biologia i ochrona przyrody

Chociaż niektórzy biolodzy uogólniają reakcję na stres jako reakcję walki, ucieczki lub zamierania, tak naprawdę są to dwa różne tryby, w których uczestniczą różne procesy biochemiczne i metaboliczne. Dlatego rozróżniłam reakcję walki i ucieczki jako ultra instynkt oraz reakcje zamierania jako odmienne zjawisko metaboliczne. Oba stany zaczynają się tak samo, do mózgu dociera informacja o zagrożeniu, reaguje układ limbiczny, który wysyła informację do pnia mózgu, który wysyła sygnał do podwzgórza. W przypadku trybu walki lub ucieczki aktywowany jest układ współczulny i wzmocniona reakcja osi podwzgórze-przysadka-nadnercza. Wskutek działania hormonów nadnerczy rośnie siła mięśni, ciśnienie krwi, tętno, rozkład glikogenu i trawienie komórkowe. Organizm przygotowuje się do walki lub ucieczki, nie jest to bezmyślna panika, w której ucieka się na oślep, ale stan, w którym mózg po za świadomością analizuje najlepszą drogę ucieczki przy jak najmniejszych obrażeniach lub ocenia jak uderzyć by trafić. Od paniki ten stan różni się tym, że zamiast uciekać na oślep organizm znajduje najefektywniejszą i najbezpieczniejszą drogę ucieczki. Natomiast w behawiorze zamierania reaguje układ przywspółczulny, który obniża ciśnienie krwi, tętno, napięcie mięśni, częstość oddechów i ogólny metabolizm. Celem tego jest udawanie przez zwierzę, że go nie ma. Zjawisko to jest częste u gryzoni. Zwierzęta używające tej strategii są małe, słabe i muszą pozostać niezauważone przez większe i silniejsze drapieżniki. Często te zwierzęta mają maskujące ubarwienie, które pozwala im się wtopić w tło. Wiele drapieżników wśród gadów i płazów widzi jedynie zwierzęta w ruchu, ich oczy i mózgi nieruchomych ofiar nie rozróżniają od tła. Dodatkowo zwierzęta odruchowo gonią i łapią ruchome obiekty, dlatego pies biega za patykiem, a kot za piłeczką. Nieruchoma ofiara jest dla wielu drapieżników niewidoczna, a mądrzejsze zwierzęta jak ssaki nie mają odruchu gonienia czegoś co nie ucieka. Dodatkowo zwierzęta nieruchome mogą dobrze ukryć się w trawie lub krzakach, gdyby się poruszyły, poruszyłyby gałęziami lub liśćmi trawy i zostałyby zauważone. Układ przywspółczulny unerwiają nerwy wychodzące z pnia mózgu. Neuroprzekaźniki to serotonina obniżająca ciśnienie krwi i acetylocholina. Zwiększa się napięcie mięśni dzięki Ach, ale nie są one zdolne do ruchu. Dla osobnika ten stan nie jest wyczerpujący ani niebezpieczny. Długotrwałe przebywanie w jednej pozycji może spowodować zastój krwi w żyłach i być przyczyną żylaków i zakrzepów, ale nie jeśli to jednorazowe zjawisko. Niektórzy naukowcy twierdzą, że nieruchome zwierzę udaje chore, więc stanowiące zagrożenie mikrobiologiczne. Jednak drapieżniki z rodziny psowatych doskonale wyczuwają zmiany biochemiczne spowodowane poszczególnymi chorobami. Na pewno nie chodzi o udawanie martwego, ponieważ drapieżniki mogą jeść świeżą padlinę, a stadia rozkładu rozróżniają po zapachu. Ciało rozkładając się wydziela do atmosfery koktajl gazów, które wietrzą padlinożercy. Drapieżniki wyczuwają ofiarę również po zapachu. Układ przywspółczulny obniża metabolizm, więc również spada wydzielanie substancji zapachowych wydzielanych przez organizmy żywe, więc trudniej zwietrzyć taką ofiarę. Nie do końca też jest tak,że organizm podejmuje wtedy decyzję czy walczyć czy uciekać, nam może się wydawać, że zastanawiamy się czy wrócić na tylni chodnik czy iść do przodu,kiedy ten samochód jedzie prostu na nas, a my jesteśmy na środku jezdni, ale podczas trybu walki lub ucieczki zmienia się poczucie czasu, wydaje się on zwalniać. Każda czynność wymaga czasu. W czasie obu reakcji zachodzą różne procesy metaboliczne i biochemiczne. U ludzi stupor dysocjacyjny, czyli osłupienie dysocjacyjne to atawizm, czyli pozostałość po przodku, który wykorzystywał to zjawisko, był to mały ssak.

Figi to owocostany z maleńkimi orzeszkami otoczone osią kwiatostanową figowca pospolitego Ficus carica, zjada sie suszone jako przekąski i w mieszankach bakaliowych, mają glukozę, fruktozę, pektyny, blonnik, karoten, witaminy z gr. B, C, potas, wapń, magnez, fosfor. Daktyle to jagody daktylowca pospolitego Phoenix dactylifera, zjada sie je suszone w mieszankach bakaliowych, deserach i jako przekąskę, maja witamine A, B1, B2, B3, B5, B12, C, K, potas, magnez, mangan, wapń, błonnnik, cukry, tłuszcze, bialka.
migdały to pestki migdałowca pospolitego Amygdalus communis zjada się jako przekąskę same i w mieszankach bakaliowych, dodaje sie je do ciast i deserów, mają witaminy E, B2, B3, B9, magnez, cynk, zdrowe sterole roslinne.
Pszenica to ziarniaki pszenicy orkiszu Triticum spelta, płaskórki Triticum dicoccum, samopszej T. monococcum i zwuczejnej T. vilgare, z pszenicy robi sie mąke na pieczywo,ciasta i makarony, ma witaminy B1, B2, B3, D, E, K, białka, węglowodany, tłuszcze, błonnik, sód, wapń, potas, magnez, fosfor, siarkę, żelazo.
żyto to ziarniaki żyta zwyczajnego Secale cereale, z których robi sie uniwersalna mąkę, ma witaminy z gr. B, cukry, blonnik, białko, tłuszcz, sód, potas, magnez.
Jęczmień to ziarniaki jęczmienia dwurzędowego Hordeum distichon, z których robi się kasze, ma sód, potas, magnez, witaminy z gr. B, błonnik, cukry, tłuszcze, białka.
Ryż to ziarniaki ryżu siewnego Orysa sativa, stanowią podstawę wielu dań: ryżu z jabłkami, smietaną i cukrem, risotta, mają białko, wapń, żelazo, witaminy B1, B2, B3.
Kukurydza to ziarniaki i kolby kukurydzy zwyczajnej Zea mays, zjada się dojrzałe ziarniaki gotowane jako danie główne i w occie składnik sałatnik warzywnej, młode kolby zjada się marynowane w całości, mają skrobię, białka, selen, fosfor, potas, magnez, witaminy z gr. B, E i A.
Proso to ziarniaki prosa zwyczajnego Panicum vulgatum, włosowatego P. capillare i rózgowego P. virgatum z prosa robi sie mąke i kasze, proso ma witaminy z gr. B, głównie B1 i B2, białko, cukry, fosfor, wapń, cynk, jod, potas, sód, magnez, brom, krzem, nienasycone kwasy tłuszczowe.
Amarantus to nasiona szarłatu wyniosłego Amaranthus cruentus zjadany jako dodatek do wypieków, deserów, sałatek, ma nienasycone kwasy tłuszczowe, skwalem, żelazo, wapń, magnez, witamine D, A, E, C, błonnik i wszystkie egzogenne aminokwasy.
Mango to pestkowiec manga indyjskiego Mangifera induca zjadany nasurowo, w formie kandyzowanej i w syropie jako przekąska i składnik sałatek, ma wodę, cukry, błonnik, białko, potas, fosfor, magnez, wapń, sód, żelazo, witamine C, A, B1, B2, B3, E.
Ananas to owocostan ze zrosniętych szypułek kwiatowych ananasa jadalnego Ananas comosus zjadane na surowo, kandyzowane i w zalewie jako przekąska i składnik sałatek, ma cukry, kwasy oragniczne, witamine C, miedź, potas i ułtwiającą trawienie bromelinę.
Owoce dzikiej róży to szupinki dzikiej róży Rosa canina zjada się w formie przetworó, dżemów, konfitur, soków, kompotów, ma garbniki, karotenoidy, kwasy organiczne, olejki eteryczne, cukry, pektyny, witaminy C, A, B1, B2, B9, E, K, flawonoidy, z płatków dzikiej róży robi się konfitury i dżemy.
Owoce głogu Crataegus sp. to szypinki głogu dwuszyjkowego C. monogyna i jednoszyjkowego C. laevigata, zjada sie po przemrożeniu i w formie przetworów, maja flawonoidy, witamine C, saponiny, puryny, przeciwutleniacze.
Owoce jarzębiny to jagodopodobne owoce jarząbu pospolitego Sorbus aucuparia zjadane po przemrożeniu w formie przetworów, nadają się na nalewki, mają rutynę, witaminy C, E, PP, K, A, garbniki, pektyny, magnez, miedź, potas, sód, antocyjany, flawonoidy, cukry, garbniki, kwasy organiczne, duzo fruktozy.
Papaja to jagody melonowca właściwego Carica papaya zjadane nasurowo jako przekąska i składnik sałatek oraz kandyzowane jako dodatek do ciast i deserów, ma cukry głównie glukoze, fruktozę, sacharozę, karotenoidy, kwasy organiczne, witaminę C, A i witaminy z gr. B, E, K, kwas foliowy, blonnik.
Kiwi to owoc-jagoda aktinidii chińskiej Actinidia sinensis i aktinidii smakowitej Actinidia deliciosa, jada się głównie na surowo, samą jako przekąskę i w surówkach oraz w ciastach, plackach, dżemach, ma dużo witaminy C-1 owoc zaspakaja dzienne zapotrzebowanie, witamin z gr. B, E, K, cukrów prostych, kwasów owocowych, potasu, wapnia, cynku i miedzi.
Zurawina owoc żurawiny błotnej Oxycoccus palustris z rodzaju borówka ma garbniki, taniny, kwas cytrynowy, jabłkowy, taniny,garbniki, miedź, fosfor, wapń,jod, witaminę C, B1 i B2, błonnik, nadaje się do ciast, jogurtów, konfitur, dżemów, powideł, galaretek, kisieli, na soki, suszone owoce można jeść, surowe są zbyt kwaśne, żeby jej jeść samodzielnie, ale można w sałatkach z innymi, słodszymi owocami.
Aronia jagoda aronii czarnej Aronia melanocarpa z rodziny różowatych, zawiera garbniki, pektyny, fenolowy garbniki, pektyny,  witaminę C, potas, wapń, fosfor, magnez, żelazo, jod, mangan, molibden. Owoce jemy na surowo i w postaci soków, dżemów, konfitur, powideł, galaretek, kisieli i marmolad.

Tym razem opowiem o ważnych składnikach diety, niezbędnych by jesienia i zimą zachowac dobre zdrowie. Chodzi o warzywa i owoce, ważne szczególnie teraz gdy jest zimno, wilgotno, mroczno. W dzisiejszych czasach większośc warzyw można dostać w sklepie, więc pora roku już nie ogranicza sztuki kulinarnej. Zróżnicowana dieta owocowo-warzywna zaspakaja zapotrzebowanie na wszystkie witaminy i biogeny, jest źródłem przeciwutleniaczy i błonnika, niektóre owoce jak awokado i oliwki, słonecznik zawieraja niezbędne, nienasycone kwasy tłuszczowe, któych ludzie sami nie produkują. śliwki, banany, morele zawierają cukry proste, któe są podstawowym źródłem energii dla wszystkich komórek ciała. Jedzmy więc produkty roslinne na zdrowie. W Polsce dostępne dla każdego są:
Szczaw to liście szczawiu zwyczajnego Rumex acetosa i szczawiu ogrodowego Rumex rugosus można jeść je na surowo w sałatkach i na kanapkach oraz w postaci chłodników, gotowany i smażony jemy w postaci zup i papek, szczaw ma beta karoten, witaminę C, wapń,  żelazo, błonnik, rutynę.
Pomidor to owoc typu jagoda pomidora jadalnego Licopersicon esculentum zależnie od domiany może być czerwony, pomarańczowy lub żółty, okrągły, podłużny, mały i duży. Nadaje się do jedzenia na surowo, jako saąłtka pomidorowa, dodatek dfo kanapek, skłądnik twarogów, sałatek i po obróbce termicznej, składnik lecza, zupy pomidorowej, dodatek do innych zup, jajecznicy, sosów, podstawa sosu do makaronu itd. ma duzo karotenu, który w tłuszczach jest zmieniony w witaminę A, ma witaminy K, B5, B6, B1, B2, B9, C, PP, H, ma jod, sód, potas, magnez, chlor, wapń, mangan, żelazo, kobalt, miedź, cynk, fosfor, fluor, ma likopen, któy jest silnym przeciwutleniaczem. 
Ogórek to jagoda ogórka siewnego Cucumis sativus ma różną długość, jest mniej lub bardziej pokryty kolcami, są odmiany bezkolcowe np. ogórek wężowy, nadaje się do jedzenia na surowo, jako surówka, dodatek do kanapek, saąłtek, kiszony tez dodaje sie do kanapek, jako jarzynę do obiadu, główny składnik zupy ogórkowej, składnik zupy jarzynowej, ma sód, potas, fosfor, wapń, magnez, żelazo, cynk, ma witaminy B1, B3, B6, B9, zawiera enzym rozkłądający witaminę C-askorbinazę, dlatego nie trzeba go mieszać z warzywami bogatymi w tę witamine, chyba, że zrównoważy się dietę odpowiednią ilościa tych warzyw i owoców zjedzonych bez ogórków.
Papryka to jagoda papryki rocznej Capsicum annuum, są odmainy żółte, czerwone, zielone, pomarańczowe, o różnych odmianach i kształtach i z różną zawartościa kapsaicyny, nadaje się do jedzenia na surowo, na kanapki, sałatki i po obróbce cieplnej, składnik zup, sosó, lecza, jajecznicy, przyprawa do zup, sosów itd. ma witaminy C, A, likopen, karoten, kaspaicyna przyspiesza trawienie, wspomaga odchudzanie, łagodzi ból, też wapń, żelazo, potas i magnez.
Chilli to jagoda papryczki owocowej Capsicum frutescens ma więcej kapsaicyny, dzieki czemu rozgrzewa, odchudza, poprawia nastrój, nadaje się do kanapek, sałatek, zup, sosów, lecza, ma witamine C.
Sałata ta liście sałaty siewnej Lactuca sativa są różne odmiany, maja różne kolory, kształty, rozmiary, nadaje się do jedzenia na surowo, na sałatki, kanapki, surówki, ma mało kalorii, ma żelazo, wapń, magnez, potas, ma witaminy A, E, C, B9, ma karotenoidy, polifenole, któe chronią ludzi przed wolnymi rodnikami.
Dynia i cukinia to odmiany dyni zwyczajnej Cucurbita pepo, są to owoce, jagody, dynia nadaje się do jedzenia na surowo, na słodko jako porcja owoców lub składnik sałatki owocowej i na słono jako surówka do obiadu, składnik sałatki warzywnej i po obróbce cieplnej, do zup, ciasta dyniowego, deserów, dżemów, przetworów itd. cCukinia nadaje się do jedzenia na surowo do sałatek i kanapek oraz jako po przesmażeniu jako danie główne na obiad lub kolację, maja duzo cukru, witaminy C, B1, PP i karoten. Podobne zastosowanie i wartosci mają jagody dyni olbrzymiej Cucurbita maxima i dyni pizmowej Cucurbita moschata. Kolejną podmianą dyni jest patison, ma witaminę C, B1, B2, PP, fosfor, wapń, żelazo, magnez, węglowodany i karoten, nadaje się na przetwory, do smażenia, gotowania i grillowania.
Szpinak to liście szpinaku warzywnego Spicacia oleracea mozna jeśc na surowo do sałatek i kanapek oraz po ugotowaniu jako papkę, szpinak ma witaminę C, PP, A, B1, B2, B6 i wapń, żelazo, sód, potas, magnez, fosfor, ma tez cukry i białko.
Botiwna i burak to liście i korzenie buraka ćwikłowego Beta vulgaris bitwine jemy w zupie botwince, zupie jarzynowej, korzenie jemy w barszczu czerwonym, jako jarzyna do drugiego dania, ćwikła z chrzanem, ale też jako dodatek do ciast, lodów i deserów, pije się sok z buraka, ma cukry, kwas szczawiowy, jablkowy, cytrynowy i winny, ma witaminy C, B1, PP, wapń, magnez, siarkę, sód, potas, żelazo, antocyjany, karoten, błonnik, betainę.
Cebula jadalna Allium cepa jadalna część to mięsiste pochwy liściowe i liście je sie ją na surowo jako składnik kanapek, sałatek, gotowaną do zup, sosów, duszoną, pieczoną oraz jako składnik pizzy, zapiekanek, lecza, jajecznicy, sałatek, ma błonnik, węglowodany, witaminy B1, B2, B6, C, PP, biogeny magnez, fosfor, żelazo, sód, potas, wapń, siarkę, związki siarki działające jak naturalne antybiotyki, niszczą bakterie, wirusy i grzyby.
Szczypiorek to liście szczypioru Allium schoenoprasum zjada się je do kanapek surówek oraz zup, ziemniaków, sosów, zapiekanek, ma witamine C, B2, sód, potas, wapń, żelazo, fosfor, związki siarki, błonnik.
Czosnek to pochwy liściowe czosnku zwyczajnego Allium sativum można jeśc na surowo na kanapkach i surówkach, dodaje się do kiszonek, zup, sosów, dań gotowanych, smażonych i kiszonych, ma błonnik, białko, cukry, witaminy B1, B2, B6, C, potas, sód, wapn, żelazo, magnez, fosfor, siarkę, pirogronian, fotosterole, allicyne, związek siarki zwalczający bakterie i wirusy, obniża cisnienie i krzepliwość.
Por to pochwy lisciowe Allium porrum na surowo dodaje sie do sałatek i kanapek, gotowany, smażony i pieczony do zup, sosów, sałatek, ma bałka, węglowodany, witaminy C, B1, B2, PP, karoten, wapń, fosfor, siarkę.
Bakłażan to jagoda psianki podłużnej Solanum melongena je się jako skłądnik lecza, zup oraz smażony obtoczony w mące, tartej bułce lub sam, można gogrillować, ma witaminę C, A, potas, magnez, wapń, przeciwutlenaicze: polifenole, antocyjany, nasuninę.
Fasola zwyczajna Phaseolus vulgaris ma wiele odmian m. in. fasolę jaś, fasolkę szparagową, fasolę czerwoną, zjada się nasiona lub całe strąki, fasolę zjada się gotowaną i marynowaną jako danie główne i skłądnik sałatki warzywnej, strączkowe zawierają duzo białka, zastępują mięso wegetarianom i weganom, zawierają tez duzo żelaza, czerwona ma też potas, wapń, fosfor, selen, cynk, witaminy z gr. B, skrobię,,blonnik.
Soja to nasiona soi warzywnej Glycine max, zjada się ją w postaci kotletów, ma białko z pełnym zestawem aminokwasów, potas, żelazo, fosfor, wapń, magnez, witaminy z gr. B, witamine D, przeciwutleniacze, niezbędne, nienasycone kwasy tłuszczowe.
Ciecierzyca to nasiona ciecierzycy pospolitej Cicer arietinum, zjada się w postaci sałatek i jako danie główne, ma białko, błonnik, nienasycone kwasy tłuszczowe, niacyne, tiamine, kwas foliowy, ryboflawinę, wapń, magnez, fosfor, potas, żelazo.
Groch to nasiona grochu zwyczajnego Pisum sativum, zjada się do sałatek, ma duzo białka, witaminy A, B1, B2, B3, B5, B6, B9, K, E, H, potas, sód, fluor, magnez, żelazo, kobalt, miedź, mangan, chlor, wapń, fosfor, węglowodany, błonnik.
Soczewica jadalna Lens culinaris ma nasiona zwane soczewicą, robi się z nich kotlety i sałatki, ma wodę, błonnik, białko, tłuszcze, węglowodany, witaminy A, B1, B6, B2, C, PP, magnez, fosfor, żelazo, sód, wapń, potas.
Bób to nasiona bobu Vicia faba, jada się je gotowane jako danie główne i składnik sałatek, ma dużo żelaza, magnez, miedź, białko, węglowodany.
Marchew to korzeń spichrzowy marchwi zwyczajnej Daucus carota, nadaje się do jedzenia surowy jako surówka do obiadu, składnik surówek, gotowany jako marchewka z groszkiem, składnik większości zup, sałatki warzywnej, sosów, lazanii, piecze się ciasta z marchwi, można robić z niej dżemy i inne przetwory, pije sie sok z marchwi, jadalne są też nasiona marchwi, ma dużo alfa i beta karotenu, witamine A, B1, B2, B6, E, H, K, PP, glukozę, sacharozę, białko, wapń, żelazo, miedź, fosfor, pektyny.
Pietruszka to korzen spichrzowy pietruszki zwyczajnej Petroselinum crispum, zjadany po obróbce cieplnej jako składnik zup, sosów, sałatki warzywnej, soków warzywnych, liście-nać dodawane sa surowe lub gotowane do zup i sosów, surowe są składnikiem wielu sałatek, posypuje się nimi ziemniaki i jajka, smazone dodaje sie do jajecznicy, natka ma witaminę C, żelazo, prrowitaminę A, chlorofil, żelazo, witaminy z gr. B, związki poprawiające trawienie: apiol, mirystycyna, limonen, przeciwutleniacze-flawonoidy, wapń, magnez, potas, żelazo, mangan, siarkę.
Seler to korzen i liście selera zwyczajnego Apium graveolens, gotowane korzenie spichrzowe to składnik zup, sosów, saąłtki warzywnej, liście dodaje się do zup, sałatek, sosów, seler ma witaminy z grupy B, witamine C, PP, kwas foliowy (B9), beta karoten, wapń, potas i cynk.
Rzodkiewka to korzeń jednej z odmian rzodkwi zwyczajnej Raphanus sativus, zjadany na surowo do sałatek i kanapek, ma niewiele węglowodanó i duzo witaminy C, ma przeciwutleniacze-indole, kwasy organiczne, olejki eteryczne wspomagają trawienie i odkażają, zwalczają wirusy, bakterie i grzyby, rzodkiew jest miododajna, jej uprawa w ogródkach i na działkach pomaga pszczołom. Inną odmianą rzodkiewki jest czarna rzodkiew, ma witaminy z gr. B, C, A, potas, wapń, magnes, cynk, żelazo, białka, fitoncydy działające jak naturalne antybiotyki, olejki eteryczne nadające jej smak i poprawiające trawienie.
Rzepa to bulwy rzepy właściewej Brassica rapa, zjada sie je na surowo w sałatkach i gotowane w zupie, ma węglowodany, białka i tłuszcze, błonnik.
Kalarepa to bulwy lodygowe i liście kalarepy, która jest jedną z wielu odmian kapusty warzywnej Brassica oleracea, zjada się ją na surowo, do sałatek, jako przekąskę, porcję owoców i warzyw, oraz gotowaną, grillowana, smazoną w wielu róznych potrawach, ma sód, potas, wapń, magnez, mangan, żelazo, miedź, fosfor, chlor, jod, witaminy B1, B2, B5, B6, PP, B9, kwas szczawiowy.
Kapusta to liście wielu odmian kapusty warzywnej Brassica oleracea, są różne kształty i kolory, jedną z odmian jest brukselka, liście kapusty wloskiej, pekińskiej (to odmiana Brassica rapa) je się na surowo, reszta gotowane, zasmażane, kiszone, które mają dużo witaminy C, kapusta ma białka, cukry, potas, wapń, fosfor, prowitamine A, witaminę C, B1, B2, B6. Do odmian kapusty należą też brokuł Brassica oleracea var. italica i kalafior Brassica oleracea var. botrytis oba warzywa mają jadalne kwiatostany, zjada się je gotowane jako danie główne i w mieszankach warzywnych, są ważnymi skąłdnikami zupy jarzynowej. kalafior ma sód, potas, magnez, wapń, mangan, żelazo, miedź, cynk, fosfor, fluor, chlor, jod, siarkę, karoteny, witaminy K, B1, B2, B3, B5, B6, C, olejki eteryczne, brokuł ma potas, magnez, żelazo, witamine C, B9, K, błonnik, prowitaminę A, luteinę, zeaksantynę. Odmianą kapusty jest jarmuż Brassica oleracea var. sabellica do jedzenia na surowo i jako papki szpinakopodobne, ma witaminy K i C, fulforafan, wapń, potas karotenoidy, jarmuż to inaczej kapusta włoska.
Ziemniaki to bulwy spichrzowe psianki ziemniaka Solanum tuberosum, do spozycia nadaja się bulwy po ugotowaniu albo wysmażeniu (obróbce cieplnej), zjada się je jako składnik większości zup, źródło skrobii do drugiego dania, skłdanik sałatki ziemniaczanej, frytek, placków ziemniaczanych, mąki ziemniaczanej, grilluje się ziemniaki nadziewane warzywami lub mięsem, ma dużo skrobii, białek oraz duzo potasu.
Jabłko to owoc-szupinka jabłoni domowej Malus domestica i rajskiej Malus pumila, do jedzenia nadaja się na surowo jako przekąska, składnik sałatek owocowych, porcja owoców, gotowane z cynamonem, smazone w postaci pulpy, składnik dżemów, przetworów, szarlotki, pije się sok jabłkowy, kompot z jabłek, składnik suszu na kompoty wigilijne, jabłka dodaje sie do sałątki ziemniaczanej i do sosów, nadziewa sie nim mięso, suszone talarki zastępuja czipsy, ma dużo błonnika, cukrów prostych, kwasów owocowych, pektyny, witamine C, potas, żelazo.
Gruszka to owoce, szupinki gruszy pospolitej Pyrus communis, zjadane są na surowo jako porcja owoców, przekąska, składnik deserów, lodów, ciast, konfitur, dżemów, kompotów, suszone gruszki zastępuja czipsy, gruszka ma wiele cukrów prstych, błonnika, ziarna sklerenchymy i włókna kolenchymy, które zapobiegają zapraciom, ma potas, żelazo, witaminy z gr. B, C, A, E, K, przeciwutleniacze.
Sliwka to owoc-pestkowiec śliwy domowej Prunus domestica zjadana na surowo jako przekąska, porcja owoców, przetworzona w postaci sosów, dżemów, powideł, kompotów, suszona jako przekąska, dodatek do pieczeni, skłądnik knedli, pyszne są ciasta ze sliwkami, ma duzo błonnika, cukrów prostych, kwasów organicznych, witaminy A, B1, C, E, B6, K, polifenole, wapń, żelazo, magnez, fosfor, potas.
Wiśnia to pestkowiec wisni pospolitej Cerasus vulgaris i wisni osobliwej Cerasus intermedia, zjada się je na surowo jako przekąski, porcje owoców i warzyw, pije sie soki i kompoty z wiśni, dodaje się je do ciast i deserów np. kisieli, sałatek owocowych, wisnie maja duzo wody, cukru, witaminy z gr. B, C, A, PP, żelazo, miedź, sód, potas, mangan, fosfor, wapń, białko, niewiele tłuszczu, pektyny, przeciwutleniacze-antocyjany.
Czereśnia do pestkowiec wisni ptasiej Cerasus avium, zjada sie na surowo jako przekąskę, porcję owoców, dodatek do ciat, deserów, pije sie soki i kompoty, przyrządza się z nich dżemy, konfitury, przetwory, ma witaminy A, C i witaminy z gr. B, flawonoidy, wapn, jod i żelazo, potas, błonnik, wodę. 
Truskawka to orzeszki osadzone na wspólnym dnie kwiatowym, truskawki to owoce złozone poziomki truskawki Fragaria ananassa, zjadana jest na surowo jako porcja owoców, przekąska, składnikmciast, deserów, nadaje sie na kanapki w postaci dżemów, konfitur, pije sie soki i kompoty, truskawki dodaje sie do ciast, makaronu z truskawkami, mają wodę, białka, cukry, błonnik, lipidy, witaminy C, tiaminę (B1), rybofklawinę (B2), niacynę (B3), kwas pantotenowy (B5), B6, kwas foliowy (B9), kobalaminę (B12), witamine A, E, wapń, żelazo, magnez, fosfor, potas, sód, cynk, miedź, mangan, selen, truskawki zawieraja pełen zestaw aminokwasów, także egzogennych, których czlowiek nie wytwarza a potrzebuje do syntesy białek, truskawki to doskonałe danie dla wegetarian, wegan i ludzi ograniczających białka w diecie.
Poziomki to orzeszki na wspólnym dnie kwiatowym, owoce złozone poziomki zwyczajnej Fragaria vesca, wysokiej Fragaria moschata-ma ona cukry, kwasy organiczne, błonnik, witaminy A, B1, B2, B6, C, E, H, PP, wapń, fosfor, kobalt, siarke, żelazo, kwasy jabłkowy, winowy, cytrynowy, salicylowy, garbniki, flawonoidy, olejki eteryczne i kwas salicylowy oraz pozionki twardawej Fragaria viridis, poziomki jemy na surowo jako przekąski i porcje owoców, dodaje sie je do ciast, ciasteczek, pije sie soki i kompoty, dżemy i konfitury nadają się do smarowania chleba, bułek, nadziewania słodkich bułek, owocostany poziomki zwyczajnej maja witaminy C, A, B1, B2, B6, H, PP, wapn, fosfor, kobalt, żelazo, liście poziomek mają związki przeciwzapalne.
Morela to pestkowie moreli pospolitej Armeniaca vulgaris zjadana na surowo jako przekąska i porcja owoców oraz w postaci dżemów, konfitur, ma prowitamine A, przeciwutleniacze, karotenoidy, błonnik, cukry, potas, wapń, wiatminy z gr. B, nadaje się na pierogi i knedle.
Brzoskwinia to pestkowiec brzoskwini zwyczajnej Persica vulgaris, zjadany na surowo jako porcja owoców i przekąska, zjada sie też dżemy, konfitury, ma cukry, przeciwutleniacze, karotenoidy, bor, magnez, fosfor, potas, żelazo, witamine C, witaminy z gr. B, prowitamine A, jej odmiana jest nektarynka zjadana na surowo i jako przetwory, ma węglowoday, sód, potas, wapn, fosfor, magnez, żelazo, cynk, miedź, mangan, witamine C, E, B1, B2, cukry, prowitamine A. 
Maliny to owoce złozone z pestkowców maliny właściwej Rubus idaeus nadająs ię do jedzenia na surowo jako przekąski i porcje owoców, dżemy i przetwory nadaja się do smarowania pieczywa, nadziewania słodkich bułek, pije sie herbatki z owców i liści malin, pije sie soki i kompoty z malin, maja kwas salicylowy, olejki eteryczne, garbniki, pektyny, kwasy organiczne, kwasy organiczne, sluzy zywice, witamine C, B1, B2, B6, E, magnez, wapń, zelazo, miedź, antocyjany, cukry, olejki eteryczne.
Jezyna to owoce złożone z pestkowców jeżyny popielicy Rubus caesius, zjadana na surowo jako przekąska i porcja owoców, pije sie napary i herbatki tak samo z liści, owoce nadają sie na dżemy i przetwory, ma kwasy organiczne, barwniki, flawonoidy i witamine C, prowitamine A, witaminy z gr. B, przeciwutleniacze, potas, wapń, magnez, są też inne jadalne gatunki jeżyn o podobnych właściwościach i zastosowaniu.
Porzeczka czarna to jagoda czarnej porzeczki Ribes nigrum, zjada się na sorowo jako przekąskę i porcje owoców, jada się w postaci dżemów, przetworów, pije sie soki i kompoty, z liści pije się herbatki, ma pektyny, cukry, witaminy E, C, PP, A, prowitamina K, rutyna, kwas foliowy, antocyjany, magnez, fosfor, potas, cynk, żelazo, bor, wapń, jod.
Porzeczka biała tp jagody porzeczki białej Ribes niveum, je się surowe jako porcja warzyw i owoców, przekąska, zjada się dżemy, przetwory, pije sie kompoty i herbatki z liści, ma witaminy E, K, tiamine, niacynę, witamine B5, B6, B9, biotyne, C, sód, potas, wapń, magnez, fosfor, żelazo, cynk, miedż, mangan, jod.
Porzeczka czerwona to jagody porzeczki czerwonej Ribes rubrum, je się surowe jako przekąska i porcja owoców, pije sie soki, kom poty, zjada przetwory, dżemy, z liści pije sie herbatki, mają garbniki, rutyne kwasy organiczne, witamine C, żelazo, miedź, fitoncydy-natoralne antybiotyki, liście, cukry, blonnik.
Agrest to jagody porzeczki agrestu Ribes uva - crispa, je się go na surowo jako przekąske, porcję owoców, skąłdnik ciast, dżemów, przetworów, pije sie soki i kompoty, ma blonnik, pektyny, żelazo, magnez, fosfor, wapń, witaminy z gr. B, C, A, PP, cukier i niewiele tluszczu.
Jogody to jagody borówki czarnej Vaccinium myrtillus zjada się je na surowo jako porcje owoców i przekąskę, dodatek do makaranu z jagodami, robi się z nich dżemy, przetwory, soki, z liści robi sie herbatki, maja antocyjany, przeciwutleniacze, garbniki, flawonoidy, karotenoidy, kwasy owocowe: bursztynowy, cytrynowy, jabłkowy, witaminy z gr. B, witamine C, substancje insulinopodobne, przeciwutleniacze chroniace wzrok i poprawiające widzenie po zmroku. Na przetwory nadają się też owoce borówki brusznicy Vaccinium vitis-idaea, jej liście maja kwasy organiczne, witaminy: C, B1, B2, B3, gsrbniki, antocyjany, nadają się na herbatkę. Jagody borówki wysokiej Vaccinium corymbosum, zwanej amerykańską, zjada sie na surowo jako przekąskę i w postaciprzetworów, ma wapń, fosfor, potas, przeciwutleniacze.
żurawina to owoce, jagody żurawiny błotnej Vaccinium oxycoccus, zjada się je suszone i w postaci kisieli, dodatek do płatków, musli, dżemy, przetwory, pije sie soki, ma karoten, witaminy B1, B2, B6, C, E, sód, potas, fosfor, magnez, wapń, jod, żelazo, flawonoidy, kwas cytrynowy.
Winogrona to owoce, jagody winorośli winnej Vitis vinifera, zjada się je nasurowo jako przekąskę, porcję owoców, w postaci dżemów i przetworów, pije sie soki i wina, maja przeciwutleniacze, glukozę, fruktozę, kwasy organiczne, fosfor, wapń, magnez, chlor, cynk, miedź, potas, żelazo, jod, bor, flawonoidy, witaminy z gr. B, A, błonnik, liście wykorzystywane sa do owijania gołąbków.
Pomarańcze to owoce złozone z jagód należa do rodzaju Citrus sp., wszystkie mają dużo witaminy C, pomarańcza chińska Citrus sinensis ma owoce zjadane na surowo jako porcja warzyw i owoców oraz przekąska, pomarańcza gorzka Citrus aurnatium nadaje się na dżemy, marmolady, konfitury, jest zjadana też na surowo, ma rutynę i flawonoidy, lima to owoc pomarańczy limetty Citrus aurantifolia ma witamine C, cukier, kwas cytrynowy, wapń, potas, fosfor, sok pije sie w herbacie, pije się wyciskane soki, skórka to składnik bakalii, u nas nazywana limonką, pomarańcza olbrzymia Citrus maxima ma witamine C, nadaje się do jedzenia na surowo, na soki i przetwory.
Grejpfrut Citrus paradisijadalny surowy ma witaminę C, z grupy B i potas E, PP i B, kwas foliowy, flawonoidy, pektyny, wapń, fosfor, żelazo, cynk, fluor, magnez, mangan, potas, PP, kwas foliowy, flawonoidy, pektyny, wapń, fosfor, żelazo, cynk, fluor, magnez, mangan, odkażającą naringinę.
Cytryna to owoc złożony z jagód cytryny zwyczajnej Citrus limon, pije sie soki, osk wyciskja sie do herbaty, skóka wchodzi w skłąd mieszanek bakaliowych, nadaje sie do ciast, z owoców robi się kisiele, ma duzo witaminy C, rutyny, kwasy organiczne np. cytrynowy.
mandarynka to owoc złożony, jagoda mandarynki Citrus reticulata, zjada sie je na surowo jako przekąski i porcje owoców, nadaja się na przetwory, maja wodę, cukry, białka, błonnik, witamine A, C, kwas foliowy, cynk, wapń, potas, fosfor, magnez, żelazo, sód. mieszaniec z pomarańczą gorzka to klementynka, jadalna na surowo i w postaci przetworów.
Arbuz to jagoda arbuza zwyczajnego Citrullus lanatus, zjadany przede wszystkim na surowo jako przekąska i porcja owoców, zawiera kwsy jabłkowy i cytrynowy, wodę, witaminy B1, B2, C, potas, chlor, sód, siarke, magnez, fosfor, miedź, błonnik, likopen, maja mało kalorii.
Oliwka to owoc pestkowiec oliwki europejskiej Olea europea, zjadana marynowana w sałatkach, ma zdrowe, nienasycone kwasy tłuszczowe.
Awokado to pestkowiec smaczliwki Persea americana zjadany na surowo jako przekąska i nadaje sie do smarowania pieczywa, ma zdrowe, nienasycone kwasy tłuszczowe, błonnik, białko, wodę, niewiele cukrów, witaminy a, B1, B3, B5, C, K, H, wapń, potas, fosfor.
melon to jagoda ogóka melona Cucumis melo, zjadany na surowo jako porcja owoców i przekąska oraz w postaci przetworów np. dżemów, ma duzo wody, cukry, witaminy C i A i duzo potasu.
Banan to jagoda bananowca zwyczajnego Musa paradisiaca, zjadany głównie na surowo jako przekąska, w sałatkach owocowych, sa tez przetwory np. dżemy, dodaje sie go do ciast i tart, ma duzo potasu, cukru, beta karoten, witaminy A, B1, B2, B3, B5, B6, B12, C, E, D, K, miedź, cynk, fluor, selen, żelazo,mangan, jod, magnez, fosfor, wapń, sód, przeciwutleniacze fenolowe, błonnik.  
Aronia to jagody aronii czarnej Aronia melanocarpa zjada się przetwory: dżemy, konfitury i pije soki z aronii, owoce można jeść na surowo jako przekąske i składnik sałatek owocowych, ma przeciwutleniacze, witaminę A, B1, B2, B3, B6, E, rutynę, flawonoidy, antocyjany.
Orzechy to nasiona orzecha włoskiego Juglans regia, zjadane na surowo, jako dodatek do sałatek, pieczywa, ciast, mieszanek bakaliowych, ma zdrowe lipidy (tłuszcze), witaminy B1, B3, B6, E, białka i cukry, duzo potasu, fosforu i magnezu oraz nasiona leszczyny pospolitej Corylus avellana, zjada sie je jako przekąske, w surówkach, jako dodatek do ciast i pieczywa, mają wodę, blonnik, białka, tłuszcze, cukry, witaminy A, B1, B2, B3, B6, C, magnez, fosfor, żelazo, sód, wapń, potas. Orzeszki ziemne-fistaszki to nasiona orzecha ziemnego Arachis hypogaea zjada się w mieszankach bakaliowych, jako dodatek do ciast, deserów, lodów, świerze jada się jak inne warzywa, mają duzo białka, witaminy E, PP, potas, magnez, selen, fosfor, zdrowe tłuszcze i błonnik.
Figi to owocostany z maleńkimi orzeszkami otoczone osią kwiatostanową figowca pospolitego Ficus carica, zjada sie suszone jako przekąski i w mieszankach bakaliowych, mają glukozę, fruktozę, pektyny, blonnik, karoten, witaminy z gr. B, C, potas, wapń, magnez, fosfor. Daktyle to jagody daktylowca pospolitego Phoenix dactylifera, zjada sie je suszone w mieszankach bakaliowych, deserach i jako przekąskę, maja witamine A, B1, B2, B3, B5, B12, C, K, potas, magnez, mangan, wapń, błonnnik, cukry, tłuszcze, bialka.
migdały to pestki migdałowca pospolitego Amygdalus communis zjada się jako przekąskę same i w mieszankach bakaliowych, dodaje sie je do ciast i deserów, mają witaminy E, B2, B3, B9, magnez, cynk, zdrowe sterole roslinne.

Nauka badająca kamienie wykorzystywane w jubilerstwie to gemmologia, któa podlega pod geologię. Półszlachetne kamienie, mające mniejszą wytrzymałość od kamieni szlachetnych zwane ozdobnymi są wykorzystywane do pordukcji biżuterii, breloczków i ozdób, jest ich wiele typów i odmian. Tu przedstawię tyle ile dam radę.
Agat agathus-dobry to wielobqarwna odmiana chalceonu, ma naprzemianległe, kolorowe warstwy, występuje w geodach, ma rózny kształt chemiczny, czarnobiały lub czarny agat to onyks.
Akwamaryn aqua marina-woda morska, ma błekitny lub niebieskozielony kolor, kamień szlachetny z inkluzjami, czyli wypełnieniem jam w strukturze kryształu innymi minerałami, występuje w skałach granitowych, gł. pegmatycie i skałach hydrotermalnych.
Amazonit, niebieskozielony pudrowy krzemian, odmiana skalenia, mikrolinu, rzadki kamień półszlachetny, zawiera biały labit i ponad 1% tlenku ołowiu, występuje w głebokich skałach magmowych, pegmatycie, granicie, ma słupkową i tabliczkową strukturę krystaliczną.
Ametryn fioletowożółta odmiana kwarcu, ametyst połączony z cytrynem.
Ametyst fioletowy kwarc mleczny, ma żelazo, kryształy o pokroju słupkowym, rzadziej igiełkowym, wystepuje jako szczotki krystaliczne w druzach, geodach, szczelinach, w prózniach pogazowych skał bazaltowych, tworzy zbite i ziarniste skupienia.
Apatyt apato-oszukiwać, fosforan, tworzy kryształy sześcioboczne, o pokroju słupkowym, igiełkowym lub tabliczkowym, w skupieniach zbitych, ziarnistych, nerkowatych, wystepuje we wszystkich typach skał. 
Awenturyn rzadki, zielony krzemian, odmiana kwarcu i łusek miki, rzadki kamień, na korlaiki, broszki, kolczyki.
Azuryt pospolity, niebieski węglan, tworzy tabliczkowe i słupkowe kryształy, w skupieniach  zbitych, ziemistych, ziarnistych, kulistych, jest kruchy, zastępuje miedź w miejscach jej utlenienia.
Black stone, czarny kamień półszlachetny, na biżuterię i do akwarium.
Bronzyt brązowoszary, pospolity krzemian, piroksen o pokroju krótkosłupkowym, tabliczkowym, igiełkowym, włoskowym, tworzy zairniste, zbite, blaszkowate, promieniste, włókniste skupienie, w skałach zasadowych, rzadziej w kwasnych i objętnych.
Chalcedon, odmiana skrytoksystalicznej krzemionki zbudowana z kwarcu i moganitu, niebieski, prześwitujący, może zmieniać temperaturę pod wpływem temperatury, tworzy geody i konkrecje, ma iryzację, opalescencję, występuje w krzemianach, chalcedonitach i innych skałach oraz w skaąłch wulkanicznych.
Chryzokola chryzos kolla złoto i klej, pospolity niebieski krzemian, tworzy skupienia nerkowe, groniaste, kuliste, także naskorupienia, może miec glin, żelazo, mangan, wystepuje w strefach utlenienia rud miedzi.
Chryzopraz, chrysos złoto i prasinos zielonkawy, prazer, zielonobiały minerał, odmiana chalceonu z domieszką niklu, ogrzewanie i swiatło słoneczne dają blaknięcie wystepuje w niklonośnych strefach wietrzenia skał ultrazasadowych.
Cytryn szlachetna odmiana kwarcu, żółty kwarc, citrus drzewo cytrynowe, kitros cytryna, w melafirach tworzy geody, występuje jako rzeczne otoczaki, skłądnik pegmatytów i utworów hydrotermlnych, żółty kolor dają wrostki wodorotlenku żelaza.
Fluoryt fluere płynąć, 6 lub 8-ścienne kryształy, tworzy naloty, naskorupienia i żyły, w druzach tworzy szczotki krystaliczne i bliźniaki krzyzowe, fluorescencja w ultrafiolecie, jest w żyłach hydrotermalnych, skałach osadowych, pegmatytach, kolor żółty, różowy, zielony, niebieski, czarny.
Granat granatus owoc granatu, sa podobne do jego ziaren to powszechna odmiana krzemianu, ma magnez, wapń, żelazo II, mangan w pierwszej części wzoru, w drugiej żelazo III, glin, chrom, tytan, cyrkon, wanad i na końcu krzemionkę, tworzą skupienia ziarniste, zbite, i naskorupienia, sa w skałąch metamorficznych, gnejsach, mikach łupkowych, moga tworzyc skały granatowe.
Heliotrop, krwawnik ciemnozielona odmiana chalceonu z czerwonymi plamkami tlenku żelaza, ma aktynolit, wystepuje w niklonośnych strefach wietrzenia skał zasadowych.
Hematyt haema krew, błyszcz żelaza, tlenek żelaza III, tworzy kryształy izometryczne, krótkosłupowe, grubobeczułkowate, tabliczkowe, płytkowe, czasem igiełkowe, jest w e wszystkich głównych skupieniach skał, żelazak czerwony w skupieniach zbitych i skrytokrystalicznych, błyszcz żelaza w grubokrystalicznych, mika żelazna drobnoziarnistych, cienkotabliczkowych, krwawnik skorupowych i naciekowych, szklane głowy groniastych, kulistych i nerkowatych, róza hematytowa rozetowych, smietana hematytowa proszkowych, ziemistych i pylastych, towarzyszy magnetytowi i pirytowi.
Howlit, bardzo rzadki minerał, krzemian, nazwa pochodzi od Henryego Howa, perłowy, miękki, pylasty, turkmenit imituje turkusy, powstaje przez ewaporacje jeziorną, jest z colemanitem, boraksem i gipsem.
Jadeit, łańcuchowy krzemian, piroksen, jednoskośny układ krystaliczny, nierówny, muszlowy przełam, barwa biała, żółta, zielona, rózowa, tworzy włókniste skupienia lub agregaty włókniste, czarny to chloromelanit, astrydyt ciemnozielony jest w łupkach krystalicznych i skąłach przeobrażonych.
Jaspis iaspis cętkowany kamień, skała osadowa zbita, ziarnista, z chalceonu i kwarcu, brazowy, żółty, czerwony, zielony, w skałach osadowych, basanit drobnoziarnisty, czarny, jaspis agatowy, zrośnięty z agatem, żółty, brązowo, zielono nakrapiany, jaspis egipski, kwarc niklowy, żółty i czerwony, jaspis pejzazowy, brązowy z tlenkiem Fe, pasiasty to struktura warstwowa z róznej szerokości pasów, z Nunkirchen białoszary, mookait ma rózowe lub jasnoczerwone chmurki, rogowiec, drobnoziarnisty, szary, brązowozielony, czarny, silex żółte i brązowoczerwone plamy lub pasy, unakit różowy z kwarcu i chalceonu.
Kamień księżycowy odmiana ortoklazu, albit rozproszony w adularze, albit tworzy listewkowate wrostki, perłowniebieska poświata-adularyzacja, inne skalenie mogą mieć podobne własciwości.
Karneol nieprzezroczysty, czerwonobrązowy krzemian, trygonalny, skrytokrystaliczny, czerwony, koralowy, brązowoczerwony i koralowy, brazowy, fluorescencja w UV, wystepuje w skałach z chalceonem.
Kunzyt jubilerska odmiana spodumena, nazwa pochodzi od mineraloga Kunza, rózowofioletowy minerał zmanganem, bardzo rzadki.
Kwarc kryształ górski, krzemian przestrzenny, przezroczysty, zbudowany z SiO2, tworzy szczotki krystaliczne w geodach, kawernach, szczelinach skalnych, odmiany ziarniste, skrytokrystaliczne, naskorupienia i inkrustacje, przewodzi ciepło, ma inkluzje ciekłe, gazowe i stałe, wysokotemperaturowy alfa piramidowy kształt powstaje z magmy, niskotemperaturowy beta powstaje z par i roztworów wodnych, najpospolitszy minerał w skorupie ziemskiej, w skałach magmowych przesyconych krzemionką i osadowych.
Kyanit dysten, cyanit, tworzy spłaszczone, wydłużone kryształy tabliczkowe, listewkowe, czasami słupkowe lub pręcikowe, w formie skópień ziarnistych, płytkowych, igiełkowych włóknistych, promienistych, kruchy, zprzezroczysty, skłądnik bogatych w glin skał przeobrażonych.
Labradoryt krzemian, plagioklaz, składnik skał magmowych, kryształy słupkowe, tabliczkowe, kolor niebieski, fioletowy, złocisty, zielony, iryzacja schillerescencja, inkluzje innych minerałów, jest też z skałach przeobrażonych.
Lapis lazuli skała metamorficzna z przeobrażeń utworów węglowych, ma głównie krzemian lazuryt i sodality, jest jako otoczaki w aluwiach, niebieski kolor, ma siarkę, struktura zbita i drobnoziarnista.
Larvikit, norweski kamień ksieżycowy, odmiana skalenia, szary kolor.
Lawa wulkaniczna czarny lub brązowy produkt aktywności wulkanicznej 
Malachit pospolity, ciemnobrunatny węglan, kryształy slupkowe, igielkowe lub włosowe, tworzy naskorupienia i naloty, jest w skupieniach zbitych, ziemistych, nerkowatych, groniastych, wtórny minerał z utlenienia miedzi z azurytem i kuprytem.
marmur skała metamorficzna z przeobrażenia skaleni i dolomitów, materiał budowlany, rzeźbiarski i architektoniczny.
Morganit, odmiana berylu, przezroczysty, różowy, ma domieszki cezu, litu, rubidu, manganu, jest w pegmatytach i skałach okruchowych, łupkach biotytowych i skałach hydrotermalnych, ma inkluzje, wrostki jedno i dwofazowe.
Noc Kairu szkło adwenturynowe, kamień tysiąca słońc, czarne szkło z opiłkami żelaza i miedzi, sztuczny kamień, piasek pustyni to odmiana brązowa z połyskującymi drobinkami.
Koral kamień ze szkieletów koralowców Corrallium, zbudowany z węglanu wapnia, wrażliwe na wysoką temperaturę i kwaśne pH, występują w ciepłych morzach i oceanach
Obsydian, izofir, kwaśna skała wylewna, naturalne szkło powstałe w wyniku stygnięcia magmy brunatny, ciemnoszary, oliwkowy, falisty-ma pofałdowane wstęgi i smugi, iryzujący, tęczowy-ma iryzację złocistą, niebieską, zieloną, purpurowa, śniezny ma białe kryształy w kształcie płatków sniegu, kwitnący, czarny z białymi sferolitami, onyksowy ma ciemne i jasne paski, połyskliwy, skrzący połysk, gazowe pęcherzyki lub mikrolity.
Onyks odmiana chalceonu o równoległym ułożeniu warstw, powstają w pustkach skał wulkanicznych.
Opal upala drogi kamień, mineraloid z krzemianów, opalizujący, w skupieniach groniastych, kulistych, nerkowatych, naskorupieniach, tworzy inkluzje, konkrecje, szkielety przestrzenne, powstaje w wyniku działania wody w skorupie ziemskiej, produkt hydrotermalnych procesów niskich temperatur metasomatycznych i wietrzeniowych.
Piryt pyr ogień, żelazo z siarczkiem, 6,8,12-ścienne lub pięcioboczne kryształy izometryczne, ma domieszki niklu, kobaltu, cynku, miedzi, złota i srebra, skupienia zbite, groniaste, ziarniste, skorupowe, graniste, wietrzeje na powietrzu, we wszystkich typach skał, krystalizacja magmy w procesach hydrotermalnych i pneumatolitowych, w skałach metamorficznych i osadowych
Praz zielony chalcedon, prason por, w złożach niskotemperaturowych, występuje z inymi minerałami.
Prehnit nazwa pochodzi od pułkownika Hendrika von Prehna, pospolity rodingit powstaje powstaje przez rodingityzację wskutek niskotemperaturowych procesów hydrotermalnych, glinokrzemiany wstęgowane, tworzy kryształy kryształy tabliczkowe, rzadziej słupkowe i igiełkowe, w skupieniach zbitych , ziarnistych, naciekowych, groniastych i kulistych, jest w druzach i szczelinach skalnych, kruchy, skupienia włókniste błyszczą jedwabiście, produkt hydrotermalnych przeobrażeń skał magmowych.
Rodonit rhodon róża, rzadki minerał, czerwony krzemian z czarnymi tlenkami magnezu, kryształy słupkowe, tabliczkowe, w skupieniach zbitych zairnistych lub włóknistych, ma Fe, Mg, Sn, w skałach metamorficznych, skarnach, marmurach, wapieniach.
Rubin minerał szlachetny z tlenków glinu, od rózwego do czerwonego, zawiera chrom, ma inkluzje, wyspępuje w skałach metamorficznych bogatych w Al.
Ryolit, liparyt, podobny do granitu, skała wylewna o skłądzie chemicznym takim jak magma, kwaśny odczyn, budowa krystaliczna, porfirowa, afanitowa, porowaty.
Sodalit kamień niebieski, rzadki krzemian, skaleniowiec, izomeryczny, rzadko krystaliczny, kruchy, pokrój slupkowy, koloer niebieski, w magmowych fonolitach, sjenitach i trachitach.
Sugilit kamień pierścieniowy, fioletowy, czerwony lub fioletowoczerwony, krzemian, rzadko krystaliczny o pokroju słupkowym i tabliczkowym, skupienia zbite, drobnoziarniste, igiełkowe i promieniste, w sjenitach eryginowych w skałach przeobrażonych.
Smaragd smaragdos zielony, przezroczysty, zielony krzemian, ma ciekłe, mineralne i gazowe inkluzje, w skałaach przeobrażonych wapieniach i łupkach mikowych, cenny kamień szlachetny.
Turkus kalait, rzadki fosforan, skupienia zbite, nerkowate, skrytokrystaliczne, niebieskozielony z ciemnymi plamkami, brązowymi, szarymi i czarnymi zyłkami innych minerałów, może mieć Fewrażliwy na światło, pot i czynniki chemiczne, minerał strefy wietrzenia kruszców miedzi.
Turmalin alait, krzemian turmali przyciąganie popiołu przez minerał, trygonalny układ krystalograficzny, barwny, pokrój słupkowy, pręcikowy, igiełkowy, skupienia zbite, ziarniste, promieniste, pręcikowe, igiełkowe, są kruche, przezroczyste, wykształcają kryształy wrosłe i narosłe, archoit, rzadki, bezbarwny, rubelit czerwony szlif schodkowy i tabliczkowy, drawit żółtobrunatny, brunatnozielony, brunatnoczerwony, rzadko niebieski, indigolit, indikolit, ciemnoniebieski, verdelit zielony szlif schodkowy lub tabliczkowy, szaerlit czarny, syberyt fioletowoniebieski lub fioletowoczerwony.
Tygrysie oko nieprzezroczysty kwarc z efektem kociego oka, migotliwy, efekt dają etlonione krokidolit, tremolit i krosyt, szklisty, żółty lub jansobrązowy tlenek krzemu, przełam muszlowy, rzadki, kruchy.
unakit odmiana zielonego jaspisu, ma zielony epidot, czerwonoróżwy feldspar, kwarc, .
Perła wytwór małzy perłopławów z rodzajów Pteria i Pinctata, zbudowany z węglanu wapnia w postaci aragonitu i białkowej konchioliny, układ mikrokystaliczny,  białe, białoróżowe, kremowe, różowe, żółte, szare, ciemnoszare i czarne z refleksem zielonym, niebieskim lub oberżynowym białawe lub biało-zielonawe o tęczowym połysku, żółtawe, zielonkawe lub czarne, sa perły słodko i słonowodne zaleznie od małzy, okrągłe sa okrągłe, barokowe nierególarne, w kształcie kropli jak gruszka lub kropla, w kształcie guzika, jednostrzonnie wypukłe lub płaskie, w szktałcie ziarna drobne i niesymetryczne, połówkowe, półwypukłe, ćwiartkowe, z 3 stron okrągłe z 1 płaskie, inne kolorowe, kolory: białe, czarne, brązowe, niebieskie, kremowe, kremowo-rózowe, rózwe, fancy białe lub kremowe wpadaja w różowy, kremowo-rówowe fancy, białe silnie wpadają w róż.

Wiem, że już wiosna i teraz mamy wiele róznych kwiatów do wyboru, jednak opiszę rośliny cieszące oko przez cały rok.
Biota wschodnia Platycladus orientalis drzewa lub krzewy o regularnym, jajowatym kształcie, rozgaęłzione, skierowane ku górze pędy, zielone, łuskowate, przylegające do łodyg liście, zielone lub niebieskie, mięsisite szyszki, zgięte łuski, roslina ozdobna, na zywopłoty, kępy, pojedyncze rosliny, lubi slońce, suszę, wilgotną glebę z wapniem, kwaśne pH. odporna na suszę, wrażliwa na mróz.
Cedr libański Cedrus libanii rozłorzyste drzewo, młode drzewka mają stożkowatą koronę, starsze rozpostartą, omszone pędy, kora brunatna, pręgowana, popekana, liście miekkie, ciemnozielone, leżą na krótkopędach, męskie kwiaty w żółtych, prostych kłosach, żeńskie zebrane w wyprostowane czerwone kłosy, szyszki beczułkowate, lubi słońce, umiarkowanie wilgotną glebę, kwaśne pH.
Choina kanadysjka Tsuga canadensis nieregularna korona, zwisające wierzchołki pedów szczytowych i bocznych, chropowata, pomarszczona, szarobrązowa kora, z wiekiem czerwienieje, spłaszczone, spiralnie ułozone igły, leżą w 2 rzędach po obu stronach gałązki, stozkowate szyszki najpierw zielone potem ciemne, brunatne, zgrubiałe łuski nadaje się na skalniaki, lubi żyzne, wilgotne, kwaśne gleby, toleruje zasadowe.
Cis pospolity Taxus baccata niskie, płytko ukorzenione drzewo, spłąszczone, miękkie igły na cienkich ogonkach, górna część cimnozielona, dolna jasniejsza z 2 rzędami szparek, drobne pąki z ciemnobrazowymi łuskami, roslina dwupienna, żeńskie kwiaty rosna pojedynczo lub parami z dołu pędów, męskie żółtozielone, rosną w kępkach, żółtobrązowe nasiona z czerwona osnówka, nadaje się do parków i ogrodów, lubi średniożyzne, wapienne podłoże, wrązliwy na mróz.
Cis pośredni Taxus media krzew o sztywnych, góra ciemnozielonych, dołem jaśniejszych liściach z jasną wiązką przewodzącą, szpilki leżą w 2 rzędach,  żeńskie kwiaty rosna pojedynczo lub parami z dołu pędów, męskie żółtozielone, rosną w kępkach lubi zyzne, wilgotne, wapienne gleby.
Cyprysik groszkowy Chamaecyparis pisifera stożkowata, luźna korona, prosty, gładki, dołem karbowany pień, kora czerwonobrązowa, niebieskawe dolne części gałązek, z wiekiem kora łuszczy sie długimi pasami, liście ciemnozielone, błyszczące, jako pazurkowato zgięte łuski, męskie kwiatostany brązowe, żeńskie zielone, kuliste szyszki najpierw zielone potem brązowe, światłolubny, lubi wilgotne powietrze, kwaśne gleby, odporny na zanieczyszczenia.
Cyprysik japoński Chamaecyparis obtusa drzewo, którego pokrój zależy od odmiany, pierzasto podzielone pędy, srebrzyste liście na spodzie, łuskowate, gęsto, dachówkowato zachodzące na siebie liście, drobne kwiaty, kuliste, czerwonawobrązowe szyszki, potrzebuje podlewania przy suszy i suchym powietrzu, nadaje się do parkó i przydomowych ogrodów, wrażliwy na zimne wiatry.
Cyprysik Lawsona Chamaecyparis lawsoniana wąska, stozkowata korona, gładka, zielonkawa lub brunatnoszara kora z wiekiem ciemnieje i dzieli na odchylające sie płaty, liście o zaostrzonych wierzchołkach bocznych lusek, od spodu nalot tworzy,linie w kształcie Y, męskie kwiaty czerwone na końcach gałązek, kuliste szyszki, tarczowate łuski nasienne, z biało niebieksim nalotem, lubi umiarkowanie wilgotne gleby, żyzne i lekko kwaśne, lubi bardzo wilgotne powietrze, słońce lub półcień.
Cyprysik nutkajski Cupressus nootkatensis wąska, stożkowata korona, płaskie, zwisające pędy boczne, szarobrązowa, łuszcząca się długimi pasami kora, wiele zgiętych ku dołowi gałęzi, czerwone, cienkie gąłęzie z łuskami, naprzeciwległe, szarozielone, ciemnozielone liście, u dołu matowe z białym nalotem, tępe, odstająće boczne łuski, środkowe z wybrzuszeniem, kuliste szyszki z wyrostkiem na tarczkach łusek, lubi wilgotne piaszczyste, gliniastopiaszczyste gleby i mady.
Daglezja jedlica zielona Pseudotsuga menziesii szybko rosnące drzewo, stożkowata korona, gruba, czerwonobrązowa kora, z wierzchu jasnozielone i połyskujące liście z białym nalotem, jasnobrązowe szyszki na krótkich trzoneczkach, wyprostowane łuski nasienne, syzszki opadają całe, lubi sloneczne miejsca, wilgotne, żyzne, lekko kwaśne gleby.
Jałowiec chiński Juniperus chinensis wolno rosnący krzew, wąska, stozkowata korona, zielone, niebieskawe, łuskowate igły, każda igła ma niebieski pasek, dwupienny, kuliste szyszkojagody, lubi glewby półprzepuszczalne, wilgotne, znosi susze i upały.
Jałowiec łuskowaty Juniperus squamata stalowo niebieskie igły gwiazdkowato ułożone na gaąłzkach, brązowopomarańczowa kora, lubi słoneczka stanowiska, ma niskie wymagania glebowe.
Jałowiec pinga Juniperus pingii krzew o stozkowatej korone, ciemnnozielonych igłach, na przyrostach sa kremowożółe, lubi słońće, wrążliwy na mróz i suszę, dobry do ogrodów i skalniaków.
Jałowiec płożący Juniperus horizontalis niski, płożący po ziemi krzew, po 4 łuskowate, rynienkowate liście w okółku, przylegają do pędów, owoce to zmięśniałe szyszkojagody, mrozoodporny, nadaje sie na skalniaki i roslina okrywowa, lubi kwasne pH gleby.
Jałowiec pospolity Juniperus communis zielony, rozgaęłziony krzew, stożkowata korona, silnie rozwinięty, głeboki system korzeniowy, boczne korzenie są płytko położone, kora czerwonawobrunatna, potem szarobrunatna popekana, po 3 liście w okółku, wąśkolancetowate, sztywne, kłujące, szarozielone, na wierzchu biały pasek, dwupiennośc, męskie, pojedyncze kwiatostany całe opadają, kuliste, żeńskie sa wsparte łuskami, nasiona otoczone czarna szyszkojagodą z niebiskim nalotem, jajowate, trójkanciaste nasiona, lubi gleby półprzepuszczalne, ubogie, piaszczyste, lubi sloneczne stanowiska, odporny na susze, nadaje się do przydomowych ogródków, parków.
Jałowiec pośredni Juniperus media zielone, drobne igły na wałeczkowatych, zielonych pędach, najpierw gałęzie skierowane sa ku górze, potem prostują się, rozłorzysty pokrój, brazowa kora, odporny na niskie i wyokie temperatury, lubi każdy rodzaj gleby i wilgotność.
Jałowiec rozesłany Juniperus procumbens plozące po ziemi pędy, sztywne, gęsto rozgałęzione gałęzie, ciemnozielone, szydlaste, sztywne i kłujące igły, dwupiennośc, brązowe, kuliste szyszkojagody, toleruje susze, mrozy i zanieczyszczenia, wrażliwy na przesadzanie.
Jałowiec sabiński Juniperus sabina rozgałęziony, nisko płożący krzew, pokłądające sie i podnoszące pędy, naprzeciwległe, trójkątnie jajowate liście, łuskowate, dachówkowato przylegają do gałązek, szyszki na haczykowato zgiętej szypułce, czarne, zwisające szyszkojagody, lubi wszystkie warunki glebowe i pogodowe.
Jalowiec wirginijski Juniperus virginiana szarobrunatna łuszcząca się długimi pasami kora, szpilkowate liście na końcach gałązek, równowąskie, ostre z jasnym paseczkiem na środku, spód jednolicie jasnozielony, żeńskie kwiaty małe, zielone,  męskie żółte, kuliste kotki rosnąće pojedynczo na końcach gałazek, szyszkojagoda brązowa z niebieskim nalotem, lubi słoneczne stanowiska.
Jodła balsamiczna Abies balsamea wąska, stożkowata korona, liście w 2 szeregach z 2 rzędami porów, kora mlodych drzewek gładka, szara, starych szorstka i popękana, długie, ciemno purpurowe szyszki z czasem brązowieją, lubi żyzną, wilgotną, kwasną glebę.
Jodła hiszpańska Abies pinsapo stozkowata korona z wiekiem nieregularna, niebieskozielone, ulozone promieniście wzdłuz pedów liście, kotki męskie różowe, szyszki cylindryczne, lubi żyzna, wilgotne, osłonięte stanowiska.
Jodła kalifornijska jednobarwna Abies concolor regularny, wąskostożkowy pień, wierzchołek zaokrąglony, długei, wzniesione, zaokrąglone igły, szarozielone lub niebieskawe, szyszki stojące, walcowate, mlode zielone lub fioletowe, starsze brązowe, małe wymagania siedliskowe.
Jodła koreańska Abies koreana stozkowata korona, szarobrązowa, gładka kora ma kanaliki żywiczne, płaskie igły promieniście otaczaja gałązkę, górą ciemnozielone, dołem białawe, czerwonobrązowe, pokryte żywicą szyszeczki męskie, żeńskie śa czerwono rązowe lub purpurowe, szyszki z fioletowym nalotem, potrzebuje kwaśnej, żyznej, wilgotnej gleby.
Jodłą pospolita Abies alba pień strzelisty, cienka, gładka mloda kora, jasnopopielata, potem peka na płytki, ma kanały zywiczne, suche, brunatnoczerwone, jajowate pąki, u nasady białawe, jajowate luski, igły spłąszczone, zwężone u nasady, wierzchołki tępe, zaokrąglone, wgłębione, ostre, spiralnie zebrane w 2 grzebienie widac linie aparatów szparkowych, męskie kwiaty maja żółte pylniki zebranymi w jajowate kotki wyrastające pojedynczo w kątach igieł, żeńskie zebrane w wielołuskowe, wyprostowane szyszki, zielone, walcowate szyszki brązowieją z czasem, lubi gleby żyzne i wilgotne.
Mikrobiota syberyjska Microbiota decussata niski, rozłożysty krzew, łuskowate, owalne, ściśle przylegające do pędu liście, pędy drewniejące, jasnobrązowe, brązowfioletowe, lubi słoneczne, wilgotne stanowiska, przepuszczalne, obojętne lub kwasne gleby.
miłorząb dwuklapowy Ginkgo biloba drzewo, młode mają stożkowatą koronę, starsze cylindryczne, prosty pień, kora szarobrunatna, bruzdkowana, są długopędy na nich krótkopędy, żańskie pączki są krótkie i okrągławe, męskie długie, grube, skrętoległe, wachlarzowate liście, dwupiennośc, męskie kwiaty zebrane w żółte kotki, żeńskie brązowe szyszki, zółte nasiona z osnówką, lubi światło, mrozoodporny.
Modrzew europejski prosty pień, młode z zielona gładką, starsze z łuskowata, popekaną, brązową kora, jasnozielone, skrętolegle ułozone szpilki, mogą wyrastać w pekach, szyszki żeńskie są purpurowe i zielenieją, męskie są okrągłe i jasnożółte, szarobrązowe, skręcone nasiona, korzęń główny i boczne, roslina ozdobna. Drewno wykorzystywane jest w budownictwie i garbarstwie, lubi każde gleby poza suchymi, piaszczystą, gliniastą.
Modrzew japoński Larix kaempferi drzewo, stozkowata korona, czerwonawobrązowa, bruzdkowana kora, okółkowo ulożone gałęzie, skrętolegle ułożone liście, miękkie, szare, złocieją jesienią, liście w pęczkach na krótkopędach, męskie kwiaty okrągłe, żółte, szyszeczkowate, osadzone pionowo w górę czerwone żeńskie, szyszki od czerwonych przez zielone, żółte po brązowe, drewno to surowiec na meble, lubi każda glebę, potrzebuje slońca, odporny na zanieczyszczenia.
Sosna czarna Pinus nigra drzewo o stożkowatej koronie, u starszych drzew płaska i nieregularna, ciemnobrązowa kora, bruzdowata podzielona na płytki,  spłaszczone, sztywne, ciemnozielone i spiczaste igły, męskie małe, żółte, podłużne u podnóża młodych pędów, żeńskie kuliste, żółte lub czerwonawe, po 1-2 wokół gałęzi, potem są jajowate, ceimnozielone, potem ochrowe, korzeń palowy, głębokie korzenie boczne, małę wymagania, urosnie nawet na wydmach, odporna na mrozy, silne wiatry i zanieczyszczenia.
sosna drobnokwiatowa Pinus parviflora kolumnowy pokrój drzewa, gęsta korona, nisko osadzone gałęzie, po 5 sztywnych, lekko wygiętych igieł w krótkopędzie, z wierzchu ciemnozielone, od spodu srebrzyste, męskie szyszki cylindryczne, czerwonobrązowe w pęczkach u podstawy młodych pędów, żeńskie u szczytu młodych pędów, brązowe, jajowate, brązowoczarne nasiona z krótkim skrzydełkiem, lubi słońce, żyzne, przepuszczalne gleby, odporna na mróz i rdzę wejmudkowo-porzeczkową.
Sosna gęstokwiatowa Pinus densiflora parasolowata korona drzewa, czerwona, łuszczaca sie kora, po 2 miękkie igły na krótkopędzie, niebieskie lub jasnozielone, szyszki jajowate, jasnobrązowe, odporna na mróz, lubi słoneczne stanowiska i  próchniczą, przepuszczalną lekko kwaśna i umiarkowanie wilgotną. glebę.
Sosna górska Pinus mugo krzew o szarej, popekanej korze, ped płożący, szpilki są krótkie, grube, ciemnozielone, wyrastają po 2 z krókopędu, szyszki męskie są cylindryczne, żółto-czerwone, żeńskie zielono-żółte, szyszki siedzące, owoc to skrzydlak, chroni przed erozją i lawinami, małe wymagania glebowe.
Sosna zwyczajna Pinus sylvestris luźna korona, gałezie są spiralnie ułozone, brązowa, bruzdkowana kora. Sztywne, skrętolegle ułozone, długie szpilki, żółte szyszki męskie są u podstaw młodych pędów, pręciki są na osi, pylniki połaczone łącznikiem, czerwone, małe szyszki żeńskie leża na końcach młodych pędów zebrane w kwiatostany. Czarne, oskrzydlone nasiona, korzeń palowy. Drewno nadaje się na opał, roslina lecznicza, młode pędy działaja wyksztuśnie, moczopędnie, przeciwbakteryjnie. Pomaga w niezytach żołądka, alergiach, chorobach skóry.
sosna Thunberga Pinus thunbergii zaokrąglona lub nieregularnie stożkowata korona, ciemnoszara i łuskowata kora z podłużnymi pęknięciami, ostro zakończone, grube i sztywne, ciemnozielone igły po 2 w pęczkach, męskie szyszki śą zółe, czerwonofioletowe żeńskie, pojedyncze lub w grupach, stają się ciemnobrązowe, łuski po otwarciu odstają pod kątem prostym, ciemnobrązowe nasiona, roslina ozdobna,nie lubi podmokłych, ciężkich gleb, po za tym znosi wszystkie.
Sosna wejmudka Pinus strobus smukła, stozkowata, potem spłaszczona korona, gałęzie w okółkach, ciemnoszara popękana kora, z wiekiem grubieje i ciemnieje, po 5 niebieskozielonych liści na krótkopędzie, giętkie, ciemne z opadającą pochewka liściową, walcowate, męskie szyszki wyrastają w grupach u nasady mlodych pędów, sztywne, zaokraglone szyszki żeńskie na szczytach pedów, mlode zielone potem brązowe, cylindryczne, zwisające, giętkie łuski z kolistymi wypustkami na końcach, nasiona oksrzydlone, drewno wykorzystuje się do produkcji opakowań, lubi suche lub umiarkowanie wilgotne gleby ogrodowe, przepuszczalne, lekko kwaśne, cień lub półcień, odporna na mróz.
sośnica japońska Sciadopitys verticillata gęsta stozkowata korona u starszych cylindryczna, brazowoszara, łuszcząca się długimi płatami kora, brunatnoszare pędy, liście podwójne, długie, skupione na szcyztach pędów w parasolowate okółki, szyszki jajowate, potrzebuje  żyznych, urodzajnych, głębokich, kwaśnych, wilgotnych, ale dobrze zdrenowanych gleb, źle znosi wapń w podłożu i suszę.
Świerk biały kanadyjski Picea glauca wąska, stozkowata korona, cienka, łuskowata kora odpada okragłymi płatami, długie, tepe igły, górą niebieskozielone, dołem niebieskobiałe, szyszki o długich, cienkich łuskach, czarne nasiona z wiotkim brązowym skrzydełkiem, lubi gleby świeże, wilgotne, dobrze naslonecznione stanowiska.
Świerk kłujący srebrny Picea pungens stożkowata, gęsta korona, cienka, szarobrązowa, potem brunatnobrązowa, popekana kora, czterokanciaste igły w sęczkowatych wzniesieniach, są zaostrzone, sztywne, bardzo kłujące i ustawione prostopadle do gałązek promieniście ułozone na gałązkach, szyszeczkowate i zielonkawe kwiaty żeńskie osadzone pionowo na szczytach pędów, żółte, podłużne kwiaty męskie, szyszki miękkie, jansobrązowe, zwisające, nierówno ząbkowane szczyty, wytrzymały, poradzi sobie w każdych warunkach.
Świerk pospolity Picea abies stożkowata korona, gładka, brązowa kora, z czasem się łuszczy, krótkie, równomiernie ułożone igły, fioletowe szyszki żeńskie wyrastaja pionowo, kotki męskie zwisają w dół, drewna uzywa się w budownictwie, do produkcji papieru, drzewko choinkowe, roslina ozdobna. Potrzebuje gliniasto-piaszczystego, umiarkowanie wilgotnego, lekko kwaśnego podłoża, odporny na mróz, wrażliwy na suszę i zanieczyszczenia.
Świerk serbski Picea omorika stozkowata, wąska korona,  pomarańczowobrązowa, popękana kora, krótkie, spłaszczone, zaostrzone igły, na spodzie 2 białe paski, jasnozielony wierzch, żeńskie kwiaty purpurowofioletowe, szyszeczkowate, męskie żółte, rosna na odgałezieniach gałęzi, purpurowobrazowe szyszki na grubych, zgiętych szypułkach, lubi gleby ogrodowe.
Żywotnik zachodni Thuja occidentalis najpierw stozkowata, potem cylindryczna korona, ciemnobrązowa, łuszcząca sie wąskimi pasemkami kora, spłaszczone, jasnozielone gałazki, łuskowate, zaostrzone, odstające igły, przylegaja do gałązek, u góry mają gruczołek żywiczny, jajowate, żółtozielone, potem brązowe, jasne szyszki w rozgałęzieniach, najbardziej lubi gleby wapienne, wilgotne, potrzebuje dużej wilgotności powietrza, potrzebuje słońca, toleruje półcień.