe nogi, czerwona głowa, biała obroża, samce mają okrągłę ostrogi, samice podłużne, pisklęta są szarobrązowe, je grzyby, owoce, nasiona, bulwy, kwiaty, bezkregowce, środkowe Chiny.
Kiściec nepalski Lophura leucomelanos kogut czarne pióra siwa plama na skrzydłach, czarna kryza na piersi, czerwona maska, kura bezowa w brązowe romby, czerwona maska, kremowa glowa, ona ma kremowy czub, on czarny, jedzą nasiona, owoce, bulwy, jaja w dołku wykopanym w ziemi żyja w Hiamlajach.
Kiściec srebrzysty Lophura nycthemera on czarny czubek, siwa glowa i szyja, siwy tułów w czarne, poprzeczne prązki, brazowe prązki na skrzydłach, czerwona maska, róowe nogi, ogon biały w czarne prązki, nad nim jest pęk czarnych piór, kura brązowa, beżowo podłużnie prązkowany spód, długi ogon ma białe pióra w czarne kropki, znosi 6-8 jaj, wysiaduje je 25 dni, żyje w lasach bambusowych na wys. 1500-2000 m.n.p.m. środkowa Azja.
Kiściec annamski Lophura edwardsi on czarny, opalizujący na niebiesko, biały czub, czerwona maska, ona brązowa, różowa maska, pisklęta brązowe, lasy deszczowe Wietnamu, je owoce, nasiona, bezkregowce.
Kiściec tajwański Lophura swinhoii on czarny, czerwona maska, biała plama otoczona purpurowa plama na grzbiecie, biały ogon, kura brazowa, składa 2-6 jaj, wysiaduje je 25-28 dni, młode opuszczają gniazdo po 2-3 dniach, je nasiona, owoce i owady, Tajwan.
Kiściec czarny Lophura inornata czarny, opalizuje na niebiesko, czerwona maska, niebieskie nogi, je owoce, nasiona i bezkręgowce, góskie lasy deszczowe Sumatry.
Kiściec żółtosterny Lophura erythrophthalma on czerwona maska, czarne, opalizujące pióra, brazowa plama na krzyżu, białobezowy ogon, ona niebieska, nogi bęłkitne, okulary czerwone, nizine tropiklane i subtropikalne lasy Bruneja, Malezja, Singapur, Indonezja, je owoce, nasiona, bulwy, pędy, owady.
Kiściec ognisty Lophura ignita niebieska maska, czarny tułów, bezowo-kremowy ogon, brązowa i niebieska plama na skrzydle, brązowa plama na bruzchu, rózowe nogi, kura ma czerwone nogi i kasztanowy ogon, kremowe jaja, je częsci roślin, nasiona, owoce, owady i drobne zwierzęta.
Kiściec syjamski Lophura diardi on popielate pióra, rózowa plama na krzyzu, czerwona maska, ona bezowy przód, czarnobiało prązkowany tył, je owce, nasiona, owady, Kambodża, Wietnam, Laos Tajlandia, nizinne, weicznie zielone lasy.
Kisciec modrolicy Lophura bulweri on niebieska maska i czub i rogi na brodzie, biały ogon, czarny tułów w białę kropki, kura brazowa, je nasiona owoce i inne części roslin, zyje na Borneo.
Kiściec jednobarwny Lophura hoogerwerfi on czarny, opalizujący na niebiesko z czerwona maska ona brązowa, szare nogi, je owady, owoce, nasiona, częsci roslin, składa 2-6 jaj, wysiaduje je 25-28 dni, wychodzą z gniazda po 2-3 dniach, Tajwan.
Indyk zwyczajny Meleagris gallopavo czarne, prązkowane pióra z niebieskim odblaskiem, ogon z białymi opaskami, czerwone korale, grzebień i twarz, szare nogi, skrzydła mają szare końce, samica nie ma korali, zamieszkuje skraje lasów, w zagęłbieniu wykopanym przez samicę składa ona 7-14 jaj, wysiaduje je przez 25-30 dni, młode opuszczają gniazdo po 2 tyg. je rośliny Ameryka Płn.
Indyk pawi Meleagris ocellata białe opaski na skrzydłąch i ogonie, pióa czarne, brązowy blask na plecach, zielony na skrzydłach, rózowe nogi, czerwone koral,el niebieska głowa i szyja, samica skłąda 8-15 jaj, wysiaduje je 28 dni, na drugi dzień pisklęta opuszczają gniazdo, Jukatan, Belize, Meksyk, Gwatemala.
Cieciornik Bonasa umbellus niebieska opaska na oognie z czarnym paskiem w środku, pióa brązowe w czarny deseń, beżowa samica z czarnymi podłuznymi pręgami, je nasiona, owcoe, bezkręgowce, częsci roslin, samiec uderza skrzydłąmi w tańcu godowym, samica składa 9-12 jaj, Ameryka Płn.
Jarząbek zwyczajny Tetrastes bonasia kura brązowy wierzch w szare pręgi, spód brązowy w szare pręgi, ale mniejsze, kogut szary wierzch, białę podgardle, szary, jasniejszy spód w szare pręgi, samiec jest wierny samicy, taniec godowy, gniazdo ukryte w gaęłziach, samica skłąda 8-14 jaj, wysiaduje je 25-21 dni, je owoce nasiona, kwiaty, owoce brzozy i olchy, młode pędy, owady, bezkręgowce, Euroazja.
Jarząbek chiński Tetrastes sewerzowi on czerwony czub, czarne gardło i szyja, reszta piór u obu płci brązowa, bezowy spód w brązowe romby, czarno prązkowany ogon, ona ma brązową czapeczke, Chiny.
Padrwa mszarna Lagopus lagopus zimą biały, wisoną stopniowo pojawiają się brązowe plamy, latem brązowy, 8-12 jaj w gnieździe wygrzebanym w ziemi i wyłozonym liśćmi jest wysiadywane przez 21 dni, Tundra, wrzosowiska Euroazji.
Padrwa górska Lagopus muta latem brązowa w ciemniejsze plamki, samica żółtobrązowa, żółte, brązowo nakrapiane jaja, je owady i rośliny, wysiada jaja przez 21-24 dni, pisklęta wodzą oboje rodzice, Pireneje, Szkocja, Islandia, Skandynawia.
Padrwa białosterna Lagopus leucura latem brązowa, białe rkopoki na głowie, karku i grzbiecie i białe plamy pod skrzydłami, zima biała, zyje w górach, je części roślin, samica skłąda 2-8 jaj, wysiada je przez 23 dni, Ameryka Płn. Borowiak złotobrewy Dendragapus obscurus on białę podgardle z czerwonym pęcherzem skóry, szare, prązkowane poprzecznie pióra, wachlarzowaty, czarny ogon, czerwone korale, ona brazowa w deseń, gniazda w rowach wykopanych w ziemi, je igły jodły, daglezji, owoce, nasiona, części roślin, Ameryka Płn.
Borowiak żóltogardły Dendragapus fuliginosus brazowe pióra, biała plama z żóltym pecherzem u samca, żółte korale, je igły sosny, daglezji, nasiona, owoce, gniazda to dołki w ziemi, kura brązowa, Ameryka Płn.
Borowiak syberyjski Falcipennis falcipennis on czarny w białe plamy, więcej białych kropek na spodzie i są gęstsze, ona podobna, ma mniejszy ogon, czerwone korale, je części roslin, owoce, nasiona, Syberia.
Borowiak kanadyjski Falcipennis canadensis grzbiet czarny w zielone prążki, brązowe pióra w białe prązki i zielone plamki, czerwony grzebień, zielone plamki na twarzy i skrzydlach, kura w jasno i ciemno brązowe prązki, lasy iglaste, amica skłąda 5-8 jaj, wysiada je przez 17-24 dni, lasy, Kanada.
Głuszec zwyczajny Tetrao urogallus on czarna szyja i ogon, czarny, opalizujący bna zielono tułów, brazowe skrzydła, ona brązowa w białe prązki, brazow epodgardle, bory, je części roslin iglastych i liściastych, żurawinę, jagody itd, po tańcu godowym samica składa 6-8 jaj, wysiaduje je przez 26-28 dni, Europa.
Głuszec czarnodzioby Tetrao urogalloides czarne pióra, białe plamki na plecach, białe kropki na ogonie, biały brzuch, je owoce, nasiona, jagody, borówki, igły, liście,  samica wysiaduje jaja w dołku przez 24-26 dni, Europa.
cietrzew zwyczajny Lyrurus tetrix on głowa czarna, grzbiet i krzyż niebieskie, brazowe skrzydła i ogon, ona brazowa w jasne prązki, je owoce i nasiona, składa 6-14 dni, wysiaduje je 24-26 dni, gniazdo to dołek w ziemi wyścielany liśćmi i mchem, Euroazja.
Cietrzew kaukaski Lyrurus mlokosiewiczi on czarny z czerwona naroslą na czole, ona brązowa, podgardle i podogonie szare, je częsci roslin, składa 10 jaj w zagłębieniu w ziemi, Kaukaz i Turcja.
Preriokur ostrosterny Centrocercus urophasianus on ostro zakończone pasmop sterówek na czarnym ogonie z białymi kropkami, tułów czarny w białe kropeczki, pierś, szyja i kark białe, czarny czub na czarnej głowie, ona brązowa w deseń, w porze godowej samiec tokuje i napina worki na piersi, ma wiele samic, amerykańska preria.
Preriokur wyżynny Centrocercus minimus on tułów brązowo-szary w białe plamki, ogon czarny, biało prązkowany, czarna głowa z czubem, brązowa czapeczka, biała szyja, rózowe worki na podgardlu, napina je w czasie godów, ona brązowa w deseń, 6-8 jaj wysiaduje samica przez 25-27 dni, je pokarm roślinny, owoce, nasiona, ziarniaki itd, USA.
Preriokur bażanci Tympanuchus phasianellus on brązowy w białe kropki, brzuch biały w brązowe kropki, czarny czub na czole i czerwone narośla na brwiach, óżłte nogi, kremowe podgardle, ona brązowa w białe kropki, brzuch biały w brązowe kropki, je owoce, nasiona, ziarna zbóż, żyje na preriach i bagnach, samica składa 8-12 jaj, wysiaduje je 21-23 dni, USA i Meksyk.
Preriokur dwuczuby Tympanuchus cupido brązowy w białę prązki, pomarańczowe worki na piersi, czarny ogon, on ma gołą skórę nad brwiami, ona nie, żyje na preri, tokując samiec nadyma worki, je częsci roślinne m. in. owoce i nasiona, żyje na preriach i terenach trawiastych w USA.
Preriokur mały Tympanuchus pallidicinctus on brązowy w białę prązki, czerwone worki na szyi, pomarańczowy grzebień na głowie, brazowa twarz, białę okulary, czarny czub z tułu głowy, rózowe nogi, ona brązowa w bezowe prązki, ma bezową twarz z brązowymi okularami i mały bezowy grzebyk z piór, gniazda w dołku wykopanym w ziemi, je owoce, nasiona, liście kwiaty itd. USA.
Kuropatwa zwyczajna Perdix perdix różowa naga twarz, szare ciało, skrzydła i ogon brazowe i nakrapiane, brazowy grzbiet i boki w białe pręgi, rdzawobrązowe sterówki, lotki z rudymi plamami, w gnieździe na ziemi, ukrytym w roslinnosci skłąda 10-20 jaj, rodzice wysiaduja je przez 23–25 dni, pisklęta jedzą bezkręgowce, dorosłe osobniki roslinny pokarm i owady, Euroazja.
Kuropatwa wschodnia Perdix dauurica żółta czapeczka i plama na piersi, szara głowa i szyja, bezowy wierzch w brązowe prązki, samiec ma czarne worki na szyi, żółte nogi, je nasiona i owady w dołkach w ziemi samica składa 18-20 jaj, wschodnia Azja.
Kuropatwa tybetańska Perdix hodgsoniae brązowy, czarno prązkowany wierzch, czarna czapeczka i policzki, szara głowa i podgardle, żółty, prązkowany spód, gęste prązki na brzuchu, żyje w stadach po 10-15 osobników w góach, na halach i w zaroślach na wysokości 3600-4250 m.n.p.m, w maju-czerwcu samica skąłda 8-10 jaj, samiec pomaga w opiece nad pisklętami, je nasiona i owady Wyżyna Tybetańska.  Szkarłątnik Haematortyx sanguiniceps zółty dziób, czerwona głowa i ogon, czarne pióra, on pierś czaerwona, ona żółta, subtropikalne i tropikalne wilgotne nizinne lasy nizinne i górskie, Borneo.