biologia i ochrona przyrody

Jesiotr ostronosy Acipenser oxyrinchus spłaszczony grzbieto-brzusznie, długi, zaostrzony pyszczek, mała glowa,s zary kolor, widac linie boczną.
Parposz Alosa fallax niebieskioszare błyszczące, spłaszczone bocznie, wrzecionowate ciało, duże, koliste łuski, głowa trójkątna, za skrzelami jest 8 czarnych plam.
Aloza Alosa alosa ciało bocznie spłaszcozne, luski cykloidalne, pirwszy łuk skrzelowy ma cienkie wypustki filtracyjne, pysk trójkątny, grzbiet niebieskozielony, boki złote, czarne plamy za skrzelami, brzuch jaśniejszy, łuski brzucha są ostre.
Sardela europejska Engraulis encrasicolus mała, długa, spłaszczona bocznie, owalna na przekroju rybka, szpiczasty pysk, długa nasady płetw brzusznych, zielononiebieski grzbiet, brzuch jasnoszary, mlode osobniki maja szaroniebieski pasek po bokach.
Troć wędrowna Salmo trutta trójkątna głowa, wrzecionowate, bocznie spłąszczone, owalne na przekroju ciało, grzbiet brązowy, boki szare, srebrny brzuch, w okresie tarła przybiera miedziny kolor i pojawiaja się czerwone plamki.
Pstrąg tęczowy Oncorhynchus mykiss srebrne boki, niebiesko lub zielonoszary grzbiet, różowy pasek wzfdłóż linii bocznej, czarne plamy na płetwach i bokach, ciało długie, wrzecionowate, bocznie spłaszczone.
Bałtyk to także dom ssaków morskich, tylko w Polsce są:
Białucha Delphinapterus leucas ciało wrzecionowate, wydłużone, skóa bez melaniny, na czole jest melon, bąbel z tłuszczem.
Butlonos, delfin butlonosy Tursiops truncatus szare ciało, grzbiet ciemniejszy, długi dziób, otweór nosowy na czubku glowy, silnie rozwinięty ogon.
Delfin białonosy Lagenorhynchus albirostris długie ciało, grzbiet czarny, brzuch biały, trójkątna płetwa grzbietowa, tępy dziób.
Delfin zwyczajny Delphinus delphis bardzo rzadko zjawia się w Bałtyku, ciało ma owalne, opływowe, dziób długi, grzbiet ciemnoszary, brzuch biały, na boku jest plama, szara, bęłkitna lub żółtawa.
Długopłetwiec Megaptera novaeangliae opływowe ciało, tępy, długi dziób, mała głowa, długie płetwy piersiowe, króka, trójkątn apłetwa grzbietowa.
Finwal Balaenoptera physalus ciało długie, strzeliste, płetwy długie i zaostrzone, długa głowa z długim, cienkim dziobem stanowi 1/4 ciała, grzbiet czarny, brzuch biały.
Foka obrączkowana, nerpa Pusa hispida długie, masywne ciało pkryte krókim futrem, tylne kończyny zmienione w szerokie płetwy, przednie w owalne płetwy, ciało szare, pysk długi, przypomina pysk psa, futro szare na grzbiecie, na brzuchu białe. 
Foka pospolita Phoca vitulina owalne, masywne ciało, sierść szara, krótka, pysk szeroki, długi, szerokie tylnie płetwy, przednie owalne.
Foka szara Halichoerus grypus szara sierść, brzuch jaśniejszy, ma ciemne plamy, długi, wąski plysk, dlugie wąsy, ostre zęby, krókie płetwy, stare osobniki sa czarne.
Morświn Phocoena phocoena opływowe ciało, szare ciało, boki jaśniejsze, brzuch biuały, krótki, ucięty pysk, trójkątna, szeroka płetwa grzbietowa, drobne, romboidalne płetwy piersiowe.
Sejwal Balaenoptera borealis ciało zwęża się ku tyłowi, ciało błakitnoszare, pysk ostry, dlugi, drobne, owalne płetwy piersiowe.
Wal butelkonosy północny Hyperoodon ampullatus sporadycznie spotykany na północy Bałtyku, wypukłe ciało, pysk podobny do dzioba, nad oczami, na czubku glowy jest otwór nosowy, okrągłe zęby, opływowe ciało, grzbiet i boki ciemnoszare lub czerne, brzuch biały, starsze samice maja marmurkowy deseń, strsze samce maja bardziej wypukłe czoło niż młode.
Wal dwuzębny Mesoplodon bidens opływowe, zwężające sie ku tyłowi ciało, grzbiet niebieskoszary, brzuch jasny, długi, cienki pysk, mała, zaokrąglona płetwa grzbietowa, owalne płetwy piersiowe.
Wieloryb biskajski Eubalaena glacialis długie, wrzecionowate ciało, ogon długi, cienki, zakończony płetwą ogonową, tępy, ucięty pysk, szary grzbiet, jasny brzuch, długie, owalne płetwy piersiowe. W Bałtyku żyją też gąbki, maja dwie warstwy nabłonków na zewnąrz jest pinakoderma, w środku pinakoderma, pomiędzy nimi jest mezohyl, jest to substancja wypełniająca przestrzeń pomiędzy tymi warstwami, ma spikule, czyli igiełki z węglanu wapnia, sponginy i krzemionki, będące szkieletem gąbi, choanoderma ma komórki kołnierzykowe, choanocyty, które wchłaniają pokarm, przez jamki w ciele gabki, ostie, wpływa woda z pokarmem i tlenem do jamy chłonno-trawiąćej, paragastralnej, resztki wychodza przez oskulum, otwór na szczycie gąbki. Pinakoderma ma pinakocyty, w mezohylu sa maebocyty, one wytwarzają elementy szkieletu, kelonocyty robia kolagen, spongocyty budują szkielet sponginowy białek, skleroblasty robią szkielet mineralny i sklerydy, spikule, wykorzystują m. in kalcyt i krzemionkę, mioblasty decydują o wielkości  porów i oskulum, obkurczają je, archeocyty to komórki macierzyste, zmieniają się w gamety, lofocyty robia kolagen. W Bałtyku sa:
Nawodnik rzeczny Ephydatia fluviatilis szkielet to igły krzemionkowe spojone włóknami sponginy, zielonkawe, bezkształtne ciało, ostie drobne, miękka gabka tworzy wegetatywne przetrwalniki.

Nasze rzeki cały czas są zanieczyszczane przez rolników, którzy myją w nich dozowniki do oprysków, ludzi, którzy spuszczaja do wody szamba, wyrzucaja smieci. Prawdą jest, że więcej materii organiczenj daje rozkład martwej materii np. liście drzew liściastych i krzewów opadłe jesienią, obumarłe pędy rzecznych i nadrzecznych roslin zielnych, ciała i odchody zwierząt, ale ludzie wypuszczają także chemikalia, z pomyjami i szlamem z szamba idą detergenty, czyściki, proszki do prania, płyny do płukania, mydła, szampony, balsamy do ciała, płyny do mycia naczyń, z wodą z mycia opryskiwaczy idą środki owadobójcze, chwastobójcze i grzybobójcze, te rzeczy płyną w dół rzeki i do morza. Dawniej w rzekach było wiele ryb np. pstrągi, teraz jest to rzadkie zjawisko, również w ujściach rzeki wmorzu jest wiele organimzów m. in:
Minóg rzeczny Lampetra fluviatilis żyje w ujściu Wisły, larwy są w rzece, zakopane w mule i piasku, odkrytą maja głowę ze skrzelami, filtrują pokarm otworem gębowym, resztki usuwane są przez skrzela, dorosły zyje w ujściu Wisły, jest szarooliwkowy, ma okrągły otwór gębowy podobny do lejka, ssie nim krew ryb, części płetwy grzbietowej stykają się u nasady, po bokach ma po 7 okrągłych otworów skrzelowych, skóra pokryta jest sluzem, oczy zakrywa półprzezroczysta powieka.
Minóg strumieniowy Lampetra planeri zyje w górze rzek, ale zanieczyszczenie rzek też mu szkodzi, ma długie, wrzecionowate ciało, jest szary, pokryty sluzem, otwór gębowy to lejkowata przyssawka, ma dwa zabki, czaszkę jest chrzęstna, sa skrzela, otwór nosowy przez który wpada woda, gdy ssie krew ryb.
Minóg morski Petromyzon marinus żyje  wBałtyku, w góę rzek płynie by sie rozmnażac, ma brunatnożółtą skórę z ciemnymi plamkami, ciało jest długie, cylindryczne, pokryte sluzem, otwó gębowy to okrągła przyssawka, ma rogowe zęby w środku, 2 płetwy grzbietowe ciągną się do ogona, są jeszcze na ogonie, za oczami jest 7 otworów skrzelowych, w okresie rozrodu płynie w górę rzeki, koie dołek w mule, składa tam jaja, z których wylęgną sie larwy.
Lancetnik, szparoskrzelec lancetowaty Branchiostoma lanceolatum żyje w płytkich morzach Europy, miekkie, lancetowate, długie ciało, płetwa brzuszna rozgaęłzia sie tworzy fałdy boczne, metapleuralne, przy rozwidleniu jest otwór skrzelowy, atrialny, dalej jest odbytowy, wszystkie płetwy sa fałdami skórnymi, z przodu jest okrągły otwór gębowy otoczony czułkami, lancetnik jest rozdzielnopłciowy, zapłodnienie jest w wodzie.
Chełbia modra Aurelia aurita żyje w Bałtyku, ciało chełbii jest porzezroczyste, miękkie, na obwodzie ma ciałka brzeżne, ropalia, którymi odbiera swiatlo, w okół otworu gębowego sa 4 ramiona, którymi nagarnia pokarm, plankton, idzie on to jamy chłonno-trawiącej, po wchłonieciu resztki są usuwane przez otwór gębowy, rozmnażanie chełbi jest w wodzie, samice składa jajeczka, samiec plemniki, zapłodnienie jest w wodzie, powstaje larwa, planula, która zyje w planktonie, osiada na dnie, rozwija się polip, przylega do dna, ma 4 ramiona, którymi nagarnia pokarm do otworu gębowego, potem idzie do jamy chłonno-trawiącej, po strawieniu resztki sa usuwane otworem gębowym, z czasem polip fragmentuje się w krążki, powstaje strobila, krążki odrywają się, to strobilizacja, powstają efyry, młode chełbie, któe rozwijają się w meduzy, jest to pokolenie płciowe chełbi.
Śluzica pospolita Myxine glutinosa ma cylindryczne ciało, różową, nagą, pokrytą sluzem skórę, oczy sa slepe, pokryte skórą, na szczycie głowy jest nozdrze, którym woda płynie do otworu skrzelowego, gdy śluzica przysysa się do ofiary, woda po pobraniu tlenu odpływa otworami skrzelowymi, w kulistym otworze gębowym są zęby, które po zużyciu sa zastępowane nowymi, wpija sie ona w ciało ofiary, wiąże ciało w supeł, któy przesuwa do otworu gębowego, powstaje siła, która zasysa skórę i tkanki ryby, powstaje rana, którą sluzica wnika do ciala ryby i zjada ją od środka, zostaje szkielet i skóra, zęby ma rogowe, za słabe, żeby przegryśc skórę ryby.
W Bałtyku sa takze ryby:
śledź bałtycki, salaka Clupea harenguns membras podłużne ciało z daleko położona od glowy, uciętą płetwą grzbietową, płaska, szeroka odbytową, jajowatą brzuszną, długimi piersiowymi, rozwidlona ogonową.
Certa Vimba vimba długie, spłaszczpne bocznie, wrzecionowate ciało z bezłuskim kilem na brzuchu, miękki otwór gębowy, głowa trójkątna, ryjek zaostrzony, głeboko wcięta płetwa ogonowa, szaroniebieski grzbiet, srebrzyste boki, biały brzuch, żółte lub czerwone płętwy parzyste i odbytowa, w czasie tarła grzbiet i boki czarnieją, tył staje sie pomarańczowy lub żółty.
Rdzawiec Pollachius pollachius rzadki w Bałtyku, spłaszczony bocznie, szary, brzuch jasny, długi, cieńszy tył, ostry, długi pysk, 3 płetwy grzebietowe, długa, płaska brzuszna.
Motela Enchelyopus cimbrius długie, cienkie, zwężone z tyłu ciało, 2 długie płetwy grzbietowe, odbytowa, niepodzielna płetwa ogonowa, ma 4 wąsiki.
Pocierniec Spinachia spinachia grzbiet i ogon zielonobrunatne, złociste boki, kolce przed płetwą grzbietową, brązowe ciało z czarnymi, duzymi plamami na bokach.
Iglicznia Syngnathus typhle długie, wąskie ciało o siedmiokątnym przekroju, otacza je pierścień z plytek pancerza, 3 na bokach, 1 na brzuchu, wachlarzykowata płetwa ogonowa, nie ma płetwy odbytowej, maleńkie płetwy piersiowe, rurkowaty pysk.
Makrela atlantycka Scomber scombrus wąskie, cylindryczne cialo z tępym pyskiem, 2 płetwy grzbietowe, zielony lub niebieski grzbiet, jasny brzuch.
Cierniczek północny Pungitius pungitius cienkie cialo, u nasady płetwy ogonowej sa płytki kostne, płetwa grzxbietowa z tyłu, jest niska i długa, szarobrązowy grzbiet, jasniejsze boki, poprzeczne, ciemne pasy, w czasie tarła samiec ma czarne gardło i podbrzusze.
miecznik, włócznik Xiphias gladius ciało zwęża się ku tylowi, górna szczęka przekształcona w długi wyrostek, nie ma płetw brzusznych, płetwa ogonowa wygląda jak rogalik, ciało szare.
Sandacz pospolity Sander lucioperca szare ciało, ciemny grzbiet, jszare boki, bocznie spłaszczone ciało, długa płeta grzbietowa w tyle, ostry pysk, mała głwa, boki mają ciemne smugi, płetwa grzbietowa i ogonowa maja ciemne plamki, piersiowe są jasnożółe, reszta bkladożółta.

Żabnica nawęd Lophius piscatorius ciało spłąszczone grzbietobrzusznie, szeroka głowa, duży otwór gębowy, duże zęby, płetwy piersiowe umożliwiają pełzanie po dnie, kolor brunatny.
Lisica Agonus cataphractus bryunatne ciało z ciemnymi pasami na ogonie, duży, pękaty, krótki tułów, długi, cienki ogon, duża głowa, duże okrągłe płetwy piersiowe.
Nagład Scophthalmus rhombus olwkowe ciało w jasne i ciemne cętki, ciało spłaszczone bocznie, spód biały długie pęłtwy grzbietowa i brzuszna, oczy przesunięte na spód. 
Okoń pospolity Perca fluviatilis bocznie spąłszczone cialo, grzbiet ciemnoszary lub oliwkowy ma ciemne smugi, boki są jasne, biały brzuch, luki skrzelowe maja kolce, łuski ktenoidalne, 2 płetwy grzbietowe, pierwsza szara z ciemna plamą, 2 zielona, piersiowe sa żółtoszare, reszta czerwona.
Tasmiak długi Lumpenus lampretaeformis długie cialo o okrąglym przekroju, długi, zaokrąglony pysk, duże oczy, łuski drobne, długa płetwa grzbietowa, sięga od głowy do ogona, długa płetwa odbytowa, ogonowa długa i spiczasta, jasnobrązowy grzbiet i boki, wpadają w zielony lub niebieski, maja ciemne plamki i marmurek, brzuch zielonkawożółty.
Boleń pospolity Leuciscus aspius długie, wrzecionowate, z tyłu węższe, spłaszczone bocznie cialo, szpiczasta głowa, pysk szeroki, ostre płetwy piersiowe, wysoka płętwa grzbietowa, 2 rzędy zębów gardłowych, grzbiet oliwkowozielony, boki żółte, brzuch biały, czerwone płatwy piersiowe, brzuszne i odbytowa, reszta szare lub niebieskie.
Plamiak, wątłosz zrebrzysty Melanogrammus aeglefinus długie, grzbietobrzusznie spłaszczone ciało z długim, cieńszym ogonem, srebrzyste boki, widoczna ciemna linia boczna, nad płetwą piersiową jest czarna polama.
Szprot, sardynka norweska Sprattus sprattus wrzecionowate, szare ciało z płetwą grzbietową wydłuzoną z przodu, płaska odbytową, niebeiskim grzbietem.
Gładzica Pleuronectes platessa ciało bocznie spłaszczone, oliwkowe z pomarańczowymi kropkami, spód biały, długie płetwy brzuszna i grzbietowa.
Stornia flądra Platichthys flesus ciało długie, spłąszczone bocznie, długie, rombowate płętwy brzuszna i grzbietowa, łuski stanowią płytki kostne, kolor zielony, ma czerwone cętki, może mieć różowe plamy przy płetwach.
Zimnica Limanda limanda bocznie spłaszczona, brązowa ryba z długimi płetwami pbrzuszną i grzbietową i za okrągłą, wachlarzykowatą ogonową.
Dorsz bałtycki Gadus morhua callarias wydłużone ciało z okrągłymi łuskami, 3 płetwy grzbietowe, pierwsza trójkątna, reszta prostokątne, dwie porstokątne odbytowe i parę podłużnych piersiowych i brzusznych, grzbiet ma oliwkowy lub brązowy, brzuch jasniejszy.
Belona popsolita Belone belone ciało długie, maja ostre zeby w szczękach, płetwy brzuszna, odbytowa i grzbietowa sa blisko ogona, są prostokątne, ciało zielonoszare, długie, pyszczek długi, zaostrzone. 
Babka czarna Gobius niger owalne na przekroju ciało o płaskim brzuchu, górny grzbiet i głowa nie mają łusek, 2 płetwy grzbietowe, długie piersiowe, brzuszne zrośnięe, zmienione w lejek, przyssawkę, tępy pysk, mała głowa, ma ząbki.
Babka piaskowa Pomatoschistus microps długa, zwężąjąća się ryba, ma czarne plamy, grzbiet brązowy, brzuch żółty, smugi między oczami i otworem gębowym.
Babka czarnoplamka Gobiusculus flavescens ma czarne plamki po obu stronach nasady ogona, za płetwami piersiowymi po bokach ma szereg białych kropek, cialo łosiowe, podłużne, cienkie.
Babka mała Pomatoschistus minutus dużę oczy, wężowate ciało, 5 ciemnych plam po bokach, brunatne ciało, brzuch jasny.
kur głowacz Taurulus bubalis zielonkawoszara ryba, lekko spłaszczona na brzuchu, grzbiet ma wypukły, pokryty wyrostkami, duże, czarne oczy po bokach małej główki.
Kur rogacz Myoxocephalus quadricornis krępo, lekko spłąszczone grzbietobrzusznie cialo, zwęża się do tyłu, nie ma luskek, tępy pysk, duży otwór gębowy, ma kolce na skrzelach i na grzbiecie i bokach, 2 płetwy grzbietowe, 1 mniejsza, 2 duża z kolcami, szerokie, wachlarzowate płetwy piersiowe.
kurek szary Eutrigla gurnardus opływowa, smukła, zwężająca się do tyłu ryba, ma 2 płetwy grzbietowe, 1 trójkątna, 2 długa.
Turbot Scophthalmus maximus spłaszczona dwubocznie, okrągła ryba o długich, prostokątnych płetwach grzbietowych i brzusznych, kolor ciała beżowy w ciemniejsze, beżowe kropki, oczy przesunięte na jeden z boków, pływa przy dnie.
Sieja pospolita Coregonus lavaretus wydłużone ciało, mała głowa ze szpiczastym pyskiem, pierwszy łuk skrzelowy ma wyrostki filtracyjne, grzbiet zielonawy, boki szary, brzuch jasny, otwór gębowy sięga oka.
Sola zwyczajna Solea solea spłaszczone dwubocznie, owalne ciało, płetwa grzbietowa sięgajd głowy do ogona, dłguie płetwy ogonowa i odbytowa, stykają się, ciało brązowe, grzbiet ciemniejszy.
Stynka Osmerus eperlanus długie, wrzecionowate ciało z dużymi łuskami, ciemny grzbiet, srebrne boki, jest płętwa tluszczowa.
Leszcz Abramis brama romboidalne ciało węższe z tyłu, grzbiet ciemny, zielonkawy, biały brzuch, boki szaroniebieskie, młode osobniki mają srebrne boki, potem stają się złote.
Ciosa Pelecus cultratus długie, spłaszczone bocznie ciało, prosty grzbiet, wypułkły brzuch, duże oczy, tępy, wypukły pysk, ciemny, niebieskozielony grzbiet, srebrzyste boki, biały brzuch, szare płetwy parzyste i odbytowa, reszta szara.
Węgorz europejski Anguilla anguilla wydłużone, okrągłe na przekroju, giętkie ciało, drobne, elipsoidalne, głęboko osadzone łuski, skórę pokrywa śluz, płetwy piersiowe sa jajowate, wyrastają z końca otworu skrzelowego, nie ma płetw brzusznych.
Łosoś szlachetny Salmo salar wrzecioniwate, łososiowe ciało, na grzbiecie ciemniejsze, pyszczek zaostrzony, ciało ma brunatne kropki, widac linie boczną.
Płoć Rutilus rutilus ciało wrzecionowate, ogon cieńszy od ciała, owalny na przekroju, ciało spłaszczone dwubocznie, grzbiet szarobrązowy lub szwroniebieski, brzuch jasny, biały, duże oczy, trójkątna głowa, czerwone tęczówki oczu.
Szczupak pospolity Esox lucius walcowate ciało z owalnym na przekroju ogonem i wdłużoną głową, dobrze rozwinięta linia boczna, łuski owalne, głęboko osadzone, grzbiet ciemnozielony, boki jaśniejsze z żółtymi plamkami, jasne, czerwonawe pęłtwy, para płetw brzusznych po bokach, przypomianaja piersiowe.
Ostrobok pospolity Trachurus trachurus cisło wrzecionowste, grzbiet niebieskoczarny, boki szare, brzuch jasny, głowa trójkątna, pysk trójkątny, łuski na linii bocznej sa ostre.
Witlinek Merlangius merlangus ciało romboidalne, tylna część dłuższa i węższa, są 3 płętwy grzbietowe i 2 odbytowe, za skrzelami jest czrna plamka.
Kur diabeł Myoxocephalus scorpius nagie, romboidalne ciało, z tyłem dłuższym i węższym, głowa ma 3 pary kolców i kostne wyrostki, grzbiet zielony, boki i brzuch są czarne i mają białe kropki.
Węgorzyca Zoarces viviparus dłguie, owalne na przekroju, zwężające się ku tyłowi ciało, kolor brązowy, grzbiet ciemny, ma czarne kropki, brzuch jasny, prawie okrągłe płetwy piersiowe, pysk tępy, długa płetwa ogonowa otacza ogon.
Ostropłetwiec Pholis gunnellus wstęgowate, żółtobrązowe ciało pkryte grubą warstwą śluzu, wzdłuż podstawy płetwy grzbietowej ma ciemne cętki, wydłużony pysk z małym otworem gębowym.
Tasza Cyclopterus lumpus krótkie, krępe ciało, nie ma łusek, płetwy brzuszne zrosnięte w przyssawkę, ciało szare, brzuch jaśniejszy od grzbiete, szata godowa samca to pomarańczowy brzuch i brązowy grzbiet.
Dobijak Hyperoplus lanceolatus długie, owalne na przekroju ciało, pysk szpiczasty, pysk ma ze wszystkich stron po ciemnej plamce, długa i niska płetwa grzbietowa sięga od głowy do ogona.
Tobiasz Ammodytes tobianus długie, cienkie ciało, dwubocznie sołaszczone, jest szare, grzbiet ciemniejszy, owalna płetwa ogonowa.
Babka bycza Neogobius melanostomus długie, spłąszczone bocznie ciało, brązowe w jaśniejsze i ciemniejsze plamy, grzbiet ciemniejszy, spód jasny, długie pęłtwy grzbietowa i odbytowa, piersiowe sa podłużne, owalne.
Dennik Liparis liparis spłaszczone bocznie, wrzecionowate ciało, duża głowa, małe oczy, tępy pysk, brak łusek, długie, owalne pęłtwy odbytowa i grzbietowa, piersiowe rozdwojone, cześc górna jajowata, dolna postrzępiona.
Wężynka Nerophis ophidion długie, wąskie ciało, u samca okrągłe na przekroju, u samicy spłaszczone, wąski, wydłuzony pysk, ma tylko płetwę grzbietową.
Krąp Blicca bjoerkna grzbietowe, bocznie spłaszczone ciało, ogon długi, cienki, owalny na przekroju, wydłuzone, czerwonawe płetwy, grzbiet ciemny, szaroniebieski lub szarozielony, brzych jaśniejszy, biały, różowawy.
Ciernik Gasterosteus aculeatus ciało długie, wrzecionowate, bocznie spłaszczone, szpiczasty pysk z małym otworem gębowym, na grzbiecie ma kolce, grzbiet ciemny, zielony, bioki szare, brzuch jasny.
Koleń pospolity Squalus acanthias długie ciało, zwęża się ku tyłowi, dwie płetwy grzbietowe z kolcami jadowymi, grzbiet szary, brzuch biały.

Rośliny bagienne

kaczeniec (knieć błotna), kwitnie odmarca do czerwca,lubi gleby wiglotne, bagienne, półcień i słońce, żółte, talerzykowate długoszypułkowe kwiaty, liście nerkowate,krabowane, odziomkowe w rozecie, łodygowe drobne, łodyga pusta

kosaciec żółty łodyga obła, wzniesiona, liście równowąskie, zaostrzone, obejmują łodygę pochwami, kwiaty zółte,wyrastają w kątach przysadek, kwitnie tylko 2 tygodnie, kłącze może być pod wodą, lubi wilgoć, rozmnażamy przez nasiona lub podział kłączy,

kosaciec japoński liście kutnerkowate, równowąskie, kwiaty fioletowe,latem potrzebuje mokrego środowiska, zimą suchego, gleba musi być kwaśna,urodzajna, z obornikiem lub kompostem, kwitnie od połowy czerwca

czermień błotna płożące ziele z gąbczastym kłaczem, duże, calobrzegie sercowate liście z lekkimi kończykami, ogonki liściowe mięsiste,kwiaty to kolby otoczone białym liściem, owoce to czerwone jagody, lubi slekki cień, kwitnie od maja do końca lipca, odporna na szkodniki i mrozy

tojeść rozesłana łodyga ukorzenia się w węzłach, liście okrągłe,jasnozielone, naprzeciwległe, żółte,talerzykowate kwiatypo 1 lub 2 w kątach liści, kwitnie od maja do września, lubi gleby wilgotne,obojętne, gliniaste, średnio żyzne, lubi cień, pędy warto okryć na zimę,

żabieniec babka wodna kłącza zgrubiałe, długoogonkowejajowate liście w rozetach, kwiaty białoróżowe z żółtymi nasadami, długoszypulkowe, 3-płatkowe, 3-działkowe w wiechach,kwitnie do czerwca do września, lubi słońce lub półcień, sadzimy 10-40 cm pod wodą, bulwy zimuja w wodzie

sit równowąskie, cienkie zwinięte liście, otwartepochwy liściowe, kwiaty zebrane w kłoski, rozmnażamy przez podział kłącza lub z nasion, lubi slońce lub półcień, lubi wilgoć, kwitnie latem

niezapominajka błotna cienkie, pełzające, podziemne kłącze, płożąca, owłosiona, kanciasta łodyga, liście lancetowate, owłosione, siedzące, kwiaty niebieskie, białe, 5-działkowe kwiaty, 5 szerokich płateczków, kwiaty białe lub niebieskie, owoc to rozłupnia, kwitnie od kwietnia do czerwca, lubi słońce lub półcień, mokre lub wilgottne gleby z duża ilością azotu

kalla (kalia) podziemne, spichrzowe kłącze, liście z jasnozielonymi kropkami, długoogonkowe, strzałkowate, kkwiaty zebrane w żółe kolby z białym, różowym, żółtym liściem podkwiatostanowym, gleby 3 części kompostu na 1 część torfu, lubią półcień, lattem temp. W dzień 24-28 st.nocą 16-18, kwitnie latem

kroplik owłosione pędy, liście ogonkowe, strzałkowate, naprzeciwległe, kielich 5-działkowy, korona dwuwargowa, kwiaty białe, żółte, pomarańczowe, brązowe, fioletowe lub różowe zebrane w grona lub w kątach liści, ogordowy ma białe kwiaty purpurowo nakrapiane, liście ząbkowane, kwitnie od maja do lipca, lubi słońce,cień lub półcień, gleby wilogtne, żyzne, obojętne lub lekko zasadowe, wrażliwy na mróz i suszę, zimujemy w doniczce 1/3 gliny reszta kompost, rozmnażamy przez wysiew nasion

wiązówka błotna wzniesiona, prosta, naga łodyga, nieparzystopierzaste liście z ząbkowanymi, półokrągłymi przylistkami, białe kwiaty zebrane w wiechy, po 5 działek i płatków, zdrewniałe, członowate kłącze, włókniste korzenie, owoce to niełupki, lubi gleby wilgotne lub podmokłe, żyzne, słońce lub półcień, rozmnażamy przez podział kłacza albo wysiew nasion, kwitnie w czerwcu i lipcu

bobrek trójlistkowy prosta, naga łodyga, ulistnienie skrętoległe, całobrzegie, lancetowate liście wyrastają po 3 na długich ogonkach. Białe kwiaty zebrane są w grona na długich szypułkach, pięciodziałkowy, dzwonkowaty kielich, pięciopłatkowa korona, płatki sa wewnątrz owłosione, znamię słupka dwudzielne, owoce to kuliste torebki,kwitnie w maju i czerwcu, lubi cień, znosi kwaśną wodę, mrozoodporny, potrzebuje koszy, które chronią przed rozrastaniem się

tułacz pstry (pstrolistka sercowata) liście sercowate, ogonkowe, zielono-czerwone,kwiaty zebrane w kłosy z 4 białymi podsadkami, cienkie kłącze, owoce to torebki, lubi ciepło, miejsca zaciszne, słońce lub półcień, gleba próchnicza, kwitnie od lipca do września

krwawnica pospolita prosta, kanciasta, owłosiona, rozgałęziona łodyga, ulistnienie naprzeciwległe, liście rozety są sercowate, owłosione na nerwach, łodygowe są lancetowate, górne leżą skrętolegle, podsadki są małe, kwiaty są fioletowe, okółkowe, zebrane w grona, długie działki kieliszka, krótkie działki kielicha, 6 działek i płatków, kielich owłosiony, owoce to torebki, mrozoodporna, lubi słońce lub półcień, wilgoć, kwitnie od czerwca do września

jeżogłówka gałęzista rozgałęziona, pełzająca łodyga z rozłogami i bulwkami, ulistnienie skrętoległe, równowąskie liście obejmują łodyge nasadami, są trójkanciaste, zaostrzone, widać linię grzbietową, kwiaty zebrane w główki zebrane skrętolegle w kłosy, kwiaty żeńskie mają białe kolce, męskie są ciemne, pojedyncze kwiaty niepozorne, owoce to pestkowce lubi podloże piaszczysto-gliniaste, słońce lub lekki cień, mrozoodporna, wiosną rozmnażamy przez rozłogi, kwitnie od czerwca do sierpnia, tak samo kwitnie pokrewna, najmniejsza w lipcu i sierpniu, pojedyncza w czerwcu i lipcu, wszystkie lubią takie samo oświetlenie i gleby

pałka wodna wąskolistna prosta wzniesiona, sztywna, walcowata łodyga, długie, zielone, wzniesione, rynienkowate liście, jednopienna roślina rozdzielnopłciowa, kolby męskie wyżej, żeńskie niżej, owoce to jednonasienne orzeszki, lubi slońce lub lekki półcień, gleby ubogie, kwitnie od czerwca do sierpnia,

pałka szerokolistna kłącze pełzające, łodyga prosta, liście równowąskie, zaostrzone, pochwa spiralna, kwiaty zebrane w kłosy, kłosy męskie z kilkoma przysadkami i żeńskie bez są na jednej roślinie, owoce, owoce to jednonasienne orzeszki, kwitnie do lipca do września, lubi slońce,gleby wilgottne, pałki sadzimy jesienią lub wiosną

lobelia szkarłatna liście krótkoogonkowe, języczkowate, kwiaty dzwonkowate, czerwone w kłosach z podkwiatkami, lubim gleby żyzne, próchnicze, slońce łub lekki cień, mrozoodporna, kwitnie od lipca do października

jaskier wielki grube kłącze, wzniesiona łodyga, owłosiona, liście odziomkowe lancetowate, łodygowe też, ale węższe, żółte, 5-krotne talerzykowate kwiaty, owoce zbiorowe z orzeszkami, kwitnie od czerwca do sierpnia, mrozodoporna, lubi wilgoć i słońce

strzałka wodna łodyga i rozłogi wyrastają z bulwy, podwodne liście są długie, siateczkowate, nawodne jajowate, nadwodne strzałkowate, heterostylia jest czyli 3 rodzaje liści, kwiaty białe, trzypłatkowe, zebrane w wiechę, płatki wolne, sadzimy na głębokości 25 cm, mrozoodporna, lubi slońce,ciepło, żyzne i lekko kwaśne podłoże, kwitnie latem

tatarak zwyczajny podziemne, czołgające kłącze, proste, pojedyncze łodygi, podługowate liście rozety, żółtozielone, obupłciowe kwiaty zebrane w kolby, wąskie, łuseczkowate, odwrotnie jajowate działki, na szczycie zaostrzone i kapturkowate, 6 pręcików z długimi nitkami i kremowymi pylnikami, 1 trójkomorowy i trójkanciasty słupek, znamię siedzące i gąbczaste, owoce to czerwone jagody, kwitnie od czerwca do końca lipca, może stać w wodzie do 20 cm, rozmnażamy przez podział kłącza, kwitnie od czerwca do końca lipca

Wody płytkie (30-50 cm):

grzybieńczyk wodny ma pływające liście, wszędzie oprócz korzeni jest miękisz powietrzny z przeztworami międzykomórkowymi, ulistnienie srkętoległe,liście okrągłe z sercowatymi nasadami, kwiaty żółte, 5-krotne, kwitnie w czerwcu i lipcu, lubi słońce

pałka wodna jak wyżej

lilia wodna (grzybienie białe) liście duże, okrągłe, owłosione z nasadami wciętymi i długimi ogonkami, kwiaty białe, wielopłatkowe, kielich ma 4 działki, płatki ułożone spiralnie, wielonasienny owoc, lubia słońce, sadzimy w koszach, gdzie na 2 części gliny, przypada 1 część piasku, na tym musi być warstwa żwiru, nie lubi torfu ani gleby ogrodowej, trzeba przymocować drucikiem, by się ukorzeniły, nawozimy nawozem mineralnym rozdzielamy co 2-3 lata kłącze, rany zabezpieczamy węglem drzewnym, na zimę kosze z liliami przenosimy do domu, kwitnie od czerwca do wrzesnia

kosaciec żółty jak wyżej,

głębokie (50-150)

grążel żółty długie, czołgające się rozgałęzione kłącze, ma blizny po opadłych liściach, pływająće, długoogonkowe liście, owalne, nasady głęboko wcięte, sercowate, żółte kwiaty z 5 działkami i wieloma pąłtkami, trójkanciaste szypułki, owoce to butelkowate torebki, kwitnie od maja do sierpnia, lubi wody stojące, słońce, sadzimy w koszach jak lilię wodną

rdestnica pływająca rozgałęziona łodyga, podwodne liście rozgałęzione, cienkie, nitkowate, pływające duże, owalne, końce lekko zaostrzone, ogonki są długie, drobne, zielonkawe kwiaty zebrane w kłosy na długiej szypułce, zimują kłącza i pączki zimowe, lubi słońce, jest mrozoodporna, kwitnie od kwietnia do sierpnia

Rdestnica połyskująca silnie rozgałęzione, pływające pędy, liście wrzecionowate, zaostrzone u nasady i na końcu, krótkoogonkowe, kwiaty zebrane w kłosy, zimuje w zbiorniku, lubi słońce lub półcień, kwitnie od czerwca do sierpnia

grzybieńczyk wodny liście długoogonkowe, okrągłe, nasady sercowate, kwiaty żółte, talerzykowate na długich szypułkach, płatki trójkątne, kwitnie w czerwcu i lipcu, lubi słońce

okrężnica bagienna bylina z czołgającym się kłączem, wzniesiona łodyga, odziomkowe liście zebrane w rozetę, łodygowe okółkowe, liście nieparzystopierzastosieczne, talerzykowate, białe kwiaty z żółtymi oczkami zebrane są w grona, 5 płatków i działek, owoce to torebki, lubi lekki cien, żyzne, torfowe podłoże, kwitnie od maja do lipca

rośliny podwodne, np.

moczarka kanadyjska proste korzenie są zredukowane, może ukorzeniać się w podłożu, długa, cienka, nitkowata, okragła, silnie rozgałęziona lodyga, ma kanały z powietrzem, dzieki nim unosi się w wodzie, ulistnienie okółkowe, po 3 liście w okółku, są jajowate lub róznowąskie, okółki sa skręcone wzdłuż łodygi, liście są ząbkowane, zaostrzone lub tępe, u nasady maja całobrzegie łuski, kwiaty pojedyncze, drobne, rozdzielonopłciowe, siedzące, rosną w kątach liści, są w osłonce z 2 jajowatych listków, kwiatostan wystaje nad wodę, męskie mają okwiat w okółku, listki okółka zewneetrznego sa zielone, wewnętrznego białe, nitki pręcików są zrosnięte w kolumienke, głowki pręcików tworzą żagiel, kwiaty żeńskie mają eliptyczne zielone listki okółka zawenętrznego, wewnętrznego sa rózowe, zaląznia tworzy oś okwiatu, z pomiędzy listkó wyrasta słupek z 3 znamionami, owoce to jagony z wrzecionowatymi nasionami, lubi wody z sodem, potasem, fosforanami i innymi minerałami, temperatury 15-20 st, słabe światło

wywłócznik wodny nieparzystopierzastosieczne liście, łodygi rozgałęzione, lubi słońce lub półcień, sadzimy na głębokości 0-8- cm.

rogatek sztywny długie, silnie rozgałęzione pędy, nitkowate liście są widlasto rozgałęzione na nitkowate odcinki, ulistnienie okółkowe, sa modyfikacje liści przypominające korzenie, którymi mogą sie ukorzeniac, niepozorne kwiaty bez okwiatu, maja wiele pręcików i 1 słupek, owoce to jajowate orzeszki, całkowicie mrozoodporny, lubi słońce lub półcień

rośliny pływające

hiacynt wodny ma bulwy z miękiszem powietrznym nadającym mu pływalnośc, liście jajowate, duże, długoogonkowe, fioletowe kwiaty zebrane w grona, górny płatek niebieski, lubi słońce, rozrasta się przez kłącze, dzielimy je i przenosimy do innego zbiornika, zimujemy fragment rosliny w chłodnym pomieszczeniu-15 st. w naczyniu z wodą, kwitnie od czerwca do sierpnia

osoka aloesowa rozetka grubych, sztywnych, mięsistych, piłkowanych, języczkowatych, zaostrzonych, pływających liści, skrócony ped, kłącze z rozłogami, nitkowate korzenie, białe kwiaty z 3 płatkami zebrane są w kwiatostany na szczycie pędu kwiatowego, kwiatostan ma 2-6 kwiatów męskich lub 1-2 żeńskie, słupek ma widlaste znamie, owowce to torebki, kwitnie do maja do sierpnia, lub słońce lub półcień, mrozoodporna,zimuje na dnie, lubi lekko kwaśne wody

pistia rozetkowa (sałata wodna, topian) wolno pływające rozety odwrotnie szeroko klinowatych, owłosionych, karbowanych liści, kwiaty bialawe, jeden żeński otacza kilka męskich, korzenie zwisają w wodzie,owoce to jagody, lubi slońce lub półcień,ciepło 25-27 st. wilgotne powietrze, kwitnie w maju i czerwcu, wrażliwa na zimno

żabiściek pływający duże, sercowate, tępo zakończone liście rozety mają przy wiązkach przewodzących przestwory powietrzne, pływają po powierzchni wody, kwiaty szypułkowe, białe, trójpłatkowe, maja kilka lub kilkanaście pręcików w 4 okółkach, słupek podzielony do połowy długości, korzenie nitkowate i ogonki liściowe sa pod wodą, ma pączki zimujące, sadzimy go wiosną, lubi słońce, toleruje słaby cień, lubi żyzne wody zasadowe, kwitnie latem, atakuja go mszyce i slimaki, trzeba je usuwać, żabiściek ukorzenia się w glebie

salwinia pływająca liście okółkowe, nawodne okrągłe, podwodne siateczkowate, 1 z 3 liści w okółku czerpie wodę i biogeny, zimuje w postaci przetrwalników na dnie zbiornika, lubi słońce

rzęsa wodna drobne, okrągławe listeczki, zredukowany okwiat, pojedyncza rzęsama 1 liśc i 1 korzonek pojedynczy, tworzą kolonię po kilka rzęs, oczyszcza wodę z zanieczyszczeń mineralnych,chemicznych i bakterii, lubi słońce

azolla karolińska uproszczona paproć wodna ma drobne, łuseczkowato zachodzące na siebie liście, długie, nieparzyste korzenie, włoski, po których woda spływa, lubi miękkie wody bez przepływu, słońce lub lekki cień, wrazliwa na mróz, symbiozuje z glonami wiążącymi N2

kotewka orzech wodny podwodna lodyga z kanałami powietrznymi, silnie korzenie ukorzeniają go w dnie, są pierzaste korzenie przybyszowe, długoognkowe, romboidalne liście rozety jesienią czerwienieją, działki na łdugiej łodydze,4 lancetowate działki, 4 białe płatki, 4 pręciki 1 słupek, owoce to orzechy, kwitnie ood czerwca do sierpnia, lubi slońce lub półcień

O ile klimat na Ziemi ma tendencje do ochłodzenia, o tyle na Marsie trwa ocieplenie. Jak podaje portal http://www.twojapogoda.pl/wiadomosci/105735,na-marsie-trwa-globalne-ocieplenie ,,Wielki obszar zamrożonego "suchego lodu" na biegunie południowym Marsa znacząco wpływa na globalny klimat Czerwonej Planety. Chodzi o to, że równowaga pomiędzy bogatą w dwutlenek węgla atmosferą a lodową czapą jest bardzo delikatna. Nawet niewielki wzrost nasłonecznienia bieguna może sprawić, że czapa nagle się skurczy, a do atmosfery uwolnione zostaną znaczne ilości dwutlenku węgla.'' [cytat ze strony] Nasłonecznienie bieguna powoduje uwolnienie CO2 do atmosfery, rośnie jej ciśnienie, a za tym temperatura, Dzisiaj nachylenie marsjańskiej osi obrotu do płaszczyzny orbity podobnie do Ziemi wynosi 25,2 stopnia, skutek to stałe oświetlenie rónika oraz półmrok na biegunach, czyli lodowa czapa odbudowuje się na biegunach, gdy oś nachyla sie o 60 st. Słońce świeci nad biegunami, obszary podbiegunowe są najcieplejsze, wtedy lód topi się, pojawia się ciekła woda (są przesłanki, że na Marsie była kiedyś woda w stanie ciekłym). Naukowcy przewidują, że czapa lodowa zniknie za kilkaset tysięcy lat. To dane z 2010 r. Za to portal http://tvnmeteo.tvn24.pl/informacje-pogoda/ciekawostki,49/temperatura-na-marsie-stale-wzrasta-odkad-pojawil-sie-na-nim-curiosity,82965,1,0.html w 2013 roku podał, że na zebraniu Europejskiej Unii Nauk Geofizycznych NASA ujawniła dane z łazika marsjańskiego Curiosity. Curiosity, za pomocą instrumentu REMS (Rover Environmental Monitoring Station, pol. Stacja Monitorowania Środowiska) zbadał parametry marsjańskiej atmosfery. Okazało się, że dzienna temperatura na Marsie podniosła się w cviągu 7 miesięcy odkąd Curiosity podjął pracę.Pomiaró dokonano w wielu miejscach na planecie, chociaż wilgotność tych miejsc się różniła to jednak wszędzie nastąpił wzrost temperatury.
Okazało sie, że Mars kolor zawdzęcza tlenkom żelaza.
Na Ziemi rónież zmienia się oś, czyli prosta w okół, której  wokół której planeta dokonuje obrotu w ciągu tzw. doby gwiazdowej. Nie jest prostopadła do orbity, ale nachylona o 23,5 st. Zawsze jest w tym samym kierunku pochylona w przestrzeni kosmicznej, gdy Ziemia się obraca oś się nachyla do Słońca lub w drugą stronę, gdy półkula północna jest nachylona od Słońca mamy zimę, półkula południowa jest pochylona do Słońca tam jest lato i odwrotnie, najcieplejsze i najjaśniejsze miesiące są od kwietnia do sierpnia gdy półkula północna jest nachylona do Słońca, wtedy półkula południowa jest odchylona w drugą strone i maja najkrótsze i najchłodniejsze dni. Więc nachylenie osi Zeimi wpływa na pory roku, długość dnia i wraz z cyklami Milankovicia i aktywnością słoneczną klimat [http://gosfiz.w.interia.pl/os.html], ale oś Ziemi sie zmienia, pamiętam z wykładó, że kilka ty. lat temu była odwrócona w drugą stronę, czyli najcieplejszy był u nas styczeń, najzimniejszy czerwiec, te zmiany sa naturalne, cykliczne, wpływają na klimat, a także aktywnośc sejsmiczna i wulkaniczną oraz ruch kontynentów-zmiana genrruję siły, które wpływaja na dryfujące kontynenty. Cały proces przebiega stopniowo, życie jest w stanie się do zmieniających warunków przyzwyczaić, częśto nawet nie odczuwa różnicy. Są jednak katastrofy, które mogą wywołać zmiany, jak podaje http://www.tvn24.pl/wiadomosci-ze-swiata,2/lad-przesunelo-os-ziemi-zmieniona,164457.html Trzęsienie Ziemi w Japonii przesunęło oś Ziemi o 10 cm co skróciło dzień o 1,6 ns. dane z Narodowego Instytutu Geofizyki i Wulkanologii we Włoszech. Zmiany wywołało także trzęsienie Ziemi, którego skutkiem tsunami w Tajladnii w 2004 r.
Ziemia i inne sklane planety podlegają podobnym procesom, poznanie tych procesów pozwoli lepiej poznac naszą planetę i wymodelować zmiany, zmiany na które wpływa bardzo wiele czynników, że tylko najlepsze modele matematyczne są w stanie cokolwiek powiedzieć, a i tak zmiennych może być znacznie więcej, zmiennych z kosmosu, zmiennych pojawiających raz na eony np. rozbłyski gamma, docierająće do Ziemi czy raczej Układu Słonecznego, wybuchy supernowych itd. Pamiętajmy, że Układ Słoneczny róniież kręci się w okół środka galaktyki a i galaktyki wirują w układach galaktyk. Klimat, a przynajmniej temperatura (gdy brak atmosfery) zmienia się cyklicznie na wszystkich planetach, nie tylko sklanych są doniesienia o ociepleniu Jowisza. Zmiany sa rozłozone w czasie i wymagaja więcej badań.