biologia i ochrona przyrody

Jest wiele legend dotyczących wpływu księżyca w pełni na człowieka i przyrodę. Wiele z tych opracowań dotyczy bardziej legend niż nauki, ale czy na pewno księzyc nie ma na nas wpływu?
Wiemy, że pływy morskie są skutkiem przyciągania Księżyca, Słońca oraz ruchu Ziemi, wiemy, że wpływają na morską faunę, ale czy pełnia ma tu znaczenie?
Wiele razy doszukiwano się w świetle Księzyca jakiegoś zakresu fal świetlnych, którego nie ma nigdzie indziej, ale świało Księzyca to odbite światło słoneczne, nie ma w nim żadnych nowych długości fali.
Ale sa ludzie, którzy podczas pełni nie mogą usnąć. Prawdopodobnie ich reakcja wynika z większej wrazliwości na światło, wielu osobom nie przeszkadza w zaśnięciu ani spaniu półmrok czy nawet świało dzienne (usypiamy na plaży, drzemki w środku dnia itd.), ale sa ludzie, którzy gdy tylko jest jasniej niż zwykle od razu się budzą, są ludzie, którzy potrzebuja specjalnej maseczki zasłaniającej oczy by zasnąć. Ta wrażliwość jest rózna, niektórym nie rpzeszkadza światło gwiazd czy latarni, ale przeszkadza światło słoneczne, innym przeszkadza światło latarni, ale nie gwiazd, ini potrzebują zupełnej ciemności.
Każdy człowiek ma wewnętrzny oscylator, który reaguje na zmiany czasu, jest to zegar biologiczny. Dobowy oscylator stanowią struktury ośrodkowego układu nerwowego, jest on wrażliwy na dawców czasu, czyli zewnętrzne czynniki regulujące okres snu i czuwania, najważniejszym z nich jest właśnie światło. Nadrzedny zegar biologiczny ssaków jest w przedniej częsci podwzgórza w jądrach nadskrzyzowaniowo-komorowych SCN. Do SCN płyna sygnały z siatkówki oka, ludzie mają barwnik melanopsynę. Szlak nerwowy siatkówkowo-podwzgórzowy RHT to droga sygnału z siatkówki do SCN, jest to wspólna droga dla sygnałów wzrokowych i dawców czasu.  Są też geny segarowe, któych ekspresja jest zależna od obecności światła. Skutkiem molekularnego mechanizmu zegara biologicznego jest białko period, któe hamuje transkrypcję, zawsze i u nocnych i u dziennych zwierz ekspresja genów zachodzi w ciemności. W siatkówce obok pręcików są komórki zwojowe bezpośrednio reagująće na światło ipRGC, mają one barwnik melanopsynę oraz monosynaptyczne połączenie na drodze podwzgórzowo-siatkówkowej, sygnał z ipRGC idzie bezpośrednio do SCN. Biora tu udział neuroprzekaźniki glutaminian, polipeptyd aktywujący przysadkową cyklazę adenylową PACAP, neuropeptyd P. Jest wiele determinatów zegara biologicznego. światło jest tylko jednym z nich, ale najważniejszym, są w mózgu obszary reagująće na te czynniki, w SCN jest ich synchronizacja. Czy światło księzyca jest odpowiednio silne, na pewno w pełni daje więcej światła niz w innych fazach, a ludzie szczególnie wrażliwi mogą mieć problemy ze snem lub wybudzenia w nocy, dlatego nie każdy reaguje na pełnię. ipRGC nie uczestniczą w procesach widzenia, dlatego niewidomi z nieuszkodzonymi komórkami zwojowymi reagują na światło z ominięciem kory wzrokowej i mogą reagować na pełnie księżyca. 
Są teorie, że ruch księzyca wpływa na wodę w naszych komórkach, ale pływy zdarzają się 2 razy dziennie i nie zależą od fazy księzyca.

Czy gwiazdy wpływają na sze życie? Naukowo rzecz biorąć istnieje kilka dowodów. Wpływ na rozwój roślin: Księżyc i gwiazdy emitują nisko energetyczne pulsy dalekiej czerwieni, indukuje ona odwracalne reakcje niskoenergetyczne.  Dł. fali wpływa też na rozwój liści, maksymalne hamowanie jej wzrostu daje światło zielone, czerwone przyspiesza. Antagonistyczne działanie światła czerwonego R i dalekiej czerwieni FR. R silnie hamuje wzrost łodygi i promuje wzrost liścia, bezpośrednie działanie FR po R niweluje działanie R. Na wzrost roslin wpływa stosunek dł. okresu światła do ciemności (dnia do nocy), to fotoperiod. Fotoreceptor R i FR to fotochrom, jest w każdej tkance u wszystkich roslin. Ma rozpuszczalną w wodzie chromoproteinę. Ma ona błekitny kolor, zbudowana jest z polipeptydu o masie 120 - 130 kDa i grupy fitochromowej. Fitochrom ma dwie formy molekularne: Prabsorbuje światło czerwone i ulega fotokonwersji do Pfr, absorbującą daleką czerwień. Pfr jest katywna fizjologicznie, indukuje transdukcję sygnału i odp. fizjologiczną. Forma Pr jest nieaktywna. Forma Pfr absorbuje FR i ulega fotokonwersji do nieaktywnej formy Pr. Pfr pod wpływem ciemności ulega spontanicznej konwersacji do Pr. Pr jest stabilna, Pfr może uledz destrukcji pod wpływem światła. Obie formy fitochromu są w komórce róznocześnie, tworzą stan fotostacjonarny. Stopień obu form obok siebie zmienia się zależnie od ilościowego udziału w działającym świetle zakresu R i FR. Ma to znaczenie ekologiczne, działające światło słoneczne w zakresie komórkowym, jest absorbowane przez baldachim liści, do niższych warstw idzie FR, w wyniku jego działania powstaje duże steżenie Pr, indukuje wzrost pędu i roslina rosnie na długość, roizwijać baldachim liści i osiągnac pełny dostep do światła. Typy reakcji fotochemicznych. Reakcje niskoenergetyczne, są odwracalne, generują je pulsy FR, są bardzo nisko energetyczne emitowane przez gwiazdy i księżyc. Nieodwracalne, wysokoenergetyczne reakcje indukowane przez FR indukuje silne światło działające przez długi czas. Budowa polipeptydu, ma ok 1128 reszt aa i ma 2 domeny. Domena N - końcowa ma dołączoną 321 resztę cysteiny przez mostek siarczkowy, to gr. chromoforowa, domena odp. za absorbcję światła. mniejsza domena C - końcowa odp. za tworzenie dimeru z 2 części fitochromu. Fitochrom to homodimer (z tych samych aa jest zbudowany), kowalencyjne wiązanie łatwo się rozpada. Synteza fitochromu w roslinach etiolowanych (będących w ciemności) i poddanych dizałaniu czerwonego światła daje syntezę labilnych (łatwo rozpadających się) Pfr, obk tej formy jest stabilne Pfr, rosliny roznące w pełnym naświetleniu mają kilka rodzajów fitochromów, A, B, C, D, któe różnią się składem aminokwasów. Fotokonwersja fitochrom ma gr. chromoforową, ma podobną budowę do barwników fikobilinowych (ta sama biosynteza, jest alanina, protohem, biliwerdyna its.)Absorbcji światła towarzyszy izomeryzacja gr. chromoforowej, inicjująca zmiany konformacji w cząsteczce białka. Gr. chromoforowa rotuje względem polipeptydu, fitochrom wpływa na tRNA i iRNA, aktywnośc genówm jądrowych i geny chloroplastowe, kontroluje aktywność metaboliczną roślinwpływa na syntezę barwników fotosyntezy, redukcję azotanów, metabolizm kwasów tłuszczowych, degradacje skrobii i wiele innych procesów w komórkach, jest w cytoplazmie, przylega do plazmolemy, najwięcej go w organach najaktywniejszych metabolicznie. Morfologiczna odp. na fitochrom jest w krótkim czasie np. kilku minut, to reorientacja chloroplastów u zielenicy mużocji Mougeotia sp. lub kilku tygodni np. przy indukcji zakwitania. Indukowana reakcja zakwitania na R jest odwracalna przez FR tylko w krókim czasie, gdy odp. nie podlega już kontroli przez światło. Stopień R do FR ma różne wartości. W środowisku fitochrom może byc indykatorem stopnia zaciemnienia środowiska np. Gdy rosliny odetną innym dostęp słońca, rosnie zacienienie, spada st. R do FR i spada stopień Pfr do Pr, daje to szybszy wzrost Pr. Pr total=(Pr+Pfr). Fotoperiodyzm , kiełkowanie fotoplastycznych (zal. od światła) nasion u niektórych odmian sałat Lactuca sp. miktonastyczne ruchy listków mimozy Mimosa sp. Fasola za dnia ma liść otwarty, nocą zamknięty. Aktywna forma fitochromu daje wzrost Ca2+, aktywacja kalmodulina, ona przyłącza 4 atomy Ca, aktywuje niekóre kinazy, jest efekt fotomorfologicvzny. Fotoperiodyzm to zdolnośc roślin do określania długości dnia, daje to możliwość występowania danego procesu w danej porze dnia lub roku. Dł. dnia to główna determinanta czasu zakwitania. Zal. od wymagań rośliny na bodziec świetlny aktywujący indukujący zakwitanie dzielimy rośliny na rośliny dnia krótkiego RDK i rośliny dnia długiego RDD. RDK mają indukcję zakwitania gdy dł. okresu świetlenego jest krótsza od krytycznego. Czas krytyczny ma ok. 12 godzin. RDD zakwitają gdy indukcja tego procesu jest w czasie dłuższym niż krytyczny, powyżej 14 godzin. Są też rośliny neutralne periodycznie i rosliny o neutralnych wymaganiach świetlnych ok. 12-14 godzin. Rośliny dnia krótkiego śledzą dł. dnia przez pomiar dł. nocy, wymagaja dł. nocy i krótkiego dnia. Noc nie może byc przerwana błyskiem światła. RDD zakwitają gdy noc przerwie błysk światła. RDK zakwitają gdy dzień przerwie okres ciemności, nie wpływa to na rozwój RDD. Krótki dzień i krótka noc nie dają zakwitu RDK, są wegetatywne, zakwitają wtedy RDD. Cykl dłuższy od 24 godzin przy zachowaniu długości nocy daje zakwit RDK, RDD są wegetatywne. Fitochrom daje odp. fotoperiodyczną, naświetlanie pasmami R lub FR w czasie nocy zmienia kierunek indukcji fotoperiodycznej. Istotne jest działanie ostatniego pulsu światła. Analiza diagramów wykazuje, że rosliny RDK wymagaja do indukcji kwitnienia niskiego stężenia Pfr, a RDD wysokiego stęż. wymagają. Gdy ostatni jest puls FR, jest przejście Pfr do Pr, indukuje to zakwitanie RDK i hamuje zakwit RDD. Gdy ostatni działa puls R, rośnie stężenie Pfr, zakwitaja RDD, hemowany jest zakwit RDK. Sukulent kalanchoe Kalanchoe blossfeldiana. liśc to wrażliwy organ fotoperiodyczny, on odbiera światło, mała powierzchnia liścia wystarczy by indukowac kwitnienie. Fotoperiodyzm jest odbierany liśćmi, pojedynczy liść traktowany odp. periodem wystarczy by roslina wytworzyła makroskopowe kwiaty. Fotoperiodyczna indukcja może być w roslinach, które były oddzielone od rosliny i przemieszczone na roslinę niepoddaną indukcji fotoperiodycznej. Gdy roślina potrzebuje kilku cykli fotoperiodycznych muszą być dawkowane na ten sam liść. Indukcja w liściach daje transmisję sygnałó, które regulują przejście do kwitnienia. Sygnały zakwitania są transportowane przez łyko. Są to czynniki chemiczne, usunięcie floemu lub ogrzanie go wysoką temp. daje brak indukcji fotoperiodycznej. Procesy zachodzące w liśćiu poddanego działaniu dużego natężenia światła. Jest fotokonwersja fitochromu. Pomiar czasu zależy od zmian zachodzących w stosunku Pfr do Pr, daje to syntezę stymulatorów, synteza rosnie do potrzebowanego poziomu. Procesy procesy postindukcyjne i translokacja stymulatora jest w łyku. Idzie on do pączka, do merystemu generatywnego i indukuje kwitnienie. Światło działa na fitochrom (kryptochrom), jest translokacja fitochromowa, łańcuch transdukcji sygnałów, zmiany metaboliczne, ekspresja genów. 
Ludzie potrafią dzięki światłu gwiazd orientować się w terenie np. marynarze, podrózniczy na podstawie gwiazd określaja kierunki geograficzne. Osoby obdarzone dobrym wzrokiem potrafią dzięki światłu gwiazd widzieć w nocy, nie jest to pełne widzenie, ale potrafili dawniej, gdy nie było ulicznych latarni trafić do domu.
Jak podaje http://www.eureknews.pl/index.php/rosliny-i-zwierzeta/1255-skarabeusze-podazaja-za-swiatlem-gwiazd.html skarabeusze Scarabaeus satyrus wykorzystują w nawigacji światło słońca, gwiazd i księżyca. Skarabeusz znajduje kulę gnoju ucieka z nia wykorzystując do orientacji latwo dostępne źródło światła. Nawet w czasie bezksiężycowych nocy skarabesze poruszają sie po prostej ścieżce, badania pokazały, że one widzą światło Drogi Mlecznej, inne gwiazdy są dla nich za słabe. Podobnie reaguje żuk gnojarz Geotrupes stercorarius, cyli jego oczy też rozróżniają światło gwiazd z Mlecznej Drogi [http://wiadomosci.onet.pl/nauka/zuk-gnojarz-kieruje-sie-swiatlem-drogi-mlecznej/p742h].
Zwierzęta widzące w ciemności, psy, koty, gryzonie, mają warstwę komórek odbijających słabe światło do siatkówki, dzięki czemu widzą w zbyt słabym dla nas świetle. Oko kota ma aż 15 warstw tych komórek, pręciki zwierząt nocnych i aktywności całodobowej są wrażliwsze na słabe światło gwiazd.
Wrażenia estetyczne, gwiazdy są piękne, stwarzają romantyczny klimat, nadają nocnym spacerom nastrój.

Wróbel domowy, nazwa zwyczajowa wróbel zwyczajny Passer domesticus, zwany też jagodnikiem to mały ptaszek zamieszkujący Europę i Azję, wróble jak większośc ptaków cechuje dymorfizm płciowy. Samczyk ma szary brzuch, policzki i szyję, brązowe skrzydła, brązowy grzbiet, kark i głowę, na podgardlu jest czarny sliniak, na skrzydle biała plama. Nogi ma brązowe lub różowe, samiczka ma wierzch ciała i skrzydła brązowe, spód-brzuch, szyję i policzki beżowe, nogi rózowe lub brązowe. Dziób jest szary, w okresie lęgowym u samca ciemnieje. wróbel gniazduje w pobliżu ludzkich siedzib, okrągłe gniazda buduje pod dachami, w szczelinach na murach, w dziuplach, podbiera opuszczone gniazda bocianów i jaskółek. Gniazdka buduje z trawy, piór, słomy itd. Jaja składa do 4 razy w roku, okres lęgowy trwa od kwietnia do września, jaja są buiałe, niebieskawe, zielonkawe lub szarawe, mają jasnoszare plamki. Wysiadywanie jaj trwa ok. tygodnia, młode są podobne do samic, opuszczają gniazdo po 17 dniach. Wiosną wróble jedzą drobne owady, utrzymując ich populację w równowadze, potem nasiona zbóż, drzew, krzewów, ziół, roslin strączkowych. Wróbel pochodzi z cieplejszych stref klimatycznych, jeszcze w XX w był pospolity, teraz szkodzą mu mroźne zimy-wróble nie odlatują do ciepłych krajów, chłodne deszczowe lata, mroźne zimy i zimne lata to coraz częstsze zjawiska. Dawniej wróble podjadziarniaki zbóż wysypywane na podwórka jako pokarm dla drobiu, teraz coraz mniej osób hoduje drób, jeśli już to hoduje się go na fermach co zmniejsza ilość dostępnego pokarmu, dawniej ludzie podróżowali konno-konie zostawiały niestrawione resztki z ziarnami owsa, teraz podrózoje się pojazdami mechanicznymi, co również zmniejszyło ilośc pokarmu dla wróbli. Opryski ogranoiczają liczebnośc owadów i powodują zanik na polach uprawnych, a często na miedzach chwastów polnych, których nasionami zywią się wróble. Wybicie owadów i chwastó skazuje wróble na głód, spadek upraw zbóż, których ziarniaki jedzą również powoduje głód. Głodne wróble podatne są na choroby. Często wróble muszą konkurować z innymi ptakami np. gołębiami, jest też narażony na drapieżniki: jastrzębie, koty, krogulce, puszczyki. Ocieplanie budynków i nowoczesne budownictwo powodują brak miejsc do gniazdowania, podobnie wycinanie starych drzew dziuplastych, wycinanie drzew i krzewów też ogranicza dostęp pokarmu dla wróbli. Dawniej przy drogach, na miedzach, podwórkach i nieużytkach oraz przy rzekach rosły drzewa i krzewa, niektóre rosły dopóki się nie przewróciły, dzisiaj wycina się drzewa pod tereny budowlane, przy drogach i przy rzekach również. Ogranicza to ilośc dostępnych nasion i miejsc do gniazdowania. Niewyrzucanie żywności, tak jak robiono to dawniej lub zaopakowywanie jej w worki przed wyrzuceniem sprawia, że wróble nie moga nic uczknąć. Wróble uznawane były jako szkodniki upraw, więc ludzie je tępili. W Chinach w latach 50. płoszono wróble, które nie mogą zbyt długo latać i padły z wycieńczenia, u nas powszechne były strachy na wróble. Także rezygnacja z azbestowych dachów-azbest izoluje ciepło na rzecz blaszanych-dobrze przewodzą ciepło, szybko się nagrzewają powoduje przegrzanie gniazd i gotowanie się jaj oraz piskląt. Dlatego populacja wróbla spada, dlatego został objęty ścisłą ochroną gatunkową, od lat 80-spadek transportu konnego, ferm drobiowych, zmiany w budownictwie populacja wróbla spadła o połowę. Uratuje go nie tylko zakaz straszenia i polowania, ale też zapewnienie mu odpowiednich warunków: ochrona drzew i krzewów, nie wycinanie wszystkiego, pozostawienie terenów zadrzewionych i krzewiastych-pokarm i miejsca do gniazdowania, drewniane dachy, budki lęgowe, dokarmianie w zimie-w sklepach zoologicznych można kupić specjalne mieszanki dla wróbli, sikorek itd. Ochrona terenów zielonych tak w mieście jak i na wsi, zeby było duże nieużytków z drzewami, krzewami i chwastami. Rezygnacja z oprysków, które niszczą i chwasty i owady, tradycyjne budownictwo, budowanie specjalnych miejsc na zimę, gdzie wróble mają ciepło i bezpiecznie.

Choroby serca to jedne z najpowszechniejszych chorób obecnych czasów, są zioła, które mogą pomóc.

Naparstnica wełnista z Basenu Morza Śródziemnego ma ok. 40 glikozydów nasercowych, zwiększających kurczliwość mięśnia sercowego i wydajność serca, leczą niewydolność krążenia pochodzenia sercowego, działania niepożądane są u ludzi starszych z niewydolnością nerek i u ludzi z niedoborem potasu, przedawkowanie powoduje utratę przytomności, wymioty, biegunkę, zaburzenia krążenia, leki z naparstnicy stosuje się w niewydolności krążenia, częstoskurczu regularnym i całkowitym, zapaleniu mięśnia sercowego, zawałach, nadciśnieniu, migotaniu przedsionków, ponadkomorowym napadowym, migotaniu serca, w szybkim rytmie komór i pomagają przy niewydolności wątroby, leki na bazie naparstnicy można brać tylko pod kontrolą lekarza, surowiec to liście, z których pozyskuje się glikozydy

Naparstnica purpurowa, u nas chroniona, surowiec, czyli liście, pozyskuje się z upraw, podczas suszenia glikozydy się rozpadają, więc laboratoryjnie pozyskuje się leki, leczy niewydolność krążenia spowodowaną niewydolnością mięśnia sercowego, stosowanie i skutki uboczne jak w przypadku wełnistej

Głogi jednoszyjkowy i dwuszyjkowy, surowce to kwiaty z pobliskimi liśćmi i owoce, głóg tonizuje mięsień sercowy, zwiększa siłę jego skurczu, zmniejsza jego częstotliwość, preparaty z głogu podaje się równocześnie z glikozydami nasercowymi, by uregulować pracę serca, ponadto głóg zmniejsza skurcze mięśni gładkich naczyń krwionośnych, jelit, dróg moczowych i macicy, rozkurcza naczynia wieńcowe, pomaga w chorobie wieńcowej, poprawia krążenie w mózgu, działa łagodnie i długotrwale, głóg leczy choroby serca, osłabienie mięśnia sercowego, zespół naczyniowy, pomaga przy problemach z sercem związanych z menopauzą, leczy zapalenie mięśnia sercowego, łagodzi niewydolność serca, nadciśnienie i niewydolność naczyń wieńcowych z niedomykalnością zastawek, zaburzenia ciśnienia, stwardnienie mózgowe, zaburzenia krążenia mózgowego, nie ma działań ubocznych, leczy osłabienie serca i problemy z sercem związane z wiekiem

30-40 kropli wyciągu alkoholowego z głogu w kieliszku wody pijemy 2-4 razy dziennie między posiłkami lub 20-50 kropli nalewki w kieliszku wody 2-5 razy dziennie,

Odwar z głogu, łyżeczkę kwiatów zalewamy pół szklanki wody w temperaturze pokojowej, mieszamy, ogrzewamy pod przykryciem 30 minut, pijemy szklankę 2 razy dziennie, owoce głogu są jadalne po przetworzeniu, owoce głogu dodaje się do marmolad, dżemów, wina, wódki, kisieli, galaretek, herbatek, głóg pomaga w chorobach serca, miażdżycy, nadciśnieniu, nadpobudliwości nerwowej, reumatyzmie, nalewka pomaga w dusznicy bolesnej, głóg nie uszkadza naczyń z miażdżycą, działa moczopędnie, obniża ciśnienie krwi, uspokaja, owoce 2 razy słabiej obniżają ciśnienie i rozkurczają naczynia, ale tak samo tonizują serce, są apteczne leki na bazie głogu

Barwinek pospolity, ziele obniża ciśnienie, rozkurcza naczynia obwodowe i w mózgu, poprawia ukrwienie mózgu, poprawia stan naczyń z miażdżycą, pomaga ludziom ze skłonnością do zakrzepów, przedawkowanie to ból żylaków, hemoroidów, brak apetytu

Jemioła, surowiec to całe ziele, które poprawia pracę serca, obniża jego aktywność, 20-40 kropli wyciągu alkoholowego w kieliszku wody 2-3 razy dziennie między posiłkami, jemioła rozszerza naczynia krwionośne, obniża ciśnienie, działa przeciwskurczowo, nasercowo, przeciwkrwotocznie, leczy nadciśnienie, częstoskurcz, miażdżycę, zawroty głowy, uderzenia krwi do głowy, pomaga przy długich i obfitych miesiączkach, nasiadówki i kąpiele leczą choroby kobiece,

odwar 2 łyżki stołowe zalewamy dwoma szklankami wody w temperaturze pokojowej, ogrzewamy pod przykryciem przez pół godziny bez wrzenia, cedzimy, pijemy 3 razy dziennie po 1/4 szklanki odwaru

wino, 40 g świeżych liści zalewamy 1 litrem białego słodkiego wina, pozostawiamy na 10 dni, pijemy po pół szklanki 2 razy dziennie przed jedzeniem przez 15 dni

Żarnowiec miotlasty, ziele zmniejsza częstotliwość skurczu serca, zwiększa dobowe wydalanie moczu, dostępny w postaci leków aptecznych, skutki uboczne to poty, zaburzenia widzenia bradykardia

Nostrzyk żółty obniża krzepliwość krwi, poprawia przepływ krwi, uspakaja, poprawia trawienie, zewnętrznie goi rany, zapalenie skóry, ropnie, czyraki, wrzodziejące żylaki, zastój limfy, można przemywać powieki i spojówki, wewnętrznie stosowany w lekach, zewnętrznie jako

-napar,1 łyżka ziela na szklankę wody, parzymy do naciągnięcia do okładów i przemywań, -

odwar, pół szklanki ziela nostrzyka zalewamy szklanką wody w temperaturze pokojowej, ogrzewamy bez wrzenia mieszając przez pół godziny, do okładów, przymoczek i przemywań,

-kataplazm, 2 łyżki ziela zalewamy 0,5-1 szklanką wrzątku, rozparzone ziele owijamy na płótnie, zawijamy, robimy okłady pod ceratką, dajemy na chore miejsca, ponadto nostrzyk to składnik kosmetyków, dodaje się go do serów i tytoniu, zbierając nostrzyk ścinamy wierzchołki w miejscu rozgałęzienia, suszymy w cieniu, po wysuszeniu przeciskamy przez sito

Konwalia majowa surowiec to liście i kwiatostany, zwalniają tętno, regulują czynność serca, wahania ciśnienia, są słabo moczopędne, zbieramy z upraw w czasie kwitnienia, od razu suszymy rozłożone cienką warstwą, surowiec przechowujemy przez rok, konwalia leczy nerwice sercowo-naczyniowe, niewydolność krążenia, pobudza czynność serca, stosuje się po konsultacji z lekarzem

Tym razem napiszę pewnym zjawisku, powszechnie występującym na Ziemi. Wulkanizm to nazwa wszystkich procesów, podczas, któych na powierzchnię wydostaje się magma i materiały jej towarzyszące. Wulkan to miejsce skąd wydobywa się lawa, gazy wulkaniczne i materiał piroklastyczny. Gazy wulkaniczne to:
fumarole, składają sie głównie z gorącej pary wodnej, H2S, H2, CO2, HCl, HF, węglowodory.
sulfatary, CO2, H2O, H2S, wsytępują w kraterach czynnych i drzemiących wulkanów np. Yellowstone, któy ze względu na bioróżnorodność został w 1987 r. ogłoszony Parkiem Narodowym.
mofety, CO2 i para wodna, utrzymują się długo po zakońćzeniu erupcji.
suffioni, para, CO2, H2S, kwas borowy, obszarem, gdzie te związki się utrzymują jest Larderello we Włoszech, ludzie tam mieszkają, rośliny rosną, zwierzęta żyją, turystyka saię rozwija,a zjawisko wulkanozmu jest wykorzystywane do produkcji energii geotermalnej.
Wulkany dzielimy na:
efuzywne, lawowe-wydowbywa się tylko lawa.
eksplozywne-wydobywa się materiał piroklastyczny, popioły, bomby wulkaniczne, pyły wulkaniczne, piasek wulkaniczny, lapille, drobne cząstki skał.
mieszane, stratowulkany-wyrzucają lawę i materiał piroklastyczny.
Pod względem aktywności wulkany dzielimy na:
Czynne, aktywne-gazy wulkaniczne wydobywają się z nich przez cały czas, często zdarzają się erupcje.
Drzemiące-w historii zdarzały się erupcje, już się nie zdarzają, są jednak chłodne ekshalacje, wiele jest takich wulkanów we Włoszech.
Wygasłe-już od dłuższego czasu erupcje nie zachodzą, nie ma ryzyka wybuchu.
Ekshalacje wulkaniczne to gazy wydobywające się z wulkanów, najczęściej przez cały czas, krater wulkanu zawsze dymi, są to para wodna, CO2, CO, SO2, HCl, pomiędzy zachodzą reakcje chemiczne prowadzące do wytrącenia chlorków, siarczków i siarki, któe odkłądają się wewnątrz i w okół krateru, gazy palne mogą się zapalić tworząc kilkukilometrowy płomień.
Najważniejsze czynne wulkany Europy to Etna, Stromboli, Wezuwiusz, Mauna Loa, cała Islandia, okołopacyficzny pierścien ognia, gdzie stykają się płyty kontynentalne, są tu Nowa Zelandia, Kamczatka, Japonia, Indonezja, Aleuty, Alaska, Kuryle, Kalifornia, Peru, Ekwador. Wszystkie te miejsca charakteryzują się piękną, dziewiczą przyrodą, wszędzie żyją ludzie. A przecież H2S, kwas borowy i inne gazy wulkaniczne są gorsze od CO2, a wysokośc kraterów sprawia, że zanieczyszczenia rozchodzą się na ogromne odległości, bogactwo życia przy wulkanach świadczy tylkoo tym, że stężenie tych gazów nie jest szkodliwe, w końcu o toksycznym działaniu zw. chem decyduje dawka, wulkan Kilauea na Hawajach trwa od ok. 30 lat.Obok rzek lawy rosną drzewa, w lasach żyja ptaki, płazy, gady, mieszkają tam ludzie. Kolejnym, czynnym wulkanem, o którym warto wspomniec jest Llima w Chile, cały czas wydobywają się z niego gazy i pyły, co nie przeszkadza rosnąć lasom i mieszkać tam ludziom.
Pył i popiół wulkaniczny do drobne fragmenty skał, które wydobywają się w czasie erupcji.
Wulkany także wpływają na klimat, kropelki SO2 i pyły zatrzymują promienie słoneczne i intensywna erupcja może doprowadzić do zimy wulkanicznej, czyli spadku temperatury na Ziemi. Takie zmiany miały miejsce po wybuchu Krakatau w 1883 roku. Wtedy pyły i gazy ograniczyły dostęp światła słonecznego o 10%. Analagicznie pyły z kominów moga wpływać na zmiany klimatu, ale powodując ochłodzenie, które sądząc po wrześniowych przymrozkach, długiej zimie i mrozach w minionych latach jest faktem. Z racji wielkości kraterów i kominów jest to zjawisko słabsze od erupcji superwulkanów, ale smog teoretycznie mógłby spowodować osteomalacje u dorosłych i krzywicę u dzieci, ograniczając dostęp UV do Ziemi i porażając syntezę witaminy D. Gdyby kominy i rury wydechowe były wielkości krateru wulkanu w stanie stałej erupcji, ale są dużo mniejsze, mają filtry, a i paliwa jest znacznie mniej.
Drugi aspekt sprawy to fakt, że żyjemy w interglacjale, kiedy temperatura rosnie, w średniowieczu było znacznie cieplej niż dzisiaj, ale nasz interglacjał osiągnął juz krytyczną wartośc temepratur, teraz zaczynają spadać, więc być może smog nie ma tu nic do rzeczy, może kończy się pewna epoka. Naukowcy muszą się skupić na tym problemie, epoka lodowcowa może spowodować upadek rolnictwa i głód, ludzie będą potrzebowaliwięcej paliw kopalnych do ogrzania domów. To jest realne zagrożenie.
Wulkany są w wielu miejscach na Ziemi, gdzie jest bogata bioróżnorodność, pomimo gazów wulkanicznych takich jak H2S, HCl, Cl2 mieszkają tam ludzie. W Islandii i Japonii długość życia jest większa niż w Polsce, może to korzystny wpływ tych gazów, a może brak wpływu na zdrowie, tylko znaczenie ma dieta, kultura, dostęp do opieki zdrowotnej?
W pobliżu wulkanów są żyzne gleby wulkaniczne, rozwijają się na tufach, popiołach i skałach magmowych wylewnych. Gleby wulkaniczne są bardzo żyzne co wpływa na bioróżnorodnośc flory w pobliżu wulkanó, z kolei wiele gatunków roślin sprzyja różnorodnosci grzybów i zwierząt. Żyzne gleby wulkaniczne sprzyjają rolnictwo, dlatego ludzie chętnie opsiedlają sie wpoblizu wulkanów.