biologia i ochrona przyrody

W tym wpisie przedstawię nasze najważniejsze rosliny krzewiaste, które są często wycinane jako niepotrzebne zarosla, a w rzeczywistości stanowią ważne rolę dla przyrody i ludzi.
Berberys pospolity Berberis vulgaris ma kolce, liście są jajowate, ząbkowane, po 3 wyrastają z 1 miejsca, mają długie ogonki, kwiaty są małe, żółe, płatki i działki szerokie, 6 miodników, pręciki odginają się w strone owada pod wpływem dotyku, kwiaty zebrane są w grona, owoce to jajowate jagody, roslina ozdobna, jadalna, owoce nadają się na soki, dżemy, syropy, konfitury i marmolady, lecznicza, korzeń, liście, korę, owoce stosuje sie jako środki lecznicze, liście leczą choroby nerek, dró żółciowych, wątroby, pęcherzyka żółciowego, owoce leczą krwawienia z nosa, choroby bakteryjne i gorączke. 
Liguster pospolity Ligustrum vulgare liście podługowate, krótkoogokowe, całobrzegie, małe, białe, zrosłopłatkowe kwiaty zebrane w wiechy, rurka dluższa od kielicha, owoce to czarne pestkowce, roslina ozdobna.
Ligustr jajowatolistny Ligustrum ovalifolium liście jajowate, krótkoogonkowe, kwiaty białe, małe, zrosłopłatkowe zebrane w wiechy, owoce to pestkowce, roslina ozdobna. 
Ligustr tępolistny Ligustrum obtusifolium liście długie, jajowate, prawie siedzące, drobne, białe, zrosłopłatkowe kwiaty o długich rurkach zebrane są w wiechy, owoce to pestkowce, roslina ozdobna.
Bez czarny Sambucus nigra zielona kora z wiekiem szarzeje, widać na niej przetchlinki, czerwone pączki, nieparzystodzielne liście mają eliptyczne, zaostrzone odcinki, mogą mieć nitkowate przylistki, białe, pięciopłatkowe kwiaty z 1 słupkiem i 5 pręcikami zebrane są w płaskie baldachogrona, owoce to czarne pestkowce, są jajowate, rpslina lecznicza, kwiaty działaja przeciwzapalnie, przeciwgorączkowo, napotnie, wyksztusnie, moczopędnie, leczą gorączke i biegunki, zapalanie spojówek, owoce nadają się do spozycia po przetworzeniu np. jako herbatki, konfitury itd. Roslina ozdobna.
Bez koralkowy Sambucus racemosa brunatna kora, ulistnienie naprzeciwległe, piłkowane, eliptyczne liście na krótkich ogonkach rozwijają się razem z kwiatami, drobne, żółe, pięciopłatkowe kwiaty zebrane są w wiechy, owoce to kuliste, czerwone pestkowce. Pokarm ptakó, roslina ozdobna.
Lilak zwyczajny Syringa vulgaris jajowate, zielone liście, kora brązowa, fioletowe, białe, rózowe, purpurowe kwiaty zwykle pięciopłatkowe zebrane w wiechy, owoce to kuliste i czarne pestkowce, roslina ozdobna, kwiaty są jadalne dla ludzi, owoce dla zwierząt.
Brzoza karłowata Betula nana ciemna kora, drobne, kuliste pączki. Okrągłe, pilkowane, ogonkowe liście z przylistkami, młode są owłosione, starsze nagie, żeńskie kotki wyrastają na bocznych krótkopędach, męskie, walcowate kotki na wierzchołkach lub po bokach pędów, owoce to oksrzydlone orzseszki-skrzydlaki. Roslina ozdobna.
Brzoza niska Betula humilis ciemnoszara kora, młode pędy maja białe brodawki, eliptyczne, ząbkowane, zaostrzone, krótkoogonkowe liście, pąki maja łuski, kwiaty to rozdzielnopłciowe, zwisające kotki, męskie, sterczące są jesienią, żeńskie są mniejsze. owoc to skrzydlak z orzeszkiem.
Czeremcha skalna Padus petraea jajowata korona, zwisające pędy, ciemna kora, ulistnienie skrętoległe, liście eliptyczne, piłkowane, zaostrzone z gruczołkami miodnikowymi, białe kwiaty o ząbkowych płatkasch zebranme są w grona, owoce to czarne, błyszczące pestkowce jadalne dla ludzi, rozległy system korzeniowy z odroślami. Nasiona są jajowate. 
Dzika róża Rosa canina Rosa canina gałżaki maja haczykowate kolce, liście złozone z zaostrzonych, jajowatych odcinków, rózowe, pieciopłatkowe kwiaty na szypułkach dłuższych od podsadek zebrane są w bakldachogrona, płatki są sercowate wcięte, owoce to czerwone szupinki, roslina jadalna, płatki i owoce nadają sie na przetwory, lecznicza, woce maja dużo witaminy C, działają przeciwzapalnie, moczopędnie, żółciopędnie, przeciwgorączkowo, konfitury pomagaja przy zapaleniu stawów. roslina ozdobna.
Głóg dwuszyjkowy Crataegus laevigata szara kora, gałezie splątane, pojedyncze, odwrotnie jajowate, karbowane, ogonkowe liście z duzymi przysadkami, białe, pięciodziałkowe i pięciopłatkowe kwiaty zebrane są w baldachogrona, wiele pręcików i 1 dwuszyjkowy słupek, owoce to czewrwone szupinki. Roslina jadalna, owoce nadają się na wina, nalewki, przetwory, dżemy, herbatki itd, roslina ozdobna i lecznicza, rozkurcza naczynia wieńcowe, leczy nadciśnienie i uspakaja. owoce to pokarm dla ludzi i ptaków.
Głóg jednoszyjkowy Crataegus monogyna szara kora, gałęzie z kolcami, pierzastosieczne, całobrzegie liście, szczyty maja ząbkowane, głęboko wcięte przylistki, pięciopłatkowe, białer kwiaty o okrąglych płatkach, zrosniętych w rurkę działkach zebrane są w baldachogrona, owoce to kuliste, czerwone szupinki z jedną pestka, roslina jadalna, owoce je się na surowo, nadają się na przetwory, roslina ozdobna i lecznicza, rozkurcza naczynia krwionośne, leczy nadcisnienie i uspakaja. Owoce to pokarm dla ludzi i ptaków.
Głóg nierównoząbkowy Crataegus ×subsphaericea czerwonawa kora, liście pierzastodzielne, odcinki tępe, białe, pięciopłatkowe kwiaty zebrane w baldachogrona, owoce to czerwone szupinki. Owoce to pokarm zwierząt.
Głóg odgiętodziałkowy Crataeguds rhipidophylla kora szara, liście piłkowane, zaostrzone, dłoniastosieczne, wydłużone, odcinki ostre, przylistki zabkowane, płaskie, białe, pięciopłatkowe kwiaty zebrane w wiechy, owoce to czerwone szupinki. owoce to pokarm zwierzat.
Głóg wachlarzowaty Crataegus flabellata kora jasnobrązowa, liście ząbkowane, jajowate, zaostrzone, ogonkowe, kwiaty białę, pięciopłatkowe, zebrane w baldachogrona, owoce to czerwone szupinki. Owoce to pokarm dla zwierząt.
Głóg wielkoowocowy drzewo o jasnobrązowej korze, eliptycznych, trójdzielnych, ogonkowych, ząbkowanych liściach, pięciopłatkowych, białych kwiatach zebranych w bakldachogrona i czerwonych, owalnych szupinkach. roslina lecznicza, objiża ciśnienie krwi, działa przeciwmiażdżycowo, przecizakrzepowo, rozurcza naczynia wieńcowe.  
Kalina koralkowa Viburnum opulus asymetryczna korna, szara kora z szarymi przetchlinkami, krókoowłosione młode pędy, brunatne, nakrzyżległe paki są lepkie, palowy korzeń z wieloma odgałezieniami, ulistnienie naprzeciwległe, ogonkowe, dłoniastodzielne liście z nitkowatymi przylistkami, na ogonkach są miodniki, u nasady ogonka są na nitkowatych wyrostkach, dalej są miseczkowate i siedzące. Białe, pięciopłatkowe kwiaty zebrane w baldachogrona, korona ma krótką rurkę, kielich krótkie ząbki, 5 pręcików zrośniętych z koroną, słupek ma krótką szyjkę i trójdzielne znamie. Owoc to czerwony, okrągły pestkowiec. Roslina ozdobna i lecznicza, leczy choroby układu oddechowego u zwierząt, u ludzi działa przeciwkrwotocznie, rozkurczowo, przeciwbólowo, uspakajająco, pomaga porzy menopauzie, bolesnych miesiączkach, krwawieniahc, z nosa, hemoroidach, ciążowych mdłościach. Pomaga przy bezsenności i astmie. roslina miododajna. Robi się z drewna tyki i pręty.
Jeżyna fałdowana Rubus plicatus brunatna kora, kanciaste pędy płonne z kolcami, nieparzysto pierzastozłożone liście, listki są piłkowane, od spodu owłosione, zaostrzone, jajowate, pięciopłatkowe, białe kwiaty zebrane są w grono. Czarne zrośnięte pestkowce to owoce, stanowią owoc zbiorowy. Roślina jadalna, owoce są jadalne dla ludzi, roslina lecznicza, napar z liści leczy przeziębienie, grypę, gorączkę.
Jeżyna popielica Rubus caesius proste, cienkie, okrągłe pędy z prostymi kolcami, liście trójdzielne, listki eliptyczne i piłkowane, są lancetowate przylistki. Białe, pięciopłatkowe kwiaty z kutnerowatym kielichem zebrane są w grona, działki są wygięte, płatki podługowate. Owoce to czarne, zrosnięte pestkowce, stanowią owoc zbiorowy. Roslina lecznicza, liście działaja przeciwgorączkowo i przeciwzapalnie, napar leczy grypę i przeziębienie. owoce są jadalne.
Malina tekszla Rubus arcticus łodygi jasnozielone, rozgałęzione, liście trójdzielne, listki jajowate, ząbkowane, kwiaty różowe, sześciopłatkowe, owoce to czerwone pestkowce na wspólnym dnie kwiatowym. Roślina jadalna, owoce są jadalne.
Malina właściwa Rubus idaeus kora brązowa, kolce drobne, ma podziemne rozłogi, liście złozone z kilku listków, listki od spodu sa kutnerowate, szczytowy ogonkowy, boczne siedzące, brzeg blaszki liściowej piłkowany. białe, pięciopłatkowe kwiaty zebrane są w grona lub wiechy, owoce to czerwone pestkowce na wspólnej osi, stanowią one owoc zbiorowy-malinę. Roslina uprawna i jadalna, owoce są jadalne. roslina lecznicza, owoce działają przeciwgorączkowo, napotnie, przeciwzapalnie, sok i herbatka leczą grype i przeziebienie. Roslina miododajna.
Malina kamionka Rubus saxatilis płożąca bylina, jej pędy ukorzeniają się, kolczaste lodygi w dole mają łuskowate listki, długoogonkowe, piłkowane, pierzastodzielne liście na owalne listki, przylistki jajowate, białe, pięciokrotne kwiaty zebrane są w baldachogrona, proste płatki krótsze od działek, owoce to czerwone pestkowce na wspólnym dnie kwiatowym, owoce są jadalne dla ludzi i smaczne.
Malina moroszka Rubus chamaemorus kłącza bez kolców, są brązowe, sercowate liście, piłkowane, dzielą się na kilka klapek, kwiaty żenskie są mniejsze, mają kilka szypułek i szczątkowe pręciki, męskie maja wiele pręckó i szczątkowy słupek, wszystkie kwiaty białe lub rózowe na prostych szypułkach, owoce to zerwone pestkowce na wspólnym dnie kwiatowym, roslina jadalna, owoce są jadalne i dobre, lecznicza, owoce i liście działają przeciwgorączkowo, przeciwbiegunkowo i pomagaja przy szkorbucie.
Kruszyna pospolita Frangula alnus szara, owłosiona kora z jasnymi przetchlinkami, cienkie gałązki, ulistnienie skrętoległe, całobrzegie, eliptyczne lub odwrotnie jajowate tępe lub zaostrzone, nagie liście. Kwiaty sapięciokrotne, białe, płatki krótsze od działek. Owoc to czerwony pestkowiec z 2-3 nasionami. Roslina ozdobna i lecznicza kora przeczyszcza, leczy zaparcia.
Szakłak pospolity Rhamnus cathartica gęste gałezie z kolcami w rozgałęzieniach. Jajowate, zaostrzone, piłkowane, krótko owłosione liście z okrągłą podstawą, ogonki są owłosione, pączki szpiczaste, czterokrotne, żółe przedpratne kwiaty zebrane wyrastają w pękach w kątach liści. Owoce to okrągłe, czarne pestkowce. Roslina lecznicza, owoce i kora przeczyszczaj, leczą zaparcia.
Leszczyna pospolita Corylus avellana wzniesione gałezie tworzą szeroka koronę, gładka, popielata kora ma poziome kreski z korka, ulistnienie skrętoległe, owalne, podwójnie pilkowane liście z kończykami, są owłosione, maj sercowate nasady i drobne łezkowate przylistki, roslina jednopienna, męskie kotki są długie, zółte, wyrastają po 2-4, żeńskie są na krótkopędach, widać tylko czerwone znamiona, pyłek jest żółty, owoce to bezbielmowe orzechy, owocnia jest zdrewniała, zrosnięta z okrywą nasienną, ma okrywę z 3 zrosniętych podkwiatków. Roslina uprawna i jadalna, orzechy są jadalne. roslina ozdobna, z drewna robi się węgiel rysunkowy.
Śliwa tarnina Prunus spinosa krzew lub drzewko z omszonymi młodymi pędami, starsze pędy sa gładkie, brązowe, maja jasne przetchlinki i kolce. płytkom położone korzenie z odrostami korzeniowymi, ulistnienie skrętoległe, przylistki owłosione, liście są odwrotnie jajowate, piłkowane, ogonkowe, od spodu omszone, białe, pięciopłatkowe kwiaty wyrastaja po 1-2 na końcach pędów, płatki sa jajowate, 5 działek jest nagich z orzęsionymi brzegami, dno kwiatowe wytwarza nektar. Owoce to okrągłe, czarne pestkowce z łezkowatymi pestkami, roslina miododajna, roslina lecznicza, kwiaty i owoce działają przeczyszczająco, wykrztusnie, moczopędnie, uszczelniaja naczynia krwionośne, leczą stany zapalne, poprawiają oddychanie i trawienie. Z drewna robi sie tężnie solankowe, korą okłada się sery, żeby się nie psuły, podkładka do szczepienia innych roslin. Po przemrożeniu owoce nadają się do spozycia.
Trzmielina brodawkowata Euonymus verrucosus zielone, obłe gałzki, pączki z zielonymi okrywami, rozgałęzienia pod kątem 90 st. Ulistnienie naprzeciwległe, liście obustronnie zaostrzone, eliptyczne, piłkowane, mają krótkie ogonki. Kwiatostany z 3 cztero lub pięciokrotnych, brązowych kwiatów, owoce to czterograniaste, czerwone torebki z czarnymi, kulistymi nasionami. owoce to pokarm dla zwierząt.
Trzmielina pospolita Euonymus europaeus oliwkowe, gładkie gałązki, starsze są czterokanciaste, pączki przylegaja do pędów, mają dwubarwne łuski. Liście są piłkowane, eliptyczne, zaostrzone, maja krótkie ogonki i klinowate nasady. Drobne, zielone kwiaty zebrane sąw baldaszki, mają 4 płątki, 4 działki, 4 pręciki i 1 słupek. Przedprątnośc, owoce to czterokanciaste, różowe torebki z 4 białymi nasionami w pomarańczowych osnówkach, roslina ozdobna.
Wierzba iwa Salix caprea krzew albo drzewo, młode pędy są oliwkowe i owlosione, potem nagie. Kora jest szara, szerokie, eliptyczne, zaostrzone, głównie całobrzegie liście, nerw główny i ogonek są owłosione, są nerkowate i ząbkowane przylistki. Kiotki maja białe futerko z włoskó chroniących je przed mrozem, męskie są jajowate, żeńskie długie, owłosiona zalążnia na długim trzonki, szyjka krótka, nasiona wyprostowane, u nasady wkaitu jest gruczoł miodnikowy. Roslina ozdobna, miododajna i lecznicza, kora działa przeciwgoraczkowo i przeciwzapalnie.
Wierzba lapońska Salix lapponum pędy są brązowe, ciemne, owłosione, liście są jajowate, kutnerowate i podwinięte, roslina dwupienna, kotki żeńskie maja dwupienne-od dołu purpurowe, od góy czarne przysadki, słupki siedzące, zalążnie owłosione, znamiona rozpostarte, męskie są siedzące, dwubarwne, owłosione na zielono, pyłek jest czerwony, miodnik spłaszczony. Owoc to owłosiona, pękająca klapami torebka.
Wierzba ostrolistna Salix acutifolia głęboki system korzeniowy, pędy są ciemnofioletowe, liście lancetowate, wąskie, kotki są jasnożółe, mają długie znamiona, roślina miododajna.
Wierzba pięciopręcikowa Salix pentandra szara kora, młode gałązki są brunatne, pączki odstające, liście są lancetowate, od spodu owlosione, połsykujące, ogonkowe, roslina dwupienna, kotki meskie są długie, maja dwubarwne przysadki i 2 gruczoły miodnikowe, żeńskie są długie, mjaą długie szypułki okryte ząbkowanymi listkami, słupki są trzonkach, nasady podsadek są owłosione, są 2 gruczoły miodnikowe, roslina lecznicza, kora działa przeciwbólowo, przecwgorączkowo i ściągająco, leczy przeziębienia, grype, bóle głowy, nerwobóle, reumatyzm, miażdżycę. Roslina ozdobna i miododajna.
Wierzba płożąca Salix repens cienkie, nagie zagięte gałęzie, brązowa kora, słabo owlosione, tępe pąki, liście złożone z lancetowatych, całobrzegich odcinków na krótkich ogonkach, nie ma przylistków, kotki sa na owłosionych, dwukolorowych przysadkach, żeńskie sa podługowate, siedząće, słupki mają krótkie trzonki, męskie sa jajowate, pylniki są brunatne, nasady pręcików są owłosione, jest 1 miodnik. Owoce to torebki otwierające sie spiralnie skręconymi klapami. Roslina ozdobna i miododajna.
Wierzba siwa Salix eleagnos paki łuskuwate, przylegające do gałązek, kora omszona, liśtki lancetowate, od spodu owłosione, piłkowane, żeńskie są długie, zagięte, szypułkowe, mają żółte przysadki, nagie słupki, podzielone znamiona, męskie sa krótsze, maja brązowe przysadki, óżłte pylniki, 1 miodnik, owłosione pręciki. Owoce to torebki, roslina ozdobna

Dziś opiszę jak z resztek jedzenia można przygotować smaczne potrawy. Nie jestem kucharką, nie wiem ile przypraw trzeba do danej potrawy, mogę opisać co i jak sama robię.
Czasem zostaja nam w lodówce niedojedzone resztki warzyw i owoców, są za małe, żeby wykorzystać je do innych potraw, ale tu spiszą sie doskonale. Jesli został kawałek pomidora, kawałek ogóka kiszonego, cebuli, resztka przecieru pomidorowego i żółego sera. moga być przyschnięte, ale nie mogą mieć sladów pleśni. możemy posmarować chleb masłem, położyć na nim resztkę pomidora, pokroić resztke ogórka, papryki, cebuli-jeśli są małe kroimy w kosteczkę by warzywa równomiernie się rozłożyły, kromkę przykrywamy żółtym serem i zapiekamy w piekarniku do rozpuszczenia się sera. Mamy gotową zapiekankę. Przed zapieczeniem można ją posolić i popieprzyć do smaku. Oczywiście resztki warzyw można dodać do zupy lub sosu, podobnie do sosu można dodać resztke sera. Takie danie możemy przygotować z dziećmi, pozwólmy im posiekać cebulkę, pomidora, paprykę i ogórka, zetrzeć żółty ser na tarce, jeśli jego ilość na to pozwala, niech sie uczą. Do zapiekanki można użyć lekko uschniętego chleba. Po jednej resztce z jednego warzywa można zrobić tylko jedną zapiekankę, ale każdy ma w domu kilkanaście takich resztek, co już nadaje się na posiłek dla całej rodziny. Ludzie, któzy jedzą mięso mogą dodać resztki wędlin i kiełbas, ale nie mogą byc przeterminowane, wykorzystajcie np. świeże resztki kielbasy, które są już za małe by wykorzystać je inaczej.
Resztki pomidorów, ogóków, cebuli możemy połączyć np. z ryżem i wypełnić nimi papryki, cukinie, patisony, bakłażany itd. przykryć serem żółtym i zapiec. Przyprawiamy danie wg. uznania. Ludzie jedzący mięso mogą pomieszać ryż z warzywamy z mięsem np. pokrojoną w kosteczke szynką i analogicznie napełnić farszem paprykę, cukinię, bakłażana, patisona, przykryć żółtym serem i zapiec, przyprawić można wg. uznania.
Jesli zostaną nam jabłka, które trochę przywiędły, do póki nie ma pleśni możemy je zjeść, ale można je pokroić w kostkę, przyprawić cukrem i cynamonem i udusić na patelni, powstanie pyszny deser do chleba lub chałki, można go jeść samego łyżeczką. Do pomocy w krojeniu jabłek i przyprawianiu możemy zaangażować dzieci.
Jeśli zostanie zeschnięta chałka lub inne słodkie bułki, potrzebujemy trochę mleka, jajko i dżem. Z bułki robimy grzanki, kroimy ją, obtaczamy w mleku i jajku, dziecko może rozrobić jajko i smażymy na patelni do zarumienienia. Grzankę możemy jeść samą, z dżemem lub miodem. Mleko i jajko musza być świeże. 
Gdy zostanie pół pomidora, pół surowego ogórka, parę listków sałaty, połówka cebuli, resztka papryki, resztka oliwy lub oleju kuchennego, cząstka marchwi, można marchewkę zetrzeć na tarce o dużych oczkach, liście sałaty podrzeć na kawalki, resztę warzyw pokroić, można w plasterki lub półplasterki, całość pomieszać, polać oliwą lub olejem i sałatkę można jeść jako jarzyne do obiadu, można zajadać nią kanapki chleba z masłem lub twarożkiem, ludzie jedzący mięso mogą na kanapki polożyć szynke, kiełbase lub wędlinę. Oliwę mozna zastąpić śmietana lub jogurtem naturalnym-co kto lubi i przyprawić wg uznania.
Oczywiście z resztek świeżych pomidorów, ogórków sałaty, cebuli, papryki można przygotować zwykłe kanapki.
Przyklapnięte gruszki, ale nie tchnięte pleśnią można zapieć po wydrążeniu środków, podać z miodem, bitą śmietana, można zrobić samemu ze zwykłej 36% śmietany i gałką lodów waniliowych. Danie można posłodzić wg uznania.

Wiele razy pisałam o czuciu i sposobach porozumiewania się roślin, teraz w kwiaciarniach i sklepach ogrodniczych są skazane na uschnięcie, to niewinne ofiary wirusa, ale możemy im pomóc. Pomóżmy kwiaciarzom, którzy proszą o wykupywanie ich bukietów, pomózmy sklepom ogrodniczym sprzedającym nasiona, siewki i kwiaty doniczkowe. Pomózmy pracownikom zarobić na chleb dla dzieci. Kupujmy roślinki, one nam się odwdzięczą, wielu z nas zostało uwięzionych w mieszkaniach, wielu z nas nie chodzi do pracy ani szkoły. Człowiek potrzebuje roślin. Bukiety kwiatów dadzą nam radość, a rośliny doniczkowe też radośc i tlen, opieka nad nimi pomoże spędzić czas. Jeśli nie możemy wyjść do parku ani lasu zróbmy ogród na balkonie, pamiętając o jego położeniu i potrzebach roślin-inne będą od północy, inne od południa, inne od wschodu, jedne ludziawilgoc, inne suche środowisko, jedne lubia cień, drugie słońce. Zróbmy sobie doniczkowy ogród, mieszkańcy wsi są w luksusowej sytuacji. Dużepodwórka, mało ludzi, można idąc kilka kilometrów nie spotkać nikogo, duże działki to duże miejsce na ogród, można posadzić różne kwiaty, byliny,krzewy i drzewa, przekopanie ziemi, posadzenie roślinek, plewienie, podlewanie pozwoli zachowac figurę przez czas kwarantanny.

Można posadzić warzywa i owoce, swoje, ekologiczne, sezonowe i na przetwory, gdyby kwarantanna miała potrwać dłużej zostaną dżemy, powidła, kiszonki, długo przechowalne warzywa jak dynie, kapusta, buraki, marchew, dynie, pietruszka, selery, pory i owoce jak jabłka,dla potrzeb jednej rodziny wystarczy niewielka ilość grządek. Na balkonie można uprawiać doniczkowe pomidory,papryki, truskawki, zioła przyprawowe, dużo ziół jest w supermarketach, trzeba im zapewnić odpowiednie warunki. Rośliny jadalne w doniczkach też trzeba podlewać i nawozić. Warto zaopatrzyć się w zapas odpowiednich nawozów przy zakupie, by zminimalizować liczbę wizyt w sklepach ogrodniczych. Uprawy na podwórkach mogą mieć własciciele domków jednorodzinnych w miastach. Zamiast męczyc sieprzy telewizji i komputerze (biblioteki są zamknięte) lepiej patrzec jak sadzonki rosną, rozwijają się, kwitną, owocują, zmieniają kolor liści jesienią. Zwiędnięte rośliny jednoroczne można przerobić na kompost na następny rok. Rosliny to piekno, jedzenie, radość z opieki nad nimi, tlen, zajęcie, wymagaja dużo pracy – przycinania, plewienia, zbierania owoców, robienia przettworów, zabiezpieczania na zimę, ale teraz wielu z nas nie ma nic innego do roboty. Z owoców można robić ciasta, drożdżówki i desery. Na przełomie lat 80 i 90 ludzie piekli chleb i drożdżówki. Kupujmy sadzonki od lokalnych sprzedawców. Oni potrzebują pieniędzy jak każdy. My zachowamy forme i będziemy mieć co jeść, nawet jeśli kwarantanna potrwa dłużej.

Ze względu na duże rozmiary i gęsty pokrój łatwo je plewic i trudno zarastają, plewimy je kiedy wschodzą, potem mają pojedyncze chwasty

Lilie lubia towarzystwo innych roślin, jednorocznych, bylin,drzew i krzewów, pulchne, przepuszczalne, próchnicze gleby, wrażliwe na nadmiar wody, sadzimy w zagonach, sadzimy na głębokości 2,5-3 cebul, czyli 10-15 cm, sadzimy już w marcu,ale najlepiej od polowy kwietnia do połowy maja, drugi raz od września do 20 października, ściółkujemy je torfem ogrodniczym lub kora sosnwą, regularnie podlewamy i nawozimy, przez zime cebule azjatyckich lilii trzymamy w 2 st. w doniczce o głębokości 40 cm sadzimy lilie na kilkunastu cm głębokości, glebe ogrodniczą mieszamy z gliną, podlewamy, nawozimy, rozmnażamy przez cebulki powietrzne, przybyszowe, nasiona i łuski, cebulki oddzielamy od wykopanej macierzystej, główna roslinę wkopujemy do ziemi, cebulki powietrzne zbieramy pod koniec lata, trzymamy je w doniczkach z wilgottnym piaszczysto gliniastym podlożem, łuski zbieramy na przelomie lata i jesieni, trzymamy je w perlicie z torfem i piaskiemw 21 st. w kuwecie, po 2 miesiącach zanosimy je w chłodne miejsce,lilie kwitna od wiosny do jesieni

Liliowce mogą rosną w jednym miejscu 20-30 lat, lubia slońce lub lekki półcień, umiarkowanie wilgotną, żyzną, głeboko uprawianą glebę, odporne na okresowe zalewanie, suszę, mróz, choroby, wiosna lub jesienia dzielimy karpy, po 2 latach tworzą przyrosty

Kosaćce są kłączowe i cebulowe.lubią słońce, żyzną, przepuszczalną, lekko wilgotną glebę, ścinamy po przekwitnięciu kwiaty, co 3-4 lata przekopujemy, wykopujemy w drugiej połowie sierpnia, w miejscu przewężenia dzielimy ostrym nożem na części o długości 5 cm, muszą mieć 2-3 pąki i liście, liście ścinamy do 10-15 cm, kopiemy dołek, sypiemy w nim kopczyk,korzenie rozkladamy równomiernie na kopczyku, przykrywany ziemią, wsadzamy po kilka co 30 cm, kwitną od maja do lipca, trzeba je plewić, wczesne gatunki kwitną od marca do lata

Maki kwitna latem, lekarski i polny są jednoroczne, wschodni wieloletni, dwuletnie to syberyjski i alpejski, lubią żyzne, przepuszczalne i wilgotne gleby, słońce, nasiona wysiewamy wiosną do gruntu lub sadzimy sadzonki na przełomie marca i kwietnia, kwitną w czerwcu i lipcu, w połowie sierpnia dojrzewaja makówki

Chabry lubią gleby ubogie w wapń,kwitną przez całe lato, są jednoroczne i byliny, lubią słońce, większośc mrozoodporna, wrażliwsze trzeba okrywać na zime igliwiem, lubia piaszczystą, lekką, zyzną, przepuszczalną, suchą glebę, białawy lubi wapń w glebie,reszta nie, nasiona wiosną od lutego do czerwca wysiewamy w gruncie lub sadzimy sadzonki, nasiona wielkogłówkowego sadzimy do skrzynki w październiku lub listopadzie i wystawiamy na zewnątrz, po przemrożeniu trzymamy w jasnym pokoju w 15 st.

Rudbekie lubią lekką, dobrze przepuszczalna i żyzną glebę, znosza suszę i upały, nie lubią nadmiaru wody, lubią umiarkowanie podlewanie, lubią slońce, nawozimy kilka razy w roku, jak marnieją przesadzamy w inne miejsce, na rabaty wysiewamy na przelomie kwietnia i maja, gotowe rozsady co 30 cm sadzimy w drugiej połowie maja, nie lubia przenoszenia i przesadzania, kwitnie od lipca do późnej jesieni

Astry potrzebuja słońca i wilgoci, ale nie zbyt dużego mokra, astry wieloletnie co 2-3 lata w kwietniu lub maju wykopujemy, dzielimy kłącze i przesadzamy w inne miejsce, na zime przykrywamy je gałązkami iglaków

Jaskry, czyli jaskier azjatycki na balkonie lubią jasne, chłodne stanowisko w temp. 12-15, lubi wilgotne gleby, nie lubi suszy, gleba musi być stakle wilgotna, ale nie przelana, w gruncie lubi wilgotne, żyzne gleby, słoneczne stanowiska, sadzimy na głębokości 10 cm w rozstawie 15x15 cm,najlepije w ażurowej siatcem kwitnie od lutego do maja, zakwitna po pierwszym deszczu

Niezapominajki kwitna od maja do czerwca, podlewamy je regularnie, w słabszych glebach nawozimy, można rozsadzać kępki, błotne lubią ciężką i wilgotna glebę, lubią cień pod drzewami i krzewami, nasiona wysiewamy od maja do czerwca, nie lubią suszy

Piwonie nie lubią przesadzania, lubią żyzną,przepuszczalną, głeboko uprawioną, lekko wilgotną, ściółkowaną korą ogrodową glebę o pH 5-6, cieplo i słońce, potrzebują chłodu zimą by zawiązać pąki kwiatowe, na zimę glebę ściółkujemy, kwitną w 3 roku po posadzeniu, jak sadzimy piwonie glebe mieszamy z obornikiem lub komposttem,nad pąkami z karp musi być 3-5 cm gleby, potem nawozimy,kiedy marnieją na przelomie sierpnia i września wykopujemy karpy, czyścimy je, dzielimy na części z 3 pączkami, nasiona zbieramy w sierpniu i wrześniu, przechowujemy w piasku w 1-5 st. wiosną sadzimy w rozsadniku

Orliki lubią słońce lub lekki cień, zyzne, próchnicze,umiarkowanie przepuszczalne podłoże, obojętne, sadzimy wiosną lub jesienią w rozstawie 40-40 cm, mkarłowate odmiany co 20-25 cm2, trzeba je plewić i nawadniać, nawozimy kompostem lub oborniekiem,rozmnażanie przez nasiona robimy od marca do lipca (później można do gruntu), wschodzą po 6-7 tygodniach, kwitnie w czerwcu

Frezje kwitna w lipcu i sierpniu, lubia słońce, żyzne, lekkie,przepuszczalne, piaszczysto-gliniaste gleby, obojętne lub lekko kwaśne, podlewamy przez cały sezon, od pojawienia się listków do kwitnienia nawozimy wieloskładnikowym nawozem mineralnym, bulwy wykopujemy w październiku, oczyszczamy, przechowujemy w ciemnym miejscu w 15-17 st. do wiosny, pottrzebuja podpórek, wrażliwe są na susze, zimno,przymrozki, sadzimy je wiosną na przelomie kwietnia i maja na głębokości 8 cm co 10-15 cm

Dalie kwitnaod lata do przymrozków, lubią słońce, gleby zyzne, próchnicze, umiarkowanie wilgotne, przepuszczalne,ciężkie ziemie rozcieńczamy piaskiem,glebe kompostujemy przed posadzeniem, sadzimy karpy co 20-30 cm od końca kwienia do końca maja,przykrywamy agrowłókniną, wysokie odmiany co 70-80 cm, karpa musi być przykryta 5 cm gleby, gdy dzielimy karpy zadzimy po 3 nowe karpki, można w marcu zzasadzic w skrzynce, wtedy trzymamy karpę 3 godziny w letniej wodzie,by przyspieszyć kiełkowanie, regularnie podlewamy, nawozimy do polowy sierpnia mineralnymi nawozami, jesienia ziemie kompostujemy, jesienia karpy wykopujemy, suszymy w cieple, potem przechowujemy w ażurowych skrzynkach, przysypane ttorfem,wiórkami lub piaskiem w piwnicy w 4-10 st.

Cynie jednoroczne lubią żyzną, próchniczą, wilgotną, ciepłą glebę zasobna w składniki odżywcze, lekko zasadową lub obojętną, lubią słońce, ciepło, nie znoszą zimnego wiatru, suszy, chłodu, trzeba je podlewać, w ogrodzie sprawdzą się niskie odmiany, siejemy z nasion do skrzynek w temp. 18-20 st. w marcu, siewki pikujemy, po 20 maja wysadzamy do gruntu, rozstaw dla niskich 15-25 cm,dla wysokich na kwiaty cięte 25-35 cm, kwitną od czerwca do przymrozków

Płomyki (floksy) lubią słońce i półcień, wilgotne podłoże, żyzne, lekkozasadowe, przepuszczalne gleby, rozmnażamy je wiosna lub jesienią przez sadzonki korzeniowe lub pędowe, sadzimy je we wrześniu-październiku, kwitną od końca wiosny do końca lata, sadzimy je co 40-60 cm od siebie, gleba ma być przekopana, żyzna, skompostowana, podlewamy raz w tygodniu w czasie suszy 2, oderwane części z korzeniami umieszczamy w inspekcie, oderwane łodygi w wodzie z ukorzeniaczem, ukorzenione wsadzamy do ziemi, nawozimy uniwerslanym nawozem przed kwitnieniem i w czasie, nasiona zbieramy z przekwtiniętych kwiatów

Łubin ogrodowy lubi słońce, kwitnie w czerwcu i lipcu, lubi próchniczą, głęboko uprawioną, lekko kwaśnalub obojętną, średnio wilgotną glebę, lubi słońce, do 6 lat jest w jednym miejscu, na początku maja wysiewamy z nasion w rozstepie 20-30 cm po kilka do rozsadnika lub od razu do gruntu w połowie maja,

Kosmosy jednoroczne, kwitna od lipca do przymrozków, są delikatne, potrzebują podparcia, stanowiska osloniętego, najlepiej pod płotem lub ścianą, słońca, lubia lekką,.przepuszczalna glebę, dojrzewaja w 6 tygodni od wysiania, w kwientiu i maju wysiewamy do inspektu, gdy wzrosną na 10 cm, rozdzielamy co 20-30 cm

Malwy sadzimy jak najdalej by nie zasłaniały mniejszych roślin, nie lubia piasku i zbitej gliny, lubią żyzne,przepuszczalne, próchnicze gleby o pH 6-7, przed posadzeniem glebę głęboko kompostujemy,m lubia słoneczne stanowisko, zaciszne i osłonięte od wiatru, podlewamy w pierwszym roku bardziej, ziemia nie może być mokra ani zbyt sucha, nawozimy 1-2 razy w sezonie nawozem mineralnym, potrzebuja palików do podparcia

Mieczyki lubia ciepłe, sloneczne,osłonięte od wiatru stanowisko, potrzebują palików, które je podpierają, lubia żyznne, próchnicze,obojętne,przepuszczalne gleby o pH 6,5-7, nawozimy nawozem wieloskładnikowym, podlewamy, nie lubią soli i suchej gleby, sadzimy w 2 roku po oborniku od połowy kwietnia do połowy maja na głębokości 6-10 cm, nie zraszamy liści i łodygi,tylko ziemię, na zimę wykopujemy bulwy, suszymy w 22-24 st. przez kilka dni, usuwamy resztki roslin, oddzielamy bulwki przybyszowe, zasypujemy je torfem i przechowujemy w 5-8 st.

Jesień kojarzy nam się ze spoczynkiem roslin, opadaniem liści, dojrzewaniem owoców, ale są rosliny kwitnące jesienią. Są to astry, aksamitka rozpierzchła, chryzantemy, dalie, wrzosy, także wiele chwastów kwitnie jeszcze w październiku.
Wrzos został opisany w dziale rośliny obrzędowe, są dostępne ozdobne gatunki wrzosów do uprawy w doniczkach i posadzenia w ogródku. Mają różne kolory kwiateczków, zdarzają się też odmiany z zanikiem chlorofilu w liściach, mające liście żółte.
Dziki kuzyn ogrodowych astrów aster gawędka został opisany w dziale zioła i chwasty polne. Inne gatunki astrów są podobnej budowy, gatunki uprawne mają piekne, duże, kolorowe koszyczki.
Aksamitka rozpierzchła Tageles patula ma silnie rozgałęzioną łodygę, pierzastosieczne, ząbkowane liście, kwiate zebrane w koszyczki, brzeżne są języczkowate, maja purpurowe plamy, środkowe sa rurkowate. Owoce to niełupki. Podobnie zbudowane są inne gatunki aksamitek, różnią się kolarami kwiatów, ich kwiaty sa jadalne dla ludzi. Wytwarza olejki eteryczne ograniczające rozwój chwastów i odstraszający zapachem szkodniki, dlatego sadzi się je przy uprawach, warto mieć aksamitki w ogródku i na działce.
Chryzantema została opisana w dziale Rosliny obrzędowe, jest wiele ogrodowych odmian o barwnych, dużych kwiatach.
Dalia Dahlia sp. ma pirzastodzielne liście, jajowate, ząbkowane listki, koniec blaszki liściowej jest zaostrzony, listki mają bardzo krótkie ogonki, nasada liścia też jest zaostrzona, koszyczki mają liczne, różnobarwne brzeżne kwiaty języczkowate i środkowe rurkowate. Koszyczki różnią się barwami, wielkością, kształtem kwiatów brzeżnych. Uprawiane sa głównie 2 gatunki:
Dalia ogrodowa Dahlia hybr ma pierzastodzielne liście z jajowatych, ząbkowanych listków, koszyczki wyrastają w kątach liści na długich odgałęzieniach pędu. Liczne, brzeżne kwiaty jezyczkowate.
Dalia szkarłatna Dahlia coccinea ma brzeżne kwiaty języczkowate o jajowatym kształcie, jest ich kilka, otaczają środek z kwiatów rurkowatych. Liście pierzastodzielne, listki wrzecionowate, ogonkowe.
Jeżówki u nas są:
Jeżówka purpurowa Echinacea purpurea ma lancetowate, siedzące liście, dolne ząbkowane, górne calobrzegie, dolne ząbkowane, duże, brzeżne, języczkowate, fioletowe kwiaty, środkowe, rurkowate są pomarańczowe, są odmiany w innych kolorach. Roslina lecznicza, działa przeciwwirusowo, pomaga przy grypie, przeziębieniu, przede wszytskim roslina ozdobna.
Jeżówka wąskolistna Echinacea angustifolia prosta, wzniesiona, góą rozgaęłziona lodyga, lancetowate, siedzące liście, długie, cienkie, brzeżne, jasnoróżowe kwiaty brzeżne, środkowe, rurkowate, ciemnopomarańczowe, owoce to czterokanciaste nielupki z puchem kielichowym.
Jeżówka blada Echinacea pallida ma grubą łodygę, lancetowate liście, kwiaty zebrane w koszyczki, brzeżne, języczkowate są różowe, długie, cienkie, leżą daleko od siebie, środkowe sa czerwone.
Pelargonie Pelargonium sp mają wiele odmian. Liście mają dloniastodzielne, pięciopłatkowe kwiaty o 2 płatkach większych zebrane są w baldachy, owoce to rozłupnie. Uprawne pelargonie dzialimy na:
-pelargonie bluszczolistnie maja płożące łodygi, mięsiste liście, pełne, różowe, liliowe, purpurowe, fioletowe, pełne kwiaty.
-pelargonie pasiaste maja pedy wzniesione, liście nerkowate, długoogonkowe, o falistych brzegach, mają na wierzchu barwne wzory, różowe, białe, czerwone, fioletowe kwiaty zebrane są w baldachy.
-pelargonie wielkokwiatowe, pędy wzniesione, liście duże, owlosione na brzegach, piłkowane, dloniastodzielne na 5 odcinków, duże kwiaty zebrane są baldachy, 2 górne płatki sa szersze i dluższe od reszty, płatki mają kontrastujęce plamy. kolory biały, różowy, liliowy, fioletowy.
-pelargonie pachnące liście owłosione, dłoniastodzielne, głęboko powcinane, odcinki podługowate, ząbkowane, kwiaty jasne, płatki mają ciemne żyłki, 2 górne płatki są szersze i dłuższe od reszty.
Kocanki Helichrysum sp. uprawiane sa:
kocanki włochate Helichrysum petiolare owłosione pędy, ulistnienie skrętoległe, pojedyncze, okrągłe, krótkoogonkowe liście, są filcowato owlosione, kwiaty zebrane w koszyczki są niepozorne.
kocanki włoskie Helichrysum italicum tworzą kepki, liście są szarawe, szydlaste, długie, skrętoległe, kwiaty są żółte, zebrane w koszyczki, jest kilka kwiatów brzeżnych, długich, języczkowatych i wiele środkowych, rurkowatych.
kocanki wspaniałe wspaniałe Helichrysum splendidum liście pomięte, omszone, szarawe, są wrzecionowate, żółte kwiaty zebrane w koszyczki, są głównie kwiaty rurkowate, brzeżne języczkowate są krótkie i otaczają środek. 
Wiele polnych kwiatów kwitnie do października np. aster gawędka, oman łakowy, sierpiki, tobołki, pszonak, bylica, psianka czarna, żółtlica, pięciornik, przetacznik, rdest, dymnica, powój, szczawiki, poziewniki, niecierpki, bodziszki, komosa, opisałam je w dziale zioła i chwasty polne.