biologia i ochrona przyrody

W tym wpisie przedstawię wybrane rosliny obrzędowe, zacznę od Świąt Bożego Narodzenia, w te Święta najważniejsze jest drzewko choinkowe, głównie jest to jodła Abies sp. opisana dokładniej w dziale Drzewa Polski. Moga to być inne drzewka iglaste, jak świerk Picea sp. i sosna Pinus sp. opisane w Drzewach Polskich. Najlepiej mieć iglaki w doniczkach, które wiosną można posadzić na podwórku lub na działce. Kolejną rosliną kojarzącą się z Bożym Narodzeniem jest gwiazda betlejemska, botaniczna nazwa tej rosliny to wilczomlecz ozdobny Euphorbia pulcherrima jajowate, klapowane liście, podsadki też są jajowate i klapowane, tworzą rozetę, liście są zielone, podsadki czerwone, kwiaty sa drobne, niepozorne, męskie mają 1 pręcik, żeńskie 1 słupek, podsadki stanowią powabnie, kwiaty zebrane są w cyjantium, kwiatostany u wilczomleczowatych Euphorbiaceae, maja kształt miseczki z wypustkami. Po d obrusem zwykle kładzie się sianko, czyli ususzone, nadziemne części zbóż, najczęstsze zboża to pszenica Triticum sp. to trawa z długimi, prostymi łodygami, lancetowate liście otaczają pochwą łodygę-źdźbło, kwiaty zebrane są w kłosy, maja długie ostki, przenica orkisz Triticum spelta ma kłos z luźno zebranych kłosków, kwiaty płaskurki Triticum turgidum są zebrane w bardziej zbite kłosy przypominające warkocze, są długie, mają dlugie ostki, pszenica polska Triticum polonicum ma walcowate kłosy z wielu drobnych kłosków, pszenica samopsza Triticum monococcum ma zbite kłoski w kłosach przypominających warkocze, ostki stoją pionowo w górę ze szczytu kłosu, pszenica zwyczajna Triticum aestivum ma uliostnienie naprzemianległe, kwiaty zebrane w czworoboczne klosy, maja długie plewki, krótkie ostki, pszenica szorstka Triticum turgidum ma grube, trójkątne kłosy, z długimi ostkami odstającymi pood kątem ok. 60 st. Jęczmień Hordeum sp. ma długie liście pochwami obejmujące łodygę, jęczmień dwurzędowy ma długi, zwarty, cienki kłos z długimi ostkami sterczącymi do góry, jęczmień grzywiasty Hordeum jubatum tworzy gęste kępy, łodyga niezgrubiała u nasady, kłosy maja odstające plewy, plewki są osmiokątne, kłos jest długi, jęczmień płonny Hordeum murinum gęste, wzniesione kłosy z krótkimi dolnymi plewkami, długie ości wyglądają jak włosy, jęczmień zwyczajny Hordeum vulgare zwarte kłosy przypominaja warkocze, długie, wzniesione osci, jęczmień żytni Hordeum secalinum liście falujące, łodygi proste lub zygzakowato pozginane, kłosy luźne, ości odstające, krótkie, na całej długosci kłosu, jęczmień nadmorski Hordeum marinum trójkątne kłosy, ości wyrastają pod kątem ok. 30 cm na całej dł. kłosa, są krótkie, jęczmień pawi Hordeum zeocrithon ma długie, stojące do góry ości i krótsze kłosy, jęczmień bulwiasty Hordeum bulbosum ma długie, warkoczopodobne kłosy z krótkimi osciami wyrastającymi do góry pod kątem ok. 30 st. żyto zwyczajne Secale cereale krzewiąca się, rozgałęziona łodyga, płytkie korzenie, dwukwiatowe kloski, kłos czterokanciasty, długi, krótkie, odstające do góry na całej dł. kłosa ości. Proso Panicum sp. ma pokładające się źdźbło, długie liście od nitkowatych do jajowatych, kwiatostan to rozpierzchła wiecha, proso rózgowe Panicum virgatum wysoka łodyga, podługowate liście, duże mocno rozwiniete iwechy, proso zwyczajne Panicum miliaceum zwisające kłosy zebrane w wiechy, kłoski przypominają koraliki, proso włosowate Panicum capillare lancetowate, zagięte lukowato liście, wiechy rozpierzchłe, mają rozpierzchłę ości, Panicum dichotomiflorum ma rozpierzchłe wiechy z długich, cienkich, czerwonawych kłosków, Panicum lanuginosum tworzy małe kępki, wiechy sa zwarte, gęste, grube, kłoski odstają od siebie, maja krótkie ości. Przenżyto Triticosecale ma długie łodygi, długie kłosy wyglądająće jak warkocze, zwarte kłoski, małe ości, podługowate liście pochwami obejmujące łodygę. Zboża wykorzystywane są także do wyplatanie wieńcó dożynkowych i wieńców majowych dla Matki Boskiej, używa się tu też polnych kwiatów, maków Papaver sp., chabrów Centaurea sp., cykorii podróżnika Cichorium intybus, bodziszków łąkowych Geranium pratense, które zostały opisane w dziale zioła i chwasty polne. Wielkanoc to krokusy, szafrany spiskie Crocus scepusiensis lancetowate liście rozety, 1 sześciopłatkowy, dzwonkowaty, fioletowy kwiat z pomarańczowym słupkiem, owoce to trójkomorowe torebki z żółtymi nasionami, są odmiany o żółtych kwiatach, żonkile Narcissus jonquilla podługowate liście, żółty kwiat z żółtym przykoronkie, roślina ozdobna. Bazie, czyli kwiatostany różnych gatunków wierzb Salix sp., opisanych w dziale drzewa Polski i barwinek pospolity Vinca minor, opisany w dziale leśne kwiaty, do przyozdabiania wielkanocnych koszyczków, rosliną uprawianą w domu by przyozdabiała wielkanocny stół jest rzeżucha łakowa Cardamine pratensis ma łodygę wzniesioną, pełną, owłosioną, liście rozety są pierzastosieczne, mają okrągłe listki, liście łodygowe sa pierzastosieczne mają owalne listki, białe kwiaty z 4 działek i 4 płatków, mają płatki jajowate, 6 czterosilnych pręcików i 1 słupek, owoce to dlugie, równowąskie luszcyzny, roslina jadalna, całe ziele je się na surowo np. na kanapkach, źródło jodu, reguluje trawienie, pracę trzustki, dezynfekuje jamę ustna i drogi moczowe, ostra przyprawa. Inne rzeżuchy:
Rzeżucha gorzka Cardamine amara wzniesiona łodyga, kłącze z rozłogami i przybyszowymi korzeniami, ulistnienie skrętoległe, liście nieparzystopierzaste, największy szczytowy listek, odcinki jajowate, kwiaty zebrane są w grona na szczytach łodyg, są białe, czteropłatkowe, płatki długie, 1 słupek, 6 pręcików, owoce to długie łuszczyny.
Rzeżucha leśna Cardamine flexuosa rozgaęłziona, u dołu owłosiona łodyga, liście pierzastosieczne, listki podługowate, w wierzchu owłosione, kwiaty maja 4 białe, długie płatki, 6 pręcików, 1 słupek zebrane są w grono na szczycie łodygi, owoce to długie łuszczyny.
Rzeżucha niecierpkowa Cardamine impatiens wzniesiona, pełna łodyga, liście rozety sa pierzastosieczne, odcinki długie, cienkie, końcowy najdłuższy, kwiaty białe, czteropłatkowe, długie, zebrane w grono na szcyzcie łodygi, owoce to długie łuszczyny.
Rzeżucha rezedolistna Cardamine resedifolia rozgałęziona łodyga, liście rozety i łodygowe pierzastosieczne, odcinki owalne, kwiaty białe, czteroplatkowe, zebrane w grona na szczycie łodygi, owoce to łuszczyny z poprzecznymi przegrodami, roslina wskaźnikowa dla zanieczyszczeń.
Rzeżucha trójlistkowa Cardamine trifolia cienkie, rozgałęziona, pełzające kłącze, liście rozety trójlistkowe, listki jajowate, czterokrotne, białe kwiaty zebrane są w baldachogrona na szczycie łodygi kwiatonośnej, 6 pręcików, 1 słupek, owoce to łuszczyny.
Rzeżucha włochata Cardamine hirsuta rozgaęłzione łodygi moga być owłosione, liście pierzastodzielne, maja długie ogonki, górne sa oszczepowate, maja 3 ząbki schodzące się w ogonek, białę, czteropłatkowe kwiaty, działki są długie, 4 pręciki, owoce to długie łuszczyny.
Rzeżucha bagienna Cardamine dentata łodyga rozgałęziona, liście nieparzystopierzastodzielne na okrągłe listki, kwiaty białe, 4 okrągłe płatki, 4 działki tworza kielich, kwiaty zebrane są w gronka, owoce to łuszczyny.
Rzeżucha drobnokwiatowa Cardamine parviflora łodyga rozgaęłziona, pogięta, liście nieparzystopierzastosiecczne, listki podługowate, cienkie, kwiaty białe, małe, czterokrotne, zebrane w grona na szczytach łodyg, owoce to łuszczyny.
Rzeżucha Matthiolego Cardamine matthioli łodyga prosta, rozgałeziona, liście pierzastosieczne, szczytowe listki zrośnięte w sercokształtny listek, boczne listki okrągłe, kwiaty biaęł, duże, czterokrotne zebrane są w grona na szczycie łodygi, maja okrągłe płatki, owoce to łuszczyny.
Cardamine chelidonia łodyga prosta, liście ogonkowe, nieparzystopierzastodzielne, na owalne, zaostrzone odcinki, kwiaty czterokrotne, fioletowe, płatki podługowate, owoce to łuszczyny.
Ołtarze w czasie Bożego Ciała przyozdabia się gałązkami klonów Acer sp., brzóz Betula sp., łubienem opisanym w dziale zioła i chwasty polne, kosaćcami, żółtym Iris pseudacorus, opisanym w leśnych kwiatach, syberyjskim Iris sibirica ma pustą łodygę, 6 równowąskich liści, niebieskie, żyłkowane kwiaty po 2 na 1 pędzie, mają paznokieć, i ich ozdobnymi mieszańcami oraz piwoniami Paeonia sp. mają różnokształtne liście i kwiaty zależnie od rodzaju. Piwonie pod względem budowy dziela się na sekcje:
-Mountan podsekcja Delavayanae-liście kilkukrotnie pierzastodzielne, kwiaty szypułkowe, czerwone lub żółte; podsekcja Vaginatae-liście złożone z jajowatych odcinków, całobrzegie, czerwone ogonki liściowe, kwiaty różowe, czerwone, białe, żółte.
-Paeon podsekcja Dissectifoliae liście lancetowate, nieparzystopierzastodzielne, kwiaty rózowe, fioletowe, czerwone, żółte, białe.
Ołtarze ozdabia się też różami, czyli ozdobnymi odmanami rózy dzikiej Rosa canina, omówionej w dziale krzewy Polski i lilie Lilium sp. najczęsciej są to:
Lilia biała Lilium candidum cebula na pwoierzchni gruntu, liście rozety są lancetowate, długie, kwiaty białe, trąbkowate, płatki zrośnięte w rurkę, maja wolne ząbki odgięte do tyłu, 1 słupek z trójdzielnym, białym znamieniem i 6 pręcików z żółtymi, podłużnymi główkami są dobrze widoczne, roslina ozdobna.
Lilia bulwkowata Lilium bulbiferum pojedyncza, gruba, dołemm owłosiona lodyga, liście owalne, zaostrzone, całobrzegie, siedzące, ulistnienie skrętoległe, duże, pomarańczowe kwiaty są trąbkowate, mają zrosnięte płatki z wolnymi ząbkami, 6 pręcików, 1 słupek, owoce to torebki, roslina ozdobna.
Lilia tygrysia Lilium lancifolium proste, pojedyncze łodygi, ulistnienie skrętoległe, liście owalne, zaostrzone, ulistnienie skrętoległe, pomarańczowe, trąbkowate kwiaty, mają wąską rurkę i duże, odgięte do tułu ząbki, 6 płatków, listki okwiatu odgięte do tyłu, owoce to torebki, roslina ozdobna.
Lilia złotogłów Lilium martagon łodyga sztywna, prosta, pojedyncza, liście siedzące, całobrzegie, ulistnienie skrętoległe, rózowe kwiaty na wiszących szypułkach zebrane są grono na szczycie lodygi, w środku płatków są ryrnienki z nektarem, słupek 1, maczugowaty, 6 pręcików z różowymi pylnikami, owoce to trójkątne torebki z oskrzydlonymi nasionami, roslina jadalna, bulwy można jeśc na surowo i gotowane.
Lilia Henry'ego Lilium henryi prosta łodyga, liście siedzące, owalne, zaostrzone, pomarańczowe kwiaty o płatkach i listkach okwiatu odgiętych do tyłu, 6 długich pręcików z pomarańczowymi pylnikami wystaje poza okwiat.
Lilia królewska Lilium amoenum prosta łodyga, liście wrzecionowate, siedzace, kwiaty zebrane w grona, białe, duże, trąbkowate, w środku rurki pomarańczowe, słupek z okrągławym znamieniem i 6 pręcikó wystaje na zewnąrz,
Lilia złociista Lilium aurantum prosta łodyga, liście podługowate, ulistnienie skrętoległe, kwiaty barwne, nakrapiane, białe lub rózowe, mają czerwone kropki, sa trąbkowate, 6 pręcików z pomarańczowymi, długimi pylnikami i słupek z żółtym znamieniem wystają poza okwiat.
Jest także wiele odmian i gatunków ozdobnych. lilie głównie poświęcone są Maryji. Na grobach często sadzi sie bratki, fiołki ogrodowe Viola wittrockiana mają czterograniaste, pokładające się łodygi, dolne liście sercowate, górne lancetowate, piekne, duże, pięciopłatkowe i pięciodziałkowe, róznobarwne kwiaty, mogą być żółe, czerwone, rózowe, niebieskie, fioletowe, dwukolorowe, boczne płatki skierowane sa do góry, 1 słupek z główkowatym, owłosiomym znamieniem, kwiaty maja dlugie szypułki i wyrastają w kątach liści. Wszystkich Świętych kojarzy się nam z chryzantemami Dendranthema sp. wiele gatunków i odmian ozdobnych łączą rozgałęzione, owłosione łodygi, skrętoległe, jajowate, pierzastodzielne liście, kwiaty zebrane w koszyczki, mają różne kolory, okrywa kwiatowa ma wiele listków, kwiaty języczkowate, brzeżne, żenskie, rurkowate, środkowe, obupłciowe, korona grzbiecista, pięciopłatkowa, w Polsce rosnie dziko złocień Zawadzkiego Dendranthema zawadskii ma wzniesiona rozgałęzioną łodygę, podziemne kłacze, pierzastozłożone liście z podługowatymi listkami, mają gruczołki, kwiaty zebrane w koszyczki rosną w kątach rozgałęzień, białe, brzeżne żeńskie, języczkowate, środkowe, żółe, rurkowate, obupłciowe, przezroczyste łuski okrywy, owoce to żebrowane niełupki. GRoby przyzdabia się też wrzosem zwyczajnym Calluna vulgaris rozgałeziona łodyga, liście pierzastosieczne, igiełkowate, odcinki też igielkowate, ulistnienie naprzeciwległe, kwiaty fioletowe, czterokrotne, dzwonkowate, zebrane w grono na szczycie łodygi, kielich otacza czterolistkowy kieliszek, owoce to czterokomorowe torebki, roslina ozdobna, miododajna i lecznicza, ziele działa przeciwzapalnie, moczopędnie, przeciwreumatycznie, pomaga przy chorobach pęcherza moczowego, wątroby, nerek, układu pokarmowego, bezsenności i reumatyzmie.
Jakie Wy znacie rośliny obrzędowe. Zależnie od regionu różne gatunki są wykorzystywane w czasie świąt, dlatego proszę, żebyście w komentarzach napisali jakie rosliny obrzędowe są u Was, nie musicie podawać regionu, wystarczy nazwa rosliny.

W Bałtyku są też rosliny naczyniowe:
Włosienicznik Baudota Batrachium baudotii łodyga prosta, wzniesiona, dłoniastosieczne liście złozone z nitkowatych odcinków, kwiaty maja okrągłe, białe płatki, żółte środki z wieloma pręcikami, większośc łodygi i liści pod wodą, kwiaty na prostych szypułkach wystają nad powierzchnie. Wywłocznik klosowy Myriophyllum spicatum korzenie przybyszowe i płożące pędy swobodnie unoszą się pod wodą, mogą się ukorzeniać, łodyga rozgałęziona, okrągła, liście pierzastosieczne, odcinki nitkowate, po 4 w okółku, ostają prostopadle ods łodygi, ulistnienie naprzeciwległę, jasnoróżowe kwiaty zebrane są w kłosy, 4 trójkątne działki, 4 jajowate płatki, słupek ma 4 szyjki, dolne przysadki pierzastosieczne, góne całobrzegie, 8 pręcików, owoce to rozłupnie z 4 rozłupek, roslina ozdobna, nadaje się na oczka wodne.
Zostera morska Zostera marina proste, rozgałezione łodygi, liście lancetowate, mają długie , zamknięte pochwy, kwiaty zebrane w lancetowate kolby, męskie mają podsadki, dwukomorowe pylniki, leżą naprzemian z żeńskimi, słupki maja 2 długie znamiona.
Rdestnica przeszyta Potamogeton perfoliatus cienka, prawie nie rozgałęziona, ulistnienie naprzemianległe, liście zanurzone, owalne, z sercowatymi nasadami, nasady obejmuja lodygę, brzegi faliste i ząbkowane, drobne, szypułkowe kwiaty zebrane w kłosy.
Rdestnica grzebieniasta Stuckenia pectinata pędy rozgałeziona w węzłach, ulistnienie naprzemianległeliście siedząće, równowąskie, końce zaostrzone, mogą być okrągłe, pochwy otwarte, języczkowate, unerwienie liście równoległe, przylistki zrosniete z blaszką, okółkowe, lejkowate kwiaty zebrane są w kłosy, mają 4 słupki, kwiatostany wystają nad powierzchnię wody, lancetowate, dzióbkowate, brązowwożółte owoce.
Rdestnica nitkowata Stuckenia filiformis łóodyga rozgałęziona, ulistnienie naprzemianległę, liście siedząće, nasady klinowate, końce zaostrzone, pochwy zamknięte i języczkowate, unerwienie równoległe, kwiaty są zebrane w cylindryczne kłosy, leżą w okółkach, mają 4 słupki, owoce są odwrotnie jajowate, dzióbkowate, ciemnobrązowe.
Rupia morska Ruppia maritima łodyga rozgaęłziona, liście dłoniastosieczne, podzielone na nitkowate odcinki, drobne kwiaty zebrane w jajowate kłosy.
Zamętnica błotna Zannichellia palustris rozgaęłzione łodygi, liście długie, cienkie, podługowate, kwiaty drobne zebrane w owalne kłosy.
Jezierza morska Najas marina kolczaste, sztywne, widlasto rozgałęzione, łodygi, ulistnienie okółkowe, po 3 liście w okółkach, liście ząbkowane, równowąskie, kolczaste, pochwy cąłobrzegie lub ząbkowane, kwiaty bez okwiatu rosną w kątach liści, owoce to oskrzydlone, jajowate orzeszki.
Glony Bałtyku to zielenice, maja nibyliście, nibyłodygi i chwytniki:
Ulwa sałatowa Ulva lactuca zielone, liściaste plechy, blaszki plechy pofałdowane, pokarbowane, o nieregularnych brzegach.
Monostroma bałtycka Monostroma baltica przezroczyste, zielone, liściaste plechy, blaszki plechy nieregularnobrzegie, rosną w kepach, całość przypomina gąbke.
Taśma kiszkowata Enteromorpha intestinalis okrągłe komórki połączone w długie, rurki podobne do jelit, nierozgałęziają się, zebrane są w kepki.
Taśma spłaszczona Enteromorpha compressa płaskie rozgałęzione gałązki plechy.
Enteromorpha prolifera plecha ma postać prostych lub rozgałęzionych rur, komórki sa prostokątne, zebrane w rzędy.
Enteromorpha linza spłaszczone plechy, mają banieczki z tlenem po bokach.
Enteromorfa puszysta Enteromorpha plumosa rozgałęzione, nitkowate plechy przypominają puch.
Gałęzatka kulista Cladophora aegagropila nitkowate plechy zwinięte sa w kule, w świetle wydziela banieczki tlenu.
Ramienica bałtycka Chara baltica cienka nibyłodyga, długie nibylistki w okółkach, ma kolce.
Ramienica szorstka Chara aspera słabo rozgaęłziona plecha, cienka nibyłodyga, cienkie nibyliscie, krótsze od międzywęźli, ma białe, kuliste bulwki z chwytnikami.
Ramienica kędzierzawa Chara nidifica cienkie nibyłodygi i cienkie, krótkie nibyliście.
Brunatnice są dużę, plechy zróżnicowane na ryzoidy, fylloidy i kauloidy.
Morszczyn pęcherzykowaty Fucus vesiculosus kauloid rozgałęziony, fylloidy rozgałęzione, karbowane, karby zaostrzone, do podłoża przytwierdzony tarczką, rlęgnie i plemnie zebrane w blaszkowatych zagłebieniach w plesze-konceptaklach, skłądnik mieszanek ziołowych, suszony to przyprawa.
Morszczyn piłkowany Fucus serratus cienki kauloid rozgaęłzia się na dłoniasto rozgałezione fylloidy z palczastych, karbowanych odcinków, plecha brunatna.
Strunka witkowata Chorda filum nitkowate plechy przypominają wlosy.
Kłosek Ectocarpus siliculosus tworzy gęste, poplątane, brunatne krzaczki, plecha nitkowata, nitki tworzy 1 rząd komórek, wytwarza kłóosy wielokomórkowych sporangiów.
Pilajella Pilayella littoralis brunatna plecha tworzy krzaczki, ma cienkie kauloidy, od nich odchodzą prostopadle nitkowate, krótkie fylloidy ułozone w okółkach, plecha jest brunatna.
Krasnorosty:
Żebrowiec krwisty Delesseria sanguinea krótka nibyłodyga, od niej odchodza duże, języczkowate nibyliście, plecha czerwona i przezroczysta.
Żebrowiec bruzdowany Delesseria decipiens od nibyłodygi odchodzą długie, języczkowate nibyliście, plecha czerwona i prześwitująca.
Żebrowiec skrzydlasty Delesseria alata rozgaęłzione, cienkie nibyłodygi zakończone cienkimi nibyliścmi, calość czerwona.
Widlik Furcellaria fastigiata czerwony glon o rozgaęłzionej plesze, miotełkowate plesze, gałązki nan końcu są zaostrzone.
Rozróżka czerwona Ceramium rubrum rozgałeziona, czerwona plecga, gałazki plechy nitkowate.  Kraśnica ciemna Rhodomela subfusca czerwone peki rozgaęłzionych, nitkowatych gaąłzek plechy, rozgaęłzienia też nitkowate.
Rurecznica Polysiphonia fucoides rozgaęłzione, czerwone gałazki plechy, maja rozgałęzione rozgaęłzienia, zakończone nitkowatymi, prostopadłymi rozgałezieniami.
Hildebrancja Hildebrandia rubra czerwone, płetkowate plechy o nieregularnych kształtach.
W strefie przybrzeżnej rosną kwiaty roslin naczyniowych:
Honkenia piaskowa Honkenya peploides głeboki system korzeniowy, prosta, czworogranista, płożaca łodyga, ulistnienie naprzeciwległe, liście jajowate, mięsiste, zaostrzone, zrosnięte u nasady, kwiaty na długich szypułkach, 5 jajowatych, okrągłych działek, 5 iałych płatków, 10 pręcików z żółtymi pylnikami u nasady, zalążnia jajowata, 3 szyjki słupka, zółte, kuliste torebki z jajowatymi nasionami, roslina ozdobna.

Pąkla Balanus ciało otoczone stozkowatym pancerzykiem zamknietym wieczkiem, odnóża przekształocne  w wąsy, którymi zagraniaja pokarm, moga je wsuwać i wysuwać. 
Mięczaki to:
Rogowiec bałtycki Macoma balthica to małż ogładkiej muszli z pierścieniami wzrostu, jedna część owalna, druga zaostrzona, spojówki muszli czarne.
Rogowiec wapienny Macoma calcarea białe, matowe, wpadające w odcienie beżu lub różu, symetryczne części muszli z pierścieniami wzrostu, muszle są płaskie, wachlarzykowate.
Sercówka pospolita Cerastoderma glaucum głęboka, miseczkowata, biała, podłużnie bruzdkowana muszla, przy spojówkach jest zaokrąglona, całość wachlarzykowata.
Sercówka drobna Parvicardium hauniense cienka, przezroczysta, asymetryczna, żeberkowana muszla, jej części łączy długie więzadełko. 
Małgiew piaskołaz Mya arenaria cienkie, kruche, ajjowate, białe muszle z widocznymi pierścieniami wzrostu, młode małże mają ciemne muszle, z muszli wystaje duży syfon, tam połówki muszli nie przylegają do siebie, jedna połówka ma talerzykowaty wstęp.
Cyprina islandzka Arctica islandica prawie kolista, brunatna muszla z pierścieniami wzrostu, błyszcząca warstwa koncholinowa, muszle łaczy zamek z 3 listewkowatymi zabkami i długie więzadełko.
Astarta północna Astarte borealis prawie okragłe, wypułke muszle są w białoczarne pasy, miejsce ich styku jest brązowe, jedna część na styku ma talerzykowate wgęłbienie, druga pasujące do niego zgrubienie.
Astarta zachodnia Astarte elliptica owalne, symetryczne muszle, brązowa warstwa koncholinowa łuszczy się, widać białą warstwę wapienną, wyraźnie poprzecznie bruzdkowana.
Omułek jadalny Mytilus edulis ciemna, podłużna nerkowata muszla, ma gładki zamek i elastyczne więzadełko, przód muszli lekko zaostrzony.
Pobrzeżka Littorina muszla ma stożek, kolor brunatny, im wyżej tym jasniejszy, są podłużne bruzdy, środek muszli biały.
Zawitka Cerithium długie, ceglastobrązowe muszle w białe plamy, mają niezbyt ostre kolce, stożek jasny, otwór pokarbowany, środek ma podłużne białobrązowe pasy.
Wodożytka bałtycka Hydrobia ventrosa błyszcząca, bezowa, długa, prawie przezroczysta muszla.
Wodożytka nowozelandzka Potamopyrgus antipodarum stopniowo zwężająca się brązowa muszla, przy otworze jest szeroka, na wierzchołku wąska.
Wodożytka przybrzeżna Hydrobia ulvae małę, brązowe lub jasne sotpniowo zwężąjące sie muszle.
Rozdepka rzeczna Theodoxus fluviatilis mała muszelka, czarna w białe plamy, błyszcząca, szeroki otwór, maleńki stożek.
Błotniarka bałtycka Radix balthica cienka, kremowa lub żółta w ciemniejsze plamki, prześwitująca muszla, dołek osiowy zasłonięty, powierzchnia paskowana.
Alderia Alderia modesta nie ma muszli, ciało 3 rzędy maczugowatych skrzeli skónych, ma 2 skórne płaty przygębowe, jest zółtozielony.
Embletonia blada Tenellia adspersa nie ma muszli, ślimak tyłoskrzelny, ciało jasno, 2 czułki na głowie, za nimi sa oczy, po bokach są maczugowate wypustki.
Lamelidoris Onchidoris muricata krepe cialo z rdzawymi brodawkami, na głowie są 2 czułki, w okół odbytu pióropusz przezroczystych skrzel.
Wypławczak garbaty Limapontia capitata nie ma muszli, na grzbiecie ma garb, czarny kolor, głowa, garb i koniec ciała są białe.
W Bałtyku sa mszywioły, kolonijne zwierzeta, pojedynczy osobnik to zooid, ma lofofr, czyli aparat czułkowy:
Siatecznik bałtycki Electra crustulenta pofałdowana kolonia, są pory przez, które zwierzęta wystawiają lofofory, całośc przypomina pomarszczoną siatkę, cał kolonia jajowata.
Kallopora Callopora aurita zielona, bezkształtna kolonia, z drobnymi porami, przypomina gąbke.
Alcyonidium gelatinosum płaska, czerwona, siatkowata kolonia z dużymi porami.
Ze szkarłupni żyja:
Rozgwiazda czerwona Asterias rubens ma 5 ramion, czerwone ciało, spód ciała ma 4 rzędy nóżek ambulakralnych, grzbiet am brodawki, ramiona zwężąją się ku końcom.
Wężowidło białawe Ophiura albida czerwone ciało z białymi płytkami, okrągławą tarczą centralną i długimi, giętkimi odnóżami, wnęki odnóży maja drobne, paluszkowate wyrostki.
Szczecioszczękie to bezkręgowce z wydłuzonym ciałem i szczecinami i hitynowymi kolcami w okół otworu gębowego. 
Strzałka bałtycka Parsagitta elegans długie ciało z płetwami podobnymi do rybich ułożonymi poziomo, ma duzo szczecinek przy otworze gębowym, układ pokarmowy ma uchyłki boczne.
Strzałka mała Parasagitta setosa jest mała, ma dlugi ogon, prosty układ pokarmowy.
Rzechwy mają tunike osłonkę, syfon wpustowy, którym woda wpływa, obmywa skrzela, dostarcza pokarmu i wypływa sufonem wypustowym:
Dendrodoa Dendrodoa grossularia kulista, czerwona, kolonijna rzachwa.
Przejrzystka Ciona intestinalis kolonijna, przezroczysta rzachwa, syfon ma żółtą otoczke, widać czerwone narządy wewnętrzne i mięśnie, syfony sa krótkie.
Ogonice maja ciało podzielone na ogon i tułów, otacza je przezroczysta osłonka, są tu:
Fritilaria Fritillaria borealis długa, duża, owalna głowa i długi ogon, pokryte osłonką.  
Ojkupleura Oikopleura dioica duża, biała, jajowata głowa i długi, przezroczysty ogon

Powłocznica chlebowa Halichondria panicea beżowa, grudkowata gąbka z drobnymi ostiami, tworzy małe poduszki, ma żółe wypustki z oskulami.
Gąbka bezszkieletowa Halisarca dujardini mała, żółta, gładka gąbka.
Są też jamochłony mają 2 warstwy okrywającą ektodermę, w środku gstrodermę, która trawi i wchłania, pomiędzy jest mezoglea, mają ramiona nagarniające pokarm do otworu gębowego i jamy chłonno-trawiącej, ramiona mają parzydełka, tylko żebropławy mają sybstancje kleiste. W Baltyku są:
ukwiał tęgoczułki Urticina felina płaska tarcza gębowa, w okół ma ok. 100 stożkowatych czułkow, ciało brunatne, na końcu czułki mają zielonkawe zaokrąglenia.
Ukwiałek arkoński Halcampa duodecimcirrata długie ciało, w okół tarczy gębowej jest kilka do kilkunastu czułek, ciało ma przewężenia, jest kremowe, czułki mogą mieć poprzeczne ceglane pasy.
Piórówka świecąca Pennatula phosphorea jest to wiele małych ukwiałów o dlugich ciałach i kilkunastu ramionach w okół tarczy gębowej, ciało maja biało-różowe, położone są na jednej rózowej osi, całość przypomina pióro, jest zdolna do bioiluminescencji.
Tu należy też chełbia.
Bełtwa festonowa Cyanea capillata największa meduza świata, żółte lub błekitne ciało, od otworu gębowego wychodzi 8 pęków długich czułków.
Meduza kompasowa Chrysaora hysoscella ma beżowe ciało z ceglanym rysunkiem w postaci pasów na szczycie parasola, na brzegach parasola są czarne plamki, od nich odchodzą cienkie ramiona, od otworu gębowego idzie pęk grubych, czerwonobeżowych czułków.
Gałęzatka Cordylophora caspia rozgałęzione kolonie porastaja zanurzone przedmioty, cienkie polipy o nitkowatych czułkach tworzą gałązki chronione osłonka, są męskie i żeńskie kolonie, żyją też w jeziorach.
Rozkrzelipka Sertularia cupressina piurkowate, kremowe kolonie koralowców, tworzone przez cieniutkie polipy z nitkowatymi czułkami, wyrastają z jednej osi.
Obelia geniculata rozgaęłzione kolonie wielu przezroczystych, cienkich polipów z nitkowatymi czułkami, wyrastają z jednej osi.
Obelia dichotoma rozgaęłzione kolonie wielu cienkich, beżowych polipów z drobnymi czułkami.
Leomedea zwyczajna Leomedea flexuosa zielonkawe, rozgałezione kolonie małych polipów z nitkowatymi, cienkimi czułkami.
Leomedea bałtycka Leomedea loveni rozgałęzione kolonie różowych długich polipów z pęczkami krótkich, różowych czułków.
Stułbia bezczułkowa Protohydra leuckarti różwe, zielone lub przezroczyste grudkowate polipy.
Żebropław groszkówka Pleurobrachia pileus okrągłe, przezroczyste ciało, ma zdolność bioiluminescencji, ma 2 długie czułki u otworu gębowego, płytki wiosełkowate to narząd ruchu, ma 8 żeber wzdłuż ciała.
Niezmogowce mają ciało złożone z ryjka otoczonego pierścieniami z haczykowatymi lub kolczastymi wypustkami z kutikuli i tułowia, ryjek jest chowany i wyciągany dzieki zmianie turgony, ma hemolimfę z amebocytami, które sa komórkami odpornościowymi, pokarm idzie do gardzieli i jelita, układ wydalniczy to pęczki protonefrydiów leżących wzdłuż jelita, gonady maja ujście wspólnez przewodami moczopłciowymi, układ nerwowy to dwa pierścienie połączone zwojami grzbietowym i brzusznym, odddychają cała powierzchnia ciała i przy ogonie mają wyrostki ogonowe, które działaja jak skrzela.
priapulus caudatus tułów długi, kiszkowaty, różowawy, ma poprzeczne prążki, ryjek chowa się i wyciąga, ma pęczek rózowych, nitkowatych, krótkich czułek.
Halicryptus spinulosus walcowaty, brodawkowaty, okrągły na przekroju, biały lub brunatny tułów, przy ryjku jest kilka trójkątnych skalidów, kutikularnych wypustek.
Wstężniaki mają chwytny ryjek, prowadzi do gardzieli i jelita, otacza je wór skórno-mięśiowy, pozwala im na poruszanie, pseudocel to jama ciała z płynem, jest kilka stadiów larwalnych.
Lineus longissimus brunatne, ciemne ciało, długie, gładkie,robakowate, błyszczące.
Wieloszczety mają segmentowane ciało z parą parapodiów ze szczecinką, porapodia służą do poruszania się, w Bałtyku są:
Złtorunka błatycka Aphrodita aculeata ciało spłaszczone, długie, pokryte miękkimi, zielonymi szczdcinkami.
Nereida różnobarwna Hediste diversicolor długie, cienkie, szare, spłaszczone ciało, głowa ma 2 segmenty przedgębowy i gębowy, płat rpzedgębowy ma czułki i głaszczki, otwór gębowy jest na dole, oczy na górze, pierścień odbytowy ma odbyt i wąsy odbytowe, każdy segment ma parapodia.
Neftyda Nephthys ciliata cienkie, długie ciało z wieloma segmentami, parapodia sa krótkie, wysuwany ryjek z ząbkami prowadzi do gardzieli.
Trochochaeta multisetosum ciało długie, segmenty krótkie, parapodia krótkie, mały ryjek.
Kapitella Capitella capitata długie, segmentowane, bezowe ciało, płąskie segmenty, małe parapodia. 
Heteromastus filiformis długie, segmentowane, czerwone, okrągłe na przekroju ciało z krótkimi parapodiami.
nalepian rybik, piaskówka Arenicola marina cienkie, długie, ciemne ciało z krókimi parapodiami, może być zółty, czerwony lub czarny.
Skalibregma Scalibregma inflatum ciało pokryte przezroczystym worem mięśniowo-powłokowym, ma krótkie, ostre parapodia, widać narządy wewnętrzne, ciało zwęża się ku tyłowi.
Skrzeloń terebellides stroemi długie, ceglane cialo zwęża sie ku tyłowi, wysuwany ryjek ma liczne czułki, parapodia są drobne, igiełkowate.
W Bałtyku sa też kikutnice od maęłgo tułowia odchodza odnóża, w których sa narządy wewnętrzne, w Bałtyku jest kikutnica czerwona Nymphon brevirostre długi nitkowaty tułów z odchodzącymi osmioma odnóżami, ciało czerwone. 
Wiele skorupiaków:
Krab wełnistoszczypcy Eriocheir sinensis samice maja zaokrąglony odwłok, samce dzwonowaty, samice mają mniej włosków na szczypcach, spód beżowy, wierzch czarny.
Krab brzegowy Carcinus maenas głowotułów rozszerzony z porzodu, z tyłu sie zwęża, lancetowate, ceglaste odnóza z walcowatych członów, pancerz brunatny.
Krabik amerykański Rhithropanopeus harrisii żółty lub brunatny krab, ma na karapaksie ciemne cętki, masywne szczypce sa zielonkawe, odnoża lancetowate.
Pustelnik bernardyn Pagurus bernhardus 5 par odnóży, 2 pary kroczne, reszta odnóży jest w muszli, na głowie ma 2 pary czułków, cienkie szczypce.
Krewetka bałtycka Palaemon adspersus długie, przezroczyste, brunatne ciało, długi, wrzecionowaty odwłok, jajowaty tułów, mała głowa.
Krewetka elegancka Palaemon elegans przezroczyste ciało w brązowe pasy, wyrostekm czołowy skierowany w górę, kilka kolców z przodu karapaksu, pierwsza para czułków rozgałęziona, głaszczki dwuczłonowe, odwłok cienki, gruby tułów.
Krewetka zmienna Palaemonetes varians przezroczysty, z dołu ząbkowany wyrostek czołowy, pierwsza para czułków ma 3 wici, 2 przednie poary odnóży mają szczypce, ciało kremowe w beżowe pasy. Garnela pospolita Crangon crangon wrzecionowate, zwężąjące się ku tyłowi, ceglaste ciało.
Lasonóg wielki Mysis mixta mała głowa, pekaty głowotułów, długi, lancetowaty odwłok, cienkie

Lasonóg jeziorny Mysis relicta zyje też w jeziorach, które też są zanieczyszczane, ciało przezroczyste, jajowaty głowotułów, długi odwłok, cienkie odnóża. 
Lasonóg zachodni Gastrosaccus spinifer długie, lancetowate, bladoróżowe ciało, zwęża się ku tyłowi, ma wypukłą część brzuszbną i przezroczyste, cienkie odnóża.
Lasonóg pospolity Neomysis integer cienkie odnóża, jajowaty głowotułów, długi odwłok.
Lasonóg brzegowy Praunus flexuosus długi odwłok, jajowaty głowotułów, przezroczyste ciało.
Lasonóg drobny Praunus inermis jajowaty głowotułów, wiele odnóży, wąski odwłok, wyłupiaste oczy.
Lasonóg słupkooki Macropis slabberi 3 oczy na małych uwypukleniach, słupkach, owalny głowotułów, długi odwłok.
Hemimysis anomala długi odwłok, głowotułów jajowaty.
Wszystkie lasonogi maja wiele cienkich odnózy i czarne oczy na przodu głowotułowia.
Pośródek pospolity Diastylis rathkei owalny, rozszerzony glowotułów, odwłok ma luźne segmenty, ostra płytka ogonowa z uropodiami, parą odnózy zmienionych w płetwwę ognową.
Kiełże maja glowę, tułów z odnóżami i odwlok, żyją także w rzekach i jeziorach na terenie Polski są to:
Kiełż zdrojowy Gammarus pulex drobne, brązowe, walcowate, członowane ciało.
Gammarus fossarum długie, zwinięte, złotobrązowe ciało.
kiełż jeziorny Gammarus lacustra brunatne cialo zwęża się ku tyłowi. Żyje w rzekach i jeziorach, których stan też nie jest najlepszy.
Gammarus varsoviensis jajowaty, gruby kiełż.
Gammarus balcanicus białe, walcowate ciało.
Kiełż rzeczny Gammarus roeseli długie ciało, pancerz przezroczysty.
Kiełż drobny Chaetogammarus stoerensis podłużne ciało. Żyje w Bałtyku.
Typowe kiełże Bałtyku to:
Kieżł morski Gammarus marinus wrzecionowate, kremowe, członowane ciało.
kiełż zwyczajny Gammarus inaequicauda długie, walcowate ciało.
kiełż oceaniczny Gammarus oceanicus największy kiełż Bałtyku, ma długie, walcowate cialo.
kiełż brzegowy Gammarus duebeni beżowy, podłuzny kiełż.
kiełż zalewowy Gammarus zaddachi przezroczyste, zwężające się ku tyłowi, podłuzne cialo.
kiełż bałtycki Gammarus salinus cienkie, długie ciało.
Zmieraczek plażowy Talitrus saltator szarobrązowe ciało, ma parę czarnych oczu i długie, lancetowate czułki.
Zmieraczek zatokowy Talorchestia deshayesii brązowe ciało z czarnymi kropkami na grzbiecie, para czarnych oczu i między nimi długie, członowane czułki.
Zmieraczek zalewowy Orchestia cavimana długie, szare ciało, długie, cienkie czułki wyrastają z pomiędzy pary czarnych oczu.
Zmieraczek zwyczajny Orchestia gammarellus drobne, brązowe skorupiaki z ceglana smugą na środku grzbietu, z pomiędzy oczu wyrastają długie, cienkie czułki.
Bełkaczek pospolity Corophium volutator ma bardzo długie, potężne czułki, ciało podłużne i brązowe.
Hyperia Hyperia galba duża głowa z dużymi, czerwonymi oczami, ciało ma czerwone plamki, samce maja dłuższe czułki.
Metopa gigas długi, zwinięty, członowany odwłok, podłużny tułów z zdługimi odnózami, sczypce cienkie, długie.
Piaszczyk Bathyporeia pilosa przezroczyste, podłużne ciało, kilka par czułek.
Pontoporeja krasnooka Pontoporeia femorata długie, beżoworózowe ciało z krótkimi, masywnymi czułkami.
Pontoporeia affinis masywne, pekate, żółe ciało.
Podwój wielki Saduria entomon żółtoszary pancerz ma małą głowę, kilkuczłonowy tułów, kilkucentymetrowy odwłok i klinowata plytke ogonową.
Podwoik bałtycki Idotea balthica długie ciało zakończone płytka ogonową, która obejmuje telson-ostati segment odwłoka, wierzch brązowy, boki maja białe plamy.
Podwoik mniejszy Idotea chelipes długie, brązowe ciało, z szeroka płytką ogonową, czarne oczy po bokach głowy.
Podwoik zachodni Idotea granulosa długie, brązowe ciało, odwłok i tułów mają po kilka segmentów.
Stulnik Sphaeroma rugicauda brązowe, segmentowane, spłaszczone grzbietobrzusznie ciało z małą głową i małymi odnóżami, potrafi się zwijać w kulkę.
Sphaeroma hookeri spłąszczone grzbieto-brzusznie, jajowate ciało, ma widoczne segmenty, jasny kolor.
Jera większa Jaera albifrons jajowate, przezroczyste ciało z długimi czułkami.
Jera pospolita Jaera ischiosetosa owalne, wyraźne segmentowane, brązowe ciało w czarne plamy, ma czarne oczy i długie czułki.
Jera jajowata Jaera praehirsuta jajkowate, segmentowane ciało z długimi, pogiętymi czułkami.
Kleszczuga bałtycka Heterotanais oerstedi ciało z małą głową z czułkami przy otworze gębowym, czarnymi oczami, owalnym tułowiem i długim, cienkim odwłokim.
Dłużlik Cyathura carinata długie, brązowe ciało  zcienkimi odnóżami, szeroka płytka ogonowa i czułki na głowie.
Eurydyka Eurydice pulchra szerokie, pekate ciało, wierzch brązowy w ciemne plamy, spód jasny ma odnóża, przezroczyst płytka ogonowa, małe oczy z przodu głowy.
Ligia oceaniczna, psotówka oceaniczna Ligia oceanica owalne, spłaszczone grzbieto-brzusznie, wyraźnie segmentiowane ciało, szare z jasnymi plamkami, ma niebieski połysk, ma duże oczy i długie czułki.