biologia i ochrona przyrody

Koty rzadko chorują na miażdżycę, jako drapieżniki doskonale sobie radzą z metabolizmem tłuszczu i białek, ale zdarza się i starszych kotów, potrzeba robić odpowiednie badania-cholesterol całkowity i jego frakcje, wolne kwasy tłuszczowe, lipidy-lipid to wielotłuszcz z wielu kwasów tłuszczowych i cząsteczek glicerolu, kwas to sam kwas, w razie nieprawidłowości weterynarz wdroży leki. Zakrzepica wymaga odpowiednich leków-trzeba badać płytki krwi, czynniki krzepnięcia, czas krzepnięcia. W przypadku złych wyników lekarz wprowadzi leki stabilizujące stan kota.
Kotom zdarzają się zawały z wysiłku, ze strachu, kot po zawale potrzebuje spokoju, ciszy, odpowiedniej diety, snu. Wszelie zmiany zachowania jak izolowanie się, agresja, nerwowość, unianie ludzi należy skonsultować z weterynarzem. Jednak koty udają zdrowe nawet gdy są chore dlatego potrzebne są regularne badania krwi, USG serca, pomiar cisnienia-trudny u kota. Nadciśnienie o kota wynia z nadczynności tarczycy i kory nadnerczy, niewydolnośći nerek, zaburzeń hormonalnych. Objawy to częste picie i sikanie, ospałośc, zmiana wyglądu oczu, zaburzenia wzroku, duszność, wtedy trzeba zrobić badania krwi w tym profil nerkowy i wątrobowy, badania moczu, EKG, rentgen klatki piersiowej, potem wprowadza się leki. Prawidłowe cisnienie u kota to 120/80, surczowe może wynosić nawet 110. cisnienie mierzymy u nasady ogona lub dopplerem, kot musi być spokojny. Kotom powyżej 7 roku życia mierzymy ciśnienie co roku powyżej 11 roku życia co pół roku, częściej badamy koty z nadczynnością tarczycy, nerek, serca. Kiedy przyczyną nadciśnienia jest inna choroba leczymy tez chorobę. Ciśnienie u kota zależy od płci, wieku, wagi, rasy, pory dnia https://glowackivet.pl/blog/aktualnosci/nadcisnienie-u-kotow
Udar u kota jest niedkrwienny kiedy skrzep zatka naczynie doprowadzające krew do mózgu i krwotoczny wylew, kiedy pęka naczynie krwionośne w mózgu. W grupie ryzyka są koty dorosłe i starsze, z cukrzycą, nowotworami, chorobami nerek. Objawy udaru to drgawki, wyginanie grzbietu lub głowy, zaburzenia równowagi, ruchowe, porażenie kończyń, niekontrolowane ruchy źrenić, nierówne źrenice, ślepota, utrata przytomności, potrzebna natychmiastowa pomoc weterynarza-trzeba jak najszybciej zabrać kota do szpitala weterynaryjnego z rezonansem lub tomografem, weterynarz da leki, zaleci fizjoterapię, dietę, rozpuści skrzep. Ważne jest leczenie chorób podstawowych https://www.butcherspetcare.com/blog/udar-u-kota/
Przyczyny chorób serca u kota to nadwaga, przewlekłe choroby nerek, akromegalia, choroby miąższowe, stany zapalne, wady budowy, choroby tarczycy. Niewydolność serca polega na słabym pompowaniu krwi przez serce do aorty i tętnic, narządy dostają mniej składników odzywczych i tlenu, słabiej zbierane są metabolity, przyczyny to zapalenie osierdzia, wsierdzia i kardiomiopatia. Zapalenie osierdzia przebiega ostro, pozostałe rozwijają się stopniowo. Niewydolnośc naczyniowa polega na zaburzonej pracy naczyń, jest różnica między bjętością łżyska naczyniowego i ilością rążącej krwi, serce stara się to kompenswować,-zmienia swoją pracę. Przyczyny-silny krwotok, gorączka, urazy, wstrząs anafilaktyczny, toksyny bakteryjne. Niewydolnośc krążenia powodują niedobory elektrolitów, nieprawidłowe surcze serca. W chorobach wssierdzia ciśnienie jest małe, w innych chorobach duże. Każda choroba wymaga leczenia. Na pracę serca wpływają zwężenie aorty, tętnicy płucnej, ubytek przegrody międzykomorowej, zwężenie aorty, kardiomiopatia przerostowa, zapalenie mięśnia sercowego, arytmie. Na kardiomiopatię przerostową chorują głównie duże i olbrzymie rasy kotów, powoduje pogrubienie ściany komory, mięsni brodawkowatych, objawy to kłopoty z oddychaniem, brak apetytu, ospałość.
Zdrowy kot je, śpi, bawi się, jest spokojny. Objawy chorób to duszność, agresja, osmutnienie, niechęć do ruchu, kaszel, obrzę jamy brzusznej, zasinienie śluzówek, łatwe męczenie, dyszenie po wysiłku, chudnięcie ospałość. Wtedy trzeba wziąć kota do lekarza, tóry osłucha serce, zrobi EKG, echo serca, pobierze krew, prześwietli klatkę. Kot dostanie leki, tlen, lekarz ustali odpowiednią dietę
Pierwotne kardiomiopatie to przerostowa, rozstrzeniowa, niesklasyfikowana, arytmiogenna, niedomykalnośc zastawek, wtórne są toksyczna, metaboliczna, odżywcza, naciekająca, zapalna. Zaburzenia pracy serca spowodowane chorobami bakteryjnymi, wirusowymi, toksynami mogą minąć po wyleczeniu choroby. Kardiomiopatie są nieuleczalne-kot musi mieć leki, dietę, odpowiednią ilość snu, aktywności do końca życia. Profilaktyka to coroczne badania krwi, EKG, echo serca, odpowiednia dieta, ruch, odpowiednia ilość snu, leczenie chorób zakaźnych i innych chorób prowadzących do chorób serca-cukrzycy, nadczynności tarczycy itd. pilnowanie wagi ota, szczególnie starsze oty potrzebują odpowiedniej opieki i badań https://apetete.pl/blog/choroby-serca-u-kota-objawy-przyczyny-i-leczenie/
kardiomiopatia przerostowa jest wrodzona, diagnozowana jest w 2 roku życiua, czasem w 3 miesiącu, szczyt osiąga w 6-18 miesiącu, powoduje zastoinową niewydolność serca, zakrzepicę zatorową, polega na pogrubieniu ściany serca-czasem kardiomiopatia wynika z innych chorób, diagnozuje ją EKG. objawy to szybsze męczenie w czasie zabawy, przyśpieszony oddech w spoczynu, nagły paraliż nóg, ulawizna rąk, płyn w opłucnej jamie, słabsza aktywność i apetyt. Kardiomiopatię leczy się lekami, które kot musi brać przez całe życie https://specvet.pl/najczestsze-choroby-serca-u-kotow/
Ubytki w przegrodzie międzykomorowej dają mieszanie krwi żylnej i tętniczej, słabe utlenienie tkanek, słabszą wymianę gazową, zakrzepy, arytmię potrzeba podpowiedniej diety, unikania wysiłku, pomaga operacja. Ubytki w przegrodzie międzyprzedsionkowej działają jak wyżej, leczy się operacyjnie, im szybciej są wykryte tym lepiej. Podstastawkowe zwężenie aorty-pogrubienie pod zastawką zwiększa cisnienie krwi wrzucanej do aorty i grozi jej peknieciem, powoduje powiększenie mięsnia sercowego i niewydolność serca. Przetrwały przewód tętniczy Botalla łączy aortę z lewym poniem łucnym, krew zamiast do płuc wraca do serca u płodu, płód wymiane gazową prowadzi przez krew pępowinową,. Przetrwały przewód Botalla po narodzinach kieruje krew do płuc zamiast do tkanek-skutki to przeciążenie prawej części serca, uszkodzenie płuc, porażenie wymiany gazowej, niedotlenienie tlanek, ratuje operacja. Zastawkowe zwężenie tętnicy płucnej-zastawka prowadząca do tętnicy płucnej praktycznie się zrasta, mniej krwi dociera do płuc, rosnie cisnienie w prawej komorze. Choroby wrodzone leczy się operacyjnie.
Choroba zatorowo-zakrzepowa tętnic kotów powoduje ból kończyn przy poruszaniu, powstaje kiedy skrzep powstały w lewym przedsionku lub jego uszku płynie aortą brzuszną do tyłu, gdzie blokuje dopływ krwi do tylnich łap, powoduje ból, niedowład, zimne kończyny, bladość, sinienie, czernienie, skrzep może płynąc do przednich łap, jelit, nerek dając ich zawały, objawy to ból brzucha. Skrzep to wynik choroby serca np. kardiomiopatii. Wtedy trzeba natychmiast iść do weterynarza. Diagnoza to doppler naczyń kończyn tylnych, EKG, USG serca, RTG. leczenie to leki rozrzedzająće krew-heparynę, nasze leki trombolityczne są trujące dla kotów. Skrzepy pojawiają się znowu, trzeba leczyć chorobę serca, na szczęście po pierwszym skrzepie kot dostaje leki rozpuszczające kolejne skrzepy. Częśto sam organizm rozpuszcza skrzep w czasie kilku-klkudziesięciu godzin, noga może zostać mniej sprawna, zdeformowana, łysa. Kot potrzebuje rehabilitacji, diety, czasem trzeba ją odjąć https://vetcardia.pl/kardiologia/twoj-kot-nagle-przestal-chodzic-wyje-boluo-embolizmie-kardiogennym/
Zarzepica tętnic wieńcowych kotów daje skrzepy zatykające tętnice odżywiające serce. Przyczyny to kardiomiopatia przerostowa, rozstrzenowa-tu komory się rozszerzają, zatorowość tętnic płucnych. Objawy to ból dusznośc, słabośc, upadki, sine śluzówki, słabe tętno, utrata przytomności-trzeba natychmiast zabrać kota do weterynarza. Diagnozuje się je przez EKG, USG serca, badanie krwi-enzymy sercowe i nerkowe. Leczenie to leki przeciwzakrzepowe, leki przeciwbólowe, poprawiające rążenie, leczenie choroby podstawowej, zapobieganie to badania i leczenie chorób podstawowych https://abckota.pl/zdrowie/zakrzepica-tetnic-wiencowych-u-kotow,6145.html Zatorowośc tętnic płucnych ma te same przyczyny, diagnostyka to USG serca, RTG klatki piersiowej, EKG, leczenie polega na rozpuszczeniu skrzepu
Trzeba badać kota pod kątem pracy tarczycy, nerek, wątroby, leczyć zaburzenia ich pracy. Ważne w zapobieganiu udarom jest leczenie chorób pasożytniczych, przyczynami wylewów bywają urazy. Kardiomiopatia, inne choroby serca i stres dają zwłónienie mięsnia sercowego, czyli usztywnienie jego przez zastąpienie mięsni tkanką łączną, leczy się farmaologicznie, zapobiega leczeniem chorób podstawowych. Przyczynami chorób serca nabytych jest stres, trzeba zabewnić kotu bezpieczne, przyjazne miejsce do życia.

Psy chorują na te same choroby co ludzie. Ciśnienie zależy od płci, wieku, rasy, ilości tkanki tłuszczowej, aktywności. Trudno zmierzyć ciśnienie u zwierzęcia, które stresuje się w gabinecie i jest w ruchu. Prawidłowe cisnienie tętnicze zależnie od rasy wynosi 110-160/55-100, ciśnienie mierzymy kilka razy z rzędu i wyciągamy średnią. Przyczyny nadciśnienia to cukrzyca, choroby tarczycy, nadczynność nadnerczy, choroby serca, nerek, wątroby, metaboliczne, nowotwory mózgu, niektóre rasy częsciej na nie chorują. Kiedy nadciśnienie jest skutkiem innej choroby trzeba leczyć tę chorobę.
Nadciśnienie płucne diagnozuje EKG i rentgen klatki piersiowej, przyczyny to pasożyty, wady wrodzone, lewokomorowa niewydolność serca, choroby płuc i choroby zatorowo-zakrzepowe.
Jak u ludzi nadciśnienie długo nie daje objawów, objawy daje dopiero uszkodzenie wrażliwych narządów, są też duszności, męczliwość, drgawki, agresja, krwawa wydzielina z nosa, nadcisnienie płucne to duszność, trudności w oddychaniu w czasie wysiłku, omdlenia, ból w klatce piersiowej. Regularne badania pozwalają wykryć na wczesnym etapie choroby dające nadciśnienie i podjęcie leczenia ich, ważne jest leczenie chorób podstawowych, przy wyższych wartościach ciśnienia wprowadza się leki, odpoczynek i dalsze badania. Psom otyym, starszym-powyżej 7 roku życia, przedstawicielom predysponowanych ras badamy cisnienie co pół roku, reszcie co rok. Przy ndciśnieniu płucnym leczymy pierwotną chorobę, dajemy leki, czasem tlen, ograniczamy wysiłek https://glowackivet.pl/blog/aktualnosci/nadcisnienie-u-psa-objawy
Udar niedokrwienny powoduje zakrzepica, kiedy skrzep zatyka naczynie w mózgu-skrzepy mogą zatykać różne naczynia w różnych miejscach dając np. zator płucny. Starsze psy chorują na miażdżycę, gdzie złogi cholesterolu zatykają żyły. Objawy to zaburzenia równowagi, kręcenie w kółko, zaburzenie poruszania się, przekręcanie głowy w 1 stronę, jednostronne porażenie pyska, utrata przytomności, zaburzenia widzenia, utrata wzroku, trudność w połykaniu, senność, odruch wymiotny, dezorientacja, zmiany zachowania, padaczka. Udar wymaga natychmiastowej wizyty u weterynarza, który ustabilizuje stan psa, da leki rozpuszczające skrzep i zrobi inne zabiegi poprawiające drożność naczyń, pies może potrzebować rehabilitacji ruchwej.
Udar krwotoczny, inaczej wylew to przerwanie naczynia w mózgu psa, wymaga interwencji lekarza, przyczyny to pasożyty, urazy mechaniczne, krwiaki, tętniaki, profilaktyka to odrobaczanie. Objawy to trudności z poruszaniem, drgawki, utrata przytomności, zaburzenia oddychania-krótki, szybki oddech, uszkodzenie ośrodka oddechowego, utrata i zaburzenia wzroku, nierówne źrenice, zaburzenia świadomości, dezorientacja. Leczenie to odessanie krwi, zszycie naczynia, ustabilizowanie stanu psa, rehabilitacja https://www.butcherspetcare.com/blog/udar-u-psa/
Zakrzepicę i miażdżycę leczy się jak u ludzi, diagnozuje się je przez badania krwi-lipidogram, cholesterol całkowity, poszczególne frakcje, wolne kwasy tłuszczowe i lipidy, badanie czynników krzepnięcia, ilość płytek krwi. Po wykryciu nieprawidłowości lekarz przepisze leki, które pozwolą utrzymać prawidłowe parametry. Inne nabyte choroby serca to endokarioza zawstawki dwudzielnej, mitralna-dotyczy jednej lub obu zastawek, czasem też choruje trójdzielna, chorują małe rasy. Prowadzi do niewydolności krążeniowo-oddechowej, krew cofa się z komory do przedsionka, bo pokgrubione płatki zastawki nie są w stanie się domykać, zastawka jest nieszczelna. Przedsionek pogrubia się, uciska na pień oskrzelowy, jest obrzęk płuc, duszność, kaszel, czasem pęka ściana przedsionka, choroba rozwija się powoli, ważne badania EKG, USG serca, prześwietlenie, konieczne jest odpowiednie leczenie. Kardiomiopatia rozstrzeniowa-powiększone serce, objawy duszność, kaszel, dotyczy dużych ras, potrzebne są leki i dieta. Powiększa się lewa komora serca-spada jej pojemność, czasem prawa-spada jej pojemność, spada pojemność wyrzutowa, rośnie objętnośc późnoskruczowa i późnorozkurczowa, spada frakcja rozkurczowa, spada frakcja skurczowa komory, zastawki przedsionkowo-komorowe nie domykają się, rośnie ciśnienie żylne. Wykrywa się to zbadaniem poziomu troponiny i mocznika w osoczu. Ważne jest szczegółowe USG serca, u ludzi się takowe wykonuje, potrzeba mniejszych aparatów dla psów i kotów. W przypadku szmerów w sercu potrzebna jest kontrola weterynarza.
Objawy chorób serca to kaszel, duszność, słabsza kondycja, bladość i sinienie śluzówek oznacza zaawansowane stadium, potrzeba specjalnej karmy, odpowiedniej aktywności. Co roku trzeba osłuchiwać serce, w razie nieprawidłowości lekarz zleci dalsze badania i zleci leczenie, choroby serca wymagają leczenia przez całe życie. Zapobieganie chorobom nabytym to odpowiednia dieta, aktywność potrzebna dla rasy, unikanie nadwagi, nadmiaru wysiłku i jego braku, diagnostyka i leczenie chorób podstawowych i zakaźnych.
Wrodzone choroby serca psów to ubytki w przegrodzie międzykomorowej-daje mieszanie krwi żylnej i tętniczej, słabe utlenienie tkanek, słabszą wymianę gazową, zakrzepy, arytmię potrzeba podpowiedniej diety, unikania wysiłku, pomaga operacja. Ubytki w przegrodzie międzyprzedsionkowej działają jak wyżej, leczy się operacyjnie, im szybciej są wykryte tym lepiej. Podstastawkowe zwężenie aorty-pogrubienie pod zastawką zwiększa cisnienie krwi wrzucanej do aorty i grozi jej peknieciem, powoduje powiększenie mięsnia sercowego i niewydolność serca. Przetrwały przewód tętniczy Botalla łączy aortę z lewym poniem łucnym, krew zamiast do płuc wraca do serca u płodu, płód wymiane gazową prowadzi przez krew pępowinową,. Przetrwały przewód Botalla po narodzinach kieruje krew do płuc zamiast do tkanek-skutki to przeciążenie prawej części serca, uszkodzenie płuc, porażenie wymiany gazowej, niedotlenienie tlanek, ratuje operacja. Zastawkowe zwężenie tętnicy płucnej-zastawka prowadząca do tętnicy płucnej praktycznie się zrasta, mniej krwi dociera do płuc, rosnie cisnienie w prawej komorze. Choroby wrodzone leczy się operacyjnie.
Arytmie to zaburzenia pracy komórek rozrusznikowych serca lub przewodnictwa od nerwu błędnego dające nierówną kurczliwośc, co prowadzi do zakrzepów, leczy się wypalając lub zamrażając wadliwy pęczek komórek rozróżnikowych lub fragment wadliwej tkanki roboczej-mięśnia sercowego, farmaologicznie lub przez odcięcie serca od nerwu błędnego https://fera.pl/choroby-serca-u-psa-objawy-leczenie-i-rokowania.html jak u ludzi choroby serca rozwijają się z wiekiem dlatego starsze psy potrzebują odpowiedniej opieki, karmy, racjonalnego ruchu, odpowiedniej ilości snu, leków w razie chorób związanych z wiekiem

Nieodpowiednie warunki w czasie transportu i uprawy powodują choroby roślin, w supermarketach i na straganach kwiaty są narazone na zimno, mróz-na zewnątrz, deszcz, słońce-każdy gatunek ma in e potrzeby świetlne, wilgoci itd. czasem przynosimy plesni i pasożyty z nowymi okazami zarażonymi w sklepie. Dlatego wazne jest kupowanie roślin ze sprawdzonego źródła, odpowiedni transport, obejrzenie kupowanego okazu i zapewnienie w domu odpowiednich dla gatunku warunków. Czasem remont lub awaria w domu powodują choroby roślin.
Choroby grzybowe to plamistość liści-brązowe plamy z jasniejszą obwódką na liciach, czarne plamy z owocnikami, zamieranie i wykruszanie liści. Atakuje doniczkowe i ogrodowe kwiaty. Usuwamy porazone organy, używamy preparatów przeciwgrzybicznych lub wykorzystujemy czosnek, cebule, cynamon, pokrzywę, wrotycz, mnieszek, piołun, skrzyp polny, krwawnik-300-500 g ziela, kory lub główek na 10 l wody, czekamy 1-14 dni, codziennie mieszamy, im dłużej czekamy tym lepiej. Szara pleśń to szary nalot, sinozielone pylące plamy, atakuje doniczkowe i ogrodowe rośliny, porażą wszystkie organy, pomagają preparaty na bazie szaego mydła, można dodać je do gnojówek, profilaktycznie spryskujemy rośliny 2-3 razy co 7-10 dni. Zawsze pryskamy rano i wieczorem. Antraknoza to schnięcie liści, brązowy suchy nalot z żółta obwódką, dotyka doniczkowce ozdobnych liścich, usuwamy zarażone części, dajemy fungucydy i gnojówki. By zapobiedz plesni w ziemi dbamy o wentylację, odpływy, odpowiednie podlewanie, oświetlenie, odpływy, drenaż. W sklepie rośliny oglądamy, w czasie transportu zabezpieczamy przed zimnem, w domu przesadzamy do nowej ziemi i czystej doniczki, zostawiamy na kwarantannie, dbamy o odpowiednie warunki. Dbając o zdrowie roślin nie spryksujemy-chyba, że gatunek tego potrzebuje, zostawiamy wodę w naczyniu z keramzytem, nie wietrzymy w zimne dni, dajemy odpowiednie dawki nawozu, dajemy ziemię ogrodową ze sklepu, doniczki muszą mieć drenaż i keramzyt, nie przelewamy. Kiedy zdarzy się choroba grzybowa usuwamy porażone części, przesadzamy kwiaty do nowej ziemi w czystej doniczce z czystą podstawką, stare myjemy, dezynfekujemy, ziemie wyrzucamy, przed posadzeniem myjemy, osuszamy korzenie, usuwamy zgniłe, chore, suche, dajemy fungicyt na odpowiednią chorobę. Zmarznięte liście usuwamy, nawet wszystkie.
Szkodniki same dostają się do domu przez okno. Przędziorki dają plamki na liściach, pajęczynki u nasad liści, roślinę myjemy, przesadzamy do nowej gleby, podwyższamy wilgotnośc powietrza np. przez podstawki z wodą i keramzytem, można użyć dobroczynka kalifornijskiego-roztocze, które zjada przędziorki, kupujemy w saszetce i dajemy na kwiaty, przędziorki to małe żółte, zielone, pomarańczowe, brązowe pajączki, atakują wszystkie organy, dają plamki, osad, zwijanie i schnięcie liści i kwiatów, usychanie igieł, roślinę myjemy, wymieniamy wierzchnią warstwę gleby, można zraszać liście woda z mydłem lub płynem do naczyń, mszyce pomogą insektycydy, w ogrodzie biedrinki, lepy na latająće pokolenie. Wciornastki dają dużo czarnych odchodów, srebrzyste plamki w gryzionych miejscach, brązowe plamki, skorkowacenia, przebarwienia liści, łodyg i kwiatów, można stosować opryski, można uzyć roztoczy. Tarczniki i miseczniki daja żółknoęcie, opadanie liści, lepkość liści i łodyg, są zgrubienia, obok insektycydów można uzyć wody z mydłem lub denaturatu, moczymy oatyczek higieniczny w mydlinach lub alkoholu i przemywamy zakażone miejsca. Larwy muszek żyją w ziemi, tak samo skoczongonki, gdy ich za dużo podgryzają roslinę, która brązowieje, opadają jej liście-moczymy na kilka godzin w wodzie doniczkę, by wypłynęły, zmieniamy glebę i płuczemy korzenie lub używamy pestycydu, stosując środki ochrony roślin trzeba postępować wg instrukcji, przez czas karencji nie dopuszczać do kwiatów zwierząt i małych dzieci https://home.morele.net/ogrod-i-balkon/choroby-roslin-doniczkowych-szkodniki-i-inne-przyczyny/
chorują też rośliny ogrodowe, przyczyny mykoz to zakażenie ran, nagła zmiana temperatury, zalanie, wychłodzenie, błędy w czasie przycinania-nie w tym czasie co trzeba, nieodpowiednie, nieprzepuszczalne podłoże, nadmierna wilgotnośc powietrza i zraszanie, objawy to biały nalot na liściach, rdzawe plamy na liściach gruszy, żółte plamy na liściach ogórków, szara pleśń na hortensji, brązowe plamy na liściach lubczyku, czarne plamy na liściach rózy, pomarańczowy grzyb na drzewie. Mykozy dotcyza każdego organu. Wełnowiec daje biały nalot na kwiatach atakuje kaktusy zimą, hortensje, sukulenty, daje żółknięcie liści, kwiatów, łodyg, lepką spadź na roślinie, roślina umiera, wełnowce też atakują storczyki, palmy, przed zakupem dokładnie oglądamy roślinę, kiedy znajdziemy wełbowce w domu usuwamy je ręcznie, przecieramy roślinę wacikiem w roztworze mydła, płynu do naczyń lub alkoholu, potem spłukujemy rośline pod prysznicem, wymieniamy ziemię, myjąc korzenie i przecierając je danymi roztworami. Ileje jak rzepakowy oblepiają szparki i duszą owady. Szara pleśń powstaje w wyniku zbyt dużej wilgotności i słabego światła, roślinę podlewamy nie mocząc liści, usuwamy chore narządy. Mączniak prawdziwy atakuje kwiaty, liście, łodygi, owoce, daje biały nalot, czarne plamki, roślina wysycha, pomagają opryski z gnojówki z pokrzywy i wyciąg z grejpfruta oraz fungicydy. Rdzowce-rdzawe plamy na spodzie liści, roślina wilniej rośnie, słabiej kwitnie i owocuje, pomagają gnojówki z piołunu i skrzypu i fungicydy. Rizoktonioza-czarne i brązowe plamy na liściach spowodowana za dużym podlewaniem, zbyt dużą wilgotnością powietrza, nie przepuszczalną glebą, atakuje jabłonie, grusze, śliwy, laurowiśnię i doniczkowce , liście mają dziury, skręcają się, pomoże fungicyd. Kędzierzawość liści-liście są małe, odbarwione, pryskamy od marca, gdy temperatura przekroczy 6 st. na mykozy pomahga cynamin-opruszamy nim przycięte gałęzie, pączki kwiatów i ziemię, aspiryna-2 tabletki rozpuszczamy w litrze wody, dolewamy do 9 litrowej konewki, wieczorem podlewamy warzywa, sserwatka-podlewamy roztworem w stosunku 2:1 z wodą, kwas mlekowy niszczy grzyby, soda oczyszczona-1 łyżeczka sody, 5 ml szarego mydła i 2 l wody, pryskamy. Zapobieganie to drenaż, przepuszczalne gleby, umiarkowane podlewanie, rośliny wrazliwe na zimno uprawiamy w szklarni i doniczkach https://www.hechtpolska.pl/Tema/Lato/Choroby-grzybowe-roslin-ogrodowych-jak-je-chronic Fytotrofoza atakuje bukszpany, jabłonie, iglaki, azalie, warzywa-nadmierne podlewanie, zbyt wilgotna gleba i powietrze ją powodują, liście i igły matowieją, żółkną, zamierają, liście azalii zwijają się łódeczkowato, są plamy. Usuwamy chore pędy, roślinę pryskamy fungicydem, że grzyb najpierw atakuje korzenie, często zdarza się, że tylko one są porażone, a roślina słabnie, po wykopaniu i znalezieniu objawów na korzeniach roślinę trzeba spalić-kompostowanie tylko rozprzestrzeni zarodniki https://www.gardenflora.pl/Fytoftoroza-c871
Choroby w ogrodzie to korniki, mszyce, przędziorki, chorują wszystkie rośiny zielne, drzewa i krzewy. Rododendrony mają rdzę-brunatne plamy na liściach, mączniak-biały nalot, parch-zamieranie liści, usuwamy chore liście, sadzimy w słońcu. Najczęstesze są rdza i bakteryjna zgnilizna korzeni. Mączniak prawdziwy to biały nalot na liściach i łodydze, atakuje róże, hortensję, jaśminowiec, winorośl i inne. Rdza to brunatne plamy atakuje wiele roślin. Botrytis atakuje begonie, pelargonie, storczyki i inne, liście są wilgotne w brunatne plamy, balterie daja brązowe lub czarne plamy, wirusy plamy, zniekształcenia, zahamowanie wzrostu. Usuwamy porażone części, zapewniamy danym gatunków roślin odpowiednie warunki, rośliny nawozimy wg instrukcji i potrzeby rośliny, podlewamy ile trzeba, nie przelewamy, pędy przycinamy, usuwamy suche liście, zwiędłe kwiaty https://sklep.cebulekwiatowe.pl/Najczestsze-choroby-kwiatow-ogrodowych-w-Polsce-i-jak-im-zapobiegac-blog-pol-1682427020.html
rośliny chorują na bakteriozy, sprzyja im wysoka wilgotność powietrza, długotrwałe opady, zastój wody w glebie, kałuże, używanie zainfekowanych narzędzi, uprawa na zakażonej glebie, użycie zarażonych nasion, zakażone fragmenty roślin w ściółce, szkodniki, za duża gęstość upraw, brak płodozmianu. Objawy to więdnięcie, plamistość, gnicie, nekrozy, narośle, narośle są na korzeniach, bulwach, karpach, cebulach, przebarwienia, chlorozy, mozaiki, plamki są na liściach, łodygach, kwiatach lub całej roślinie, czarne i brunatne nekrozy to plamy lub zmienione całe narządy. Bakterie zostają w nasionach, porażonych częściach. Zapobieganie-usuwanie resztek pożniwnych, części nadziemnych bylin, opadłych liści, szpilek, gałazek, usuwanie zwiędłych kwiatów i roślin jednorocznych, używanie zdrowych nasion, odpowiednia rozsada, odpowiednie nawożenie, dezynfekcja narzędzi i sprzętu, przepuszczalne gleby, drenaż, odpływ zastojów wody, zwalczanie szkodników, ograniczenie prac w wilgotne dni, nie uszkadzanie roślin w czasie zabiegów pielęgnacyjnych, wybór odpornych odmian https://www.agro.basf.pl/pl/serwisy/doradztwo-i-informacje/Choroby-niegrzybowe/Bakterie/Bakteriozy/
ekstrakt z pestek grejpfruta wzmacnia odporność roślin, można zrobić preparaty z czosnku, cebuli, pokrzywy, krwawnika, mniszka, skrzypu, drożdży, sody oczyszczonej, można użyć pożytecznych grzybni-szczepionek mikorytycznych, zrobić oprysk z drożdży z wodą, Pythium oligandrum to grzyb z preapratu Polyversum WP, atakuje chorobotwórcze grzyby i odbiera im miejsce.można w ogrodzie użyc dżdżownic, one jedząc materię glebową jedzą też szkodniki, które umierają w ich orzewodzie pokarmowym, odchody dżdżownic-biohumus to dobry nawóz. Można zrobić wywar lub gnojówkę ze skrzypu do oprysków, mączka bazaltowa ma krzem, magnez, wapń, sód, potas, mangan, fosfor, siarke, bor, miedź, cynk, molibden-dodajemy ją do dołków w czasie sadzenia, zaprawiamy nia nasion a i cebulki, wzmacnia odpornośc roślin. Można użyć szczepów bakterii glebowych np. w preparacie Guard stosowanym w oprysku, które wypierają bakterie chorobotwórcze. Ekstrakt z grejpfruta działa przeciwbakteryjnie, przeciwwirusowo i przeciwgrzybiczo, wzmacnia odporność. Są dostepne odpowiednie preparaty w sklepach ogrodniczych, można zrobić je samemi. Są preparaty do oprysku z lecytyną-pomagają na alternarioze, zarazę ziemniaczaną, mączniaka prawdziwego, kędzierzawośc liści brzoskwiń https://www.target.com.pl/porady-i-inspiracje/poradniki/skuteczna-ochrona-roslin/jak-zwiekszyc-odpornosc-roslin---naturalne-preparaty/ są też opryski chemiczne

zawilec apeniński ma niebieskie, białe kwiaty, trójdzielne, klapowane, ząbkowane liście, długie łodygi, kwitnie od lutego do czerwca, lubi żyzne, wilgotne, przepuszczalne gleby, półcień, cień, ma 10-15 cm
zawilec chiński ma 50-100 m, 5-7 centymetrowe kwiaty są różowe, białe i zebrane w luźne baldachy, ma złożone klapowane trójdzielne liście, znosi do -20 st, lubi słońce, półcień, kwasne, żyzne, gliniasto-piaszczyste, wilgotne gleby, kwitnie od sierpnia do października
zawilec gajowy wiosną lubi słońce, latem półcień, dobrze rośnie w cieniu, najlepiej mu pod drzewami, lubi gleby żyzne, próchnicze, lekko kwaśne, umiarkowanie wilgotne, sadzimy jesienią lub wiosną po pofragmentowaniu kępki, nasiona zbieramy 15 maja, by zasadzić nasiona, można ściółkować korą, kompostem korą drzew liściastych, liśćmi i kompostem, plewimy, można dać nawóz wieloskładnikowy, gdy wychodzą pąki, jesienią wykopujemy kępkę, trzymamy w piwnicy lub zimnej szklarni, zimą tniemy kłącze na 3-6 cm z 1 pąkiem śpiącym, układamy je poziomo w skrzynkach z podłożem do ukorzeniania, przysypujemy je ziemią na 2-3 cm, trzymamy w jasnym miejscu, zwilżamy podłoże, po 40-60 dniach są nowe pędy, wiosną sadzimy w rozstawie 25x40 cm
zawilec hupeheński ma 60-80 cm, kwitnie od sierpnia do chłodów, wiosną wyrastają z kłącza 2-3 liście odziomkowe na długich sztywnych ogonkach, są złożone, trójdzielne, nieregularnie klapowane z ząbkowanymi łatkami, łodygowe są mniejsze, całe rośliny lekko owłosione, na wierzchołkach pędów są duże różowe kwiaty-mają do 6 cm, lubi lekki cień, żyzne, piaszczysto-gliniaste, stale wilgotne, dobrze zdrenowane gleby, na zime okrywamy stroiszem lub suchymi liśćmi
zawilec japoński ma 60-100 cm, podziemne kłącza, kwiaty zebrane w baldachy w kątach liści lub na szczytach łodyg, kwitnie od lipca do przymrozków, kwiaty są białe, kremowe, różowe, fioletowe, 6-centymetrowe z żółtymi środkami, płatki jajowate, lekko owłosione, liście odziomkowe mają do 20 cm długości, lodygowe są mniejsze, blaszki sercowate, ząbkowane, trójklapowe, owłosione z 3 klap z 3 listków, sadzimy wiosną, ziemię przekopujemy, spulchniamy, kompostujemy lub dajemy nawozy mineralne pod kwiaty od maja do połowy lipca 2-3 razy, przed sadzeniem dajemy nawóz organiczny, w czasie upałów podlewamy, lubi gleby ogrodowe, zaciszne, półcieniste miejsca, żyzne, przepuszczalne, umiarkowanie wilgotne gleby obojętne do lekko kwaśnych, ścinamy suche liście i łodygi, w gorące, słoneczne dni ściółkujemy, w czasie kwitnienia nie dopuszczamy do przesuszenia gleby, sadzonkujemy kłącze lub dzielimy kępki
zawilec łąkowy ma 7-centymetrowe kwiaty białe z żółtym środkiem, niebieskimi pylnikami, płatki spodem są niebieskawe lub fioletowe,sztywne, rozgałęzione łodygi, trójdzielne, klapowane, pierzaste liście, ma 50-80 cm, kwitnie w maju, potem w sierpniu i wrzesniu, lubi lekkie, przepuszczalne,lekko wilgotne i wilgotne gleby, półcień, wiosną dzielimy kępy, przekwitłe przycinamy
zawilec narcyzowy ma 50-70 cm, tworzy kępy, pędy są silnie owłosione, na góze łodygi są liście rozety okółkowe, dłoniaste, trójdzielne, podzielone na równe części, liście i ogonki są owłosnione, kwitnie od maja do sierpnia, białoróżowe kwiaty z żółtymi środkami, owoce to niełupki z aparatem lotnym, lubi ciepłe, półcieniste miejsca, w słońcu lubi podlewanie, lubi piaszczysto-gliniaste, zasobne, dobrze trzymające wilgoć gleby lekko kwaśne, mrozoodporny, co jakiś czas dajemy wieloskładnikowy nawóz mineralny lub kompost, nasiona siejemy zaraz po zbiorze, jesienią dzielimy kępy
zawilec ogrodowy mieszańcowy lubi umiarkowanie wilgotne, żyzne, próchnicze, ogrodowe gleby lekko kwasne do obojętnych, półcień, w suszę podlewamy, w porze kwitnienia nawozimy nawozem dla roślin kwitncych, przekwitłe kwiatostany ścinamy, na zimę kopczykujemy, ma 1,5 m wysokości, trójdzielne, lekko owłosione, nieregularnie klapowane lub trójlistkowe liście rozety, kwitnie w sierpniu i wrześniu w wiechowate kwiatotany na końcach odyg i w kątach liści, duże białe, różowe, purpurowe kwiaty mają 8-30 listków, kłącza są zdrewniałe pionowe
zawilec pajęczynowaty ma jasnoróżowe kwaty z zielonymi środkami, kępy mają 80-100 cm wysokości i 60 cm szerokośći, trójdzielne, trójkapowe, wełnisto owłosione liście, lunbi lekki cien, zyzne, próchnicze, przepuszczalne, umiarkowanie wilgotne, obojętne gleby, podlewamy w susze, gleba musi być dobrze zdrenowana, na zimę okrywamy korą, torfem, kompostem, igliwiem lub liśćmi
zawilec wdzięczny grecki ma 10-15 cm, małe, trójdloniaste powcinane liście odziomowe, kwitnie w marcu i kwietniu, , ma żółte pręciki, talerzykowate błekitne, rózowe, niebieskie języczkowate płatki, na zlewnych terenach wykopujemy go po przekwitnięciu i sadzimy jesienią, lubi ciepło, osłonięte stanowisko, zimuje pod ściółką, lubi jasny półcień, próchnicze, umiarkowanie wilgotne, przepuszczalne, obojętne do lekko kwasnych gleby, latem oddzielamy bulwki potomne, można siać nasiona-młode roślinki zakwitają po 2-3 latach
zawilec wielkokwiatowy lubi zyzne, próchnicze, przepuszczalne, lekie, wapienne, obojętne do lekko zasadowych, umiarkowanie wilgotne gleby, półcień, odporny na mróz, dzielimy kępy, siejemy nasiona, robimy sadzonki, ma 30-40 cm, kłącze z długimi rozłogami, okręgłe, pierzaste liście rozety 5-dzielne, powcinane, omszone pędy kwiatowe, żółte pylniki, długie pręciki, kwitnie do końca kwietnia do czerwca, czasem do końca sierpnia ma pojedyncze kwiaty, kwiaty białe, owocostany puszyste
zawilec wielosieczny ma 10-30 cm, białe, rózowe kwiaty z żółtymi pręcikami, pierzaste powcinane liście, kwitnie od maja do lipca, lubi żyzne, piaszczyste, dobrze zdrenowane, półcień, wilgotną glebę, na zimę okrywamy
zawilec wieńcowy lubi żyzne, próchnicze, zdrenowane, przepuszczalne, umiarkowanie wilgotne gleby obojętne do zasadowych, słońce, półcień, kompostujemy, nie lubi zasolenia, nadmiaru wody w ziemi, w suche, ciepłę lata zostawiamy go w suchym ciepłym miejscu, w deszczowe wykouemy bulwy i trzymamy latem w 15-20 st, zuimujemy w 5-8 st przykryte trocinami lub torfem, w najcieplejszych regionach można zostawić w gruncie przysypane ściółką, w lutym-marcu siejemy nasiona do pojemników, siewki pikujemy, rozsadzamy w kwietniu-maju, w kwietnou sadzimy do ziemi, przed sadzeniem bulwy moczymy1-2 dni w ciepłej wodzie, kwiaty ma talerzykwate niebieskie, białe, fioletowe, czerwone, różowe, ma 20-30 cm, rozetę krótkoogonkowych, odziomkowych liści pierzastych, kwitnie w kwietniu maju, łodyżki kwiatowe mają kryzę zielonych liści i 1 kwiat z ciemnym śrdokiem, ciemnymi pręcikami i pylnikami, bulwiaste kłącze
zawilec żółty wczesnowiosenna bylina z wydłużonymi kłączami, ma proste łodygi z 3 dłoniastymi powcinanymi liśćmi w okółkach, kwitnie od marca do maja, każdy pęd ma 1-2 żółte kwiaty talerzykowate, pęd ma 10-20 cm, lubi cień, półcień, wilgotne podłożę żyzne, przepuszczalne, próchnicze, ściółkowanie, odporny na mróz

Pantofelniki-kalceolarie nie lubia mrozu, u nas uprawiane jako jednoroczne rośliny, w Ameryce Południowej są bylinami, wrazliwe na chłód, mróz, słońce
Pantofelnik całolistny ma żółte, pomarańczowe, czerwone, wielobarwne kwiaty, wzniesiona łodyga osiąga 50 cm, lancetowate liście, kwitnie od maja do października, lubi przepuszczalne, umiarkowanie wilgotne, śednio zasobne gleby, zwiędłe kwiaty usuwamy, nie moczymy kwiatów, końcem lata nawozimy, na zimę wnosimy do domu
Pantofelnik Darwina ma do 30 cmm duże liście, kwiaty dwuwargowe jak chodaki, lubi półcień, północny parapet, południowe pokoje lubi oddalony od szyby, stale lekko wilgotną glebę, podlewamy mocno, ale wylewamy wodę z podstawki, nie lubi przeciągów, nasiona siejemy do doniczek, kiełkują w 10 st
Pantofelnik doniczkowy osiąga 25-50 cm, dolna warga kwiatu tworzy pantofelek, biały, żółty, pomarańczowy, różowy, czerwony, rudy, dwubarwny, nakrapiane, paskowany kwiat, miękkie zielone liście, kwiaty osiągaja 4-5 cm średnicy, naprzeciwległe jajowate liście, lubi rozproszone światło, 15-20 st, mocno podlewamy regularnie, nie zalewamy nie przesuszamy, nie moczymy kwiatów, nie spryskujemy, w czasie kwitnienia dajemy pół dawki nawozu dla kwitnących kwiatów
pantofelnik dwukwiatowy ma duże, owalne, odziomkowe, owłosione na brzegach liście rozety, żółte kwiaty w środku czerwono nakrapiane, lubi cień, żyzne, próchnicze, stale wilgotne, przepuszczalne, dobrze zdrenowane, kwaśne gleby, okrywamy na zimię, doniczkowe wnosimy na zimę do jasnego chłodnego pokoju
pantofelnik meksykański ma 20-40 cm wysokości, proste, rozgałęzione górą pędy, spodem czerwono nabiegłe liście, żółte kwiaty, jasne, lubi rozproszone światło, osłonięte do wiatru, ciepłe miejsce, próchniczą, żwirową, żyzną, wilgotną glebę, do ziemi siejemy w maju po przymrozkach, w ciepłym pomieszczeniu, pod osłonami, na rozsadniku na przełomie marca i kwietnia, rozstaw 30x30 cm, kwitnie latem do przymrozków, nie lubi suszy, zastojów wody, chłodu, zasolenia, wrażliwy na niskie temperatury
pantofelnik mieszańcowy kępiasty, ma naprzeciwległe, jajowate liście, grzebieniaste kwiaty o 4-5 cm średnicy, lubi 14-10 st, północny parapet, obfice podlewamy, nie przesuszamy ziemi, nie nawozimy, uprawiamy w uniwersalnej ziemi dla kwiatów doniczkowych, w lipcu i sierpniu siejemy nasiona w zimnej szklarni, można ukorzenić przekwitły okaz
pantofelnik ogrodowy ogółem pantofelniki lubia chłód, półcień, świtało rozproszone, północny lub północno-wschodni parapet, 15-20 st, nie lubią przeciągów, osłaniamy przed słońcem, lubia zyzne, przepuszczalne gleby z drenażem lub ziemie ogrodową z torfem, piaskiem i kompostem, 2-3 razy w tygodniu podlewamy odstana wodą, woda nie może stać w podstawce, co 2 tygodnie dajemy pół dawki nawozu dla roślin kwitnących, nie lubią zasolenia, lubią biohumus, odrywamy przekwitłe kwiaty, nasina siejemy od czerwca do połowy lipca lub pod osłonami na przelomie marca i kwietnia w doniczkach z ziemią kompostową, nasiona mieszamy z poaskiem, dociskamy do gleby, nie przykrywamy ziemią, skrzynki przykrywamy folią, glebę spryskujemy woda, nasiona wietrzymy, trzymamy w półcieniu, utrzymujemy ziemię lekko wilgotną, po 2 tygodniach są siewki, gdy są pierwsz liście pikujemy, roślinki wysiane latem zimujemy w 13 st, sadzimy po majowych przymrozkach, od połowy sierpnia odcinamy 7 cm pędów wierzchołkowych, sadzimy do 8-9 cem doniczek z ziemią kompostową, utrzymujemy wilgotną glebę, po 4 tygodniach są korzenie, zimujemy w chłodnym miejscu, w lutym przesadzamy do 10-12 cm doniczek, na rabaty sadzimy po 15 maja