biologia i ochrona przyrody

Wiele chrząszczy np. biegacze zimuje pod kamieniami lub w mule. Dużo owadów może spowolnić metabolizm pod wpływem niekorzystnych warunków środowiska w tym mrozu, jest to diapauza, diapauzę może mieć każde stadium rozwoju: jajo, larwa, poczwarka czy imago, może dotyczyć tylko jednej płci. Owad gromadzi materiał zapasowy jako tłuszcz, białko czy węglowodany, często ukrywa sie w glebie, mule, ściółce, dziuplach, jaskiniach, zagłębieniach kory, mieszkaniach. Wiele owadów dzięki zawartemu w hemolimfie glicerolowi lub glikolowi obniża swoją temperaturę zamarzania, takie mogą zimować w stanie przypominającym zamarznięcie przyczepione do gałęzi czy suchych badyli, taką strategię mają motyle i biedronki. Pasikonik Tettigonia sp. motyl dostojka malinowiec Argynnis paphia i brudnica nieparka Lymantria dispar zimują w formie jaja, świerszcz polny Gryllus campestris i mieniak tęczowiec Apatura iris zimują jako larwa, paź królowej Papilio machaon, bielinek kapustnik Pieris brassicae i zawisaki Sphingidae jako poczwarka.
Zmienocieplne, krótkożyjące owady zimują w mule, ich imagines zyją krótko, ale larwy żyją w środowisku wodnym przez 2-3 lata, są to ważki Odonata, jętki Ephemeroptera, widelnice Plecoptera, chruściki Trichoptera. Dorosłe zimują tak pływaki żółtobrzeżki Dytiscus marginalis Przy dnie temperatura wynosi ok. 4 stopni, mogą one zakopywać się w mule [http://www.wgorach.iap.pl/index.html?id=22436]. U społecznych os i trzmieli zime przeżywają zapłodnione samice, a mrówki i inne owady społeczne schodzą do najgłębszych części gniazd, brudnica nieparka Lymantria dispar składa jaja w szczelinach kory drzew, zabespiecza je włoskami i umiera, a larwy wykluwają się wiosną. Wiele owadów może bytować w temperaturach w ok. 0, zmieniają wtedy kolor na biały, zimowym owadem jest widelnica Taeniopteryx nebulosa, skoczki Auchenorrhyncha, galasówka Cynips sp., murarka ruda Osmia rufa oraz pająki aksamitnik Clubiona sp. i cofnik Diaea dorasta [http://zielonaziemia.pl/index.php/ochrona-przyrody-rpci-130/256-senne-zimowanie-czyli-jak-owady-walczp-o-przetrwanie]. Wiele pajaków zimuje w domach, stodołach, piwnicach, na strychach. Owady ze ściółki i gleby zimują w podziemnych korytarach, w czasie mrozów schodza głebiej, w ziemi zagrzebuje sie m. in. stonka ziemniaczana Leptinotarsa decemlineata. Zagrzebane w mule owady często zapadają w diapauzę. śnieg stanowi dla nich izolującą kołderkę.
ślimaki na zime przestają jeść i szukają schronienia, wlot do muszli zaczopowują gęstą warstwą śluzu zostawiając małą dziurkę do oddychania. ślimaki nagie, bez muszli zimują zakopane w ściółce pod śniegiem, brak sniegu skutecznie przetrzebia ich populację. Wiele nagich slimaków zimuje w postaci jaja, dorosłe osobniki giną po złożeniu jaj.
Bezkręgowce zyjące w glebie zimuja pod ziemią np. wrażliwe na niskie temperatury dźdźownice zimują głeboko w glebie.

Wydaje się, że zima to pora roku, w której uspione życie czeka do wiosny. Tak naprawdę są rośliny kwitnące właśnie zimą, są to rosliny dnia krótkiego, któe potrzebują długiego okresu ciemności by zakwitnąć, większość to rośliny ogrodowe, ale są też dzikie odmiany jak ciemierniki:
Ciemiernik czerwonawy Helleborus purpurascens ma grubą łodygę, masywne kłącze, długoogonkowe, dłoniasto złożone liście odziomkowe, mają 5 piłkowanych odcinków, górne liście łodygi są siedzące, 3-klapowe, powcinane, kwiaty są czerwono-purpurowe, ma 5 działek, 5 słupków, wiele pręcików, owoce to mieszki z kilkunastoma nasionkami, nie mają dzióbka, lubi miejsca zacienione, ubogie, średnio wilgotne, dobrze znosi, ciepłe i słoneczne miejsca.
Ciemiernik zielony Helleborus viridis pojedyncza lub rozgałęziona łodyga, liście wyrastają z kłącza, maja od kilku do kilkunasto ząbkowanych odcinków, 2-3 żółto-zielone, 5-działkowe kwiaty w ulistnionym kwiatostanie, mają dużo pręcików, owoce to duże mieszki bez dzióbków, lubi ziemię żyzną lub średnio żyzną, wapinną, średnio wilgotną.
W ogrodach można spotkać wiele odmian ciemierników, wszystkie mają mocne kłącze, liście dłoniastodzielne, złozone lub dłoniastosieczne z kilku ząbkowanych odcinków, duże 5-działkowe kwiaty, płatki zredukowane są do miodników, owoce to wielonasienne mieszki. Ciemiernik biały Helleborus niger ma białe działki, liście o jajowatych odcinkach, lubi zacienione, próchnicze stanowiska o stałej wilgotności.
Wrzoście, w Polsce mamy wrzosiec bagienny Erica tetralix to krzewinka o cienkiej, rozgałęzionej łodydze, gałązki są ogruczolone, po 4 igiełkowate liście w okółkach, zrosłopłatkowe, różowe lub białe kwiaty zabrane w szczytowe baldachogrona, okwiat wygląda jak beczułka, owoce to torebki, lubi stanowiska półprzepuszczalne, kwaśne lub obojętne.
Wszystkie wrzośce uprawne to krzewy lub krzewinki o igielkowatych liściach w okółkach i kwiatach zebranych w baldachogrona, lubią półprzepuszczalne gleby kwaśne lub zasadowe.
Zimokwiat wczesny Chimonanthus praecox małe drzewko lub krzew o jajowatych, krótkoogonkowych liściach, dużych, żółtych, wielopłatkowych kwiatach, płatki są długie, środek kwiatu purpurowy, lubi ciepłe i słoneczne miejsca, w lekkie zimy jest zimozielony, poniżej 20 stopni paki kwiatowe przemarzają.
Oczar pośredni Hamamelis intermedia krzew o owalnych, ogonkowych, piłkowanych liściach, końce są leciutko zaostrzone, ogonki średniej długości, kwiaty otoczone długimy, czerwonymi lub żółtymi listkami okwiatu przypominającymi frędzelki, słupki i pręciki są w środku, lubi słońce lub półcień, młode osobniki mogą przemarznąć, potrzebuje duzo miejsca, lubi wilgotną glebę.
Oczar omszony okrągło-jajowate liście, lekko piłkowane, krótkoogonkowe, zaostrzone na końcach, krzew, kwiaty o długich, żółtych płatkach, po kilka kwaitów na trzonkach, lubi słońce lub lekki cień i stanowiska osłonięte od wiatru.
Jaśmin nagokwiatowy Jasminum nudiflorum pnącze rozagłęzia się, żółe, 6-płatkowe kwiaty z płatkami ułożonymi na przemian bliżej i dalej, dużę, widoczne, zółe słupki, potrzebuje podpory, lubi słońce, lekki cień, miejsca osłonięte od wiatru.
Kalina wonna Viburnum farreri krzew o podłużnie jajowatych liściach o zwężonych nasadach w krótkie, cienkie ogonki, rózowych, trabkowatych kwiatach zebranych w wiechy, 5 zrosniętych w rurke płatków i 5 wolnymi, okrągłymi końcami, lubi próchniczą glebę, półcień lub słońce.
Rannik zimowy Eranthis hyemalis podziemna bulwa z cienkimi, nitkowatymi korzeniami, długoogonkowe, okroągłe, dłoniastodzielne na podługowate odcinki liście, żółe, 6-płatkowe kwiaty otoczone są 3 dłoniasto podzielonymi podsadkami w okółku, są miodniki, krótkie działki, owoce to mieszki.
Śnieżyczka przebiśnieg Galanthus nivalis liście podługowate, tępo zakończone, odziomkowe, kwiaty na długiej łodydze kwiatonosnej, łodyga bezlistna, kwiaty białe, dzwonkowate, pąki okrywają po 2 podsadki, owoce to trójdzielne mięsiste torebki, lubi zacienione, próchnicze miejsca.
śnieżyca wonna Leucojum vernum wzniesiona, nierozgałęziona łodyga kwiatonośna, równowąskie, zaokrąglone liście, 1-2 kwiaty na końcu lodygi, mają białe działki z zielona plamka, dolny słupek, 6 pręcików, owoce to kuliste, mięsiste torebki, okrągła cebula z brunatnymi łuskami, lubi wilgotną glebę, cień lub półcień.
Wawrzynek wilczełyko Daphne mezereum krzew o szarobrązowej korze, ulistnienie skrętoległe, zaostrzone, lancetowate, całobrzegie liście na krótkich ogonkach, rożowe lub białae, 4-krotne kwiaty, obupłciowe, trąbkowate, końce płatkó zaokrąglone, rurka omszona, owoce to mięsiste, czerwone pestkowce. Lubi lekki cień lub półcień i wilgotną, wapienna glebę.
Gwiazdnica pospolita Stellaria media wzniesione, rozgałęzione łodygi, liście jajowate, naprzeciwległe, dolne długoogonkowe, górne siedzące, rozwinięte korzenie boczne, główny słabo, kwiaty białe, talerzykowate, podługowate, rozdwojone płatki, owoce to podłużne torebki, przez cały rok kwitnie na polach, przydrożach, podwórkach, w ogródkach.

Zylaki odbytu leczą przymoczki, okłady, nasiadówki, pomagają wyciągi z kasztanowca, 1 łyżka kory na 1,5-2 szklanki wody,gotujemy 5-10 min, odstawiamy, na 10 min, cedzimy lub 1 łyżka kwiatów na szklankę wody, gotujemy 5 min, odstawiamy na 10 min pijemy 1/4-0,5 szklanki 2-4 razy dziennie lub płuczemy odbyt po podmyciu na noc lub po oddaniu stolca.

Rdest ostrogorzki łagodzi krwawienia z pękniętych żylaków, 1 łyżka pączków na szklankę wody, ogrzewamy do zagotowania, cedzimy, można pić od 1/4 do 3/4 szklanki 2-4 razy dziennie

Można podmywać się naparem z rumianku, 0,5-1 łyżki koszyczków rumianku na szklankę wrzątku, parzymy 15 minut pod przykryciem, cedzimy, podmywamy się po umyciu i oddaniu kału.

1 łyżka ziela krwawnika na szklankę wody, parzymy i pijemy 2-3 razy dziennie po 0,5 szklanki lub podmywamy się naparem w proporcji 0,5-2/3 łyżki na szklankę wody, napar z rdestu ostrogorzkiego i kasztanowca można pić po 0,5 szklanki 3 razy dziennie

2 łyżki ziela skrzypu na 1,5-2 szklanki wody, pijemy od 0,5 do 2/3 szklanki 2-4 razy dziennie

łyżka szałwii na szklankę wrzątku, parzymy 15 min, dodajemy 2-3 krople azulanu, do podmywania.

Odwar z kory dębu na żylaki odbytu.

25 g kory dębu i 25 g kwiatów rumianku gotujemy w 2 l wody pod przykryciem przez 5 min, cedzimy, dodajemy do miski lub do 8-10 l wody do kąpieli, temp. Wody 36-37 st. C. 1-2 łyzki nalewki z kory dębu na szklankę wody, rozcieńczamy wodą w stosunku 1:1 do podmycia lub 0,5 łyżeczki azulanu na pół szklanki wody do podmycia, można robić lewatywy z podanych powyżej dawek ziół, kory dębu, liści szałwii, koszyczków rumianku, ziela skrzypu gotowanych w 0,5 l wody i odcedzonych i przestudzonych, ale trzeba do tego dużej wprawy.

Przydomowe ogródki są na podwórkach, a zimowe w przeznaczonej do tego szklarence z wejściem od strony domu. Oba typy ogródków mają walory estetyczne, można w nich podziwiać przeróżne kwiaty, drzewka i krzewy ozdobne, w zimowych mamy je w doniczkach. Przyjemnie jest popatrzeć na rośliny, poczytać wśród kwiatów, w przydomowym ogródku można się opalać wśród pięknej przyrody jeśli tylko czas i pogoda pozwolą. Także przyjemnie jest spacerować wśród pięknych widoków, milej jest chodzić wśród przyrody i kwiatów niż samych budynków, a jak ktoś nie lubi się ruszać skupia się na pięknie roślin zamiast na spacerze i łatwiej mu się zmotywować. Zimozielone rosliny cieszą oczy nawet w czasie mrozów, zieleń stanowi przyjemną odmianę wśród śniegu czy szarości. Jesli temperatura rośnie ponad 0 stopni zimozielone rosliny pochodzące z zimniejszych stref klimatycznych przeprowadzają fotosyntezę, oddając tlen. Pozostałe na krzewach i drzewach owoce jak u ligustru, śnieguliczki, jarząbu są pożywieniem dla ptaków. Latem przydomowe ogródki stanowią źródło nektaru dla zapylaczy. Są przyjazne pszczołom, motylom i innym owadom. w ogrodkach można uprawiać też warzywa i owoce, które zbieramy kiedy mamy czas i ochotę przez caly sezon. Takie owoce i warzywa są ekologiczne, tak naprawdę znamy skład tylko tego co sami wychodujemy czy zrobimy. Żywopłoty chronią przed hałasem, izolują przed spojrzeniami sąsiadów, drzewa i krzewy osłaniają od wiatru, rosliny ogrodowe to pożywienie i schronienie dla ptaków, także miejsca gniazdowania, ssaków np. wiewiórek i wielu owadów. Drzewa i krzewy dają cień ludziom, którzy go potrzebują i zwierzętom. Dzieci mogą się bezpeicznie bawić wśród przyrody i blisko domu. Zimowe ogrody dają mozliwość cieszenia się pieknej przyrody w zimie, rośliny te wymagają określonych temperatur, człowiek może w cieple odpocząc od mrozu i chłodu, zrelaksować się, nacieszyć oczy, dają radośc, miło jest wejść do ciepłego pelnego kwiatów pomieszczenia, kiedy na zewnątrz zimno i pada. rośliny w takich ogrodach potrzebują określonego natężenia światła, więc w zimowych ogrodach odpoczywają również nasze oczy, zwłaszcza, gdy krótkie dni uniemożliwiają cieszenie się światłem dziennym. Powietrze w takiej szkalrence jest czyste i wysycone tlenem. Dla ludzi w zanieczyszczonych miejscach stanowią oazę czstego, nasyconego tlenem powietrza. A instalacja lamp emitujących widmo pełnego światła słonecznego umozliwia syntezę witaminy D i piękny odcień skóry przez cały rok. Wadą tych lamp jest ich cena oraz cena prądu, który ciągną. Praca w obu ogródkach uczy systematyczności i odpowiedzialności, o każdą roślinę trzeba dbać, podlewać, plewić, nawozić. Praca przy grządkach to dobra forma aktywności fizycznej i umysłowej-z każdą rosliną trzeba postępować inaczej. Dzieci uczą się odpowiedzialności. Przydomowe ogródki są miejscem, gdzie można obserwować i poznawać ptaki, owady, płazy, gady, ssaki np. wiewiórki, jeże, które do nich zaglądają. Ogrody zimowe mogą mieć rosliny z innych, cieplejszych stref klimatycznych, dobra metoda na naukę geografii i botaniki. Tak więc ogrody mają wartość edukacyjną, estetyczną i rekreacyjną. Praca w nich to dobra gimnastyka. Pozwalają poznawać rosliny z całego świata, z własnych warzyw i owoców można robić przetwory czy różne potrawy zjadane na bieżąco. Takie produkty są zdrowsze i smaczniejsze niż te ze sklepu. Przebywanie wśród natury to przyjemnośc, ogrody zimowe umozliwiają to przez cały rok. można w nich też uprawiać warzywa jak pomidory, paprykę, pietruszkę, zioła i owoce jak truskawki i poziomki czy inne doniczkowe rośliny, nawet cytrusy.

Zapalenie zatok:

odwar z mieszanki z kwiatów bzu czarnego, kwiatostanu lipy, owoców róży, kory wierzby, kwiatów wiązówki, 2 łyżki ziół na 1,5 szklanki gorącej wody, powoli gotujemy przez 5 minut, cedzimy, dodajemy 2-3 łyżki syropu malinowego, pijemy 1-2 godziny przed snem, smarujemy przedsionek nosa maścią żywokostową i majerankową, można robić inhalację z 5-10 kropli olejku eukaliptusowego lub lawendowego na szklankę wrzątku, wdychając opary przez lejek najpierw do jednej potem do drugiej dziurki w nosie, na początku 2-3 razy dziennie, potem rzadziej.

Dobre są dwie mieszanki, jedna z kwiatów kasztanowca, koszyczków rumianku i nagietka, kwiatostanów lipy, ziela majeranku, druga z korzeni łopianu, ziela nostrzyka żółtego, majeranku, serdecznika pospolitego, kwiatów krwawnika, przygotowanie-0,5 łyżki ziół na 2/3 szklanki wody, parzymy pod przykryciem 30 min, odstawiamy, cedzimy, gorącym płynem robimy okłady na nos i czoło na 5-10 minut, jak wystygnie zmieniamy okład do 3 razy naraz, okłady stosujemy 1-2 razy dziennie.

Zanikowy nieżyt nosa:

łyżkę mieszanki z koszyczków rumianku, liści babki, szałwii, kwiatów ślazu na szklankę wrzątku, parzymy, cedzimy, studzimy do 35 st. C, napełniamy koneweczkę Frankla, przechylamy głowę do tyłu, wlewamy napar najpierw do jednej dziurki, napełniamy koneweczkę drugi raz, wlewamy do drugiej, potem leżymy z głową do tyłu przez 10-15 min, by napar nie wypłynął, w stanach ostrych stosujemy zabieg 2 razy dziennie, w przewlekłych raz przed snem.

Katar

Mieszankę z koszyczków rumianku, kwiatów krwawnika, ślazu, ziela serdecznika stosujemy 0,5 łyżki ziół na 2/3 szklanki gorącej wody, parzymy 30 minut pod przykryciem, odstawiamy na 15 minut, dodajemy 0,5 łyżki glicerolu, kilka razy dziennie wkraplamy do nosa.

Mieszanka z kwiatów słonecznika, owoców bzu czarnego, kory wierzby, ziela nawłoci i płucnicy, kwiatostanów lipy, stosujemy 2 łyżki ziół na 2 szklanki gorącej wody, gotujemy 5 minut pod przykryciem, odstawiamy na 5 minut, trzymamy w termosie, pijemy 0,5-2/3 szklanki same rano z 2-3 łyżkami syropu malinowego 2 godziny przed snem.

Mieszanka z kwiatów słonecznika, róży, wiązówki, 2 łyżki na 2,5 szklanki wody, gotujemy 5-7 minut pod przykryciem, odstawiamy na 5 minut, trzymamy w termosie, pijemy jako lek przeciwgorączkowy 2/3 szklani 3 razy dziennie jako lek napotny rano i w południe po pół szklanki, wieczorem całą z 3 łyżkami syropu malinowego.

Mieszanka z kwiatów lipy, mniszka, lawendy, wrzosu, korzenia tataraku, zioła gotujemy bez wrzenia w 2 litrach gorącej wody, potem wkładamy je do woreczka, wywar wlewamy do wanny, dodajemy woreczek z ziołami, dopełniamy wodą w temperaturze 38 st. C, kąpiemy się przez 15-25 minut, nie wycieramy się tylko okrywamy ręcznikiem kąpielowym i idziemy do łóżka.

Dzieciom w wieku od 0 do 6 lat smarujemy klatki piersiowe 2-3 razy dziennie przez 2-5 dni mieszanką olejków eukaliptusowego, miętowego, sosnowego, lawendowego, tymiankowego i kamforowego lub mieszanka olejków lawendowego, jałowcowego, terembinowego, kiedy jest zapalenie oskrzeli smarujemy jeszcze skórę między łopatkami, po posmarowaniu dziecko musi kilka godzin leżeć pod przykryciem.

Katar sienny

Po powrocie do domu lub przed snem płuczemy nos i gardło mieszanką z ziela dziurawca, korzenia żywokostu, kłącza pięciornika gęsiego i tataraku, 2 łyżki mieszanki na 2/3 szklanki ciepłej wody, gotujemy, odstawiamy na 10 minut, cedzimy, płuczemy gardło i przy pomocy lejeczka Frankla nos.

Napar do picia 3 razy dziennie między posiłkami: ziele fiołka trójbarwnego, świetlika łąkowego, dziurawca, skrzypu polnego, tasznika pospolitego, liści kolendry, korzenia podbiału, mniszka, żywokostu, kłącza perzu, 1 łyżka ziół na szklankę zimnej wody, gotujemy przez 5 minut pod przykryciem w emaliowanym naczyniu na wolnym ogniu, odstawiamy na 10 minut, cedzimy, pijemy ciepły wywar.

Można robić krople do nosa z glicerolu lub wody i ziół:

- rumianku, 0,5-1 łyżki koszyczków na szklankę wrzącej wody, parzymy pod przykryciem 15 minut

krwawnika, 1 łyżka ziela na szklankę wrzącej wody, parzymy do naciągnięcia

dziurawca pospolitego, 1-1,5 łyżki ziela na szklankę wody, gotujemy na 5 minut,odstawiamy na 10

Warto stosować flawonoidy, główne to kemferol, rutyna i kwercytyna, są w liściach brzozy, zielu skrzypu polnego, rdestu ptasiego, fiołka trójbarwnego, kwiatu bzu czarnego, zielu gryki, kwiatach perełkowca, liściach mącznicy.

Brzoza, 1,5-2 łyżek liści na szklankę wrzątku, gotujemy 3 minuty, odstawiamy, cedzimy

Skrzyp polny, 2 łyżki ziela na 1,5-2 szklanki wody, gotujemy 10 minut, cedzimy

Rdest ptasi 1,5-2 łyżki ziela na 2 szklanki ciepłej wody, odstawiamy na 1-2 godziny, gotujemy 5-10 minut, cedzimy

Fiołek trójbarwny, 2 łyżki ziela na 2 szklanki wody, gotujemy 5 minut, odstawiamy na 10, cedzimy

Bez czarny odwar 1-1,5 łyżki kwiatów na szklankę wody, gotujemy, cedzimy

Mącznica lekarska1,5-2 łyżki liści na szklankę wody, gotujemy 5-7 minut, odstawiamy na 10 minut, cedzimy

Perełkowiec japoński, 1-2 łyżki kwiatów na szklankę wrzącej wody, parzymy, cedzimy, perełkowiec lubi słońce, żyzne, wapienne gleby, odporny na suszę, wrażliwy na mróz, trzeba go zabezpieczać na zimę

Gryka lubi ciepło, żyzne, wilgotne, lekkie gleby, kiełkuje w 15-18 st. C, 1 łyżka ziela na szklankę wrzątku, przykrywamy, parzymy 20 minut, cedzimy